Analiza techniczna wykład 3 Wstęga Bollingera Momentum ROC Krzywa MACD RSI

Wstęgi Bollingera. Konstrukcja i działanie Wskaźnik opiera się na średniej kroczącej, zwykle 20 – sesyjnej, prostej. Dla każdej sesji oba punkty wstęgi (górny i dolny) oddalone są od średniej o dwa odchylenia standardowe. Szerokość wstęgi mierzy zmienność cen. W okresie zwiększającej się zmienności linie wstęgi oddalają się od siebie (zbliżają się w okresie niskiej zmienności) BB powinno stosować się z oscylatorami

Konstrukcja i działanie „linia środkowa” – (na ogół) 20 sesyjna prosta średnia krocząca z ceny akcji (lub kursu indeksu), Górna wstęga = linia środkowa + 2 * odchylenie standardowe cen z ostatnich 20 sesji (lub kursów indeksu) Dolna wstęga = linia środkowa - 2 * odchylenie standardowe cen z ostatnich 20 sesji (lub kursów indeksu)

Wstęgi Bollingera (20) . Przykład Unikredyt, maj 09 – wrzesień 09

Wstęgi Bollingera Sygnał kupna (K) zostaje wygenerowany, gdy linia kursu spada poniżej dolnego ograniczenia wstęgi lub zbliża się do niej (dolna szara linia). Sygnał sprzedaży (S) zostaje wygenerowany, gdy kurs przebija górne ograniczenie wstęgi lub zbliża się do niej (górna szara linia).

Wstęgi Bollingera (10) . Unikredyt, maj 09 – wrzesień 09

Wstęgi Bollingera (10) . Unikredyt, 06. 2008 – 10. 2008

Wstęgi Bollingera (12). Dłuższy okres Unikredyt, 03. 2009 – 03. 2010

Wstęgi Bollingera. Wybicie po trendzie horyzontalnym

Wstęgi Bollingera. Uwagi Opisany wyżej sposób analizy dotyczy tylko przypadku, gdy kurs znajduje się w trendzie horyzontalnym. (Przy długich wzrostach lub spadkach często wykres cenowy instrumentu porusza się poza obszarem wyznaczonym przez wstęgę). Jeśli linie wstęgi znajdują się przez dłuższy czas bardzo blisko siebie, można się spodziewać dużego ruchu cen. Jego kierunek jest najczęściej zgodny z ruchem, który doprowadził do pierwszego wyraźnego przebicia wstęgi (np. ostatni sygnał K na przykładowym wykresie). Dużo większa niż zwykle odległość linii wstęgi oznacza prawdopodobny koniec trendu

OSCYLATORY Skuteczne narzędzia przy trendach bocznych, wrażliwe na niewielkie wahania cen lub indeksów Informują o sytuacjach skrajnych o tzw. „wykupieniu” bądź „wyprzedaniu” impecie rynku (fazie trendu) dywergencji (rozbieżności) z trendem cenowym

Dywergencje Dywergencja pozytywna Kolejne „dołki” oscylatora leżą coraz wyżej przy spadkowym trendzie ceny Dywergencja negatywna Kolejne „górki” oscylatora leżą coraz niżej przy wzrostowym trendzie ceny Dywergencje stanowią ostrzeżenie przed możliwością zmiany trendu cenowego

OSCYLATORY – zachowanie, stosowanie Wskaźniki o charakterze pomocniczym, ich analiza powinna być podporządkowana analizie trendu mniej istotne na początku trendu, bardziej istotne pod jego koniec Punkty zwrotne na oscylatorach (ekstrema lokalne) są zgodne z takimi samymi punktami na wykresie cenowym, niektóre oscylują wokół poziomu zerowego, inne wahają się w zakresie od 0 do 100.

OSCYLATORY – interpretacja Jeżeli oscylator przyjmuje ekstremalne wartości w swym zakresie, to można się spodziewać korekty lub konsolidacji bądź też zmiany trendu Jeżeli oscylator przebywa w dolnym zakresie wahań – ogólne wskazanie zaleca kupno. W chwili przebywania w górnym zakresie – sprzedaż Dla oscylujących wokół poziomu zerowego – przejście z „-” na „+” jest sygnałem kupna Zmiana znaku w odwrotnym kierunku – sygnał sprzedaży

Mierzenie impetu. Momentum M = V – Vn V – ostatnia cena zamknięcia Vn - cena zamknięcia sprzed n-dni Stosowany jest często okres 10 dniowy Zwiększanie n powoduje zmniejszenie zakresu wahań oscylatora, liczba generowanych sygnałów jest mniejsza

