Kuratorium Oświaty w Rzeszowie Nadzór pedagogiczny - Wydział Nadzoru Pedagogicznego Rzeszów, sierpień 2013 r.

Zagadnienia związane z przeprowadzaniem kontroli Wydział Kontroli Kuratorium Oświaty w Rzeszowie realizował swoje główne działania w zakresie nadzoru tj. kontroli, zgodnie z założeniami § 11-16 oraz § 18 ust. 5 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324).

Zagadnienia związane z przeprowadzaniem kontroli Swoją działalność opierał na obiektywnym pozyskiwaniu informacji i oceny stanu przestrzegania przepisów prawa w działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły/placówki oraz tworzeniu dobrych relacji współpracy z dyrektorami, nauczycielami i organami prowadzącymi szkoły i placówki oświatowe. Wydział realizował nadzór pedagogiczny poprzez: Kontrole planowe, Kontrole doraźne.

I. Kontrole planowe Wyboru szkół i placówek objętych kontrolą planową dokonywano w drodze losowania przeprowadzonego w Kuratorium Oświaty w Rzeszowie. Szkoły i placówki do kontroli przydzielano wizytatorom losowo.

Kontrole planowe Kontrole przestrzegania przepisów prawa dotyczących działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkół i placówek , przeprowadzano z wykorzystaniem arkuszy kontroli zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania zgodnie z § 11 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego ( Dz.U. Nr 168, poz. 1324 ). Od dnia 1 września 2013 obowiązują zmiany wprowadzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 maja 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie nadzoru pedagogicznego

Kontrole planowe Dyrektorzy szkół i placówek oraz organ prowadzący szkoły i placówki otrzymywali informację o zamiarze przeprowadzenia kontroli, na 7 dni przed planowym jej rozpoczęciem; Wizytator-kontroler przeprowadzał kontrolę na podstawie imiennego upoważnienia; Kontrolujący , w terminie 7 dni od dnia zakończenia kontroli, sporządzał protokół kontroli; od 1 września będzie sporządzał protokół do 3 dni od zakończenia czynności kontrolnych, będzie wydawał zalecenia wraz z terminami realizacji.

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych Spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty przez niepubliczną szkołę podstawową o uprawnieniach szkoły publicznej – 34; 2) Przestrzeganie przez dyrektora szkoły przepisów dotyczących obowiązku szkolnego – 179; 3) Zapewnienie uczniom przez publiczną szkołę podstawową możliwości korzystania ze świetlicy szkolnej – 104;

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 4) Zgodność organizacji zajęć edukacyjnych z informatyki z ramowymi planami nauczania w publicznych liceach ogólnokształcących i technikach – 27 5) Zgodność organizacji zajęć edukacyjnych z języków obcych z ramowymi planami nauczania w publicznych gimnazjach – 55 6) Prawidłowość organizacji oddziału przedszkolnego – 73 7) Prawidłowość organizacji działania publicznej biblioteki pedagogicznej i realizacji jej zadań oraz zgodność zatrudnienia nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami – 4

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 8) Organizacja zajęć rewalidacyjnych w szkole ogólnodostępnej, w tym liczby godzin i rodzaju tych zajęć oraz ich zgodności z zaleceniami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na niepełnosprawność – 46 9) Zgodność organizacji i realizacji zajęć rewalidacyjno- wychowawczych z przepisami prawa w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach oraz publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno–pedagogicznych i ośrodkach rewalidacyjno–wychowawczych -107

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli planowych 10) Prawidłowość nadzorowania przez dyrektora szkoły realizacji przez dzieci pięcioletnie i sześcioletnie rocznego obowiązkowego przygotowania przedszkolnego – 107

Najczęściej wydawane zalecenia: dotyczące kontroli organizacji zajęć rewalidacyjnych w szkole ogólnodostępnej, w tym liczby godzin i rodzaju tych zajęć oraz ich zgodności z zaleceniami zawartymi w orzeczeniu o potrzebie kształcenia specjalnego wydanego z uwagi na niepełnosprawność 1) Zaleca się aby minimalny wymiar godzin realizowanych zajęć rewalidacyjnych dla ucznia, był zgodny z § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. poz. 204) 2) Zaleca się zorganizowanie zajęć rewalidacyjnych dla uczniów niepełnosprawnych zgodnie z § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych ( Dz. U. poz.204 ).

