Opracowanie: Joanna Dembowa Planowanie pracy nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej. Dobór programu nauczania. Tworzenie i opiniowanie programów własnych. Opracowanie: Joanna Dembowa

Podstawy prawne dokumentacji nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej rozporządzenia o nowej podstawie programowej wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego (z 23 grudnia 2008 r.). ustawa z dnia 19 marca 2009 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 23 marca 2009 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych Zalecenia Wielkopolskiego Kuratora Oświaty( np. w sprawie wychowania fizycznego)

Rozporządzenie w sprawie ramowych planów nauczania określa, że podziału godzin przeznaczonych na zajęcia edukacji wczesnoszkolnej dokonuje nauczyciel prowadzący zajęcia, z tym że w trzyletnim okresie nauczania następujące zajęcia edukacyjne należy zrealizować co najmniej w wymiarze: - język obcy nowożytny - 190 godzin, - edukacja muzyczna, edukacja plastyczna i zajęcia komputerowe - po 95 godzin, - wychowanie fizyczne - 290 godzin,

Nowa podstawa programowa dla klas I-III ( w uwagach o realizacji) określa: Sposób prowadzenia zajęć zintegrowanych, podczas których należy ograniczać zajęcia z kartami pracy ( zwłaszcza w klasie I), na korzyść zabawy, ćwiczeń manipulacyjnych, doświadczeń oraz zajęć w terenie. Warto wziąć pod uwagę te zalecenia podczas planowania zajęć dydaktycznych .

Formy planowania pracy Plany wynikowe ( wskazują na przewidywane efekty) Rozkłady materiału ( pozwalają planować poszczególne edukacje, umożliwiają ich ponumerowanie i zapisanie w dzienniku Plany kierunkowe (wytyczają kierunki działania edukacyjnego, wiążą cele emocjonalne kształcenia z celami poznawczymi oraz wskazują materiał kształcenia niezbędny do osiągnięcia tych celów. Dają również wstępną orientację, co do podziału czasu potrzebnego uczniom do osiągnięcia tych celów.

Analiza dostępnych planów i rozkładów przygotowanych przez wydawnictwa Mało treści z wychowania fizycznego – często tylko jedna zabawa, brak treści z podstawy programowej Łączenie treści z edukacji artystycznych ( plastycznej, muzycznej i technicznej) lub brak podziału na poszczególne edukacje, co uniemożliwia zaplanowanie określonej liczby godzin w tygodniu i w semestrze. Zbyt ogólnie zapisanie treści z edukacji muzycznej np. piosenka, ewentualnie nauka piosenki- przez kilka dni Brak treści z zajęć komputerowych w ogólnym rozkładzie materiału ( są oddzielnie i trzeba je też uwzględnić )

Podstawy prawne tworzenia programu Rozporządzenie MENiS z 08.0.2009r. w sprawie dopuszczenia do użytku szkolnego programów nauczania, programów wychowania przedszkolnego i podręczników oraz zalecania środków dydaktycznych Ustawa z 7.09. 91 O systemie oświaty Rozporządzenie MENiS z 23.12.2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

Zaproponowany przez nauczyciela program wychowania przedszkolnego, program nauczania ogólnego, program nauczania dla zawodu albo program nauczania dla profilu powinien być dostosowany do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Nauczyciel może zaproponować program wychowania przedszkolnego, program nauczania ogólnego, program nauczania dla zawodu albo program nauczania dla profilu opracowany samodzielnie lub we współpracy z innymi nauczycielami. Nauczyciel może również zaproponować program opracowany przez innego autora (autorów) lub program opracowany przez innego autora (autorów) wraz z dokonanymi zmianami.

