O INSTYTUCJACH TOTALNYCH RAPORT Z BADANIA SEMINARIUM DUCHOWNE I JEGO MIESZKAŃCY W ŚWIETLE ROZWAŻAŃ ERVINGA GOFFMANA O INSTYTUCJACH TOTALNYCH - ŁÓDŹ, 2009 - K. Wilkanowska, M. Guz

Pytania problemowe: W jakim stopniu struktura seminarium duchownego jest odwzorowaniem struktury instytucji totalnej? Czy sposób funkcjonowania seminarium ma istotny wpływ na kleryków, na ich stosunki interpersonalne, rodzinne oraz ich stan psychiczny? Jak sami księża z perspektywy czasu postrzegają charakter instytucji, w której przebywali i jak oceniają jej efektywność? Jak przebiega proces socjalizacji wtórnej w tej instytucji? Jak wygląda szereg formalnych i nieformalnych reguł i zasad obowiązujących w seminariach duchownych? Czy instytucja seminarium w zauważalnym stopniu zmienia jednostki i wpływa na ich tożsamość, a w związku z tym, czy w stopniu znaczącym wpływa nadal na ich obecną działalność?

Całość badania objęła okres Przebieg badania: TECHNIKI BADAWCZE Wywiad kwestionariuszowy Wywiad swobodny Obserwacja zewnętrzna z księżmi diecezjalnymi i zakonnikami; podzielony tematycznie na cztery części: I dot. życia przed wstąpieniem do seminarium II dot. kwestii indywidualnych (zainteresowań) III dot. regulaminu i ogólnych zasad rządzących seminarium IV dot. działalności społ. - kulturalnej księży w czasie pobytu w seminarium i po jego ukończeniu z klerykami lub księżmi, którzy ukończyli seminarium w ciągu ostatnich 3 lat, bądź z osobami, które zrezygnowały z nauki w seminarium obserwacja niejawna odbyła się w dn.: 24-25.11.2008r. podczas „Dni powołaniowych” w WSD przy ul. św. St. Kostki w Łodzi Całość badania objęła okres III - XII 2008r.

Przebieg badania: NARZĘDZIA BADAWCZE KWESTIONARIUSZ DO WYWIADU DYSPOZYCJE DO OBSERWACJI ZEWNĘTRZNEJ DYSPOZYCJE DO WYWIADU SWOBODNEGO Ostatecznie w badaniu metodą kwestionariuszową wzięło udział 111 księży w większości diecezjalnych, którzy kończyli seminaria w różnych częściach Polski, m.in. w województwie łódzkim, małopolskim, wielkopolskim warmińsko - mazurskim, mazowieckim, natomiast pracujących w parafiach regionu łódzkiego.

Problemy badawcze: Początkowo założyliśmy, że badanie obejmie tylko księży pracujących w parafiach w Łodzi, samo badanie miałoby wtedy wyczerpujący charakter. Każda z osób w grupie miała przydzielony jeden z dekanatów i miała za zadanie przeprowadzić badanie wśród parafii danego dekanatu. Pilotaż pokazał jak trudne zadanie stało przed nami. Środowisko osób duchownych okazało się bardzo zamknięte i nieufne. Z powodu problemów ze znalezieniem respondentów, zdecydowaliśmy się na dobór celowy metodą kuli śnieżnej, a teren badawczy został rozszerzony na całe woj. łódzkie. Argumentacje odmów jakich używali księża to gł.: brak czasu, konieczność posiadania przez nas oficjalnego pozwolenia na przeprowadzenie tego typu badania (z Archidiecezji Łódzkiej), utożsamiania nas studentów z dziennikarzami i publicystami (których środowisko duchowne posądza o manipulacje).

