Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia) Nazwa szkoły: Zespół Szkół Nr 2 im. Władysława Orkana ID grupy: MGP_97/21_P_G1 Opiekun: Henryka Surma Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: „Ochrona konsumenta” Semestr/rok szkolny: III /2010/2011

PRAWO KONSUMENCKIE Prawa konsumentów zapisane są w kilku ustawach uchwalonych przez Sejm RP i kilkunastu rozporządzeniach Rady Ministrów, z których najbardziej podstawowe znaczenie ma Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej prawa konsumenta są także chronione dziesiątkami szczegółowych norm i zasad opracowanych w dyrektywach Komisji Europejskiej, które zostały podsumowane w broszurze pt. Dziesięć podstawowych zasad wydanej przez tę instytucję w 2007r.

W Polsce ochrona praw konsumentów zapisana jest w KONSYTUCJI RP w artykule 76: „Władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi. Zakres tej ochrony określa ustawa.”

Ponadto szczegółowe prawa konsumentów zapisane są w kilku USTAWACH uchwalonych przez SEJM RP i kilkunastu rozporządzeniach RADY MINISTRÓW, z których najbardziej podstawowe znaczenie ma Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Po wstąpieniu Polski do UNII EUROPEJSKIEJ prawa konsumenta są także chronione dziesiątkami szczegółowych norm i zasad opracowanych w dyrektywach KOMISJI EUROPEJSKIEJ, które zostały podsumowane w broszurze pt. „Dziesięć podstawowych zasad” wydanej przez tę instytucję w 2007 r.

W Polsce, mimo wpisania pojęcia konsumenta do Konstytucji RP dość długo istniała kontrowersja co do jego definicji prawnej. Dylemat ten został ostatecznie rozstrzygnięty w ramach nowelizacji KODEKSU CYWILNEGO z 14 lutego 2003 roku, którego artykuł 22 ustala, że: „Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.”

NAJWAŻNIEJSZA POLSKA INSTYTUCJA W Polsce, mimo wpisania pojęcia konsumenta do Konstytucji RP dość długo istniała kontrowersja co do jego definicji prawnej. Dylemat ten został ostatecznie rozstrzygnięty w ramach nowelizacji Kodeksu cywilnego z 14 lutego 2003 r, którego artykuł 22 ustala że: Najważniejszą polską instytucją stojącą na straży praw konsumenta jest: Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (Prezes UOKiK).

DO OCHRONY KONSUMENTA POWOŁANO Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK) – to polski urząd antymonopolowy, obsługujący Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który jest centralnym organem administracji państwowej (rządowej), działający na podstawie ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 50, poz. 331). Organizację Urzędu określa statut nadany, w drodze zarządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów (M.P. z 2007 r. Nr 39, poz. 451).

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK)

OCHRONA KONSUMENTA Przy pomocy podlegającego mu urzędu zajmuje się on ochroną zbiorowych interesów konsumentów poprzez przeciwdziałanie nieuczciwym praktykom rynkowym oraz zwalczaniem niedozwolonych postanowień umownych. Ochroną praw konsumentów zajmują się również powiatowi oraz miejscy rzecznicy konsumentów zajmujący się pomocą przy indywidualnych sprawach konsumentów, a także powołane we współpracy z Dyrekcją Generalną ds. Zdrowia i Ochrony Konsumenta Komisji Europejskiej Europejskie Centrum Konsumenckie zajmujące się pomocą konsumentom dokonującym transakcji w innych krajach Unii Europejskiej, Norwegii lub Islandii oraz edukacją konsumencką.

Od 1983 r. obchodzony jest Światowy Dzień Konsumenta OCHRONA KONSUMENTA W Polsce działają również organizacje pozarządowe mające na celu ochronę interesów konsumentów, takie jak w szczególności Federacja Konsumentów. Od 1983 r. obchodzony jest Światowy Dzień Konsumenta

Skuteczniejsza ochrona konsumentów w UE W 2010 r. nastąpiła poprawa sytuacji konsumentów w prawie wszystkich państwach UE w porównaniu z 2009 r. - uznała Komisja Europejska. Roczny indeks sytuacji konsumentów mierzy się na podstawie zaufania konsumentów do władz, organizacji pozarządowych i sprzedawców detalicznych oraz skuteczności w rozstrzyganiu sporów. Tablica wyników dla rynków konsumenckich potwierdza także rosnącą przepaść między krajowym a transgranicznym handlem elektronicznym, pomimo możliwości, jakie oferują zakupy za granicą pod względem wyboru i oszczędności.

Naruszenie interesu publicznego jako warunek stosowania ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów Prawo konkurencji jest częścią publicznego prawa gospodarczego. Już z samej jego istoty wynika zatem, iż jego celem jest nie ochrona indywidualnych podmiotów obrotu gospodarczego, a ochrona interesów publicznych. Także sama ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów, w treści art. 1 ust. 1, stanowi, iż ochrona konkurencji i stwarzanie warunków dla jej rozwoju są podejmowane „w interesie publicznym ochrony konkurencji i konsumentów”, co oznacza, że ustawa znajduje zastosowanie w przypadkach, gdy zostaje naruszony lub też zagrożony interes publiczny polegający na zapewnieniu właściwych warunków dla funkcjonowania rynku.

