Tworzenie Portali Biznesowych Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych, Warszawa Tworzenie Portali Biznesowych Wykład 4 Projektowanie portalu (cd.) Wykładowca: dr hab. inż. Kazimierz Subieta profesor PJWSTK subieta@ipipan.waw.pl http://www.ipipan.waw.pl/~subieta

Pytania, które wykonawca powinien zadać... (6) Personalizacja - czy portal będzie oferował użytkownikom personalne strony i usługi (np. e-mail, kalendarz), czy użytkownicy będą mogli przystosować swoje strony do ich zainteresowań, w jaki sposób? Rejestracja użytkowników - jakie typy użytkowników będą rozróżniane? Programy pomocnicze: kalkulatory, kalendarze, automatyczne powiadamianie, algorytmy (np. komputerowa diagnostyka medyczna), inne tego typu udogodnienia? Rozliczenia ze źródłami finansowania i przychodów - czy portal będzie bezpośrednio współdziałać z systemem finansowo-księgowym, jaki będzie tryb (techniczny, organizacyjny) tego współdziałania? Dostępność portala - czas serwisowy przy dostępności 24x7. Wymogi ochrony - jakie zabezpieczenia będą wymagane przed nieautoryzowanym dostępem, hakerami, wirusami, trojanami, sabotażem, odmową płatności, itd.?

Pytania, które wykonawca powinien zadać... (7) Wymogi bezpieczeństwa - wymagane zabezpieczenia przed awariami systemu, nieprawidłową pracą, niespójnościami w bazie danych, przeciążeniem systemu. Ryzyko - podstawowe zagrożenia dla budowy i działania portalu. Tryb współpracy z wykonawcą: Budżet i ograniczenia czasowe dla faz budowy i wdrożenia portalu. Interfejs ze strony firmy umożliwiający rozstrzyganie decyzji związanych z konstrukcją portalu. Stopień poufności informacji analityczno-projektowych oraz ustaleń z wykonawcy z firmą. Formy zarządzania projektem i kontroli jakości ze strony firmy. Formy dokumentacji projektu i oprogramowania, zarządzanie konfiguracją. Formy szkolenia personelu firmy w zakresie wykonanego oprogramowania. Wspomaganie ze strony wykonawcy po zainstalowaniu portalu: konserwacja i pielęgnacja oprogramowania, rozwój oprogramowania po wdrożeniu.

Przykładowe elementy treści portalu MSP (ok. 50%) Zakładanie firmy Formy prowadzenia działalności gospodarczej Wokół biura: nieruchomości, wyposażenie, materiały Likwidacja firmy Personel, pozyskiwanie pracowników Prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika Bezpieczeństwo i Higiena Pracy Umowy o pracę Prawo pracy Agencje doradztwa personalnego Delegacje, podróże Pomoc dla MSP Zamówienia publiczne Zasady rachunkowości, księgowość, sprawozdawczość Agencje celne Podatki i opłaty Agencje pośrednictwa pracy Akcje, inwestowanie Centralna Tabela Ofert Marketing, promocja, reklama, badania marketingowe Zasady dbałości o klienta Współpraca gospodarcza Programy pomocowe UE Biura Radców Handlowych Biznes plan dla MSP Budżet i proces budżetowania Zarządzanie przedsiębiorstwem Systemy informacji gospodarczej System Ubezpieczeń Społecznych Ochrona środowiska

Projekt wyglądu strony głównej dla portalu SME Nasze Baner logo Mój Kalendarz Komunikacja Forum Pomoc Szukaj profil Data i godzina Ścieżka dostępu Handel/Us ługi Rejestracjaaa U ż ytkownika Serwisy Hasło o Za łożenie firmy Internet i komp. Nowy Prawo U ż ytkownik Finanse Rachunkowo ść Startuj z... Podatki Wy ślij do Marketing znajomych Zasoby ludzkie Wokó ł biura Podró że Baner Pomoc dla MSP Poszukiwacz Rozrywka Info gospodarcze Portale bran żowe O firmie Reklama u nas Napisz do nas Praca u nas Prywatno ść Wycieczka

