„mała” Lekcja Historii Bolesław III Krzywousty Zamek Książąt Mazowieckich Szkoła podstawowa nr. 3

Bolesław III Krzywousty

Dane historyczne: Bolesław Krzywousty był księciem polskim. W Kronice polskiej Galla Anonima został przedstawiony jako ideał władcy. Wynikało to zapewne z faktu, iż tajemniczy autor pisał o dziejach Piastów, goszcząc na dworze księcia. Poświęcił mu aż dwie z trzech ksiąg. W jednej opisuje młodość Bolesława oraz czasy do roku 1108, w kolejnej natomiast panowanie aż do roku 1113. Warto tu może jeszcze przypomnieć, że Bolesław III urodził się 20 sierpnia 1085 (pojawiają się tezy, że 1086) jako syn Władysława I Hermana i Judyty Czeskiej. Zmarł 28 października 1138.

Charakterystyka: Bolesław był trzecim władcą, który nosił to imię i którego opisuje Gall Anonim. Co ciekawe, autor ani razu nie nazywa Bolesława „Krzywoustym”. Kronikarz, rozpoczynając swe dzieło, pisze w pieśni o cudownym poczęciu i narodzinach księcia: Bolesław, książę wsławiony, / Z daru Boga narodzony, / Modły świętego Idziego / Przyczyną narodzin jego. W tym punkcie życiorys władcy przypomina żywoty świętych, którzy niejednokrotnie przychodzili na świat za wstawiennictwem jakiegoś świętego. Gall zwraca również uwagę na fakt, iż brat księcia, Zbigniew został zrodzony z nałożnicy, podkreślając tym samym wyższość Bolesława. Szeroko rozwodzi się nad dziecięctwem chłopca, jego rycerskimi zainteresowaniami i niechęcią wobec typowych dla dzieci zabaw. O jego odwadze i męstwie świadczyło to, że już jako młodzieniec brał udział w wyprawie na Morawy, zabił dzika, przebił oszczepem niedźwiedzia. Nie bez powodu więc Gall nazywa go „Marsowe chłopię”. Z jego osobą wiązano w Polsce wielkie nadzieje, dlatego poddani mówili do jego ojca, Władysława: Aż dotąd Polska była przez wrogów deptana, lecz ten chłopaczek przywróci ją do tego stanu co dawniej.

Historia: O waleczności władcy świadczyły niezliczone wyprawy wojenne: przeciwko Pomorzanom, Czechom, Niemcom. Nie uginał się on przed najznamienitszymi władcami europejskimi. Zagroził wojną, kiedy cesarz niemiecki, Henryk IV napisał do niego list, w którym czytamy:   winieneś albo przyjąć z powrotem brata swego, oddając mu połowę królestwa, a mnie płacić rocznie 300 grzywien trybutu, lub tyluż rycerzy dostarczyć na wyprawę, albo ze mną, jeśli czujesz się na siłach, podzielić mieczem królestwo polskie.  Wrogowie, gdy tylko zobaczyli krzaki czy zarośla, myśleli, że to zasadzka i zaczynali się bać monarchy. Otrzymał on też miano „Bolesława, który nie śpi”.  Gall wspomina o zabiciu Zbigniewa, ale zdecydowanie rozgrzesza księcia. Broni go, wskazując na zapalczywość, gwałtowność reakcji i podszepty ze strony złych doradców. Nade wszystko zaś podkreśla, że władca odbył pielgrzymkę do świętego Idziego i świętego Stefana-króla, pościł przez czterdzieści dni, dawał jałmużnę, aby zadośćuczynić za bratobójstwo. Bitwa na Psim Polu, Marcin Bielski, drzeworyt, 1597

Podsumowanie: Bolesław Krzywousty zatem to przede wszystkim ideał patrioty, dzielny wojownik, który dla obrony państwa poświęca całe swoje życie. Jego życiową misją stało się odrodzenie potęgi państwa. Bardzo prawdopodobne jest że książe Bolesław III Krzywousty dokonał swego żywota na ziemi sochaczewskiej. Śmierć Bolesława Krzywoustego, obraz Józefa Peszka

Zamek Książąt Mazowieckich

Historia budownictwa obronnego w dawnym Sochaczewie sięga XII stulecia, kiedy to na wysokiej polodowcowej skarpie rzecznej w południowej części miasta wzniesiony został drewniano-ziemny gród, prawdopodobnie pełniący później funkcję stolicy kasztelanii - ośrodka administracji państwowej w ówczesnej dzielnicy mazowieckiej. Gród ten istniał nie dłużej niż 100-130 lat, w roku 1286 bowiem został doszczętnie zniszczony przez najazd litewsko-ruski. Po tej dacie nastąpiła na wzgórzu przerwa osadnicza aż do czasów panowania księcia rawskiego Siemowita II (1283-1345), który zapewne tuż przed śmiercią ufundował murowany zamek, choć z braku wymaganych dla poparcia tej wersji wydarzeń dokumentów historycznych imię inwestora oraz podany wyżej termin budowy należy traktować jedynie jako jedną z hipotez - według innej wznoszenie warowni rozpoczął Siemowit III (1320-81), książę czerski, rawski i liwski, po śmierci rządzącego dotąd w Sochaczewie brata Kazimierza, czyli już po roku 1355. W okresie panowania książąt mazowieckich zamek miał niebagatelną wartość, zarówno militarną, jak i polityczną, czego świadectwem może być zorganizowanie właśnie w tym miejscu przez Siemowita III zjazdu wielmożów oraz książąt mazowieckich w 1377 roku i uchwalenie "statutów sochaczewskich", czyli pierwszego pisanego zbioru praw dla całego Mazowsza. Budowa:

Sebastian Kołodziejczak i Krystian Jaworski kl. VIc Szkoła Podstawowa Nr3 Sochaczew ul. H. Sawickiej 5 op. p. Marzena Stasiak