Uczeń ze spektrum autyzmu w przedszkolu i szkole – optymalne rozwiązania mgr Agata Pieniążek specjalista ds. autyzmu

"Autyzm nie jest rzeczą, którą się ma, ani muszlą, w której się człowiek może zamknąć. Nie ma normalnego dziecka schowanego za autyzmem. Autyzm to sposób bycia. Opanowuje i zabarwia wszystkie doświadczenia, wszystkie odczucia, percepcję, każdą myśl, emocję, każdy aspekt życia. Nie można oddzielić autyzmu od człowieka... a gdyby nawet było to możliwe, osoba która by pozostała, nie byłaby tą samą osobą, co przedtem" – Dietmar Zöller "Gdybym mógł z wami rozmawiać"

AUTYZM – CZYM JEST ? Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju dziecka. Oznacza to, że u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju. Statystycznie 1 na 100 urodzonych dzieci wykazuje zaburzenia ze spektrum autyzmu.

Pierwsze symptomy autyzmu pojawiają się bardzo wcześnie, często już u kilkumiesięcznych niemowląt, ale zawsze są widoczne przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia.

Co powinno zaniepokoić??? Symptomy Zgodnie z obowiązującą od 1996 roku w Polsce Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), aby zdiagnozować u dziecka autyzm, muszą wystąpić nieprawidłowości (nieprawidłowy rozwój, opóźnienie rozwoju, zahamowanie rozwoju lub regres – cofnięcie w rozwoju) w następujących obszarach:

1. Obszarze interakcji społecznych jakościowe upośledzenie zdolności do uczestnictwa w naprzemiennych kontaktach społecznych, zarówno w kontakcie z dorosłymi, jak i z innymi dziećmi Zaburzenia w interakcjach społecznych szczególnie widoczne w relacjach z rówieśnikami : - dzieci zdają się być niezainteresowane kontaktem, - nie biorą udziału we wspólnej zabawie, nie inicjują kontaktu z innymi dziećmi lub nie utrzymują go po uzyskaniu odpowiedzi. Bawią się jakby obok, równolegle, ale nie razem.

2. Obszarze komunikacji Zaburzenia u osób ze spektrum autyzmu występują zarówno w komunikacji niewerbalnej, jak również werbalnej. Obszar komunikacji niewerbalnej nie kompensuje zaburzeń występujących w komunikacji werbalnej.

Komunikacja niewerbalna Deficyty w komunikacji niewerbalnej są często bardzo duże i obejmują: brak umiejętności nadawania adekwatnych do sytuacji komunikatów, nieumiejętność odbierania i interpretowania komunikatów Amimiczność Nieumiejętność posługiwania się gestami

Komunikacja werbalna W komunikacji werbalnej występują echolalie bezpośrednie i odroczone Występuje mowa swoista – idiosynkratyczna Mowa werbalna często nie pełni funkcji komunikacyjnej Dziecko werbalne nie podtrzymuje dialogu

3. Obszarze zachowań stereotypowe, rytmiczne manieryzmy ruchowe: autostymulacje Sztywność w zachowaniu, brak elastyczności, nieumiejętność dostosowania się do zaistniałych zmian, przywiązanie do rytuałów i schematów Fiksacje dotyczące jednego tematu

Trzy powyższe obszary jest to tzw. TRIADA AUTYSTYCZNA Komunikacja Zachowanie Interakcje społeczne

Funkcjonowanie dziecka z autyzmem/ Zespołem Aspergera w wieku przedszkolnym W okresie przedszkolnym dziecko ze spektrum autyzmu: • może nie być zainteresowane innymi dziećmi oraz nawiązywaniem z nimi kontaktów, izoluje się; • występują u niego stereotypie ruchowe, sztywne wzorce zachowań i stereotypowe zainteresowania; postępuje zgodnie z własnymi potrzebami, nie uwzględniając norm i zasad współżycia, nie rozumie zasad panujących w grupie ,

