Jak bezpieczeństwo energetyczne kraju łączyć z prywatyzacją i nadzorem właścicielskim Dr Marek Roman – Dyrektor Generalny Grupy Firm Doradczych EVIP Agnieszka Błaszczyk – Manager

Definicje bezpieczeństwa energetycznego Ministerstwo Gospodarki i Pracy „(…) zdolność zaspokojenia w warunkach rynkowych popytu na paliwa i energię pod względem ilościowym i jakościowym, po cenie wynikającej z równowagi popytu i podaży, przy zachowaniu warunków ochrony środowiska” CEER „Bezpieczeństwo energetyczne oznacza ich odbiorcy mają dostęp do energii, w momencie i ilości, w jakiej jej potrzebują w zamian za przejrzystą i wynikającą z rachunku kosztów cenę” Nasza propozycja: (…) ciągła zdolność do zaspokojenia popytu na paliwa i energię pod względem ilościowymi i jakościowym po konkurencyjnych cenach.”

Kształtowanie bezpieczeństwa energetycznego Podmioty uczestniczące w kształtowaniu bezpieczeństwa energetycznego: Administracja państwowa Operatorzy Wytwórcy Odbiorcy Inwestorzy Ciężar kształtowania bezpieczeństwa energetycznego w aspektach czasowych: bezpieczeństwo długookresowe (strategiczne) – administracja państwowa i inwestorzy bezpieczeństwo krótko i średniookresowe – operatorzy, odbiorcy i wytwórcy

Rola państwa w sektorze energetycznym Funkcja państwa jako regulatora: Gwarantowanie bezpieczeństwa politycznego, Tworzenie regulacji systemowych, Stymulowanie procesów inwestycyjnych, Tworzenie mechanizmów zapewniających równe warunki dostępu odbiorców do energii Funkcja państwa jako właściciela/akcjonariusza: Kontrola strategiczna w warunkach monopolu lokalnego, Zapewnienie środków na realizację inwestycji w przypadkach nie gwarantujących wystarczającego poziomu zwrotu z aktywów lub związanych ze zbyt wysokim ryzykiem inwestycyjnym

Regulacyjna rola państwa Tworzenie regulacji systemowych: przejrzyste ramy prawne kształtowanie polityki energetycznej w skali makro mechanizmy wspierające wzrost konkurencji Stymulowanie procesów inwestycyjnych: polityka fiskalna wspieranie rozwoju nowych technologii tworzenie mechanizmów zmniejszających ryzyko inwestycyjne (kontrakty długoterminowe, akceptacja konsolidacji pionowej, przejrzyste systemy gwarancji)

Właścicielska rola państwa w aspekcie kontroli strategicznej Obszary kontroli strategicznej: System przesyłowy Monopole lokalne Narzędzia zapewnienia kontroli strategicznej: Większościowy pakiet akcji Kontrola poprzez zapisy statutowe Limity inwestycyjne „Złota akcja”

Przykłady działań ochronnych i ich konsekwencje w UE „Złota akcja” w Societe Nationale Elf-Aquitane oraz belgijskich spółkach energetycznych, Ograniczenia inwestycyjne w procesach prywatyzacyjnych w Portugalii, Ograniczenia w wykonywaniu praw głosu we włoskich i hiszpańskich spółkach energetycznych.

Cele prywatyzacji sektora energetycznego Cele realizacji procesu prywatyzacji: czynnik pozyskiwania środków na inwestycje i rozwój zwiększanie efektywności działania przedsiębiorstw Prywatyzacja, a specyfika elementów składowych sektora energetycznego Wytwarzanie i sprzedaż energii Dystrybucja

Prywatyzacja poprzez rynek publiczny jako optymalna forma prywatyzacji sektora dystrybucyjnego Duża przejrzystość realizacji procesu prywatyzacji Umożliwienie prywatyzowanym przedsiębiorstwom dostępu do środków finansowych inwestorów instytucjonalnych (na koniec czerwca 2004r. łączne inwestycje funduszy emerytalnych kształtowały się na poziomie ponad 51 miliardów złotych) Dystrybucja jako atrakcyjna forma stabilnej inwestycji poszukiwanej przez inwestorów instytucjonalnych, Wątpliwe zainteresowanie inwestorów strategicznych w przypadku braku możliwości pozyskania kontroli

Prywatyzacja a procesy konsolidacyjne Tendencje konsolidacyjne na rynkach światowych Wielkość transakcji w sektorze energetycznym w pierwszej połowie 2004r. – ponad 31 miliardów dolarów, z czego ponad 5,5 miliarda przypada na Europę (wzrost o ponad 100% w porównaniu do pierwszej połowy 2003) Konsolidacja ma miejsce nie tylko w aspekcie poszczególnych przedsiębiorstw, ale i całych rynków (NORDPOOL, MIBEL) Konsolidacja pionowa jako sposób zwiększania wartości dodanej

Argumenty za i przeciw konsolidacji pionowej Argumenty za konsolidacją pionową: Kreowanie wartości dodanej, Efekty skali, Łatwiejsze pozyskiwanie środków na realizację inwestycji Argumenty przeciw konsolidacji pionowej: Problem dystrybucji czyli skrośnego subsydiowania Zagrożenie powstaniem quazi-monopoli

Podsumowanie Rola skarbu państwa w zakresie zapewniania bezpieczeństwa energetycznego kraju powinna koncentrować się na tworzeniu solidnych rozwiązań systemowych oraz ram prawnych zwiększających przejrzystość i konkurencyjność rynku oraz tworzących warunki do inwestycji i rozwój nowych technologii, Państwo powinno zachować kontrolę nad strategicznymi elementami systemu energetycznego (systemy sieciowe), co nie wyklucza częściowej prywatyzacji, Powyższa kontrola powinna być realizowana w sposób bardzo przejrzysty i powinna być ograniczona czasowo. W przypadkach nie mających wpływu na bezpieczeństwo energetyczne powinny być realizowane procesy prywatyzacji ze szczególnym nakierowaniem na rynek publiczny