Najczęściej wydawane zalecenia: dotyczące kontroli organizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w szkole ogólnodostępnej 1) Zaleca się, zgodnie z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), organizowanie indywidualnych zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w wymiarze 2 godzin dziennie dla każdego uczestnika zajęć. 2) Zaleca się, zgodnie z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno – wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze organizować w zespołach liczących od 2 do 4 osób.); 3) Zaleca się, zgodnie z § 8 ust. 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 stycznia 1997 r. w sprawie zasad organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim (Dz. U. Nr 14, poz. 76), opracowanie indywidualnego programu zajęć przez nauczyciela prowadzącego te zajęcia we współpracy z psychologiem);

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Nie wydano zaleceń podczas kontroli z zakresu zgodności organizacji zajęć edukacyjnych z informatyki z ramowymi planami nauczania w publicznych liceach ogólnokształcących i technikach;

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Pomimo kontroli prowadzonych w kolejnych latach znaczna ilość dyrektorów nie przestrzega przepisów prawa, dotyczących prowadzenia dokumentacji przebiegu nauczania, organizowania kształcenia specjalnego dla dzieci i młodzieży w szkołach ogólnodostępnych. Nieprawidłowości są poważnymi błędami formalnymi, gdyż są związane z otrzymywaniem przez gminy zwiększonej subwencji oświatowej, która ma na celu poprawę kształcenia niepełnosprawnych uczniów.

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Uwaga! Stwierdzone braki w dokumentowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej (lub ich całkowity brak) świadczą o nieznajomości przez dyrektora szkoły i nauczycieli obowiązujących w tej sprawie rozporządzeń. Powinno to skutkować wprowadzeniem do szkolnego planu nadzoru pedagogicznego szkolenia dotyczącego wspomnianej problematyki. Ponadto braki w dokumentacji (lub jej brak całkowity) stawiają szkołę na przegranej pozycji w ewentualnym sporze z rodzicami zarzucającymi szkole brak zorganizowania (lub niewłaściwe organizowanie) pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla ich dziecka.  

Wnioski z przeprowadzonych kontroli Dyrektorzy powinni korzystać z umieszczanych na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej aktualnych arkuszy kontroli planowych w celu samodzielnego porównania prowadzonych działań z obowiązującym prawem.

II. Kontrole doraźne 1) Kontrole doraźne, podobnie jak kontrole planowe były przeprowadzone zgodnie z procedurami opisanymi w § 12-14 rozporządzenia MEN z dnia 7 października 2009r. w sprawie nadzoru pedagogicznego. ( Dz. U. Nr 168, poz.1324); 2) Kontrola doraźna była zarządzana wtedy, gdy zaistniała potrzeba podjęcia działań nieujętych w planie nadzoru pedagogicznego, wyjaśnienia zarzutów dotyczących funkcjonowania szkoły lub placówki, rozpatrzenia skargi od beneficjentów szkoły.

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli doraźnych 1) zgodność zatrudniania nauczycieli z wymaganymi kwalifikacjami – 26; 2) przestrzeganie zasad oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz prowadzenia egzaminów – 2; 3) przestrzeganie statutu szkoły lub placówki – 6; 4) przestrzeganie praw dziecka i praw ucznia – 6;

Tematyka i liczba przeprowadzonych kontroli doraźnych 5) zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki – 17; 6) przestrzeganie przez szkolę niepubliczną przepisów art. 7 ust. 3 ustawy o systemie oświaty - 20; 7) Wybór podręczników szkolnych - 83; 8) Organizacja wypoczynku dzieci i młodzieży - 39; 9) Realizacja programu „Cyfrowa szkoła” - 16;

Wydane przez wizytatorów zalecenia dotyczyły m. in Wydane przez wizytatorów zalecenia dotyczyły m.in. następujących nieprawidłowości stwierdzonych w zakresie: Realizacji podstaw programowych i ramowych planów nauczania. Przestrzegania statutu szkoły lub placówki. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki.

Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych Kontrolować zabezpieczenia komputerów wykorzystywanych przez uczniów i wychowanków w szkołach i placówkach przed dostępem do treści niepożądanych.

Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych W zakresie wyboru podręczników: nie podejmować działań i zobowiązań, mogących ograniczać prawo nauczycieli do samodzielnego wyboru podręczników; należy podawać do publicznej wiadomości wykazy podręczników do dnia 15 czerwca roku szkolnego, poprzedzającego dany rok szkolny; należy podejmować działania organizacyjne, umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły

Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych Uwaga: Podpisywanie umów z wydawcami podręczników na wyłączne korzystanie, połączone z przekazaniem lub użyczeniem szkole nieodpłatnie sprzętu komputerowego, multimedialnego itp. nie tylko może ograniczać nauczycielom swobodę wyboru podręcznika ale także naraża dyrektora na zarzut korupcji.

Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych Nieprawidłowości w prowadzeniu dokumentacji letniego i zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży po dokonaniu zgłoszenia wypoczynku drogą elektroniczną nie złożenie wydrukowanego formularza wraz z załącznikami we właściwym do siedziby organizatora kuratorium oświaty. braki w dokumentacji: kadry kierowniczej, kartach kwalifikacyjnych uczestników wypoczynku, planach pracy wychowawczej i dziennikach zajęć (wynikające z § 12 ust. 4 pkt 1- 6 i § 12a rozporządzenia MEN z dnia 9 grudnia 2009r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży …( Dz. U. Nr 218, poz.1696 );

Wnioski z przeprowadzonych kontroli doraźnych Uwaga: Lekkomyślne lekceważenie zasad bhp wypoczynku dla dzieci i młodzieży skutkuje bezwzględnie postępowaniem prokuratorskim w stosunku do organizatorów wypoczynku, zwłaszcza w sytuacji nieszczęśliwego wypadku z udziałem uczestnika kolonii, obozu sportowego czy też innej formy wypoczynku.

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 1) Organizacja kształcenia uczniów niepełnosprawnych w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych; 2) Zgodność szkolnego planu nauczania technikum z ramowym planem nauczania dla ww. szkoły; 3) Zgodność kształcenia w szkołach zawodowych z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego;

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 4) Realizacja przez publiczne placówki doskonalenia nauczycieli zadań, polegających na informowaniu szkół i placówek o kierunkach polityki oświatowej państwa, ustalonych przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania, zgodnie z Art. 35 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie oświaty; 5) Zgodność z przepisami prawa organizacji pracy świetlicy szkolnej zorganizowanej w publicznej szkole podstawowej; 6) Zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w czasie pobytu w szkole podstawowej i gimnazjum.

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 7) Wybór podręczników przez nauczycieli i działania organizacyjne dyrektora umożliwiające obrót używanymi podręcznikami na terenie szkoły podstawowej i gimnazjum; 8) Zgodność realizacji wybranych obowiązkowych zajęć edukacyjnych z ramowymi planami nauczania w publicznym gimnazjum ;

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w zakresie kontroli w roku szkolnym 2013/2014 9) Zgodność realizacji obowiązkowych zajęć edukacyjnych z ramowymi planami nauczania w klasach I-III publicznej szkoły podstawowej; 10) Spełnianie warunków określonych w art. 7 ust. 3 pkt 3 i 4 ustawy o systemie oświaty przez szkołę niepubliczną o uprawnieniach szkoły publicznej.

Ewaluacje zewnętrzne przeprowadzone w szkołach i placówkach województwa podkarpackiego

Podstawą prawną realizacji zadań nadzoru pedagogicznego w formie ewaluacji jest § 7 ust.1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 października 2009 roku w sprawie nadzoru pedagogicznego (Dz. U. Nr 168, poz. 1324 z późniejszymi zmianami)

Istotne zmiany prawne: 1. Zgodnie z § 2 pkt 7 i 8 ewaluacja zewnętrzna przeprowadzana jest w zakresie: wszystkich wymagań (12) – ewaluacja całościowa, wybranych wymagań – ewaluacja problemowa.

Istotne zmiany prawne: 2. Zgodnie z § 8 ust. 8 i 9 czynności ewaluacji zewnętrznej przeprowadzane w szkole nie powinny trwać dłużej niż 5 dni roboczych w ciągu kolejnych dwóch tygodni. 3. Jeżeli nie jest możliwe przeprowadzenie czynności ewaluacji zewnętrznej w tym terminie, czynności te przeprowadza się w terminie 5 dni roboczych w ciągu trzech kolejnych tygodni.

Istotne zmiany prawne: 4. Zgodnie z § 8a ust. 1 zespół lub osoba wyznaczeni do przeprowadzenia ewaluacji uzgadniają z dyrektorem przebieg ewaluacji i podejmowane czynności, uzyskują od dyrektora informacje o pracy szkoły i dokumentują czynności ewaluacji. 5. Zgodnie z § 8a ust. 2 osoby uczestniczące w ewaluacji (nauczyciele, uczniowie, rodzice, partnerzy) wybierane są przez zespół lub osobę wyznaczoną do przeprowadzenia ewaluacji.

Istotne zmiany prawne: 6. W przypadku ustalenia w wyniku ewaluacji zewnętrznej, przeprowadzonej w szkole, poziomu „E” w odniesieniu do choćby jednego z wymagań, organ sprawujący nadzór pedagogiczny wydaje dyrektorowi szkoły polecenie, o którym mowa w art. 34 ust 2 i art. 83 ust. 1 UoSO. 7. W sytuacjach, o których mowa wyżej, organ sprawujący nadzór pedagogiczny, w terminie 3 lat od dnia przekazania raportu przeprowadza w szkole ewaluację całościową.

