Autoportret polskich (neo)pogan prezentacja wyników badań ankietowych Alicja Barcikowska II Konferencja naukowa „Neopogaństwo w Polsce” 19-20.03.2009 Kraków

Tożsamość - definicje W psychologii funkcjonuje wiele ujęć tożsamości. Tożsamość jest to: zbiór samookreśleń, czyli suma wszystkich odpowiedzi, jakich osoba może udzielić na pytanie „kim jestem?” zbiór cech wyróżnionych, subiektywnie najważniejszych (H. Marcus, M. Jarymowicz, A. Bikont) relacja przynależności, utożsamiania się z innymi ludźmi (tożsamość społeczna jako zbiór wszystkich społecznych identyfikacji dokonanych przez daną osobę ) narracja, biografia

Tożsamość – definicje cd. Można też wyróżnić: -         ujęcie podmiotowe i przedmiotowe. Podmiotowe związane jest z poczuciami, natomiast przedmiotowe wiąże się z aktami poznawczymi i samowiedzą; -         ze względu na pozycję obserwatora wyróżnia się tożsamość zewnętrzną oraz wewnętrzną; -         odróżnia się tożsamość prywatną i publiczną.

Metodologia badań Do badań wykorzystano ankietę własnej konstrukcji, założoną w serwisie www.ebadania.pl Badanie skierowane było do osób określających się jako poganie / rodzimowiercy / okultyści. Anonimowa ankieta składała się z 10 pytań dotyczących różnych aspektów życia oraz metryczki (płeć, wiek, wykształcenie, miejsce zamieszkania) Ankieta była aktywna od 07.02.2009 do 28.02.2009

Charakterystyka grupy badanej Odpowiedzi udzieliło 186 respondentów, w tym 75 kobiet i 111 mężczyzn. Konieczne okazało się jednak dokonanie pewnej selekcji materiału badawczego. Odrzucono 7 ankiet ze względu na niespełnienie kryterium wiekowego – osoby poniżej 15 roku życia, kontynuujące jeszcze naukę w klasach gimnazjalnych oraz 2 ankiety ze względu na brak pozytywnego określenia własnej tożsamości. Po uwzględnieniu powyższych kryteriów, analizie poddano 177 ankiet.

Charakterystyka grupy badanej Płeć respondentów: 70 kobiet ( 39,5 %) 107 mężczyzn Wiek 15 - 18 lat – 21 osób, 19 - 25 lat – 80 osób, 26 - 35 lat – 51 osoby, 36 - 45 lat – 17 osób, 46 – 55 lat – 7 osób, powyżej 55 lat – 1 osoba

Charakterystyka grupy badanej

Charakterystyka grupy badanej

Najczęściej wybierane terminy Średnio osoby badane wskazywały 5,48 określeń jako „bardzo dobrze pasujące do swoich poglądów” i „dobrze pasujące do swoich poglądów”

Udział kobiet wśród przedstawicieli wybranych ścieżek

Najrzadziej wskazywane terminy

Odrzucane terminy Terminy, które najczęściej wskazywane były jako nie pasujące lub słabo pasujące do poglądów respondentów: -         chrześcijaństwo – 153 osoby, -         satanizm – 137, -         ateizm – 131, -         new age – 122.

Okres zaangażowania w wybrany światopogląd, wyznanie

Utrzymywanie bezpośrednich kontaktów ze współwyznawcami

Utrzymywanie internetowych kontaktów ze współwyznawcami

(Neo)poganizm 90 osób użyło zarówno określenia „poganizm” jak i „neopoganizm”. Osób, które użyły wyłącznie terminu „neopoganizm” było 18, przy czym większość z nich przypisała terminowi „poganizm” wartość 3 – „średnio pasuje do moich poglądów” Spośród osób używających określenia „poganizm”, 17 uznało termin „neopoganizm” za mniej odpowiedni Łącznie, terminu „poganizm” lub „neopoganizm” użyło 125 osób badanych (70,6 %).

Czarostwo Spośród 79 osób używających określenia „czarostwo” –    59 osób użyło również terminu noepoganizm (74,7 %) –    51 użyło terminu „ezoteryka” (64,5 %) - 47 wybrało także termin „okultyzm” (59,5%)

Rodzimowierstwo Spośród 71 osób, które wskazały termin „rodzimowierstwo”, 54 wskazało też „poganizm” (76%) , a 52 „neopoganizm” (73%), łącznie 61 osób (ok. 86%) wybrało jednocześnie terminy „rodzimowierstwo” i „poganizm” lub „neopoganizm”, natomiast 5 osób odrzuciło oba te terminy jako słabo lub zupełnie nie pasujące. Pojawiały się też wybory: „średnio pasuje” i „nie wiem”.