Instytucje totalne: w ujęciu E. Goffmana Całe życie mieszkańców toczy się w jednym i tym samym miejscu, podlega tej samej jednej władzy. Przełamane są bariery, które oddzielają dziedziny życia: miejsce spania, zabawy i pracy. We wszystkich fazach codziennej działalności ich członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie dużej liczby innych członków. Wszyscy są traktowani jednakowo. Cały dzień jest ściśle zaplanowany. Plan narzucony jest z góry przez system formalnych rozporządzeń (regulamin), a jego przestrzegania pilnuje zespół nadzorców. Poszczególne czynności są przymusowe i stanowią część jednego planu ogólnego, którego celem jest realizacja zadań instytucji. Zaspokajanie różnych potrzeb ludzkich odbywa się przez biurokratyczną organizację zespołów ludzi. Podstawowym stosunkiem w instytucji totalnej nie jest kierowanie ani kontrola, ale nadzorowanie.

Instytucje totalne: w ujęciu E. Goffmana c.d. 7. Instytucje totalne przejmują odpowiedzialność za podwładnych i zapewniają im wszystko co niezbędne. 8. Instytucje totalne są sprzeczne z fundamentalnym elementem społeczeństwa - rodziną. Przeciwieństwem życia w rodzinie jest tu życie w zuniformizowanej gromadzie. 9. Występuje podział na 2 GRUPY: PODWŁADNI (jednostki żyjące wewnątrz instytucji, mające ograniczony kontakt ze światem zewnętrznym); PERSONEL (mniej liczna grupa, jednostki społecznie zintegrowane ze światem zewnętrznym). Przemieszczenia między tymi grupami są bardzo ograniczone, istnieje duży dystans społeczny. CECHĄ ODRÓŻNIAJĄCĄ JEST W PRZYPADKU SEMINARIUM - dobrowolne wstąpienie i wystąpienie z instytucji.

Instytucje totalne: w ujęciu A. Borowskiego seminarium duchowne Rodzaj Ubezwłasnowolnione instytucji pozornie połowicznie całkowicie Otwarta Półotwarta Zamknięta osiedla PGR,hospicjum, dom chorych na AIDS, schronisko dla bezdomnych obóz drwali, stacja polarna, platforma wiertnicza, kopalnia nowicjat internat, sororities (żeńska wspólnota akademicka), Ashram, kibuc koszary, szpital zwykły, statek szpitalny/pasażerski, siedziba zakonu rycerskiego, akademia wojskowa, obóz internowania seminarium duchowne statek handlowy/rybacki, okręt, leprozorium, szpital zakaźny, obóz nielegalnych emigrantów, statek/stacja kosmiczna, zamknięta wspólnota terapeut. otwarte zakłady karne i poprawcze, dom dziecka półotwarte ZK i ZP szpital psychiatryczny, klasztor niekontemplacyjny, sekta, katorga ZK zamknięty, obóz koncentracyjny, klasztor kontemplacyjny, galery ZP zamknięty, pustelnia

Społ. – demograficzna charakterystyka badanych Raport z badania ilościowego Społ. – demograficzna charakterystyka badanych Wiek: 43,6% badanych księży urodziło się po 1971r., 41,8% w okresie 1955- 1970, natomiast pozostali urodzili się do 1954r.; Pochodzenie: 34,2 % to osoby pochodzące ze wsi, po 18,9% stanowiły grupy z dużych i najmniejszych miast, 2,7% pochodziła z miast o liczbie mieszk. 101- 200tys., a 4,5% z miast od 201 do 500tys. mieszk.; Rodzina: wykształcenie rodziców respondentów to najczęściej wykształcenie średnie – matki oraz zawodowe lub średnie techniczne – ojcowie; 83,8% ma/miała rodzeństwo: najczęściej jedno (33,3%) lub dwoje (25,2%), pozostali nie mieli rodzeństwa; 89,2% przyznaje, że pochodzi z rodziny o dobrej sytuacji materialnej;

Charakterystyka badanych Miejsce studiowania Badanie przeprowadzono wśród księży, którzy ukończyli seminaria duchowne w różnych miastach w całej Polsce; 63.3% wykształcenie zdobywało w Łodzi lub na terenie woj. łódzkiego, 20.2% w Warszawie oraz woj. mazowieckim, 13.8% w małopolskim a 2.8% w wielkopolskim.