Istotne zmiany prawne: 8. Raport z przeprowadzonej ewaluacji: całościowej – sporządza się w terminie 25 dni roboczych, problemowej - sporządza się w terminie 20 dni roboczych (liczonych od dnia rozpoczęcia w szkole czynności ewaluacji zewnętrznej).

Istotne zmiany prawne: 9. Dniem zakończenia ewaluacji zewnętrznej jest dzień przekazania przez organ nadzoru pedagogicznego raportu z ewaluacji zewnętrznej dyrektorowi szkoły i organowi prowadzącemu w terminie 7 dni roboczych od dnia sporządzenia raportu. 10. Dyrektor szkoły, w terminie 3 dni roboczych od dnia otrzymania raportu, informuje radę pedagogiczną, samorząd uczniowski, radę rodziców i radę szkoły o zakończeniu ewaluacji zewnętrznej i możliwości zapoznania się z raportem.

Ewaluacje zewnętrzne w latach 2009-2013

Wyniki i wnioski z ewaluacji zewnętrznych przeprowadzonych w liceach ogólnokształcących

Mocne strony pracy liceów ogólnokształcących 1. Licea realizują większość pomysłów zgłaszanych przez uczniów, dotyczących ich własnego rozwoju i rozwoju szkoły.   2. W liceach w coraz szerszym zakresie realizowane są różnorodne projekty i programy edukacyjne o charakterze innowacyjnym, co wpływa na podniesienie jakości nauczania, zainteresowanie uczniów wiedzą politechniczną, wiedzą z zakresu ekonomii i zarządzania oraz na przygotowanie młodych ludzi do kształcenia ustawicznego. .

Mocne strony pracy liceów ogólnokształcących 3. Proces wychowawczy, we wszystkich badanych szkołach, nakierowany jest na poszanowanie drugiego człowieka, przywiązanie do tradycji i wartości patriotycznych oraz na kształtowanie postaw altruistycznych. 4. Większość szkół wykorzystuje w procesie edukacyjnym informacje o losach absolwentów, które służą również promocji szkoły.   5. Rodzice i instytucje lokalnego środowiska znają osiągnięcia liceów i postrzegają je jako instytucje dbające o jakość kształcenia. .

Słabsze strony pracy liceów ogólnokształcących 1. Zauważalna jest ograniczona efektywność wdrażanych wniosków z prowadzonych analiz osiągnięć uczniów.   2. Często zdarza się, że nauczyciele oceniając nie udzielają uczniom informacji zwrotnej, nie rozmawiają o przyczynach ich sukcesów i trudności w nauce oraz nie przekazują wskazówek, które pomogłyby im się uczyć. 3. Młodzież (w kilku liceach) nie ma poczucia, że jest traktowana indywidualnie. Podobnie wypowiadają się na ten temat rodzice. .

Słabsze strony pracy liceów ogólnokształcących 4. W części szkół rodzice i partnerzy nie uzyskują wystarczającej informacji o celach i skuteczności podejmowanych przez szkołę działań dydaktycznych i wychowawczych.   5. W znacznej części liceów rodzice mają skromny udział w działaniach organizowanych przez szkołę oraz w podejmowaniu decyzji.   6. W części szkół rodzice i uczniowie są przekonani o potrzebie korzystania z korepetycji, co każe wątpić w dobre przygotowanie uczniów do dalszej edukacji. .

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2013/2014 w zakresie ewaluacji Ewaluacja całościowa – 10% wszystkich ewaluacji; Ewaluacja problemowa – 60% wszystkich ewaluacji, w tym: w szkołach ponadgimnazjalnych w zakresie wymagań: a) procesy edukacyjne są zorganizowane w sposób sprzyjający uczeniu się, b) uczniowie nabywają wiadomości i umiejętności określone w podstawie programowej, c) respektowane są normy społeczne.

Kierunki realizacji zadań z zakresu nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2013/2014 w zakresie ewaluacji Ewaluacje problemowe w zakresie wybranym przez Podkarpackiego Kuratora Oświaty na podstawie wniosków z nadzoru pedagogicznego w roku szkolnym 2012/2013 – 30% wszystkich ewaluacji, w tym: w szkołach ponadgimnazjalnych w zakresie wymagań: rodzice są partnerami szkoły lub placówki - 15% wszystkich ewaluacji; szkoła lub placówka organizując procesy edukacyjne uwzględnia wnioski z analizy wyników egzaminu maturalnego i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz innych badań zewnętrznych i wewnętrznych - 15% wszystkich ewaluacji.

Dziękuję za uwagę Opracowała: Zofia Igras Dyrektor Wydziału Nadzoru Pedagogicznego Kuratorium Oświaty w Rzeszowie