Słabe miejsca w budynkach, bezpieczeństwo użytkowe konstrukcji dr inż. Jerzy Obolewicz

Budynek (ustawa Prawo budowlane) – obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Obiekt budowlany należy użytkować w sposób zgodny z jego przeznaczeniem i wymaganiami ochrony środowiska oraz utrzymywać w należytym stanie technicznym i estetycznym , nie dopuszczając do nadmiernego pogorszenia jego właściwości użytkowych i sprawności technicznej. Do użytkowania budynku potrzebna jest energia. Na energię wykorzystywaną w budynku składa się: energia potrzebna do ogrzania obiektu, energia ciepłej wody, energia obsługi urządzeń elektrycznych i elektronicznych. Tradycyjne ograniczenie zużycia energii nie wystarcza. Rozwiązań należy szukać podczas budowy i eksploatacji budynku. Najwięcej energii zużywa się do ogrzania budynku, zatem największe oszczędności możliwe są na drodze ograniczenia strat ciepła w budynku przez zewnętrzne przegrody budowlane. Budynki powinny być energooszczędne. Energooszczędność polega na obniżeniu zapotrzebowania budynku na energię. dr inż. Jerzy Obolewicz

nośną – konstrukcja nośna dachu przenosi obciążenia zewnętrzne; Od przegród budowlanych: dachu, (ścian, stropów, okien, drzwi), fundamentów, (gruntu) wymaga się odpowiednich parametrów trwałości, jakości i estetyki. Dach jest zewnętrzną poziomą przegrodą budowlaną złożoną z elementów, które pełnią określone funkcje: nośną – konstrukcja nośna dachu przenosi obciążenia zewnętrzne; izolacyjną – ochrona cieplna i akustyczna; zewnętrzną – zabezpiecza przed wpływem środowiska zewnętrznego i kształtuje wygląd budynku; wewnętrzna – estetyka wnętrza budynku. Dachy dzielą się na: dachy tradycyjne i stropodachy. Stropodachy masowo stosowane są w budownictwie przemysłowym, użyteczności publicznej i domach wielorodzinnych , zaś dachy tradycyjne stosowane są w budownictwie jednorodzinnym. Ściany stanowią przegrody poziome (wewnętrzne, zewnętrzne). Ściany zewnętrzne są w większości ścianami warstwowymi. Każda warstw ma do spełnienia określoną funkcję: warstwa nośna – przenosi obciążenia i zapewnia odp. stabilność; warstwa izolacyjna – ochrona cieplna i akustyczna; warstwa zewnętrzna – zabezpiecza przed wpływem środowiska zewnętrznego i kształtuje wygląd budynku; warstwa wewnętrzna – estetyka pomieszczeń budynku. Okna, drzwi – powinny spełniać wymagania izolacyjności cieplnej, trwałości, jakości i estetyki. dr inż. Jerzy Obolewicz

Przyczyny powstawania szkód budowlanych (uszkodzeń) w budynkach Prawidłowa i skuteczna technicznie koncepcja naprawy szkód budowlanych w budynkach wymaga poprawnego określenia przyczyn zaistniałych nieprawidłowości konstrukcji lub elementów wykończenia. Jest to jedno z najtrudniejszych zagadnień diagnostyki budowlanej, w tym diagnostyki przyczynowo-skutkowej. dr inż. Jerzy Obolewicz

Przyczyny powstawania szkód budowlanych mogą być różnorodne Przyczyny powstawania szkód budowlanych mogą być różnorodne. Istniejąca literatura w tym zakresie klasyfikuje przyczyny w czterech grupach: uszkodzenia występujące na skutek procesów zachodzących w podłożu; uszkodzenia będące efektem procesów o charakterze naturalnym lub sztucznym zachodzących w konstrukcji (błędy projektowe, wykonawcze; pełzanie i skurcz materiału; niewłaściwe rozwiązania konstrukcyjne, itd. ); uszkodzenia wynikające z czynników technologicznych oraz z użytkowania obiektu niezgodnego z jego przeznaczeniem i z oddziaływaniem obciążeń, na które konstrukcja nie była projektowana; uszkodzenia powodowane innymi przyczynami wynikającymi głównie z oddziaływania środowiska naturalnego na obiekt – czynniki klimatyczne, procesy i zjawiska atmosferyczne, korozja chemiczna, korozja biologiczna – grzyby, owady. dr inż. Jerzy Obolewicz

Bezpieczeństwo użytkowe konstrukcji Człowiek, aby żyć musi zaspokajać swoje potrzeby. A. Maslow uszeregował je i zbudował piramidę, wg której człowiek zaspokaja swoje potrzeby od najniższych tj. fizjologiczne, bezpieczeństwa, społeczne, szacunku i uznania, samorealizacji. Niezaprzeczalnie jedną z najważniejszych potrzeb człowieka jest potrzeba bezpieczeństwa. Pojęcie bezpieczeństwa jest trudne do jednoznacznego zdefiniowania. Nauka o bezpieczeństwie jest nauką interdyscyplinarną . Najogólniej można powiedzieć, że bezpieczeństwo to stan niezagrożenia, spokoju, pewności (źródło: Słownik Języka Polskiego). W odniesieniu do bezpieczeństwa użytkowego konstrukcji oznacza stan niezagrożenia, spokoju i pewności podczas użytkowania obiektu budowlanego. dr inż. Jerzy Obolewicz