Planowanie zasobów Zasoby niezbędne do realizacji projektu portalu (podobnie dla wdrożenia i funkcjonowania portalu) Budżet: źródła finansowania, dostępność środków finansowych w poszczególnych kieszeniach i w poszczególnych fazach projektu. Personel: szacunkowa liczba personelu w poszczególnych specjalnościach i/lub stanowiskach; założenia odnośnie personelu zewnętrznego lub zatrudnionego na umowy o dzieło. Nakłady ludzkie: wyrażone w terminach osobo-dni (lub osobo-godzin) w poszczególnych specjalnościach i/lub stanowiskach; Materiały: dowolne materiały (papier, tonery, dyski, teczki, segregatory, itd.) niezbędne do realizacji projektu. Inwestycje niezbędne dla realizacji projektu (inne niż inwestycje w infrastrukturą komputerową): biurka, krzesła, szafy, itd. Przestrzeń biurowa (dodatkowa) niezbędna dla projektu; Wstępny plan projektu, ograniczenia czasowe, fazy projektu, diagram Gantta, diagram sieci zależności pomiędzy zadaniami (PERT), analiza ścieżki krytycznej diagramu PERT.

Planowanie systemu Sprzęt, oprogramowania i sieć niezbędne do realizacji projektu portalu (podobnie dla wdrożenia i funkcjonowania portalu) Dostępność i możliwości wykorzystania istniejącego sprzętu, oprogramowania i sieci. Konieczność wzmocnienia (upgrading) istniejącego sprzętu, oprogramowania i sieci; estymacja kosztów i czasu tego wzmocnienia. Nowe inwestycje w zakresie sprzętu, oprogramowania i sieci; estymacja kosztów i czasu tych inwestycji. Nowy personel pomocniczy związany z (nowym lub wzmocnionym) sprzętem, oprogramowaniem i siecią; oszacowanie możliwości pozyskania tego personelu i dodatkowego budżetu na ten personel. Nowa infrastruktura biurowa (powierzchnia) niezbędna dla nowego sprzętu, przy zapewnieniu niezbędnych wymagań dotyczących warunków technicznych (temperatura, wilgotność, wentylacja, zabezpieczenia pożarowe, zabezpieczenia antywłamaniowe, itd.)

Założenia odnośnie dostępności i bezpieczeństwa Dostępność: czas w jakim portal będzie dostępny dla klientów. Regułą jest 24 godziny przez 7 dni w tygodniu (24/7). Dodatkowe założenia: np. 97% czasu dostępności, maksymalna przerwa w działaniu nie większa niż 2 godziny, restart po awarii najwyżej 12 godzin. Bezpieczeństwo: stopień ochrony biznesu organizacji podtrzymującej portal od ataku ze strony portalu. Np. poprzez nieprawidłowe wyliczenie danych, poprzez awarie powodujące złamanie umów lub zapisów prawnych, itd. Ochrona: stopień zabezpieczenia oprogramowania portalu przed błędnym działaniem, utratą lub niespójnością danych, atakiem z zewnątrz. hakerzy, wirusy, konie trojańskie, przypadkowe błędy obsługi, wandalizm, sabotaż, odmowa płatności za usługę. Prywatność: stopień w jakim system będzie chronił własność intelektualną oraz własność i prywatność danych przed nieautoryzowanym lub nielegalnym dostępem; Środki techniczne: ściany ogniowe, szyfrowanie, składowanie (back-up), odtwarzanie, hasła użytkowników, prawa dostępu, podpis elektroniczny,...

Dalsze wymagania niefunkcjonalne do portalu (1) Zakładany czas i tryb konserwacji (jak wiele godzin na tydzień, dostępność pomieszczeń i personelu obsługi, itd.) Rozmiar systemu: ile operacji w tym samym czasie, ilu użytkowników w tym samym czasie, ile obsłużonych klików na sekundę, rozmiar bazy danych, przyrost bazy danych w czasie, liczba dokumentów, liczba serwerów i stacji klienckich, itd. Objętość pamięci operacyjnej, dyskowej, taśmowej, optycznej, szybkość komputerów, specjalne wyposażenie (drukarki, skanery, tablety, plotery, itd.) Szybkość oprogramowania: liczba operacji na sekundę, maksymalny czas odpowiedzi na zapytanie, liczba transakcji na sekundę, itd. Dokładność systemu, precyzja obliczeń. Niezawodność systemu: średni czas między awariami, maksymalny czas odtwarzania po awarii.