Okres rozpoczęcia studiów Charakterystyka badanych Okres rozpoczęcia studiów 19,8% badanych księży rozpoczęło naukę w seminarium przed rokiem 1978 – czyli przed wyborem K. Wojtyły na Papieża, 30,6% między 1979 a 1989r., 24,3% między 1990 a 1995, natomiast 25,2% zaczęło kształcenie w seminarium po 1996r.;

Motywy studiowania w seminarium Pierwsza myśl o zostaniu kapłanem u 67% respondentów pojawiła się do 17 r.ż., u 32% między 18 a 19. Tylko u 8,5% myśl ta pojawiła się powyżej 20 r.ż.

Aktywność w życiu Kościoła przed wstąpieniem do seminarium Ponadto 68% badanych wzięło udział w pielgrzymkach przed wstąpieniem do seminarium: w 2-5 pielgrzymkach (55%), 24% uczestniczyło w 6-10. Prawie co trzeci z badanych nie był na żadnej pielgrzymce – 32,4%. Respondenci określili praktyki religijne w swych domach jako żywe (99%).

seminarium diecezjalne Reakcja otoczenia na decyzję o studiach w seminarium MATKA OJCIEC seminarium diecezjalne 95% - akceptacja 83% - akceptacja 5% - sprzeciw 17% - sprzeciw seminarium zakonne 61% - akceptacja 68% - akceptacja 39% - sprzeciw 32% - sprzeciw RODZEŃSTWO 90% - akceptacja 10% - sprzeciw ZNAJOMI / KOLEDZY 83% - akceptacja 17% - sprzeciw

Rekrutacja ... wymagania Inne: życiorys, historia powołania, rozmowa z księdzem rektorem, praca pisemna „(...) no jeśli nie masz powołania to nie masz czego tam szukać. To w ogóle pierwszy i zupełnie podstawowy wymóg.” „(...) mężczyzna, który po wystąpieniu zawarł związek małżeński nie ma możliwości ponownego wstąpienia do seminarium .Tylko w sytuacji bycia wdowcem i samodzielności jego dzieci mógłby się starać o ponowne przyjęcie.” „(...) jesteśmy ciągle w ruchu, to jest praca z młodzieżą (...) więcej ruchu niż książek. Znaczna fizyczna niepełnosprawność jest więc nieporządna.”

Rekrutacja ... przeciwwskazania Większość badanych (85%) wskazała na przeciwwskazania, jedynie 5% zaprzeczyło, natomiast 10% stwierdziło, że „nie wie”. Inne: ciężkie pobicie drugiego człowieka; próba samobójcza; tatuaż w widocznym miejscu; utrudnione wstąpienie ma neofita - musi być poddany obserwacji „(...) każdy przechodzi bardzo wnikliwe badania psychologa i psychiatry, i to jest jakby pierwsza sprawa, i tutaj to jest bardzo ważne, żeby lekarz stwierdził czy gość jest normalny po prostu. Normalny pod względem uczuciowym, seksualnym Czy jest na tyle dojrzały emocjonalnie, żeby taką decyzję podejmować, czy ktoś go nie przymusza, czy sam się nie przymusza, czy nie ma chorób psychicznych, dewiacji. I jeszcze trzecia rzecz – od strony duchowej czy to nie jest jakiś fanatyk, któremu nagle coś tam się ubzdurało. (...)”