Mierzenie impetu: tempa wzrostów i spadków Wzrastająca linia impetu ponad poziomem zerowym oznacza trend wzrostowy przybierający na sile Płaska linia impetu ponad poziomem zerowym oznacza stabilny trend wzrostowy Opadająca linia impetu ponad poziomem zerowym oznacza słabnący trend wzrostowy

Przykład / momentum(10) (widoczne dywergencje)

Mierzenie impetu: tempa wzrostów i spadków Opadająca linia impetu poniżej poziomu zerowego oznacza przybierający na sile trend spadkowy Płaska linia impetu poniżej poziomu zerowego oznacza stabilny trend spadkowy Wzrastająca linia impetu poniżej poziomu zerowego oznacza słabnący trend spadkowy

Przykład / Porównanie momentum(7) z momentum(10)

Momentum - stosowanie Wskaźnik impetu wyprzedza ruch cen Przecięcie poziomu zerowego jest sygnałem zawarcia transakcji By wykonać transakcję sygnał musi być zgodny z trendem cenowym (czyli przecięciu od dołu poziomu zerowego przez momentum musi towarzyszyć trend wzrostowy, przecięciu od góry - trend spadkowy)

Momentum – zakres wahań Zakres wahań oscylatora nie jest ograniczony Przy ustaleniu zakresów skrajnych należy zbadać dane historyczne

Negatywna dywergencja na momentum (10) oraz sygnał sprzedaży

MOMENTUM - SYGNAŁY SPRZEDAŻY

MOMENTUM W DŁUGIM TRENDZIE WZROSTOWYM (przyspieszającym, przerywanym korektami spadkowymi)

Konstrukcja n dniowego wskaźnika V – ostatnia cena zamknięcia Wskaźnik zmian ROC Rate of change (miara tempa zmian) wersja 1 (Murphy) Konstrukcja n dniowego wskaźnika ROCn=100*(V/Vn) V – ostatnia cena zamknięcia Vn - cena zamknięcia sprzed n-dni ROC oscyluje względem linii 100, będącej tu linią sygnalną. Interpretacja taka jak przy momentum

Wskaźnik zmian ROC wersja 2 (stockcharts.com/) The Rate of Change (ROC) indicator is a very simple yet effective momentum oscillator that measures the percent change in price from one period to the next. The ROC calculation compares the current price with the price n periods ago. ROC = ( (Today's close - Close n periods ago) / (Close n periods ago) ) * 100 The plot forms an oscillator that fluctuates above and below the zero line as the Rate of Change moves from positive to negative. The oscillator can be used as any other momentum oscillator by looking for higher lows, lower highs, positive and negative divergences, and crosses above and below zero for signals.

Wskaźnik zmian ROC ROC= ROC mierzy procentową zmianę ceny miedzy na przedziale czasu o określonej długości. ROC porównuje bieżącą cenę z ceną n sesji wstecz. ROC= = 100*( (cena dzis. zamk. - cena zamk. sprzed n sesji) / (cena zamk. sprzed n sesji) ) Wykres ROC waha się wokół poziomu zerowego. Oscylator może być stosowany jak Momentum, m.in. do wykrywania pozytywnych i negatywnych dywergencji Przecięcia poziomu zerowego są traktowane jak sygnały kupna bądź sprzedaży

Wykres cenowy i ROC(15)

Przykład / ROC(10)

Oscylator MACD Moving Average Convergence / Divergence Wskaźnik MACD opiera się na różnicy dwóch średnich ruchomych o różnych długościach. Krótkoterminowa MACD jest (zwykle) różnicą średnich 12-sesyjnej (odjemna) oraz 26 sesyjnej (odjemnik) Linią sygnalną jest wtedy średnia krocząca z 9 sesji z wartości samego wskaźnika. Najczęściej do MACD stosuje się średnie wykładnicze

Krzywa MACD i linia sygnalna Podstawowa interpretacja zakłada generowanie sygnałów na podstawie przebicia przez MACD linii sygnalnej. Przebicie z dołu jest sygnałem kupna, przebicie z góry traktowane jest jako sygnał sprzedaży. Potwierdzeniem sygnałów jest odpowiednie przełamanie poziomu równowagi – czyli wyjście MACD ponad poziom zerowy w przypadku sygnału kupna, zejście poniżej zera w przypadku sygnału sprzedaży

KURS AKCJI BRE oraz MACD(12,26)

