Ochrona baz danych Dr Sybilla Stanisławska Instytut Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytet Jagielloński

Ochrona baz danych 1. Ochrona autorskoprawna 2. Ochrona sui generis dyrektywa UE nr 96/9 orzecznictwo ETS 3. Ochrona na podstawie przepisów uznk 4. Ochrona „części składowych” bazy danych

Informacja Znaczenie informacji w społeczeństwie informacyjnym Konieczność „uporządkowania” informacji Terminologia - zbiory informacji/bazy danych; nowa nazwa

Ochrona baz danych Ochrona, która zapewnia swobodę przepływu informacji (swobodę wypowiedzi) a zarazem uwzględnia interesy podmiotów, które zajmują się gromadzeniem i przetwarzaniem danych Wolność informacji a ochrona wytworów intelektu człowieka

Ochrona autorskprawna konwencja berneńska porozumienie TRIPS z 1995 r. konwencja WCT z 1996 r. dyrektywa UE w sprawie ochrony baz danych z 1996 r.

Prawo polskie ochrona zbiorów (baz danych) w przepisach ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. ochrona zbiorów w przepisach ustawy o prawie autorskim z 1926 r., 1952 r.

Ochrona autorskoprawna Ochrona na podstawie przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z 1994 r. Art. 3: zbiory, antologie, wybory, bazy danych, spełniające cechy utworu są przedmiotem prawa autorskiego, nawet jeśli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ, zestawienie, ma charakter twórczy Ochrona bazy danych jest niezależna od ochrony poszczególnych części składowych bazy danych

Definicja bazy danych Baza danych – to zbiór niezależnych danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej systematyki i metody, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób baza danych a program komputerowy

Przesłanki udzielenia ochrony autorskoprawnej Twórczy wybór Twórczy układ Twórczy sposób prezentacji zawartości bazy danych

Ochrona autorskoprawna Przyznanie ochrony uzależnione od spełnienia przesłanki oryginalności i indywidualności Nakład finansowy, poświęcony czas – jako takie nie stanowią przesłanki udzielenia ochrony na podstawie przepisów ustawy o pr. aut.

Ochrona autorskoprawna - orzecznictwo „Komputerowej bazy danych w postaci informacji o klientach i ich adresach nie można uznać za efekt działalności twórczej o indywidualnym charakterze w rozumieniu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskimi prawach pokrewnych” (NSA Wrocław, z dn. 9 marca 2000 r., I SA/Wr 1000/99; dane klientów odesłane w kuponach; uzasadnienie: odwołanie do orzeczenia w sprawie Feist) wybrane orzeczenia dotyczące zbiorów, kompilacji (SN II CSK 228/07, SN I CK 281/2005, SN II CK 413/04, SN II CKN 1289/00, SA I ACa 1128/98, SN I CR 85/1981, SN I K 1092/32) Orzeczenie SN z dn. 27 lutego 2009 r., sygn. akt V CSK 337/08 (nast. slajd)

Ochrona autorskoprawna „Sąd Apelacyjny uznając, że SIWZ nie stanowi utworu, lecz jest materiałem urzędowym naruszył art. 1 ust. 1 i art. 4 pkt 2 Pr.autor. przez błędną wykładnię tych przepisów. Oceniając stopień indywidualności określonego wytworu intelektu należy uwzględnić rodzaj dzieła. Inne przesłanki decydują w przypadku dzieła literackiego (np. poetyckość języka, dobór środków stylistycznych i wersyfikacji), inne zaś w odniesieniu do utworów o charakterze referencyjnym, jakim jest SIWZ. W tym drugim przypadku należy uwzględnić dobór słownictwa i składni, układ poszczególnych kwestii, przedstawianych w ramach opracowania, sposób formułowania śródtytułów. Dla oceny określonego dzieła referencyjnego przydatna jest koncepcja tzw. statystycznej jednorazowości, która zakłada badanie, czy takie samo lub bardzo podobne dzieło powstało już wcześniej oraz czy jest statystycznie prawdopodobne sporządzenie w przyszłości takiego samego dzieła przez inną osobę. Odpowiedź przecząca uzasadnia tezę o istnieniu cechy indywidualności dzieła. Okoliczność, że art. 36 Pr.z.p. określa katalog niezbędnych elementów, jakie powinna zawierać specyfikacja istotnych warunków zamówienia, nie pozbawia możliwości takiego ukształtowania treści tego dokumentu, które spowoduje powstanie dzieła zawierającego w sobie cechy twórcze, spełniającego wymóg oryginalności. Przepis ten determinuje wyłącznie minimalną treść SIWZ, pozostawiając do swobodnego uznania jego twórcy układ poszczególnych elementów, sposób formułowania myśli (słownictwo, składnia), formę wyrazu, dobór elementów fakultatywnych, a także takich, które nie są przewidziane w tym przepisie.”

