EUROREGION BUG

Granice terytorialne Związek Transgraniczny Euroregion Bug istnieje od 13 lat, skupia województwo lubelskie w Polsce, obwód brzeski na Białorusi, obwód wołyński oraz dwa rejony z obwodu lwowskiego: sokalski i żółkiewski na Ukrainie

Specyfika regionu Historia Etniczność Kultura Geografia

Historia: dawne dzieje Mówiąc o regionie nie sposób nie wspomnieć o przynależności historycznej wszystkich wymienionych terenów do II RP a wcześniej do Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Obszar ten był wcześniej jeszcze miejscem ścierania się wpływów litewskich i polskich, które zakończyły się ostatecznym wcieleniem tych terenów Wołynia do Korony i pozostawieniem Polesia z Brześciem przy Litwie poprzez Unie Litewską w Lublinie w 1569 roku.

Czasy międzywojenne Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku ponownie tereny te znalazły się w granicach państwa polskiego. Zaowocowało to licznymi konfliktami i działalnością wręcz terrorystyczną zwłaszcza ze strony części nacjonalistycznie nastawionej ludności ukraińskiej. Po drugiej wojnie światowej natomiast przeszły te tereny pod władze radziecka, która trwała aż do 1991 czyli uzyskania niepodległości przez Białoruś i Ukrainę

Etniczność Także poprzez wspólną historię i zamieszkiwanie przez bardzo długi okres czasu tego samego państwa na terenie Euroregionu doszło do znacznego przemieszania się ludności. Zwłaszcza w Brześciu nad Bugiem oraz we Lwowie, Łucku i większych miastach przeważającą część ludności stanowili Polacy a niekiedy Żydzi. Przez stulecia była to koegzystencja pokojowa, która została zmącona dopiero w XX wieku. Szczególnie bolesne są dla Polaków akcje UPA z drugiej wojny światowej na Wołyniu. Konflikt narodowościowy został w pewnej mierze rozwiązany już po wojnie poprzez przesiedlenia ludności polskiej na zachód.

Kultura Wschodnie granice Polski i zachodnie Ukrainy oraz Białorusi często podawane są jako granice cywilizacji łacińskiej z jednej strony i rosyjskiej, prawosławnej czy też bizantyjskiej z drugiej. Obrazuje to szczególnie zasięg kultury polskiej oraz religii katolickiej, która obecnie kończy się mniej więcej właśnie na granicy wschodniej. Specyficzną cechą jest również występowanie na zachodniej Ukrainie i Białorusi dużych grup ludności wyznania greckokatolickiego.

Geografia Euroregion Bug, położony w środkowo-wschodniej Europie, ma dość jednorodne, nizinne ukształtowanie terenu. Bardziej zróżnicowany charakter ma południowa część – z Roztoczem i Wyżyną Wołyńską. Naturalną granicą obszaru stanowi od zachodu rzeka Wisła, a z większych rzek przecinają go: Bug, Prypeć i Muchawiec. Pod względem geograficznym Euroregion można podzielić na trzy podstawowe jednostki: białoruskie Polesie, polską Lubelszczyznę oraz ukraiński Wołyń.

Obszary te zasadniczo różnią się od siebie podczas gdy Polesie jest poprzecinane licznymi rzekami z główną Prypecią to na Lubelszczyźnie i Wołyniu występują nawet tereny cierpiące na brak zasobów wodnych. Również pod względem gleb są duże rozbieżności, w tym pierwszym regionie nie należą do zbyt dobrych a olbrzymie tereny zajmują mokradła, natomiast w dwóch pozostałych duże obszary zajmują czarnoziemy. Ponad 50% powierzchni Euroregionu zajmują tereny rolnicze, a blisko 31% przypada na lasy.

Geneza i idea współpracy transgranicznej Zapoczątkowanie działań regionalnych, które doprowadziły do utworzenia Euroregionu Bug, datuje się na 30 kwietnia 1992 r., kiedy to z inicjatywy wojewodów bialskopodlaskiego, chełmskiego i lubelskiego, a także prezydenta miasta Lublina oraz ministra przekształceń własnościowych i ministra-kierownika Centralnego Urzędu Planowania podpisano Porozumienie Regionalne i powołano Konsorcjum Regionalne, zabezpieczające wspólne działania od strony finansowej.