Życie w seminarium ... kontrola i zakazy SAMODZIELNE OPUSZCZANIE MURÓW SEMINARIUM - samodzielne wyjścia do miasta były możliwe, lecz regulowane – 60%; - nie było możliwości samodzielnego opuszczania budynku – 30%; - nie było żadnych ograniczeń – 10%; ODWIEDZY RODZINY I ZNAJOMYCH W SEMINARIUM rodzina – 57% możliwe bez żadnych regulacji 43% - znajomi 38% możliwe ale regulowane 57% (5% - nie miało możliwości kontaktu z rodziną) ALKOHOL, PALENIE PAPIEROSÓW spożywanie alkoholu jest całkowicie zakazane; palenie jest dozwolone w seminarium diecezjalnym (63%), ale zakazane w seminarium zakonnym (88%); PRASA / TV / RADIO / INTERENT Dostęp do w/w jest w większości seminariów dowolny lub regulowany (można korzystać z mediów w określonych porach dnia, w przeznaczonym do tego miejscu).

seminarium diecezjalne seminarium zakonne Życie w seminarium ... przestrzegania zasad seminarium diecezjalne seminarium zakonne 90,0% samodzielne opuszczanie murów seminarium 90,0% 98,8% odwiedziny rodziny 83,4% 100,0% odwiedziny znajomych 75,0% 62,5% palenie papierosów 89,8% 96,2% spożywanie alkoholu 54,2% Przykłady łamania regulaminu: nieprzestrzeganie „czasu ciszy” i „studium” (czasu nauki osobistej); przemycanie nagrań muzycznych („ciężkiej muzyki”); pieniądze od wiernych przeznaczane są na karty do telefonów, zamiast oddawane przełożonym; spanie w ciągu dnia i na nabożeństwach; „(..) każdy jest tylko człowiekiem, jest słaby, (...) gdyby każdy z kleryków był idealny nie potrzebni byliby kierownicy duchowi (..)” Regulamin to: „(...) niesamowita mądrość Kościoła (...) niekoniecznie zakazy zabierają wolność.” „Telefony komórkowe były zakazane, ale ok. 70% kleryków posiadało je za murami seminarium.”

... obowiązki i przywileje Życie w seminarium ... obowiązki i przywileje Do najczęściej wymienianych przez respondentów obowiązków należą: - gospodarcze (oficja/odcinki – tygodniowe dyżury, gł. sprzątanie seminarium) „Wymienianie się dyżurami jest zabronione. Zastępstwa zdarzają się sporadycznie, w nagłych przypadkach, np., kiedy kleryk wyjeżdża do domu. Za ominiecie dyżuru karą jest tak zwany „bis”- czyli np. dodatkowy dyżur na zmywaku.” „Zwozimy płody rolne np. owoce. Czasem musimy przerzucić 17 ton dziennie.” - praca społeczno – socjalna (w więzieniach, szpitalach, Domu Księży Emerytów, domach dziecka oraz w domach ludzi biednych i niepełnosprawnych); - praca biblioteczna, nauka, praktyka (katechezy w szkołach, pisanie kazań, nauka pisania konspektów na zajęcia w szkołach świeckich, posługa na parafiach); Przywileje dot. w seminariach gł. alumnów starszych roczników, są to np.: zwolnienie z obowiązków i dyżurów; - większa swoboda oraz częstsze wyjścia; większe zaufanie przełożonych; lepsze warunki mieszkaniowe (większe i lepiej urządzone pokoje); - przywileje wynikające z diakonatu, np. wcześniejszy wyjazd do domu na święta;

Życie w seminarium ... organizacja dnia 6:00 pobudka, poranna toaleta 6:30 – 8:00 jutrznia, rozmyślania w kaplicy, msza św. 8:00 – 8:25 śniadanie 8:25 – 12:45 wykłady (od poniedziałku do soboty) 12:45 – 13:00 wspólna modlitwa południowa 13:00 – 13:30 obiad 13:30 – 15:00 czas wolny na oficja 15:00 – 16:00 Koronka do Miłosierdzia Bożego 16:00 – 18:00 czas wolny 18:00 – 18:30 kolacja 18:30 – 21:00 nieszpory/różaniec/czas wolny na wyjścia poza seminarium (3xtyg. 2x45min, 1x1,5h) 21:00 – 22:00 kompleta 22:00 - 6:00 cisza nocna, odpoczynek, rozmowa z Bogiem, czas na rozeznanie swego powołania Refektarz WSD Łódź „Na pobudkę, ciszę nocną, modlitwy oraz przerwy miedzy wykładami dzwoni tzw. dzwonnik.” Czytelnia WSD Łódź