Bezpieczeństwo użytkowe konstrukcji Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie z dnia 12 kwietnia 2002 r. (Dz. U. Nr 75, poz. 690) zmiany: 2009-07-08 Dz.U. 2009 Nr 56 poz. 461 §1 2009-04-07 Dz.U. 2009 Nr 56 poz. 461 §1 2009-01-01 Dz.U. 2008 Nr 201 poz. 1238 §1 2004-05-27 Dz.U. 2004 Nr 109 poz. 1156 Załącznik 1 2003-02-26 Dz.U. 2003 Nr 33 poz. 270 2002-12-16 Na podstawie art. 7 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126, Nr 109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 42, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439 i Nr 154, poz. 1800 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676) ) Dział V. Bezpieczeństwo konstrukcji Dział VII. Bezpieczeństwo użytkowania dr inż. Jerzy Obolewicz

Bezpieczeństwo konstrukcji § 203. Budynki i urządzenia z nimi związane powinny być projektowane i wykonywane w taki sposób, aby obciążenia mogące na nie działać w trakcie budowy i użytkowania nie prowadziły do: 1) zniszczenia całości lub części budynku, 2) przemieszczeń i odkształceń o niedopuszczalnej wielkości, 3) uszkodzenia części budynków, połączeń lub zainstalowanego wyposażenia w wyniku znacznych przemieszczeń elementów konstrukcji, 4) zniszczenia na skutek wypadku, w stopniu nieproporcjonalnym do jego przyczyny. § 204. [Warunki bezpieczeństwa konstrukcji] 1. Konstrukcja budynku powinna spełniać warunki zapewniające nieprzekroczenie stanów granicznych nośności oraz stanów granicznych przydatności do użytkowania w żadnym z jego elementów i w całej konstrukcji. Stany graniczne nośności uważa się za przekroczone, jeżeli konstrukcja powoduje zagrożenie bezpieczeństwa ludzi znajdujących się w budynku oraz w jego pobliżu, a także zniszczenie wyposażenia lub przechowywanego mienia. dr inż. Jerzy Obolewicz

Stany graniczne przydatności do użytkowania uważa się za przekroczone, jeżeli wymagania użytkowe dotyczące konstrukcji nie są dotrzymywane. Oznacza to, że w konstrukcji budynku nie mogą wystąpić: 1) lokalne uszkodzenia, w tym również rysy, które mogą ujemnie wpływać na przydatność użytkową, trwałość i wygląd konstrukcji, jej części, a także przyległych do niej niekonstrukcyjnych części budynku, 2) odkształcenia lub przemieszczenia ujemnie wpływające na wygląd konstrukcji i jej przydatność użytkową, włączając w to również funkcjonowanie maszyn i urządzeń, oraz uszkodzenia części niekonstrukcyjnych budynku i elementów wykończenia, 3) drgania dokuczliwe dla ludzi lub powodujące uszkodzenia budynku, jego wyposażenia oraz przechowywanych przedmiotów, a także ograniczające jego użytkowanie zgodnie z przeznaczeniem. Warunki bezpieczeństwa konstrukcji uznaje się za spełnione, jeżeli konstrukcja ta odpowiada Polskim Normom dotyczącym projektowania i obliczania konstrukcji. Wzniesienie budynku w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu budowlanego nie może powodować zagrożeń dla bezpieczeństwa użytkowników tego obiektu lub obniżenia jego przydatności do użytkowania. W zakresie stanów granicznych przydatności do użytkowania budynków projektowanych na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej, wymaganie określone w ust. 4 nie dotyczy tych odkształceń, uszkodzeń oraz drgań konstrukcji, które wynikają z oddziaływań powodowanych eksploatacją górniczą. dr inż. Jerzy Obolewicz