Zgodnie z treścią porozumienia, głównym jego celem miało być opracowanie i realizacja programu restrukturyzacji i prywatyzacji w regionie. 30 czerwca 1992 r., czyli już w dwa miesiące po podpisaniu tego porozumienia, Komitet Koordynacyjny Porozumienia Regionalnego (poszerzony o województwo tarnobrzeskie) zawarł z Obwodem Wołyńskim na Ukrainie umowę o współpracy. Stało się to głównie z inicjatywy województwa chełmskiego, które prowadziło już szeroką współpraę z obwodem wołyńskim. Porozumienie zawarto w Kowlu, ze strony polskiej podpisał je Przewodniczący Komitetu Koordynacyjnego dr Jerzy Drygalski, a ze strony ukraińskiej szef prezydenckiej administracji Obwodu Wołyńskiego i przedstawiciel Prezydenta Ukrainy na Wołyniu Włodzimierz J. Błazeńczuk. Celem porozumienia było rozwijanie współpracy sąsiedzkiej w zakresie: rozwoju regionalnego, transportu i komunikacji, zaopatrzenia w nośniki energii i wodę, ochrony przyrody i środowiska, przemysłu, wymiany handlowej, rolnictwa i przetwórstwa rolnego, edukacji i badań naukowych, ochrony zdrowia, kultury, sztuki, turystyki i rekreacji oraz wzajemnej pomocy w walce z przestępczością oraz katastrofami i klęskami żywiołowymi.

Powstanie Euroregionu Związek powstał we wrześniu 1995 roku w Łucku na Ukrainie, z inicjatywy wojewodów: chełmskiego Mariana Cichosza, lubelskiego Edwarda Hunka, zamojskiego Stanisława Rapy i tarnobrzeskiego Pawła Stawowego oraz Przewodniczącego Wołyńskiej Administracji Państwowej Borysa Klimczuka. W maju 1998 roku, na mocy podpisanego aneksu, do Euroregionu włączono województwo bialskopodlaskie i obwód brzeski na Białorusi. Rozszerzenie ERB potwierdzili podpisami wojewodowie: lubelski K. Michalski, chełmski L. Burakowski, bialski M. Czarnecki, zamojski M. Grzelaczyk i tarnobrzeski W. Stasiak oraz Przewodniczący Brzeskiego Komitetu Wykonawczego W.A. Załomaj, Przewodniczący Obwodowej Rady Deputowanych L.A. Lemieszewski, Przewodniczący Wołyńskiej Administracji Państwowej Borys Klimczuk i Przewodniczący Wołyńskiej Rady Obwodowej W. Dmitruk. W maju 2000 roku w poczet Euroregionu Bug przyjęto dodatkowo rejony sokalski i żółkiewski, należące do obwodu lwowskiego.

Zmiany administracyjne W wyniku wprowadzonej w Polsce 1 stycznia 1999 roku reformy administracyjnej, prawnym sukcesorem dotychczasowych uczestników polskiej strony Związku: województw bialskopodlaskiego, chełmskiego, lubelskiego i zamojskiego, zostało nowopowstałe Województwo Lubelskie (obejmujące obszar wszystkich czterech województw). Poza Euroregionem znalazło się natomiast dawne województwo tarnobrzeskie, wchodzące dziś w skład innych polskich województw, współpracujących z najbliższymi sąsiadami w ramach innych związków transgranicznych (jak Euroregion Karpaty).

Podstawowe informacje Euroregion Bug, zajmujący powierzchnię 64 tys. km kw., należy do największych obszarowo euroregionów europejskich. Część polska stanowi 31,1%, ukraińska 28,4%, a białoruska 40,5%. W Euroregionie Bug zamieszkuje 4975,2 tys. osób, z czego na terenie Polski 46,8%, Białorusi - 31,1%, Ukrainy - 22,1% . Największymi miastami są: Lublin (360 tys. mieszkańców), Brześć (295 tys.), Łuck (220 tys.), Baranowicze (173 tys.) i Pińsk (130 tys.). Dziewięć innych dużych miast liczy od 50 do 100 tys. mieszkańców. W sumie w obszarze Euroregionu położone są 93 miasta i 7437 wsi i osad.

Władze Euroregionu Bug Rada Związku Prezydium Rady Związku Sekretariat Związku Komisja rewizyjna

Rada Związku Rada Związku jest najwyższym jego organem. W skład Rady wchodzi po 10-ciu przedstawicieli delegowanych przez każdą ze Stron. Przedstawiciele każdej ze Stron pełnią funkcje członka w Radzie przez okres kadencji organów, które go do Rady Związku delegowały. Posiedzenia Rady odbywają się nie rzadziej niż dwa razy do roku i są otwarte, jeżeli Rada nie postanowi inaczej. Na żądanie jednej ze Stron mogą być zwoływane nadzwyczajne posiedzenia Rady. W posiedzeniach Rady i jej pracach, z prawem głosu doradczego, mogą brać udział przedstawiciele władz nadrzędnych każdej ze stron. Za zgodą Rady w posiedzeniach mogą brać udział przedstawiciele organizacji międzynarodowych. Wszelkie uchwały Rady podejmowane są na zasadzie jednomyślności Stron.