Życie w seminarium ... realizacja własnych zainteresowań Inne: ogrodnictwo, śpiew w scholi, pszczelarstwo, broń, majsterkowanie; Koła zainteresowań - Koło Miłosierdzia, harcerskie, filmowe, teatralne 88% respondentów stwierdziło, że seminarium pozwala na realizację własnych zainteresowań Podczas nauki w seminarium klerycy nabywają takie umiejętności dodatkowe jak: j. obce, j. Braila, j. migowy, prawo jazdy, kurs pierwszej pomocy

Życie w seminarium ... aktywność społeczna kleryków Respondenci wskazali, że działalność społeczna w seminarium jest obowiązkowa – 48%. Natomiast na jej nieobowiązkowy ale preferowany charakter wskazało – 35%. Jedynie 17% twierdziło, że zależała ona od ich indywidualnej decyzji. Większość respondentów (71%) określiła siebie jako aktywnych społecznie w trakcie nauki w seminarium. Pozostali nie działali społecznie. Osoby aktywne społecznie brały udział w takich przedsięwzięciach często (69,2%) lub bardzo często (14,1%), natomiast 16,7% było aktywnych tylko czasami. Najistotniejszym wymogiem formalnym w tej kwestii była zgoda przełożonych (57,7%). Mniej ważne było posiadanie odpowiednich kwalifikacji (10,8%), zdobycie zgody odpowiednich organów państwa (7,2%), czy też spełnianie innych formalnych kryteriów (1,8%). Ponadto 38,7% stwierdziło, że nie było konieczności spełniania żadnych szczególnych kryteriów, wystarczająca natomiast była własna inicjatywa. „Pierwszy rok, pierwsze lata, zwłaszcza pierwsze dwa lata w seminarium są jakby takim odejściem od świata. Człowiek jakby wychodzi na pustynię, tam oddaje się całkowicie Panu Bogu, i oczywiście, no, formuje się. Żeby oczywiście później wrócić do świata już uformowanym. Odpowiednio wyposażonym i żeby no robić dobrą robotę.”

Sposoby radzenia sobie z kryzysami Przystosowanie ... trudności i sposoby ich pokonywania Pierwsze dni: „Czułem się jakbym wyjechał gdzieś na wakacje.” „Czułem się trochę jak taki przedszkolak, którego mama zostawia pierwszego dnia w przedszkolu. Z tą różnicą, że mama już po mnie nie wróci.” „Pierwsze dni w sumie były straszne.” Sposoby radzenia sobie z kryzysami

Czynniki ułatwiające przystosowanie się do życia w seminarium ... trudności i sposoby ich pokonywania Czynniki ułatwiające przystosowanie się do życia w seminarium „ (...) z jednej strony jakoś ułatwiało to (regulamin) organizację, wiadomo było co i kiedy będziemy robić ale z drugiej odczuwałem w tym pewną rutynę, ograniczenie.” „Regulamin musi być zaakceptowany (...) każda zasada, każdy przymus ma swój cel.” „W seminarium istnieje instytucja ojca duchownego, kierownika duchownego, który pomaga w kwestiach osobistych. Do niego klerycy mogą się zwrócić ze swoimi problemami.”