7. Budynki użyteczności publicznej z pomieszczeniami przeznaczonymi do przebywania znacznej liczby osób, takie jak: hale widowiskowe, sportowe, wystawowe, targowe, handlowe, dworcowe powinny być wyposażone, w zależności od potrzeb, w urządzenia do stałej kontroli parametrów istotnych dla bezpieczeństwa konstrukcji, takich jak: przemieszczenia, odkształcenia i naprężenia w konstrukcji. § 205. [Zabezpieczenia górnicze] Na terenach podlegających wpływom eksploatacji górniczej powinny być stosowane zabezpieczenia konstrukcji budynków, odpowiednie do stanu zagrożenia, wynikającego z prognozowanych oddziaływań powodowanych eksploatacją górniczą, przez które rozumie się wymuszone przemieszczenia i odkształcenia oraz drgania podłoża. § 206. [Ocena stanu konstrukcji i podłoża] 1. W przypadku, o którym mowa w § 204 ust. 5, budowa powinna być poprzedzona ekspertyzą techniczną stanu obiektu istniejącego, stwierdzającego jego stan bezpieczeństwa i przydatności do użytkowania, uwzględniającą oddziaływania wywołane wzniesieniem nowego budynku. 2. Rozbudowa, nadbudowa, przebudowa oraz zmiana przeznaczenia budynku powinny być poprzedzone ekspertyzą techniczną stanu konstrukcji i elementów budynku, z uwzględnieniem stanu podłoża gruntowego. dr inż. Jerzy Obolewicz

Bezpieczeństwo użytkowania § 291. [Wymogi bezpieczeństwa] Budynek i urządzenia z nim związane powinny być projektowane i wykonane w sposób niestwarzający niemożliwego do zaakceptowania ryzyka wypadków w trakcie użytkowania, w szczególności przez uwzględnienie przepisów niniejszego działu. W dziale VII Bezpieczeństwo użytkowania scharakteryzowano wymogi bezpieczeństwa dotyczące zadaszeń wejść, daszków, balkonów osłon przeciwsłonecznych, wystaw sklepowych, gablot reklamowych, skrzydeł drzwiowych i okiennych, krat, okiennic, schodów zewnętrznych i pochylni, wpustów kanalizacyjnych, umieszczania odbojów, skrobaczek, wycieraczek do obuwia, poręczy, balustrad, okien, podokienników, grzejników, okien połaciowych, nawierzchni antypoślizgowych, obciążenia stropów, dojść na dach, itd. dr inż. Jerzy Obolewicz

Ocena warunków eksploatacji Określenie stanu obiektu/budynku Ocena stopnia zabezpieczenia konstrukcji przed szkodami w długim okresie eksploatacji Ocena warunków eksploatacji Określenie stanu obiektu/budynku Identyfikacja szkód Analiza zabezpieczenia konstrukcji Weryfikacja wyników analizy konstrukcji jej zabezpieczenia Wiedza zewnętrzna Określenie przyczyn szkód/uszkodzeń dr inż. Jerzy Obolewicz

Miejsca w budynkach narażone na powstawanie szkód budowlanych Fundamenty , ściany piwnic , strop nad piwnicą Ściany parteru, strop nad parterem Ściany pierwszego piętra (kondygnacji powtarzalnej), strop nad pierwszym piętrem (kondygnacją powtarzalną) Dach (więźba dachowa) Stolarka okienna i drzwiowa (zewnętrzna, wewnętrzna) Instalacje budynku (elektryczne, wod.-kan., co, gaz, itd.) Wykończenie wewnętrzne ( tynki, podłogi, posadzki, wyposażenie itd.) ; wykończenie zewnętrzne – elewacja, obróbka blacharska, oświetlenie, odprowadzenie wód opadowych. dr inż. Jerzy Obolewicz

Przyczyny powstawania szkód budowlanych w budynkach Błędy człowieka w obszarze: projektowania, robót budowlanych, eksploatacji obiektów budowlanych Materiały budowlane Maszyny i urządzenia wykorzystywane przy robotach budowlanych dr inż. Jerzy Obolewicz

Błędy w projektowaniu obiektów budowlanych jako przyczyny powstawania szkód analiza przypadków dr inż. Jerzy Obolewicz

Miejsca występowania najczęstszych nieszczelności dr inż. Jerzy Obolewicz

SZKIC OBSZARÓW WYSTĘPOWANIA WILGOCI 1. Występująca wilgoć z głębi 2. Wilgoć wnikająca z budynku 3. Woda skraplająca się z powietrza 4. Uderzenia deszczu i obciążenia ze spryskiwaną wodą dr inż. Jerzy Obolewicz

Przykłady szkód budowlanych zaistniałych podczas budowy i modernizacji i użytkowania obiektów budowlanych wynikłe ze zidentyfikowania słabych miejsc - analiza przypadków dr inż. Jerzy Obolewicz

Wybrane uregulowania prawne Zgodnie z art. 429 kodeksu cywilnego (nie 129 kpc)  osoba, która powierza wykonanie czynności drugiej,  jest odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności. Odpowiedzialność ta jest wyłączona, jeżeli powierzający nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.   dr inż. Jerzy Obolewicz

Zapobieganie szkodom w budownictwie przestrzeganie prawa przy projektowaniu, wykonawstwie i eksploatacji obiektów budowlanych; stosowanie właściwych materiałów budowlanych używanie bezpiecznych maszyn i urządzeń analiza szkód, awarii, katastrof budowlanych i wyciąganie wniosków dla projektantów, wykonawców i użytkowników obiektów budowlanych … inne dr inż. Jerzy Obolewicz