Ochrona autorskoprawna

Ochrona autorskoprawna baz danych w USA i W. Brytanii teoria „spoconego czoła” – orzeczenie w sprawie Feist, 1991 r., USA test „zręczności i pracy” – W. Brytania

Podmiot uprawniony z tytułu prawa autorskiego do bazy danych zasady ogólne twórca, wydawca (producent), pracodawca baza danych jako utwór zbiorowy (art.11)

Treść praw autorskich do bazy danych prawa osobiste - art. 16 (prawa te są nieograniczone w czasie) prawa majątkowe - art. 17 (prawa te trwają przez okres życia twórcy i 70 lat po jego śmierci - art. 36)

Treść autorskich praw majątkowych zasady ogólne modyfikacja - art. 17 „1” nie wprowadzono odrębnego rozdziału dotyczącego ochrony baz danych

Dozwolony użytek baz danych zasady ogólne modyfikacja w stosunku do zasad ogólnych ochrony utworów: - dozwolony użytek osobisty - art. 23 - dozwolony użytek publiczny - art. 30 „1”

„Słabość” ochrony autorskoprawnej Prawo autorskie – chroni tylko „specyficzny” – twórczy wybór, układ i zestawienie zawartości bazy danych Prawo autorskie nie zapobiega – w wielu przypadkach – przejmowaniu informacji Orzeczenie amerykańskie w sprawie „Feist” z 1991 r.

Pierwowzór - uregulowania w krajach nordyckich Konieczność zapewnienia dodatkowej ochrony interesów producentów baz danych Dyrektywa UE 96/9 z dnia 11 marca 1996 r. r. – w sprawie ochrony baz danych Pierwowzór - uregulowania w krajach nordyckich Dyrektywa wprowadza nową - komplementarną do prawa autorskiego – sui generis ochronę baz danych

Implementacja dyrektywy do polskiego porządku prawnego Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych Sposób implementacji dyrektywy do prawa polskiego Charakter prawa producenta bazy danych - nie jest to prawo autorskie, ani pokrewne (w rozumieniu ustawy) konsekwencja: np. niemożność stosowania stawki 50 % kosztów uzyskania przychodów w stosunku do wynagrodzenia uzyskanego w związku z korzystaniem z tego prawa (W przypadku przychodów z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych lub rozporządzania przez nich tymi prawami, koszty uzyskania przychodów określa się w wysokości 50%. Przy czym koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne (art. 22 ust. 9 pkt 3 u.p.d.o.f.).

Relacja pomiędzy ochroną sui generis a ochroną autorskoprawą Ochronie sui generis podlegają wszystkie bazy danych, także twórcze bazy danych tj. spełniających cechy utworu Konsekwencje nowelizacji ustawy o ochronie baz danych z 2007 r. w zakresie kumulatywnej ochrony

Definicja baz danych w ustawie o ochronie baz danych zbiór danych lub jakichkolwiek innych materiałów i elementów zgromadzonych według określonej metody lub systematyki, indywidualnie dostępnych w jakikolwiek sposób, w tym środkami elektronicznymi, wymagający istotnego co do jakości lub ilości nakładu inwestycyjnego,w celu sporządzenia, weryfikacji lub prezentacji zawartości.

Przesłanka udzielenia ochrony - nakład inwestycyjny - istotny co do jakości i/lub ilości nakład inwestycyjny poniesiony na: sporządzenie, i/lub weryfikację, i/lub prezentację zawartości bazy danych

Podmiot uprawniony Prawo sui generis przysługuje producentowi bazy danych, którym jest podmiot ponoszący ryzyko nakładu inwestycyjnego przy tworzeniu bazy danych osoba fizyczna, prawna, „ułomna” osoba prawna zasada wzajemności - podmioty z UE następca prawny producenta wprowadzenie domniemania na rzecz producenta bazy danych – nowelizacja ustawy 2007 r.

Charakter prawa producenta bazy danych prawo majątkowe zbywalne - może być przedmiotem umów, podlega dziedziczeniu „zakres” prawa: cała i istotna (jakościowo/ ilościowo) część bazy danych wyłączenie spod zakresu prawa producenta bazy danych - wypożyczania baz danych

Treść prawa producenta bazy danych - art. 6 Prawo do pobierania danych w odniesieniu do całości lub istotnej ilościowo lub jakościowo części bazy danych Prawo do wtórnego wykorzystania : Jedna informacja – „jako taka” nie jest chroniona

Dozwolony użytek w zakresie prawa producenta bazy danych art. 7 i 8 dozwolony użytek osobisty formy dozwolonego użytku publicznego

Treść prawa producenta bazy danych a korzystanie z nieistotnej części nieistotna (jakościowo/ilościowo) część bazy danych jedna informacja – jako taka nie jest chroniona

