Podstawy socjologii- wykład XIII Co sprawia, że jesteśmy razem? Podstawy socjologii- wykład XIII

Co sprawia, że jesteśmy razem? Pytanie to można rozumieć dwojako: Co nas wiąże ze sobą w zbiorowości społeczne, jaka jest natura „kleju”, który nas w nie spaja? Jakie cechy elementów (ludzkich i pozaludzkich) składających się na zbiorowość sprawiają, iż jest ona całością?

Co sprawia, że jesteśmy razem?(2) Dodatkowe uwagi: 1. Podwójna natura spoideł, wiązań społecznych: sprawiają one, że pewne całości społeczne istnieją sprawiają one, iż elementy ze sobą powiązane nabywają nowe własności, ulegają przeobrażeniu (grupa to coś więcej, niż proste spojenie ze sobą jednostek) 2. Zbiorowości nie składają się tylko z ludzi

Co nas ze sobą wiąże? Trzy podstawowe rodzaje wiązań społecznych: kontekst, w obrębie którego funkcjonujemy relacje, stosunki społeczne, wzajemne oddziaływania własności elementów składających się na zbiorowości

Ad.a: Więziotwórcze cechy kontekstu Bliskość przestrzenna i czasowa Granice Media komunikacyjne Instytucje społeczne Struktura społeczna Kontekst kulturowy Przyroda Itd.. Wniosek: społeczeństwo wytwarza podstawy i narzędzia dla zaistnienia zbiorowości oraz ich trwania w czasie.

Ad b. Relacje społeczne Interakcje- a więc wzajemne oddziaływania o charakterze komunikacyjnym Zależności Czyste relacje (Giddens) Współdziałanie Komplementarność (M. Marody/ A. Giza-Poleszczuk) Przymus Wniosek- podstawą życia społecznego, jego istotą są relacje zachodzące pomiędzy jednostkami, ale nie mogłyby one zaistnieć bez specyficznych cech kontekstu, w którym mają miejsce oraz cech biorących w nich udział jednostek.

Ad c. Własności elementów składających się na zbiorowości Obiektywne cechy jednostek, które sprawiają, iż stają się one sobie wzajemnie potrzebne: podobieństwo komplementarność/ uzupełnianie się kompetencje Subiektywno-emocjonalne cechy jednostek, które sprawiają, iż stają się one sobie wzajemnie potrzebne: esprit de corps identyfikacja podobieństwo reakcji na pewne symbole, przedmioty, osoby więź moralna (P.Sztompka): zaufanie, lojalność, solidarność  więź behawioralna Istotna uwaga : więź rozumiana jako subiektywno-emocjonalne cechy jednostek nie musi mieć charakteru uświadamianego- często ma ona charakter bezrefleksyjny, rutynowy, nawykowy.

Więź społeczna- dwoistość rozumienia Więzią społeczną socjologowie nazywają: -wszystkie trzy wymienione tu elementy (kontekst, relacje, cechy jednostek)- szerokie rozumienie więzi społecznej (np. Szczepański, Beck) -albo sprowadzają ją wyłączenie do wymiaru subiektywno-emocjonalnego- wąskie rozumienie więzi

Warunkowy charakter więzi (1) Każda zbiorowość określa warunki bycia jej członkiem: Wzór fizyczny członka grupy Zgodność celów, które realizuje jednostka z celami grupy Środki, których może używać jednostka, by realizować cele Wartości i normy, które powinna respektować jednostka Umiejętności oraz kompetencje, którymi powinna dysponować jednostka Oczekiwane postawy wobec innych członków grupy i wobec niej samej Problem uczestnictwa jednostki w grupach o sprzecznych warunkach członkowstwa i sposoby jego rozwiązywania Uczestnictwo jednostki w grupie warunkowane jest też innymi czynnikami (liczba spoideł; doniosłość określonego spoidła; pozycja jednostki w grupie; trwałość relacji itd. ) Kwestia sposobu artykulacji oczekiwań: grupy formalne i nieformalne.

Warunkowy charakter więzi (2) Jednostka, a nie tylko grupa, decyduje o przynależności do określonej zbiorowości. Najważniejszym kryterium jest tu atrakcyjność grupy dla jednostki Atrakcyjność ta zależy od: spójności grupy; monopoli, jakie grupa ma na rzadkie nagrody; pozycji jednostki w grupie; postrzegania dystrybucji nagród w grupie jako sprawiedliwej; siły i zasadności sankcji stosowanych w grupie wobec jednostki ; stopnia zgodności specyfiki więzi łączącej jednostkę z innymi , z oczekiwanym przez nią charakterem tej więzi. wielkości inwestycji poczynionych przez jednostkę w podtrzymywanie istnienia grupy Warunkiem zaistnienia więzi są również cechy kontekstu, w którym funkcjonuje grupa (zasoby materialne i kulturowe, media itd.)

Specyfika więzi określa charakter zbiorowości (1) Zbiorowość- pewna liczba elementów (ludzi i elementów pozaludzkich) pomiędzy którymi istnieje więź społeczna. Zbiorowości to nie agregaty społeczne Pary (nie tylko liczebność, ale pewien specyficzny rodzaj więzi- Simmel) Grupa- (def. Szczepańkiego: pewna liczba osób (co najmniej trzy) połączonych systemem stosunków społecznych uregulowanych przez instytucje, posiadających wspólne wartości i oddzielonych od innych wyraźną zasadą odrębności) Różnorodne rodzaje grup w zależności od tego, co łączy jednostki: pierwotne i wtórne/ wewnątrznagradzające i zewnątrznagradzające/ formalne i nieformalne/ zawodowe i rówieśnicze itd.

Specyfika więzi określa charakter zbiorowości (2) Zbiorowości oparte na podobieństwie zachowań (tłum, zbiegowisko, publiczność, audytoria) Kręgi społeczne ( zbiorowości osób dyskutujących) Społeczności (miejskie, sąsiedzkie, lokalne) Społeczeństwa (rozumienia: organizacyjne, polityczne, społeczne) Narody (zbiorowości terytorialne o charakterze ideologicznym) Zbiorowości fantomowe (Bauman) Peg Communities (Bauman) Społeczności sieciowe Itd.

Specyfika współczesnych powiązań Sieciowa budowa rzeczywistości: Decentralizacja (?) Ogromny stopień niestabilności Siła słabych więzi (i słabość silnych więzi) Wspólnoty na papierze (1) i wspólnoty wirtualne Istotność relacji paraspołecznych

Zagadnienia do egzaminu Pytania do treści wykładu Wymień i pokrótce scharakteryzuje trzy rodzaje możliwych wiązań/spoideł społecznych? Wymień i pokrótce scharakteryzuj dwa wybrane rodzaje relacji społecznych wiążących nas w zbiorowości? Jakie subiektywno-emocjonalne cechy jednostek mają charakter więziotwórczy? Co to jest więź społeczna? Czego zbiorowości społeczne wymagają od swoich członków? Od czego zależy jednostkowa wola uczestnictwa w grupie Wymienień i pokrótce scharakteryzuj trzy ze znanych Ci form zbiorowości? Jakie są społeczne konsekwencje usieciowienia rzeczywistości? Na czym polega siła słabych więzi? Pytania do lektury obowiązkowej O: Marody M., Giza-Poleszczuk A., Przemiany więzi społecznych, Warszawa, 2004, str. 99-113, 137-146 Co to jest komplementarność? Na czym polega różnica pomiędzy wolą naturalną a arbitralną?