Wg rozporządzenia o programach: Program nauczania ogólnego 1) stanowi opis sposobu realizacji celów kształcenia i zadań edukacyjnych ustalonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego, określonej w rozporządzeniu, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1, albo w dotychczasowej podstawie programowej kształcenia ogólnego; 2) zawiera: szczegółowe cele kształcenia i wychowania, treści zgodne z treściami nauczania zawartymi w podstawie programowej kształcenia ogólnego,

sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania, z uwzględnieniem możliwości indywidualizacji pracy w zależności od potrzeb i możliwości uczniów oraz warunków, w jakich program będzie realizowany, d) opis założonych osiągnięć ucznia, a w przypadku programu nauczania ogólnego uwzględniającego dotychczasową podstawę programową kształcenia ogólnego - opis założonych osiągnięć ucznia e) propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia; 3) jest poprawny pod względem merytorycznym i dydaktycznym.

Przykład opracowania programu Lp. Treści edukacyjne Procedury osiągania celów Zamierzone osiągnięcia uczniów

Opracowanie programu oznacza, że nauczyciel: 1.uszczegóławia cele zawarte w podstawie programowej i wskazuje odpowiadające im osiągnięcia ucznia; 2.planuje jednocześnie, kiedy oczekuje się od ucznia, że będzie dysponował opisaną wiedzą, umiejętnościami i przyjmował dane postawy; 3.porządkuje zgodnie z własną koncepcją treści kształcenia, układając je w najodpowiedniejszej jego zdaniem kolejności (jak w rozkładzie materiału);

4. wybiera i proponuje formy i metody pracy z uczniami stosownie do treści, kształconych umiejętności, potrzeb i preferencji uczniów, z którymi pracuje i wreszcie własnych predyspozycji oraz warunków szkoły; 5. planuje wreszcie sposób i kryteria oceniania postępów uczniów (jak w dobrze opracowanym przedmiotowym systemie oceniania).

Etapy tworzenia programu Diagnoza dostępnych programów Projektowanie Ewaluacja programu

Diagnoza dostępnych programów w zakresie: Treści Celów Możliwości uczniów Potrzeb środowiska Procedur osiągania celów ( metod , form, środków)

Etapy projektowania Szczegółowa analiza podstawowych dokumentów: - statutu szkoły - szkolnego zestawu programów nauczania - programu wychowawczego szkoły - programu szkoły - podstawy programowej kształcenia ogólnego określonego przedmiotu

Etapy projektowania Określenie koncepcji programu: - Nazwa i adresaci programu (szczebel i typ szkoły, klasa) - Przeznaczenie programu (w jednej czy w wielu szkołach, w regionie, w kraju) - Określenie zakresu programu (czy program obejmuje jeden przedmiot, czy blok tematyczny ) - Określenie liczby godzin na realizację programu i ich usytuowanie w planie nauczania.

Etapy projektowania Sformułowanie celów programu: - Zgodność celów programu z celami edukacyjnymi i zadaniami szkoły zapisanymi w Podstawie programowej kształcenia ogólnego MEN. - sformułowanie celów programu w zakresie wiadomości, umiejętności i postaw ucznia. - sformułowanie celów operacyjnych.

Etapy projektowania Dobór i układ materiału nauczania: - Dobór treści kształcenia z punktu widzenia naukowości, aktualności, wartości społecznej, wartości kulturowej, wartości kształcącej i przydatności w życiu codziennym. - Trafność doboru treści kształcenia ze względu na przyjęte cele.

Etapy projektowania Wymagania programowe: - Stopień wymagań wobec uczniów w zakresie podstawowym i ponadpodstawowym. - Stopień wymagań wobec uczniów w zakresie wiedzy, motywacji, umiejętności. - Trafność doboru metod kontroli i oceny osiągnięć ucznia.

Etapy projektowania Obudowa dydaktyczna: - Podręcznik lub wykaz literatury. - Materiały dydaktyczne dla nauczyciela. - Przykładowe scenariusze lekcji. - Środki dydaktyczne - plansze, tablice, karty ćwiczeń, foliogramy. - Zestawy ćwiczeń dla uczniów.

