Podstawowe komendy UNIXA

1969 - UNIX ( Bell Lab ) 1991 - Linux ( Linus Torvalds ) Cechy Systemu: -wielodostępowość -wieloprocesowość

Po prawidłowym zalogowaniu ukarze nam się, $ lub #, czyli Unix'owski prompt. Unix składa się z trzech komponentów: kernela, shella i systemu plików: Kernel jest głównym jądrem systemu, zarządza pamięcią, systemem plików oraz programowymi i sprzętowymi urządzeniami. Shell to program komputerowy pełniący rolę pośrednika pomiędzy system operacyjnym lub aplikacjami a użytkownikiem, przyjmując jego polecenia i "wyprowadzając" wyniki działania programów.

Korzeń drzewa „root” -/ Pliki systemowe w katalogach: /etc /var /bin /sbin ... Urządzenia(zawsze widoczne jako pliki) /dev/... Nasz katalog domowy: /home/users/jan/... mount [urządzenie] miejsce Urządzenie zamontowane /mnt/... dyski, partycje....

Gdzie jesteśmy? Aby określić w jakim miejscu na dysku się znajdujemy, można napisać: $ pwd /home/jasio $ Dla uzyskania więcej informacji o poleceniu: $ man pwd pojawi się manual Tak sprawdza się każde polecenie którego nie znasz!

Jak zobaczyć zawartość katalogu i nasze uprawnienia?

-rwxrwxrwx | \ | / \ | / \ | / 0 1 2 3 Polecenie chmod - służy do nadawania praw dostępu do pliku/katalogu. Każdy plik/katalog jest podzielony na 3 części (jeżeli chodzi o prawa dostępu). -rwxrwxrwx | \ | /  \ | /  \ | / 0 1     2     3 0 – ta informacja mówi nam czy mamy do czynienia z plikiem czy z katalogiem, 1 – prawa dostępu dla właściciela, 2 – prawa dostępu dla grupy, 3 – prawa dostępu dla pozostałych użytkowników. Poszczególne litery oznaczają: r – prawo do czytania, w – prawo do zapisu, x – prawo do wykonywania.

Ustawić prawa można na dwa sposoby: pierwszy sposób: # chmod +r plik Nadaliśmy plikowi - plik prawo do odczytu. Jeżeli te prawo chcemy usunąć to wystarczy, że zamiast plusa wstawimy znak "-". nadawanie praw dostępu za pomocą liczb. 0 – brak jakichkolwiek uprawnień, 1 – --x, 2 – -w-, 3 – -wx, 4 – r--, 5 – r-x, 6 – rw-, 7 – rwx. Jeżeli chcemy teraz nadać prawa dostępu do jakiegoś pliku wystarczy, że użyjemy polecenia chmod, np.: # chmod 700 plik Teraz plik otrzymał następujące prawa dostępu: rwx------. Oznacza to, że nikt po za właścicielem nie będzie mógł go wykonać, czytać czy modyfikować go.

Poruszanie się po systemie plików cd – zmienia katalog (ang. change directory) np.: cd .. – przejdziemy do wyższego katalogu (rodzica) cd katalog1 – wejdziemy do katalogu 'katalog1' cd /etc/rc.d – wejdziemy do katalogu '/etc/rc.d' cd / – wejdziemy do głównego (root) katalogu cd ~  – przejdziemy do katalogu domowego 

  mkdir – tworzy katalog np.: mkdir lala – tworzy katalog 'lala' mkdir k1/k2 – tworzy katalog 'k2' w katalogu 'k1' (jeśli trzeba to tworzy katalog 'k1') mkdir -p k1/k2/k3 – tworzy po kolei 'k1', 'k2', 'k3' w sobie (konieczny parametr -p 'parent') mkdir k1 k2 k3 – tworzy katalogi w bieżącym katalogu   rmdir – usuwa katalog (musi być pusty!) np.: rmdir k1 – usuwa katalog 'k1' rmdir k1 k2 k3 – usuwa katalogi  

cp – kopiowanie plików np.: cp p1 p2 – kopiuje plik 'p1' do pliku 'p2' cp p1 /etc – kopiuje plik 'p1' do katalogu '/etc' cp -i p1 p2 – kopiuje plik 'p1' do pliku 'p2' ale jeśli plik 'p2' istnieje pyta się czy go zamazać cp -r k1 k2 – kopiuje katalog 'k1' i automatycznie tworzy katalog 'k2' mv – przenoszenie i zmiana nazwy plików np.: mv p1 p2 – zmienia nazwę z 'p1' na 'p2' mv p1 /etc – przenosi plik 'p1' do katalogu '/etc' mv -i p1 p2 – przenosi plik 'p1' do pliku 'p2' ale jeśli plik 'p2' istnieje pyta się czy go zamazać.    

rm – usuwa plik np.: rm p1 – usuwa plik 'p1' rm -i p1 – pyta się czy usunąć i po potwierdzeniu usuwa rm -r k1 – usuwa katalog, wszystkie pliki i podkatalogi!!!   cat – wypisuje zawartość pliku na standardowe wyjście (ekran, plik ...) np.: cat p1 – wyświetla zawartość pliku 'p1' cat > p1 – pozwala zapisać tekst do pliku 'p1' po naciśnięciu Ctrl-D Obok polecenia 'cat', możemy użyć jeszcze 'more' czy 'less', które są dostępne w niektórych instalacjach Unix'a, np. Linux'a.

Czasami chcemy się zorientować z kim jednocześnie jesteśmy w systemie.

Polecenia procesowe Do obsługi procesów (uruchomionych programów) i zadań (wiele procesów), bardzo użytecznym programem jest 'ps' (ang. proces status). $ ps PID TTY STAT TIME COMMAND 282 1 S 0:02 /bin/login 285 4 S 0:00 (mingetty) 286 5 S 0:00 (mingetty) USER – użytkownik procesu PID – numer identyfikacyjny procesu TTY – procesy związane z naszym terminalem STAT – status procesu TIME – jak długo działa proces COMMAND – nazwa programu, której odpowiada proces

Po wydaniu polecenia 'ps -aux', gdzie parametry oznaczają: a – wszystkie procesy (all) x – dodanie procesów nie kontrolowanych przez terminal (ang. deteched) u – identyfikacja użytkowników (users) otrzymujemy listę wszystkich procesów.     Każdy proces, możemy zabić poleceniem: $ kill [PID]

Edytory Vi

Podstawowe operacje edycyjne Aby przejść do trybu wprowadzania poleceń należy nacisnąć klawisz <Esc> Żeby rozpocząć edytowanie otwartego pliku należy nacisnąć klawisz <Insert> :q – wyjście z programu :q! – wyjście bez zapisania :w plik – zapisanie zawartości bufora do pliku :wq – zapis i wyjście :e plik – rozpoczęcie edycji pliku :r plik – wstawienie zawartości pliku za bieżącym wierszem :next / :previous – następny/poprzedni plik :split –podział okna

Ctrl+W – przełączanie między oknami y – kopiowanie d – kasowanie po y, d można podać np. 20{strzałka w prawo} co oznacza 20 kolejnych znaków, w oznacza słowo, podwojenie y lub d oznacza kopiowanie/kasowanie całej linii x – kasuje tyle znaków jaka liczbą poprzedzony p – wkleja po P – wkleja przed / – szukanie N – poprzednie znalezienie n – następne znalezienie