MACD – SYGNAŁ KUPNA

Charakterystyka MACD W trendzie rosnącym przyjmuje wartości dodatnie W trendzie spadkowym przyjmuje wartości ujemne W trendzie bocznym oscyluje wokół wartości zerowej Wartość bezwzględna MACD świadczy o sile trendu Zmniejszająca się wartość wskaźnika po osiągnięciu maksimum (na plusie) świadczy o gasnącym trendzie wzrostowym Wskaźnik jest wrażliwy na wahania cen – w trendzie wzrostowym może przyjmować krótkookresowo wartości ujemne

MACD OPARTE NA ŚREDNICH 12 i 26 SESYJNYCH (prostych i ważonych liniowo)

ZESTAWIENIE AKCJOGRAMU BRE (żółty) Z MACD WAŻONĄ LINIOWO (niebieski) oraz z MACD OPARTĄ NA ŚREDNICH PROSTYCH (różowy)

PORÓWNANIE MACD i LINII SYGNALNEJ DLA ŚREDNICH WAŻONYCH LINIOWO DLA ŚREDNICH PROSTYCH

PORÓWNANIE MACD i LINII SYGNALNEJ DLA ŚREDNICH WAŻONYCH LINIOWO DLA ŚREDNICH PROSTYCH

KURS AKCJI I WYKRES MACD(12,26)

KURS AKCJI I WYKRES MACD(12,26) Linia sygnalna – kolor różowy

POTWIERDZENIE SYGNAŁU SPRZEDAŻY PRZEZ MACD PO TRENDZIE WZROSTOWYM

RSI (relative strength index) DEF1 100 RSI = 100 - -------- 1 + RS RS = Average Gain / Average Loss Average Gain = [(previous Average Gain) x 13 + current Gain] / 14 First Average Gain = Total of Gains during past 14 periods / 14 Average Loss = [(previous Average Loss) x 13 + current Loss] / 14 First Average Loss = Total of Losses during past 14 periods / 14 Note: "Losses" are reported as positive values.

RSI (relative strength index) DEF2 100 RSI = 100 - -------- 1 + RS średnia wartość wzrostu cen zamknięcia z n ostatnich sesji RS = ---------------------------------------------------------------------------------------- średnia wartość spadku cen zamknięcia z n ostatnich sesji Licznik jest sumą wszystkich wzrostów w ujęciu walutowym lub punktowym, podzieloną przez n Mianownik jest sumą wszystkich spadków w ujęciu walutowym lub punktowym, podzieloną przez n Najczęściej n=14 Im krótszy okres (mniejsze n) tym oscylator jest bardziej czuły na zmiany ceny

RSI / stosowanie Przebicie od góry linii 70 jest sygnałem sprzedaży Do transakcji krótkoterminowych stosuje się n=9 Do transakcji długoterminowych stosuje się n=21 lub 28 RSI oscyluje w przedziale (0; 100) Wartości powyżej 70 to stan „wykupienia” Wartości poniżej 30 to stan „wyprzedania” Przebicie od góry linii 70 jest sygnałem sprzedaży Przebicie od dołu linii 30 jest sygnałem kupna

Wstęgi Bollingera i RSI (8)

mWIG40, maj 2003 – listopad 2004 Wstęgi Bollingera i RSI (14)

Wstęgi Bollingera i RSI (28)

RSI DYWERGENCJA miedzy RSI a CENĄ w momencie gdy oscylator przyjmuje wartości powyżej 70 lub poniżej 30 stanowi poważne ostrzeżenie o możliwości zmiany trendu. Wskazywanie dywergencji jest jedną z najistotniejszych zalet tego wskaźnika Analizę RSI stosuje się łącznie z analizą trendu oraz średnich kroczących

RSI 14 / przykład negatywnej dywergencji Brak wyraźnego sygnału przed dwumiesięczną hossą

RSI własności Przy silnych trendach RSI szybko osiąga stany wykupienia lub wyprzedania Wejście w te stany nie jest jeszcze sygnałem sprzedaży bądź kupna RSI może długo utrzymywać się w stanach skrajnych Dywergencja jest istotnym ostrzeżeniem Poziom 50 działa jako wsparcie podczas korekcyjnego spadku wskaźnika oraz jako opór w przypadku korekcyjnego wzrostu Niektórzy analitycy przyjmują przecięcia poziomu 50 za sygnały kupna bądź sprzedaży

Wykres cenowy oraz krzywe RSI 8, 15

RSI 15 – sygnał kupna

RSI 15 – sygnał sprzedaży

RSI 15 oraz ROC 15 sygnał sprzedaży na RSI, opóźnienie na ROC