Etapy projektowania Warunki wdrożenia programu: - Warunki wynikające ze specyfiki szkoły lub nauczanego przedmiotu. - Uwagi do realizacji programu. - Proponowane formy pracy uczniów - Ewentualne nakłady finansowe

Ewaluacja programu – projektowanie procesu Definiowanie przedmiotu ewaluacji Określenie kryteriów Dobór metod oraz zaprojektowanie technik badawczych Określenie próby badawczej Ustalenie sposobu analizy zebranych danych Określenie formy prezentacji danych (raportu)

Ewaluacja programu – osąd i działania naprawcze Analiza wyników ewaluacji. Wnioski i weryfikacja procesu dydaktycznego. Zmiany w zakresie doboru treści kształcenia, metod , form pracy i środków dydaktycznych.

Pytania kontrolne dla autora programu Czy program zawiera informacje: 1.jakiego przedmiotu lub bloku przedmiotów dotyczy; 2.dla jakiego typu szkoły i etapu nauki jest przygotowany; 3. kto go opracował; 4. na jakich podstawach teoretycznych się opiera; 5. dla kogo został napisany; 6.co stanowi jego wyróżnik.

Pytania dla autora Czy są informacje, jak oceniać uczniów ( kryteria, sposoby i narzędzia oceny)? Czy zawiera informacje na temat ewaluacji? Czy zawiera scenariusze przykładowych zajęć/ kart pracy?

Pytania dla autora Czy są informacje, jak oceniać uczniów ( kryteria ,sposoby i narzędzia oceny)? Czy zawiera informacje na temat ewaluacji? Czy zawiera scenariusze przykładowych zajęć/ kart pracy?

Inne pytania Czy dokument programowy zawiera przykładowe scenariusze zająć? Czy zawiera przykładowe karty pracy/ testy osiągnięć? Czy dokument programowy wskazuje z czego można zrezygnować w razie trudności z realizacją programu?

CECHY DOBREGO PROGRAMU: 1. Zgodność z podstawą programową. 2. Poprawność konstrukcyjna: - cele szczegółowe; - treści programu; - opis procedur zmierzających do osiągnięcia celów; - opis założonych osiągnięć uczniów; 3. Prawdziwość informacji naukowych.

CECHY DOBREGO PROGRAMU: cd 4. Poprawność dydaktyczna. - stopniowanie trudności; - realistyczne osiągnięcia; - wymagający stosowania zróżnicowanych form i metod; - umożliwiający indywidualizację nauczania; 5. Wartość z punktu widzenia programu szkoły: - rozwijający najważniejsze umiejętności - myślenia, rozwiązywania problemów, komunikowania się; - dający wymierne rezultaty; - proponujący konkretne metody pracy; - elastyczny, dający się modyfikować;

CECHY DOBREGO PROGRAMU: cd 6. Wartość z punktu widzenia nauczyciela: - rozwijający umiejętności ucznia; - sprzyjający racjonalnemu planowaniu pracy; - z dobrą obudową dydaktyczną; - łatwość prowadzenia kontroli bieżącej i okresowej. 7. Wartość z punktu widzenia ucznia: - proponuje treści i umiejętności przydatne w życiu; - stanowi dobry fundament do dalszej nauki; - jest przystępny i zrozumiały; - jest atrakcyjny; - umożliwia pracę własną w razie choroby lub innej nieobecności.

Opiniowanie programu dyrektor szkoły może zasięgnąć opinii: 1) nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego, posiadającego wykształcenie wyższe i kwalifikacje wymagane do prowadzenia zajęć edukacyjnych, dla których program jest przeznaczony, lub 2) konsultanta lub doradcy metodycznego, lub zespołu nauczycielskiego, zespołu przedmiotowego lub innego zespołu problemowo-zadaniowego, o których mowa w przepisach w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

Co powinna zawierać opinia? powinna zawierać w szczególności ocenę zgodności programu nauczania ogólnego z podstawą programową kształcenia ogólnego i dostosowania programu do potrzeb i możliwości uczniów, dla których jest przeznaczony.

Literatura: Decker F., Walker Jonas F. Soltis „Program i cele kształcenia“ WSiP , Warszawa 2000 Komorowska Hanna „O programach prawie wszystko” WSiP , Warszawa 1999 Wragg E „Trzy wymiary programu” WSiP , Warszawa 1999 Dokumenty prawne( podstawa programowa, rozporządzenia)