Otwarty rynek gazu ziemnego Wyzwania i bariery Waldemar Kamrat Politechnika Gdańska XVIII Konferencja GAZTERM Międzyzdroje, (11-13) maja 2015 r.

Wprowadzenie Strategiczne kierunki działania państwa: –troska o spójność rozwiązań prawnych w obszarze sektora energetycznego z prawem Unii Europejskiej; –zintegrowane zarządzanie energią i środowiskiem; –decentralizacja techniczno-ekonomiczna systemów energetycznych; –liberalizacja sieciowych rynków energetycznych; –poprawa efektywności energetycznej Baza zasobowa dla energetyki do 2050 r.

Konkurencyjny rynek energii – czy i komu jest potrzebny? (1) Rynek nie jest dziełem boskim. Nie powstał ani pierwszego, ani szóstego dnia tworzenia świata. Jest on wypadkową decyzji i działań ludzi, zmieniającą się sumą sądów o indywidualnych prawach i odpowiedzialności. To ludzie umówili się czym i jak będą handlować i jak będą postępować przeciw oszustwom, kradzieży, beztrosce…( Robert Reich, doradca Prezydenta W. Clintona)

Konkurencyjny rynek energii – czy i komu jest potrzebny? (2) Powstanie rynku nie jest jednorazowym aktem czyjejś woli. To proces długotrwały i złożony, o żywiołowym charakterze. A to oznacza, że można go jedynie wspomagać, tworząc realne przesłanki rynku. Rynek to wypadkowa decyzji politycznych, ekonomicznych, administracyjnych. Jego sprawność zależy od tego, jakie są jego instytucje i infrastruktura prawno-funkcjonalna

Aby istniał rynek (1) TPA – Third Party Access – każdy sprzedający ma równy dostęp do sieci „unbundling” – rozdzielenie na: – Przesył – Dystrybucja – Handel (firmy konkurencyjne na rynku gazu)

Aby istniał rynek (2) Oferty kupna i sprzedaży – Giełda – Kontrakty – Platformy handlu Zbilansowanie ofert – dzień przed dostawą (RDN) – Transakcje natychmiastowe (rynki rozwinięte) Mechanizm bilansowania (pokrycia niedoborów) – Rynek bilansujący – Operator Systemu Przesyłowego

Aby istniał rynek (3) Regulator systemu : – Jaka kontrola TPA? – Czy nie tworzą się monopole ?? – Koordynacja strategii długoterminowej rozwoju z rynkiem energii ???

Uwarunkowania formalne

Determinanty rynku gazu w Polsce Infrastruktura gazownicza Wolność obrotu giełdowego Wolność kontraktowa Wolność handlowa Rola Regulatora

Infrastruktura gazownicza Inwestycje infrastrukturalne (gwarancje zwrotu z inwestycji ?) Optymalizacja wykorzystania infrastruktury (może mechanizm aukcji w alokowaniu przepustowości, zasada „ use it or lose it ”, platformy internetowe dla rynku wtórnego??) Równoprawny dostęp do infrastruktury ( może lepsza regulacja???)

Wolność obrotu giełdowego Podaż paliwa na rynku giełdowym umożliwiająca rozwój konkurencji ( program uwalniania gazu a rozwój konkurencji ?) Rozwiązania proceduralne dla funkcjonowania obrotu giełdowego ( bezpośredni udział w giełdzie szerokiego grona uczestników – analogia do obrotu energią elektryczną ??) Możliwości wprowadzania rozwiązań liberalizujących rynek gazu(rola Regulatora ???)

Wolność kontraktowa/handlowa Procedury zmiany dostawcy gazu( regulacje krajowe a UE ?) Możliwości częściowej redukcji wolumenów zakontraktowanych przed liberalizacją rynku- rola Regulatora ??) Możliwości swobodnego dysponowania zakupionym gazem( zniesienie klauzul ograniczających odsprzedaż paliwa gazowego???)

Rola i funkcje Regulatora Strażnik wolności rynkowej ? Gwarant sprawnej liberalizacji rynku ?? Nadzorca rozwoju rynku ??? Niezależny organ od decydentów politycznych ???

Liberalizacja Szanse Korzyści dla konsumenta: dostęp, jakość, taniość Korzyści dla sektora: wzrost efektywności i zdolności konkurencyjnych przedsiębiorstw energetycznych Korzyści dla gospodarki - trwały zrównoważony wzrost

Liberalizacja Zagrożenia Bariery: techniczne, organizacyjne, psychologiczne Żywiołowość konkurencji: możliwości bankructwa,horyzont czasowy Bezpieczeństwo dostaw gazu

Przeciwdziałanie zagrożeniom Dobre prawo Długookresowa polityka energetyczna, w tym polityka właścicielska Sprawne instytucje regulacyjne: administracyjne, rynkowe Presja konsumentów

Zakończenie Czy rynek jest otwarty ? Co z monopolistą na otwierającym się rynku?? Kto tak naprawdę dyktuje warunki gry rynkowej ??? Jak sprostać wyzwaniom i pokonać bariery,aby „jak zwykle” nie było porażki ????

Bibliografia 1.Kamrat W.: Dylematy rozwoju energetyki. W:[Doświadczenia i wyzwania rynku energii, pod red. W. Kamrata], Konferencja REE Kamrat W.: Metody oceny efektywności inwestowania w energetyce. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej 3. Kamrat W.: Materiały źródłowe Katedry Elektroenergetyki PG ( ), Gdańsk PwC Polska: Raport „ Działania liberalizacyjne w obszarze gazu ziemnego w Polsce - Cztery wolności na rynku gazu ziemnego ”. Warszawa Raport INiG :Wpływ globalnych trendów na krajowych producentów. Instytut Nafty i Gazu, nr 9/2014

Dziękuję za uwagę