Dalsze wymagania niefunkcjonalne do portalu (2) Przenaszalność i interoperacyjność: platformy sprzętowe/operacyjne wspomagane przez oprogramowanie, wykorzystywane zewnętrzne bazy danych, protokoły, interfejsy i języki do wspomagania interoperacyjności (HTTP, ODBC, JDBC, XML, CORBA/IIOP, RMI, Java Beens/EJB, etc.) Standardy: w zakresie rozwoju oprogramowania (metodologie, języki programowania), standardy kodowania (strony kodowe, formaty plików, formaty multimediów), standardy interfejsów użytkownika, protokoły komunikacyjne, standardy zapewnienia jakości. Interakcja człowiek-maszyna: styl interfejsu (komendy, menu), formaty i szablony ekranów, komunikaty, sygnały błędów, języki zapytań. Adaptowalność i modularność systemu: łatwość zmiany wymagań, ponowne użycie modułów systemu, dokumentowanie modułów ponownego użycia. Dostęp do Internetu: rodzaj sieci, szybkość sieci, serwer Internetu, ograniczenia odnośnie dostępu do Internetu.

Oszacowanie dochodowości portalu Główne źródła przychodów: opłaty za reklamy, zmniejszenie kosztów transakcji (sprzedaży, kupna, pośrednictwa), które dotąd odbywały się w tradycyjny sposób, prowizje za oferowanie towarów lub transakcji dokonywanych poprzez portal z zewnętrznymi dostawcami usług, towarów i produktów, opłaty subskrypcyjne za korzystanie z poszczególnych serwisów, zmniejszenie kosztów marketingu. Zyski pośrednie Budowa dobrego wizerunku firmy poprzez jej obecność w Internecie, Szybsze dotarcie z ofertą do klienta, zmniejszenie dystansu pomiędzy klientem i firmą Uzyskanie bazy użytkowników i wspomaganie lojalności użytkowników, zmniejszenie wewnętrznych kosztów firmy poprzez wspomaganie organizacji procesów biznesowych firmy poprzez zintegrowaną informację znajdującą się wewnątrz portalu.

Negatywne aspekty budowy portali biznesowych Istnieją obiektywne czynniki, które mogą zmniejszyć efektywność biznesową portalu. E-biznes w Polsce jest obarczony dużym ryzykiem. Polska jest krajem o bardzo wysokim koszcie dostępu do Internetu, Kilkakrotnie wyższym niż w USA, znaczenie wyższym niż w Europie zachodniej. Jest to negatywny skutek monopolu TPSA, oraz agresywnej polityki fiskalnej obecnych rządów w odniesieniu do nowości technologicznych i cywilizacyjnych. W porównaniu z krajami Europy Zachodniej i USA z Internetu korzysta w Polsce mała część populacji. Szacuje się, że w maju 2000 liczba użytkowników osiągnęła 7.4% ludności w wieku powyżej 15 lat. Są to szacunki bardzo optymistyczne, nie uwzględniające czasu i jakości tego dostępu. Wykorzystanie Internetu jest ograniczone poprzez niedorozwój infrastruktury telefonicznej i jej niską sprawność techniczną. Występuje silny niedorozwój form płatności za usługi, towary i informacje oferowane w Internecie. Z usług sklepów Internetowych korzysta 3% Polaków. Średnia europejska - 10% - 14%. Średnia USA - 27%. Dane: 2000 r., a teraz jest jeszcze gorzej.

Przykładowy personel niezbędny do stworzenia portalu

Przykładowy personel niezbędny do utrzymania i rozwijania portalu (1)

Przykładowy personel niezbędny do utrzymania i rozwijania portalu (2)

Przykładowy personel niezbędny do utrzymania i rozwijania portalu (3)

Przykładowy personel niezbędny do utrzymania i rozwijania portalu (4)