Do kompetencji Rady należy: omawianie i zatwierdzanie wspólnych projektów współpracy transgranicznej, prowadzonej w ramach Związku, zapewnienie ich finansowania i realizacji, dokonywanie zmian w statucie, przyjmowanie nowych członków i pozbawianie członkostwa w Związku oraz nadawanie członkostwa honorowego, podejmowanie decyzji w sprawach budżetu Związku, wybór Prezydium Rady Związku i Komisji Rewizyjnej, powołanie Sekretariatu Związku i ustalanie jego budżetu, powoływanie stałych i doraźnych Grup Roboczych do realizacji określonych zadań w wybranych dziedzinach współpracy transgranicznej oraz uchwalanie Regulaminów ich pracy.

Prezydium Związku Prezydium Związku zwane dalej Prezydium składa się z trzech członków i powoływane jest przez Radę według zasady po jednym z każdej ze Stron. Prezydium wykonuje funkcje koordynacyjne i reprezentacyjne w imieniu Rady między jej posiedzeniami .

Sekretariat Związku Sekretariatem jest organem wykonawczym i administracyjnym powoływanym przez Radę w składzie równym liczbowo dla każdej ze Stron. . Każda ze Stron prowadzi na swoim terenie biuro krajowe Sekretariatu, w skład którego wchodzą członkowie Sekretariatu z danego Państwa. Kierownicy biur krajowych Sekretariatu uczestniczą w posiedzeniach Rady i Prezydium. Funkcję Kierownika Sekretariatu Związku pełni ten Kierownik biura krajowego i Sekretariatu, tej Strony, której członek Prezydium nie przewodniczy Radzie.

Do zadań Sekretariatu należy: przygotowanie i przedkładanie Radzie projektów uchwał oraz innych opracował dotyczących wspólnych przedsięwzięć w ramach współpracy przygranicznej, w tłumaczeniu na języki Stron, przygotowywanie posiedzeń Rady, obsługa grup roboczych, wypełnianie innych funkcji związanych z administrowaniem i realizację zadań finansowych Związku.

Komisja Rewizyjna Komisja Rewizyjna składa się z 6 osób i reprezentuje proporcjonalnie każdą ze Stron. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy kontrola prawidłowości prowadzenia dokumentacji i wykorzystania środków finansowych Związku. Przewodniczącego Komisji rewizyjnej powołuje Rada na okres 2 lat kolejno z kandydatów każdej ze Stron.

Grupy Robocze Dla realizacji określonych wspólnych zagadnień problemowych Rada może powoływać stałe lub doraźne grupy robocze. W wyjątkowych przypadkach grupy robocze mogą być powoływane przez Prezydium ale wymagają zatwierdzenia przez Radę na najbliższym jej posiedzeniu. Przygotowane przez grupy robocze propozycje i materiały przedkładane są Radzie za pośrednictwem Kierownika Sekretariatu. Do pracy w grupach roboczych, za zgodę Prezydium, mogą być zapraszani eksperci. Rada określa zakres przedmiotowy prac każdej grupy roboczej oraz sposób jej finansowania.

Finansowanie Działalności Związku Strony gromadzą środki na realizację celów statutowych Związku na odrębnych rachunkach. Zatwierdzone przez Radę wspólne projekty, a także koszty niezbędne dla funkcjonowania organów Związku finansują Strony na zasadzie równości według kursów swobodnie wymienialnych walut, o ile Rada nie postanowi inaczej. Każda ze Stron może w ramach własnych środków realizować określone przez Radę prace na rzecz Związku w celu nieodpłatnego ich wykorzystania przez Związek. Budżet Związku może być zwiększany lub uzupełniany ze źródeł zewnętrznych. Środki te są dzielone po równo dla każdej ze Stron.

Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Bug Finansowaniem działalności Euroregionu Bug po stronie polskiej zajmuje się Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Bug (SSERB), zarejestrowane 3 kwietnia 2000 roku. Środki na działalność SSERB pochodzą ze składek stowarzyszonych samorządów oraz samorządów wspierających, natomiast wszelkie prorozwojowe projekty transgraniczne podejmowane w obszarze Euroregionu, realizowane są z pomocą funduszy europejskich, w tym: Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu PHARE – Polska Granica Wschodnia oraz Programu Sąsiedztwa Polska – Białoruś – Ukraina INTERREG III/TACIS CBC.