• może nawiązać kontakt, ale czynić to w sposób nieadekwatny, nie okazując zrozumienia dla potrzeb i uczuć innych osób; domaga się, aby odpowiadać rutynowo na jego stereotypowe pytania, nie zachowuje właściwego dystansu do innych, może nawiązywać kontakt w natrętny sposób nawet z zupełnie obcymi osobami; domaga się zachowania schematu dnia, źle reaguje na zmiany w otoczeniu lub w działaniach rutynowych, reaguje oporem przed podejmowaniem nowych aktywności;

często prowadzi monologi i zanudza innych swoimi wycinkowymi zainteresowaniami; przejawia trudności dotyczące wzajemności w komunikacji, nie daje innym możliwości wypowiedzenia się (mówi do kogoś, a nie rozmawia z kimś), nie potrafi podtrzymać rozmowy i kontaktów społecznych.

może nie być zainteresowane zabawami innych dzieci, a jego mało kreatywne, stereotypowe zabawy nie są z kolei atrakcyjne dla innych dzieci; przejawia brak tzw. zabawy funkcjonalnej — opartej na wyobraźni, naśladowaniu, pozorowaniu — wiążącej się z używaniem przedmiotów w celu, dla którego zostały stworzone (na przykład chwytanie i toczenie piłki, budowanie wież i mostów) oraz brak współdziałania w zabawie

Funkcjonowanie dziecka z autyzmem w wieku szkolnym W okresie szkolnym, mimo wyraźnych postępów w rozwoju nadal utrzymują się: • zaburzenia w sferze kontaktów społecznych; • zaburzenia w komunikacji; • stereotypowe zabawy lub zainteresowania (zainteresowania ograniczone do wąskiego wycinka wiedzy, np. dotyczące dinozaurów, pogody, rozkładu jazdy pociągów itp.); • opór przed zmianami, skłonność do zachowania rutyn i rytuałów. Pozostałe objawy wymienione wcześniej.

Wybór typu przedszkola / szkoły zależy od : Poziomu funkcjonowania poznawczego dziecka, Poziomu funkcjonowania społecznego, Umiejętności komunikacyjnych – rodzaju komunikacji, Deficytów sensorycznych, Samodzielności i samoobsługi, ilorazu inteligencji dziecka, W myśl przepisów, o wyborze szkoły decydują rodzice dziecka.

Rodzaje edukacji przedszkolnej i szkolnej dla dzieci ze spektrum autyzmu Specjalne, Integracyjne, Masowe z oddziałami integracyjnymi, Masowe bez oddziałów ,- z asystentem lub bez, Indywidualne nauczanie??

Co jest najważniejsze, by edukacja ucznia ze spektrum autyzmu zakończyła się sukcesem?? Odpowiedni dobór placówki do możliwości dziecka, Przygotowanie dziecka do danej placówki, Przygotowanie rodziców dziecka do wybranej formy edukacji, Przygotowanie placówki na przyjęcie dziecka, Współpraca rodziców z pracownikami placówki

Zasady współpracy Pierwsze spotkanie z dyrekcją: Przedstawienie potrzeb i oczekiwań rodziców, Przedstawienie przedszkola/ szkoły- zaplecze terapeutyczno- edukacyjno- rewalidacyjne

Przedstawienie dokumentacji dziecka, z uwzględnieniem placówki, w której dziecko przebywało do tej pory, Ustalenie potrzeb w oparciu o dokumenty ( m.in. wywiad , obserwacja, analiza dokumentów z PPP, z wcześniejszych ośrodków ) i kontakt z terapeutą prowadzącym dziecko, Kontrakt pomiędzy placówką i rodzicami zawierający ustalenia dotyczące edukacji i rewalidacji dziecka, zasady współpracy z rodzicami i dotychczasowym terapeutą,

Współpraca czy walka ?? RODZIC WROGIEM CZY PARTNEREM EDUKACYJNO- TERAPEUTYCZNYM

Jest to historia dwóch bitew, bitwie by pozostać poza światem i bitwie , by się do niego dostać… Witaj w moim świecie…… Donna Williams „ Nikt Nigdzie”