78% uważa, że w Polsce maleje liczba powołań Brak przystosowania ... przyczyny występowania z seminarium Badani najczęściej wskazywali na takie przyczyny, jak: kryzys lub brak powołania (58,6%) oraz kryzys wiary religijnej (55,0%); pragnienie własnego małżeństwa / potomstwa (52,3%); zaangażowanie się w związek partnerski (50,5%); nie radzenie sobie z życiem w samotności (45,9%); kryzys związany z przymusem życia w celibacie (45%); zaniedbywanie brewiarza i modlitwy indywidualnej (30,6%); problemy z alkoholem (18,9%); zaangażowanie w sprawy polityczne / świeckie poza stanem duchownym (7,2%); rozpad małżeństwa własnych rodziców (3,6%). 55% respondentów miało chwile zwątpienia co do słuszności swojej decyzji o studiach, 78% uważa, że w Polsce maleje liczba powołań „(...) albo rybki albo akwarium, albo powołanie albo dziewczyna, to ja mówię no zastanów się chłopie co ty robisz – to jest oczywiście jasne (...)” „Ja zawsze lubiłem kobiety. Poza tym bezwzględne posłuszeństwo nie jest dla mnie. Nie mógłbym być ani wojskowym zawodowym ani zakonnikiem.” „(...) szatan też swoje robi, żeby no tak powiem człowieka odciągnąć od Pana Boga.”

Czy Kościół i seminaryjny system edukacji potrzebują zmian? Ok. 65% respondentów twierdzi, że obecnie zachodzi zjawisko odpływu wiernych z Kościoła, natomiast 54% uważa, że Kościół potrzebuje zmian (przede wszystkim na zasadzie ewolucji a nie rewolucji): I zmiany finansowania Kościoła, zniesienie celibatu, obniżenie granicy wieku, od jakiej można zostać proboszczem; II większa otwartość Kościoła na świat zewnętrzny, działalność w ramach instytucji większej liczby osób świeckich; III zmiany wewnętrzne oraz pogłębianie religijności i aktywizacja parafian. Respondenci są w większości przeciwnikami reklamowaniu Kościoła w massmediach (TV, radio, prasa, Internet) i uważają je za mało skuteczne. Ok. 60% uważa za odpowiednią promocję w postaci: koncertów, patronatów, publikacji i we własnych mediach. 56% respondentów twierdzi, że system edukacji w seminarium potrzebuje zmian: I większej liczby zajęć praktycznych (57%) i częstszej pracy z ludźmi (29%); II poszerzania wiedzy z zakresu psychologii i pedagogiki oraz zmian w programie nauczania (po 14%).

„Dni Powołaniowe” jako forma promocji i próba otwarcia instytucji Wyższego Seminarium Duchownego w Łodzi Obserwacja niejawna pozwoliła na bezpośredni kontakt z trudnodostępną grupą i zapewniła naturalność zachowania obserwowanych.

CZĘŚĆ I spotkania w dwóch aulach seminarium – dla mężczyzn (prowadzone przez księży) i dla kobiet (prowadzone przez siostry zakonne)

Msza adoracyjna Najświętszego Sakramentu w intencji nowych powołań CZĘŚĆ II Msza adoracyjna Najświętszego Sakramentu w intencji nowych powołań Podczas wyjścia z mszy każdy uczestnik losował kartkę z przesłaniem, np.: „Zrozumiałam, że miłość zawiera w sobie wszystkie powołania, że miłość jest wszystkim... Nareszcie znalazłam moje powołanie: moim powołaniem jest miłość! (św. Teresa od Dzieciątka Jezus)” „Nie bój się, nie lękaj, wypłyń na głębię. (Jan Paweł II)”

„wycieczka” po seminarium przez kleryka V roku: CZĘŚĆ III „wycieczka” po seminarium przez kleryka V roku: Sale: TV, komputerowa, gimnastyczna; łazienka, czytelnia/biblioteka, stołówka, sale wykładowe, pokoje alumnów II i V roku.

„Dni Powołaniowe” - ocena Dni Powołaniowe w WSD miały wyraźny przekaz promocyjny tej instytucji. Ich celem było przedstawienie rzeczywistości, jaka panuje w seminarium i zachęcenie potencjalnych seminarzystów do wyboru takiej drogi życiowej i pogłębienia wiary. W całość zaangażowane były siostry karmelitanki, które „promowały” życie zakonne. Podczas spotkania można było „natknąć” się na ulotki dot. świętych, sióstr zakonnych itp. Padła także informacja o str. internetowej WSD: www.wsd.archidiecezja.lodz.pl. Zachęcanie do wstąpienia do seminarium było nadrzędnym celem organizacji spotkania – przejawiało się zarówno podczas modlitwy, wystąpień i przedstawień, a poza rozdawaniem ulotek miało formę słowną. To czy była to skuteczna forma promocji pokaże jednak czas.

