Wyzwania demograficzne dla polskich miast Andrzej Porawski dyrektor Biura ZMP Legnica, 3-4 czerwca 2013

Nowa prognoza demograficzna GUS 2035 2,1 mln mniej mieszkańców (2,0 mln w miastach); 3,2 mln więcej osób powyżej 65 lat; mediana wieku wyższa o 10 lat (38  48); 3,8 mln mniej osób w wieku „produkcyjnym”, głównie w grupie „mobilnej” group (do 45); 3 mln mniej już w roku 2025; ponad 1 mln mniej uczniów i studentów; dwukrotny wzrost współczynnika obciążenia demogra- ficznego (z 19 do 38 osób w wieku ponad 65 lat na 100 osób w wieku 18-64+);

Zróżnicowanie regionalne Mazowsze – wzrost liczby mieszkańców (+ 4%); pomorskie (+ 1%), małopolskie (+ 0,6%), wielkopolskie – stabilizacja liczby mieszkańców; 12 województw – znaczny spadek liczby mieszkań- ców: świętokrzyskie (-15%; w tym miasta -24%), lubelskie, łódzkie, opolskie (po ok. -14%); wskaźnik urbanizacji: + Mazowsze: 64,7  66,4%; Podlasie: 59,7  62,4%; ~ Warmia-Mazury: 59,7  60,0% - Wielkopolska: 55,9  52,2%, Pomorze: 65,9  62,5%; – Świętokrzyskie: 44,9  40,95%; Kujawy: 60,3  56,0%; - Polska: 60,76  58,94%.

Miasto - wieś

Miasto – wieś (2) ogółem: - miasto: 23,15  21,21 mln. - wieś: 14,95  14,78 mln. mediana wieku: - miasto: 39  48,6 - wieś: 36  46,9 liczba osób w wieku produkcyjnym: - miasto: - 3,15 mln. - wieś: - 0,72 mln.

Demografia a rynek pracy wskaźnik (20-24) – (60-64) (Janusz Szewczuk, SRGG); miasta na prawach powiatu (65): Źródło: MONITOR ROZWOJU MIAST (ZMP; SRGG) Polska (odpływ z rynku pracy wg GUS): Rok 2008 2010 2015 2020 2025 wskaźnik (20-24) – (60-64) (15-19) – (55-59) (10-14) – (50-54) (5-9) – (45-49) wartość wskaźnika 249 277 10 523 - 363 754 - 452 105 - 256 526 l. miast z wartością dodatnią wskaźnika 65 40 2 Rok 2008 2010 2015 2020 2025 miasto (18 - 44) - 29 200 - 40 700 - 315 200 - 660 100 - 830 600 miasto (45 - 59/64) - 38 200 - 70 100 - 613 400 - 300 900 250 700 wieś (18 - 44) 45 200 36 400 26 600 - 272 900 - 418 900 wieś (45 – 59/64) 61 100 45 000 49 200 18 700 121 200

Demografia a planowanie rozwoju Planowanie rozwoju w Polsce: brak podejścia procesowego; strategie średniookresowe (4-10 lat), uwzględniające okresy planistyczne UE; kadencyjność; wpływ zmian politycznych w miastach. Demografia w strategiach lokalnych: Białystok 2011-2020 (prognoza stabilna; brak), Poznań 2030 (wyzwanie; niewielkie odzwierciedlenie), Gdańsk 2015 (aktualizacja 2012; brak), Warszawa 2020 (uchwalona 2005), Łódź 2007-2015 (klaster), Wrocław 2020+ (dostrzegł imigrantów);

Wyzwania w polityce społecznej państwa i miast Zintegrowana polityka wobec osób starszych; Polityka rynku pracy; Edukacja a rynek pracy; Polityka imigracyjna a rynek pracy; Demografia a dochody miast; Demografia a system lokalnych usług publicznych;

Zintegrowana polityka wobec osób starszych Zintegrowane systemy wsparcia (rodziny, organiza-cje pozarządowe, w tym samopomocowe, miasto); Zapewnienie różnych form aktywności osób star-szych, w tym „srebrna ekonomia”, uniwersytety trzeciego wieku itp.; Rozbudowa miejskich instytucji pomocowych o różnym profilu, we współpracy z sektorem obywa-telskim (priorytet w programie współpracy z orga-nizacjami pozarządowymi) i prywatnym.

Polityka rynku pracy Dwa „przeciwległe” priorytety: - miejsca pracy dla młodych; - miejsca pracy i aktywności dla starszych; Programy wspierające: - inne zachęty dla młodego pokolenia (Poznań); - polityka mieszkaniowa; - polityka przestrzenno-infrastrukturalna (zahamowanie odpływu); - priorytet młodzieżowy w programie współpracy z organizacjami pozarządowymi;

Polityka edukacyjna a rynek pracy Dostosowanie oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy: dalsza rekonstrukcja sieci szkół (spadek liczby ucz-niów), w tym uspołecznianie części szkół; zmiany w profilach szkół zawodowych; przekształcenie wybranych szkół zawodowych w silne centra kształcenia ustawicznego; wspieranie tworzenia centrów formacyjnych, z wy-korzystaniem potencjału osób starszych; rady zatrudnienia – pakty na rzecz zatrudnienia.

Polityka imigracyjna a rynek pracy Dziś brak, zarówno w skali centralnej jak i lokalnej. Deficyt na rynku pracy będzie mógł być uzupeł- niony tylko przez imigrantów; Polityki imigracyjne muszą być zintegrowane: - aspekt adaptacji (szkolenia, nauka, kultura), - aspekt mieszkaniowy, - aspekt socjalny, - aspekt aktywności obywatelskiej. Trzeba uniknąć błędów Francji, Belgii itp. Sposobność do dokończenia repatriacji !!!

Demografia a dochody miast Skutki suburbanizacji dla budżetów miast; Ubytek 2 milionów mieszkańców = kolejny spadek dochodów z podatku PIT; Spadek opłat za usługi komunalne; Spadek subwencji szkolnej (na ucznia); Spadek wpływów z opłat administracyjnych; Wzrost zapotrzebowania na świadczenia i usługi społeczne; Priorytet: współdziałanie (metropolie, aglomeracje);

Demografia a system usług publicznych Spadek liczby odbiorców usług; Spadek zapotrzebowania na wodę, ilości ścieków, ilości odpadów komunalnych – technologia; Spadek liczby pasażerów w miejskim transporcie publicznym – organizacja; Spadek liczby użytkowników części usług społecz-nych i administracyjnych; Możliwość przebudowy oferty usług publicznych, z wykorzystaniem istniejącego potencjału; Niezbędne podejście zintegrowane;