Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1 PROJEKT SYSTEMOWY 1.18 TWORZENIE I ROZWIJANIE STANDARDÓW USŁUG POMOCY I INTEGRACJI SPOŁECZNEJ Działania w zakresie wdrażania standardów pracy socjalnej i funkcjonowania instytucji pomocy społecznej Animator – mediator – lokalny polityk społeczny

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Marek Rymsza ISNS Uniwersytet Warszawski, ekspert ISP Praca socjalna i pomoc społeczna w Polsce: pomiędzy profesjonalizacją i instytucjonalizacją

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wyjściowe założenia badań ISP Na przedsięwzięcie badawcze złożyły się: (1)badanie jakościowe pracowników socjalnych z OPS (częściowo samodzielne, a częściowo o charakterze wspierającym badanie główne) (2)badanie ilościowe na próbie reprezentatywnej pracowników socjalnych zatrudnionych w różnych placówkach

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Publikacje: Raport: Magdalena Dudkiewicz (red.), Pracownicy socjalni: pomiędzy instytucją pomocy społecznej a środowiskiem lokalnym, ISP, Warszawa 2011 Raport: Marek Rymsza (red.), Czy podejście aktywizujące ma szansę? Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce 20 lat po reformie systemu pomocy społecznej, ISP, Warszawa 2011 Książka: Marek Rymsza (red.) – Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce – w przygotowaniu (po recenzji wydawniczej)

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Eksperci Każde z badań realizował odrębny zespół badanie ilościowe: 4 ekspertów + konsultant (dr Mariola Bieńko, dr Marta Łuczyńska, dr Tomasz Kaźmierczak, dr Marek Rymsza – kierownik Zespołu, Marek Dudkiewicz – konsultant metodologiczny); badanie jakościowe: 3 ekspertów (dr Magda Dudkiewicz – kierownik Zespołu, dr Mariusz Granosik, dr Mariola Racław)

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Koncepcja badania ilościowego Portret pracowników socjalnych ad 2010; Analiza postrzegania przez badanych pracy socjalnej; Analiza potencjału modernizacyjnego służb społecznych w perspektywie upowszechniania podejścia aktywizującego, w tym środowiskowej pracy socjalnej (organizowania społeczności lokalnej); Weryfikacja tezy o wpływie instytucjonalizacji pomocy społecznej na profesjonalizację pracowników socjalnych

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Weryfikacja tezy głównej rozróżnienie (1) profesjonalizacji przez instytucjonalizację oraz (2) profesjonalizacji przez edukację rozróżnienie dwóch rodzajów tożsamości zawodowej: (1) pracownik socjalny jako urzędnik systemu pomocy społecznej oraz (2) pracownik socjalny jako specjalista w zakresie pracy socjalnej

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Konstrukcja próby badawczej Próba losowo-warstwowa 1210 pracowników socjalnych 3 warstwy (wyniki przeważane): 600 pracowników socjalnych OPS 360 pracowników socjalnych PCPR 250 pracowników socjalnych innych placówek (placówki wsparcia dla bezdomnych, Środowiskowe Domy Samopomocy, CIS) -Realizacja badania : firma Quality Watch, wrzesień 2010

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Pierwsza warstwa (podstawowa): pracownicy OPS zatrudnieni na stanowisku pracownika socjalnego; w OPS ulokowany jest trzon kadry pracowników socjalnych, równocześnie to przede wszystkim pracownicy OPS zostali podani profesjonalizacji przez instytucjonalizację (podwarstwy: pracownicy socjalni z GOPS, MGOPS, MOPS, PMOPS)

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Druga warstwa (uzupełniająca): pracownicy PCPR zatrudnieni na stanowisku pracownika socjalnego; PCPR to drugi (mniej liczny i młodszy) trzon kadry pracowników socjalnych, poddany (ale w mniejszym zakresie niż kadry OPS) profesjonalizacji przez instytucjonalizację (podwarstwy: pracownicy socjalni zPCPR, PMOPS)

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Trzecia warstwa (sprawdzająca): pracownicy socjalni placówek pobrzeża systemu pomocy społecznej – rozproszeni, stanowiący uzupełnienie kadr specjalistycznych placówek wsparcia, w mniejszym stopniu poddani profesjonalizacji przez instytucjonalizację (podwarstwy: pracownicy socjalni z (1) placówek dla bezdomnych, (2) środowiskowych domów samopomocy, (3) centrów integracji społecznej.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Zalety badania Możliwość porównywania wyników w trzech wyróżnionych warstwach przy równoczesnej możliwości ekstrapolacji wyników dla całej próby na ogół pracowników socjalnych (walor reprezentatywności); Możliwość porównania z badaniami wcześniejszymi (część pytań powtórzonych); Uwzględnienie pracowników socjalnych zatrudnionych na obrzeżach publicznej pomocy społecznej – konstrukcja próby oddziałuje na rzeczywistość; Wykorzystanie wyników badania jakościowego.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Podziękowania Pracownikom socjalnym za udział w badaniu i życzliwy stosunek do naszego przedsięwzięcia; to nie my oceniamy pracowników socjalnych, ale prezentujemy zestawienia ich ocen, deklaracji, spostrzeżeń MPiPS za umożliwienie przeprowadzenia kompleksowej diagnozy pracowników socjalnych i pracy socjalnej wykraczającej poza zadania przypisane nam w dalszych działaniach projektowych w ramach LIS Fimie Quality Watch za profesjonalną realizację badania w terenie i pozostałe działania wspierające