Fundusz Małych Projektów PHARE Fundusz Małych Projektów, zarządzany przez Euroregion Bug utworzono w 1998 r., w ramach pierwszej edycji Zintegrowanego Programu dla Polskiej Granicy Wschodniej. Euroregion dysponował wówczas kwotą dotacji w wysokości 120 000,00 EUR. Od 2000 r. zarządzanie Funduszem przejęło Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Bug (SSERB), jednostka zarządzająca na granicy polsko-ukraińskiej i polsko-białoruskiej w obszarze terytorialnym Euroregionu Bug.Na realizację Funduszu Małych Projektów w ramach Programu Narodowego PHARE 2000 - Polska Granica Wschodnia przeznaczona została kwota 1 000 000,00 EUR, z czego Stowarzyszeniu wydzielono kwotę 250 000,00 EUR, a ostatecznie zakontraktowano 80,83% tej kwoty, tj. 202 078,30 EUR.

Fundusz Małych Projektów PHARE Na realizację Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu Polski 2001 - Polska Granica Wschodnia przeznaczona została ju kwota 2 000 000,00 EUR, w tym 500 000,00 EUR dla Euroregionu Bug, z czego ostatecznie zakontraktowano 98,51%, tj. 492 584,46 EUR. Więcej, bo 499 999,14 EUR (na 500 000,00) zakontraktowano w edycji Funduszu Małych Projektów w ramach Narodowego Programu dla Polski PHARE 2002

INTERREG IIIA/TACIS CBC Program Sąsiedztwa Polska - Białoruś - Ukraina INTERREG IIIA/TACIS CBC będzie współfinansowany z dwóch linii budżetowych: po stronie polskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), zaś po stronie białoruskiej i ukraińskiej ze środków TACIS CBC (wspólnotowego programu pomocy dla byłych republik radzieckich i Mongolii – z wyłączeniem należących do UE Litwy, Łotwy i Estonii). W latach 2004-2006 strona polska przeznaczy na Program Sąsiedztwa Polska-Białoruś-Ukraina 37,8 mln EUR ze środków EFRR. W tym samym okresie alokacja środków TACIS CBC dla Białorusi i Ukrainy sięgnie 8,0 mln EUR. Euroregion Bug na lata 2005 – 2006 (wyłącznie na działanie 2.2) otrzymał do dyspozycji przyszłych beneficjentów 1.380.000 EUR

Podstawowe cele działalności Zgodnie ze statutem Euroregion Bug został utworzony w celu rozwoju współpracy obszarów przygranicznych w następujących dziedzinach: zagospodarowania przestrzennego; komunikacji, transportu i łączności; oświaty, ochrony zdrowia, kultury, sportu i turystyki; ochrony i poprawy stanu środowiska naturalnego; likwidacji zagrożeń i skutków klęsk żywiołowych; rozwijania kontaktów między mieszkańcami obszarów przygranicznych oraz współpracy instytucjonalnej, a także współpracy podmiotów gospodarczych.

Priorytety Programu Sąsiedztwa Polska - Białoruś – Ukraina: Wzrost konkurencyjności regionów przygranicznych poprzez modernizację i rozbudowę infrastruktury transgranicznej poprzez : 1. Modernizacja i rozbudowa istniejących systemów transportowych w celu poprawy dostępności regionu; 2. Rozwój wspólnego transgranicznego systemu ochrony środowiska naturalnego; 3. Rozwój infrastruktury okołobiznesowej i turystyki.

Priorytety Programu Sąsiedztwa Polska - Białoruś – Ukraina: Rozwój kapitału ludzkiego i instytucjonalnych form współpracy transgranicznej oraz poprawa bezpieczeństwa na granicach Unii Europejskiej poprzez: 1. Wzmocnienie instytucjonalnej współpracy transgranicznej oraz podniesienie jakości kapitału ludzkiego; 2. Wspieranie inicjatyw społeczności lokalnych (Fundusz Mikroprojektów zarządzany przez Euroregion Bug).

Funduszu Mikroprojektów Przykładowe przedsięwzięcia realizowane w ramach Funduszu Mikroprojektów to: organizacja targów i innych imprez handlowych, zawodów sportowych, koncertów, festynów, warsztatów, paneli, seminariów, plenerów rzeźby i malarstwa; wspólne działania w obszarze ochrony środowiska i planowania przestrzennego; wspieranie wspólnych działań ukierunkowanych na podtrzymywanie tożsamości i tradycji regionu (publikacje, promocja, strony internetowe, itp.); rozwój partnerstwa instytucjonalnego w ramach wymiany informacji i doświadczeń; współpraca pomiędzy stowarzyszeniami reprezentującymi kobiety, niepełnosprawnych, mniejszości narodowe; tworzenie punktów/centrów/biur współpracy transgranicznej; działania polegające na poszukiwaniu potencjalnych partnerów.

Perspektywy