Neo-poganizm a inne terminy Łącznie, terminu „poganizm” lub „neopoganizm” użyło 125 osób badanych. Osoby te wskazały również terminy: czarostwo – użyło go 66 osób (z 79, które wybrały „czarostwo”, co stanowi 83,5%) wicca – 63 (z 70, 90%) rodzimowierstwo – 61 ( z 71, 85,9%) ezoteryka – 57 (z 77, 74% ) okultyzm – 51 (z 76, 67,1%) własnowierstwo – 48 (z 76, 63,1%) druidyzm – 47 (z 52, 90,3%) szamanizm – 41 (z 54, 75,9%) thelema – 27 (z 52, 51,9%)

Najważniejsze w byciu neo-poganinem Własny, wolny wybór, bycie w zgodzie z sobą – 53 Szacunek dla natury, kult natury – 42 Wartości, etyka – 25 Kult bogów, kontakt z nimi - 24 Tradycja, dziedzictwo przodków – 24 Stały rozwój własny, rozwój duchowy– 22 Poznawanie, poszerzanie wiedzy – 13 Przeciwstawienie się chrześcijaństwu – 6 Patriotyzm – 5 Celebracja świąt - 4 Doświadczenie sacrum – 3 Magia – 2 Inne odpowiedzi - 9

Celebracja świąt i rytuałów W jakim stopniu ważne jest dla neo-pogan celebrowanie świąt i odprawianie rytuałów.

Najtrudniejsze w byciu neo-poganinem Nietolerancja wobec neo-pogaństwa – 59, Przeszkody wewnętrzne (lenistwo, własne ego itp.) – 22, Brak lub niewystarczająca ilość kontaktów ze współwyznawcami – 17, Dominacja Kościoła katolickiego w Polsce – 15 Ograniczony dostęp do informacji, źródeł wiedzy – 13 Sprzeciw rodziny – 11 Czynniki cywilizacyjno-kulturowe - 10 Brak przeszkód – 8 Niewystarczająca organizacja ruchu neopogańskiego – 4 Brak czasu na praktyki, pokrywanie się terminów świąt z dniami pracy – 3

Propozycje zmian w zakresie komunikacji i organizacji spotkań Częstsze spotkania, więcej znajomych, więcej bezpośrednich spotkań: - Częstsze spotkania połączone ze wspólnym celebrowaniem świąt. - Chciałbym aby spotkania te były częstsze i miały charakter bardziej merytoryczny niż towarzyski (tzn więcej rozmów o praktyce i duchowości). - Chciałbym żeby w moim otoczeniu było takich osób więcej, byśmy mogli wspólnie organizować praktyki i zacząć tworzyć podwaliny dla społeczności: budować świątynie, bawić się razem, itd. - Więcej spotkań w realu. I konkretnej współpracy, realizacji wspólnych przedsięwzięć zarówno związanych ze sferą wiary, jak i praktyczną ochroną środowiska. Lepsza organizacja: - Chciałbym by obrzędy były traktowane poważniej w swej organizacji... by przybrały wygląd tych z Rosji i Ukrainy. Lepsza ich organizacja. - Lepiej je organizować. Posiadać też dla nich pewną bazę materialną i organizacyjną. - Czekam na spotkanie ogólnorodzimowiercze, ponad organizacyjne (łączące możliwie wiele nurtów polskiego rodzimowierstwa) - Porozumienie między grupami rodzimowierców! Nie wiem czemu, ale jest z tym problem! Czasem można mieć inne priorytety, ale w końcu i tak jest nas mało, więc można byłoby się wspierać.  

Propozycje zmian w zakresie komunikacji i organizacji spotkań – cd. Charakter, atmosfera spotkań: - Większe skupienie na rytuałach, a nie tylko na pogadankach; - Spotkania typu konferencyjnego byłyby miłe; - Grupa jest zbyt sfeminizowana, za silnie nastawiona na czarostwo/wicca i przez to mało różnorodna. - Chciałabym, że mogło to prowadzić do jakiś głębszych form rytualnych - w sensie, że dało się znaleźć głębokie porozumienie na poziomie poglądów, ale to niemożliwe. - Chciałbym by rozmówcy zdobyli się na większy wysiłek intelektualny. Za dużo opowieści o "złych katolikach" a za mało "zrobiłem to, tamto, przeczytałem..." - Atmosferę. Uważam, że atmosfera otwartych spotkań jest pełna podejrzeń, zazdrości, zaszłości i skrywanej lub nie niechęci. Wolę spotkania mniejsze, które szczęśliwie odbywam regularnie. - Większe zaangażowanie, a nie tylko bierne uczestnictwo. - Jakość dyskusji.

Propozycje zmian w zakresie komunikacji i organizacji spotkań – cd. Nawiązanie pierwszych kontaktów: - Chciałabym poznać kogoś o podobnych poglądach. - Chciałabym, żeby w ogóle były :) - Chciałbym w ogóle je nawiązać. Dołączenie do grupy: - Chciałbym dołączyć do grupy rodzimowierców, uczestniczyć w zlotach. - Chciałabym, by w Polsce był kowen wiccański - ... może zapisać się do jakiegoś zgromadzenia - ... chętnie przystąpiłabym do kovenu Nie wiem i brak odpowiedzi: 4 Nic nie zmieniać, jest dobrze: 35 osób Inne odpowiedzi: 13

Dziękuję za uwagę