Zarządzanie konfiguracją oprogramowania i treści

Zarządzanie konfiguracją oprogramowania/treści powinno zapewniać, że ... Każdy komponent oprogramowania/treści będzie jednoznacznie identyfikowany; Oprogramowanie/treść będzie zbudowane ze spójnego zestawu komponentów; Będzie wiadomo, która wersja komponentu oprogramowania/treści jest najnowsza; Zawsze będzie wiadomo, która wersja dokumentacji pasuje do której wersji komponentu oprogramowania/treści; Komponenty oprogramowania/treści będą zawsze łatwo dostępne; Komponenty oprogramowania/treści nigdy nie zostaną stracone (np. wskutek awarii nośnika lub błędu operatora); Każda zmiana oprogramowania/treści będzie zatwierdzona i udokumentowana; Zmiany oprogramowania/treści nie zaginą (np. wskutek jednoczesnych aktualizacji); Zawsze będzie istniała możliwość powrotu do poprzedniej wersji; Historia zmian będzie przechowywana, co umożliwi odtworzenie kto i kiedy zrobił zmianę, i jaką zmianę.

Pozycja konfiguracji oprogramowania configuration item Wszystkie elementy projektu i oprogramowania/treści muszą być przedmiotem ZKO, w szczególności: dokumentacja: wymagań, analityczna, projektowa, testowania, użytkownika, itd. moduły z kodem źródłowym, kody do konsolidowania, kody binarne, ekrany interfejsu użytkownika, pliki tekstowe (np. komunikatami systemu), bazy danych, słowniki, itd. kompilatory, konsolidatory, interpretery, biblioteki, protokoły, narzędzia CASE, konfiguracje sprzętowe, itd. oprogramowanie testujące, dane testujące, serwery WWW wraz z odpowiednimi stronami HTML i oprogramowaniem, wszelkie elementy treści, ... Wyróżnialny element uczestniczący w projekcie lub produkcie będzie określany jako „pozycja konfiguracji”. Jest ona traktowana jako pojedynczy, możliwy do odseparowania komponent projektu lub produktu programistycznego.

Przechowywanie pozycji konfiguracji Wszystkie pozycje konfiguracji muszą być przechowywane w sposób bezpieczny, systematyczny i dobrze zorganizowany - jak książki w bibliotece. System przechowywania PK musi dotyczyć wszystkich mediów - elektronicznych, papierowych i innych. Powinien istnieć system ewidencji i rejestracji zależności pomiędzy pozycjami konfiguracji. Dobrze zorganizowany system powinien być oparty na bazie danych oraz integrować informacje o PK z samymi (elektronicznymi) PK. System powinien także rejestrować i przechowywać wszelkie dokumenty administracyjne związane z projektami oprogramowania, takie jak raporty etapowe i końcowe, zlecenia, raporty zaistniałych problemów, raporty z testów, itd. Dokumenty administracyjne powinny być powiązane z pozycjami konfiguracji w taki sposób, aby można było prześledzić ich historię oraz związki przyczynowo-skutkowe pomiędzy dokumentami i pozycjami konfiguracji. Rodzaje bibliotek konfiguracji oprogramowania/treści: biblioteki związane z bieżącym rozwojem oprogramowania/treści; biblioteki ukończonych (bazowych) produktów programistycznych/treści; archiwa (przechowywanie nieaktualnych kodów i dokumentów)

Biblioteki/repozytoria pozycji konfiguracji Dobrze zorganizowana biblioteka/repozytorium PK jest cechą fundamentalną dla zarządzania konfiguracjami oprogramowania/treści. Biblioteka powinna umożliwiać łatwe odszukanie, odczytanie, wstawienie, zastąpienie i usuwanie dowolnych pozycji konfiguracji. Kluczową cechą biblioteki jest bezpieczeństwo i autoryzowany dostęp: zminimalizowanie prawdopodobieństwa nieautoryzowanego dostępu; precyzyjne określenie praw dostępu poszczególnych uczestników projektów; uniemożliwienie jednoczesnej aktualizacji tej samej PK przez dwie osoby; uniemożliwienie zmiany pozycji konfiguracji będących produktami bazowymi; minimum możliwości zniszczenia biblioteki poprzez awarię, błąd lub sabotaż; kwestie bezpieczeństwa nie powinny powodować: niewygody w pracy użytkowników, zwiększenia czasów dostępu, istotnych nakładów, itd. Wszystkie PK, elektroniczne i papierowe, muszą mieć etykietę zawierającą: nazwę projektu; identyfikator pozycji konfiguracji; datę wprowadzenia do repozytorium; krótki opis lub charakterystykę zawartości PK.