Uprawnienia legalnego użytkownika prawa przyznane legalnemu użytkownikowi bazy danych - art. 7

Czas trwania ochrony prawo przysługuje producentowi przez okres 15 lat od sporządzenia bazy danych możliwość „przedłużenia” czasu trwania ochrony

Orzecznictwo ETS 1. Orzeczenia ETS dot. sui generis ochrony baz danych z dnia 9 listopada 2004 r. : Fixtures Marketing Ltd v. Oy Veikkaus Ab (case C-46/02) The British Horseracing Board Lts v. William Hill Org. Ltd (case C- 203/02) Fixtures Marketing Ltd v. Svenska Spel AB (case C-338/02) Fixtures Marketing Ltd v. OPAP (case C-444/02) 2. Orzeczenie ETS z dnia 9 października 2008 r. : Albert -Ludwigs-Universitat Freiburg v. Directmedia Publishing GmbH (case C- 304/07) 3. Orzeczenie ETS z dnia 5 marca 2009 r. : Apis-Hristovich EOOD v. Lakorda AD (case 545/07)

Ochrona baz danych w uznk cel ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji art. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji delikty uznk

Ochrona baz danych w uznk art. 3 - przejmowanie zawartości bazy danych jako działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami tajemnica przedsiębiorstwa - art. 11 niewolnicze naśladownictwo - art. 13

Ochrona baz danych w uznk art. 3 - przejmowanie zawartości bazy danych jako działanie sprzeczne z dobrymi obyczajami orzeczenie SN z dnia 7 stycznia 2004 r., II CK 174/02, art. 3 ust. 1 uznk (stan fakt. 1996 r.) „Przejęcie elektronicznej bazy danych i sprzedawanie jej odbiorcom pod innym szyldem jest czynem nieuczciwej konkurencji”

Ochrona baz danych w uznk tajemnica przedsiębiorstwa - art. 11 Ujawnianie/ przekazywanie danych z bazy – jako czyn nieuczciwej konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa - art. 11 Definicja tajemnicy przedsiębiorstwa : wszelkie nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne (np. dot. budowy urządzenia), technologiczne (np. dot. procesów wytwórczych, składów produktów), organizacyjne (np. listy klientów, lisy kontrahentów, metody organizacji pracy, plany marketingowe) i inne (wynegocjowane ceny towarów), posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął działanie niezbędne w celu zachowania ich w poufności. Wszelkie bazy danych, które zawierają w/w informacje mogą być objęte tą ochroną, o ile przedsiębiorca poczynił działania w celu zachowania w poufności danych

Re – use / ochrona urzędowych baz danych

Re- use / ochrona urzędowych baz danych Dyrektywa 2003/98/WE re-use – w sprawie ponownego wykorzystania informacji sektora publicznego pierwotny zamiar uchwalenia ustawy o ponownym wykorzystaniu informacji publicznej nie jest kontynuowany, prace nad zmianą ustawy o dostępie do informacji publicznej- skutkowały uchwaleniem 16 września 2011 r. nowelizacji (Dz. U. nr 204, poz. 1195) Dyrektywy 2007/2/WE ustanawiającej infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie (INSPIRE) – dostęp do danych kartograficznych, systemu ewidencji nieruchomości Ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej tzw. Inspire z 5 marca 2010 r. , opubl. w Dz. U. nr 76, poz. 489 (projekt art. 2 : "ustawa nie narusza praw własności intelektualnej organów publicznych”, obowiązująca wersja : Art. 2. Ustawa nie narusza praw przysługujących na podstawie przepisów dotyczących ochrony praw własności intelektualnej oraz dotyczących udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko)

Ochrona części składowych bazy danych Dodatkowe podstawy ochrony zawartości bazy danych - art. 13 u.o.b.d. pr. aut. i pr. pokr. pr. patentowe, pr. znaków towarowych, pr. wzorów przemysłowych, pr. oznaczeń pochodzenia, uznk, tajemnica prawnie chroniona ochrona informacji niejawnych, ochrona danych osobowych, prawo cywilne, prawo pracy

Prawo sui generis a nadużywanie pozycji dominującej dyrektywa 96/9 – art. 13 + pkt 47 preambuły – „w interesie konkurencji nie wolno (…) udzielać ochrony” na podstawie prawa sui generis, w taki sposób który ułatwiałby nadużywanie pozycji dominującej” u.o.b.d – brak regulacji art. 2 ust. 1 – ust. o ochronie konkurencji i konsumentów z dnia 16 lutego 2007 „ Ustawa nie narusza praw przysługujących na podstawie przepisów dotyczących ochrony własności intelektualnej i przemysłowej, w szczególności przepisów o ochronie wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych, topografii układów scalonych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, praw autorskich i praw pokrewnych”

Podsumowanie 1. Uwagi końcowe 2. Dyskusja Dziękuje za uwagę!