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Charakterystyka badanej populacji 94,2% - kobiety 99,6% zatrudnienie kodeksowe (97,7% - pełnoetatowe) Średni wiek: 40 lat (OPS - 40,1; placówki specj. - 37,9; PCPR - 35,7); Średni staż pracy: 13,3 lat (OPS 13,8; placówki specj. – 9,8; PCPR – 8,8) 73,3% - wychowuje dzieci (28,7 - 1; 34,0% - 2; 26,7% - 3 i więcej) 71,5% - w związku małżeńskim 74,9% - uczestniczy w realizacji projektów unijnych (w tym 44,3% było lub jest zatrudnionych przy takich projektach) 42,7% - wykształcenie wyższe kierunkowe + 4,7% - inne wyższe; 45,8% posiada którąś ze specjalizacji 90,6% – nie jest członkiem żadnej organizacji społecznej

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Pracownicy socjalni placówek specjalistycznych w porównaniu z pracownikami socjalnymi OPS mają: Wyższy poziom samooceny i zadowolenia z wykonywanej pracy Większe poczucie sprawstwa Są bardziej otwarci na praktykowanie pracy socjalnej na co dzień Częściej deklarują świadomy a nie przypadkowy wybór zawodu i częściej wybraliby tez zawód raz jeszcze; (pracownicy socjalni PCPR lokują się po środku continuum)

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Pracownicy socjalni wszystkich warstw wskazują na niski prestiż wykonywanego zawodu ale Najbardziej pesymistyczni są pracownicy socjalni OPS; Pracownicy socjalni OPS są najbardziej niezadowoleni z otrzymywanego wynagrodzenia, choć deklarują najwyższe zarobki (o 300 zł wyższe niż zatrudnieni w placówkach specjalistycznych i o 200 zł wyższe – niż zatrudnieni w PCPR.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Syndrom wypalenia zawodowego jest wyższy wśród pracowników socjalnych z OPS i PCPR niż z placówek specjalistycznych Przy czym ważnym źródłem stresu dla pracowników socjalnych PCPR (i w nieco mniejszym stopniu OPS) są sprawy typowo urzędnicze powstające na linii pracownik – zatrudniająca podczas gdy dla pracowników socjalnych placówek specjalistycznych sprawy na linii pracownik socjalny – klient, a więc charakterystycznie dla helping profession.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wnioski (1) Profesjonalizacja przez instytucjonalizację zdominowała w Polsce profesjonalizację przez edukację. Jeżeli chcemy rozwijać służby społeczne w nurcie helping professions niezbędne jest: stworzenie warunków do codziennego praktykowania pracy socjalnej we wszystkich typach placówek wsparcia; integracja programów kształcenia i praktyki zawodowej.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wnioski (2) Tworzenie zrębów korporacji zawodowej powinno obejmować ogół czynnych zawodowo pracowników socjalnych, także kwalifikowanych specjalistów od pomagania zatrudnionych w placówkach z pobrzeża pomocy społecznej: publicznych i niepublicznych; AD 2010 pracownicy socjalni peryferiów SPS to rozproszona, ale najbardziej prorozwojowa część środowiska zawodowego, których doświadczenia mogą pomóc w przezwyciężeniu dominacji urzędniczej orientacji pracy socjalnej; doświadczenia te należy szerzej uwzględniać w programach kształcenia.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wnioski (3) Warto tworzyć stanowiska pracy dla pracowników socjalnych w różnych placówkach wsparcia, także funkcjonujących w ramach trzeciego sektora; W OPS warto instytucjonalnie rozdzielić (w sposób uwzględniający wielkość poszczególnych placówek) pracę socjalną (dając przestrzeń do praktykowania jej różnymi metodami: case work, metoda grupowa, metoda środowiskowa) i wypłacanie zasiłków.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wnioski (4) Pracownicy socjalni chcą być zatrudnieni na etatach w placówkach wsparcia, ale pracować z ludźmi w środowisku; warto to uwzględnić w projektowaniu rozwoju służb społecznych; Praca środowiskowa to potencjał rozwojowy pracy socjalnej w Polsce, odwołujący się do polskich tradycji pracy socjalnej; Pracownicy socjalni są zainteresowani działaniami ukierunkowanymi na usamodzielnienie i wzmacnianie klientów; nie należy jednak tej orientacji wciskać w gorset urzędniczo-kontrolny.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Dziękuję za uwagę Marek Rymsza Warszawa, 25 maja 2011