Czy wiesz, że: pierwsze lata w seminarium nazywa się portkowymi – studenci chodzą po cywilnemu, ale w czarnych kolorach; obłóczyny – uroczystość przyznania alumnom sutann lub zakonnikom habitów, kiedy biskup diecezji lub prowincjał zakonu święci sutanny, po czym ucina się alumnom/nowicjuszom krawaty i ubiera się ich w sutanny/habity. W niektórych seminariach obowiązuje tzw. krótki strój duchowny (garnitur i koszula z koloratką); klerycy co pól roku zmieniają pokoje i współlokatorów co przygotowuje ich do specyficznego trybu życia księdza czyli pracy na wielu parafiach; 22 listopada w Cecylki (św. Cecylii) wybrany rok organizuje w seminarium kabaret – w formie piosenek, skeczy i dowcipów ośmieszających przełożonych; w seminarium obowiązują zakazy: spania w dzień, używania tel. komórkowych, w pokojach nie można mieć dostępu do Internetu i oglądać filmów; po 6 latach studiów kleryk zdaje egzamin eksuniversa teologia – komisyjny egzamin z teologii. Dopiero potem broni pracę magisterską i może dostąpić święceń; niektórzy kończą seminaria, zdobywają tytuł mgr teologii, ale nie przyjmują święceń; osoby po święceniach, które opuściły zakon i ponownie chcą wrócić często podlegają karze, np. siedmioletniemu zakazowi noszenia habitu/degradacji z ojca na brata;

Ciekawostek ciąg dalszy: w dzień imienin solenizantowi wyjmuje się z zawiasów drzwi od pokoju i chowa lub zakleja się dziurkę od klucza taśmą klejącą; studia w seminarium zakonnym trwają 9 lat; formacja (czyli czas kształtowania) rozpoczyna się kilkutygodniowym postulatem. W tym czasie kandydat ma zapoznać się ze zgromadzeniem i stanem zakonnym. Drugim etapem jest roczny nowicjat. Jego zadaniem jest dogłębne poznanie życia zakonnego, celów, wymagań, ślubów zakonnych: czystości, posłuszeństwa i ubóstwa. Wtedy kandydat ma pracować nad swoim charakterem i dużo myśleć. Dopiero po postulacie i nowicjacie można dostać indeks uczelni wyższej; w programie studiów znajdują się zajęcia z retoryki, a nad prawidłową wymową kleryków pracuje logopeda; studentem seminarium duchownego w Tbilisi był J. Stalin (w latach 1894-1899).   „(..) gościa przyjmuje się w specjalnych pokojach gościnnych – do tych celów przeznaczonych. Jest to wyraz poszanowania prywatności seminarzystów. Do pokoju alumnów prawie nikt z zewnątrz nie ma wstępu (ew. może tam wejść inny kleryk lub ktoś bliski z rodziny). „(...) my mamy klauzulę zakonną i są specjalne pomieszczenia, np. pokoje, kawiarenka, świetlica (z TV) ale nie wprowadzamy obcych – nie tylko kobiet czy mężczyzn, w ogóle – nikogo, bo to są nasze pomieszczenia zakonne (...) bo są do tego inne pomieszczenia, gdzieś tam (...) takie rozmównice (...); intymność - o to staramy się też dbać (...)”

Katarzyna Wilkanowska Agnieszka Gotkiewicz Maciej Guz Emilia Krakowska Maciej Piwko Monika Piwońska Katarzyna Smulczyk Katarzyna Wilkanowska Agnieszka Wiśniewska Dorota Wiśniewska Anna Zamolska Bartosz Zadworski Ewelina Ziółek Opracowanie ZESPÓŁ BADAWCZY pod kierunkiem mgr Sylwii Męcfal

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!