Pojęcie i ochrona konsumenta w prawie unijnym Praktyki antykonkurencyjne. Warunkiem zastosowania unijnego prawa konkurencji jest, zgodnie z art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny art. 81 TWE), „możliwość wpływu określonej praktyki antykonkurencyjnej na handel między państwami członkowskimi”. Zatem, jeżeli określona praktyka narusza, w sposób faktyczny lub tylko potencjalny, jedynie handel na obszarze jednego z państw członkowskich, to wówczas taka praktyka nie jest objęta unijnym prawem konkurencji. Zaznaczyć należy przy tym, że pojęcie wpływu określonej praktyki na handel między państwami członkowskimi, powinno być rozumiane w sposób szeroki. Odwołując się do poglądów wyrażonych przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, przesłanka ta jest spełniona „jeżeli na podstawie obiektywnych czynników prawnych lub faktycznych, można z wystarczającym stopniem prawdopodobieństwa przewidzieć, że dana praktyka może mieć wpływ bezpośrednio lub pośrednio, rzeczywiście lub potencjalnie na warunki handlu pomiędzy państwami członkowskimi, co zarazem może zaszkodzić realizacji celu integracyjnego”. Pojęcie i ochrona konsumenta w prawie unijnym Warunkiem zastosowania unijnego prawa konkurencji jest, zgodnie z art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny art. 81 TWE), „możliwość wpływu określonej praktyki antykonkurencyjnej na handel między państwami członkowskimi”. Zatem, jeżeli określona praktyka narusza, w sposób faktyczny lub tylko potencjalny, jedynie handel na obszarze jednego z państw członkowskich, to wówczas taka praktyka nie jest objęta unijnym prawem konkurencji. Zaznaczyć należy przy tym, że pojęcie wpływu określonej praktyki na handel między państwami członkowskimi, powinno być rozumiane w sposób szeroki.

Praktyki antykonkurencyjne Konsekwencją członkostwa Polski w Unii Europejskiej jest podleganie przez przedsiębiorców polskich unijnym regulacjom prawnym, w tym przepisom mającym na celu ochronę konkurencji wspólnego rynku. Praktyki antykonkurencyjne oraz koncentracje przedsiębiorców mogą zatem podlegać zarówno przepisom polskiej ustawy antymonopolowej, jaki i przepisom unijnym. Dlatego też należy ustalić wzajemny stosunek tych przepisów, który to jest wyznaczany przez regulację pierwotnego oraz wtórnego prawa unijnego.

GŁÓWNE PRAWA KONSUMENTA TO: Prawo do bezpieczeństwa i ochrony. Jego celem jest zapewnienie, aby w obrocie na terenie Wspólnoty znajdowały się wyłącznie bezpieczne towary. Dyrektywa odnosi się do wszystkich produktów przemysłowych i żywnościowych, których wymogi bezpieczeństwa nie są określone przez przepisy szczegółowe. §

GŁÓWNE PRAWA KONSUMENTA TO: Nakłada ona na producentów obowiązek informowania konsumentów o ewentualnych zagrożeniach związanych z używaniem produktu, obserwowania i badania wyrobów po wprowadzeniu ich do obrotu, ostrzegania użytkowników o ewentualnych dostrzeżonych wadach i związanym z tym niebezpieczeństwie, a także wycofania niebezpiecznych produktów z rynku. §

Konsument to osoba kupująca jakieś produkty (np. jedzenie, odzież, meble) lub korzystająca z jakiś usług (np. fryzjera, kina, banku, Internetu). Jednak nie zawsze gdy ktoś kupuje towar lub korzysta z jakiejś usługi jest konsumentem. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej (nabywającą od przedsiębiorcy towar lub usługę) w celu bezpośrednio nie związanym z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą lub zawodową. Wszystkim konsumentom przysługują podstawowe prawa.

PRAWO DOSTĘPU DO INFORMACJI Konsument powinien znać: warunki sprzedaży i gwarancji, być poinformowany o niebezpieczeństwach związanych z korzystaniem z danej usługi, uzyskać dokładne informacje o kupowanym przedmiocie.

Prawa konsumenckie Prawa konsumenckie wynikają z: -rękojmi -umowy zakupu -gwarancji Jeśli konsument zakupił towar wadliwy lub zakupiony towar podczas użytkowania takim się okaże, może skorzystać z ustanowionych instrumentów ochronnych: rękojmi za wady fizyczne i prawne oraz gwarancji jakości.

Rękojmia Rękojmia – odpowiedzialność sprzedającego względem kupującego za wady fizyczne oraz prawne sprzedawanej rzeczy. Stosowana przy umowie sprzedaży, ma również odpowiednie zastosowanie do innych stosunków prawnych. W polskim prawie cywilnym jest uregulowana w art. 556-576 Kodeksu cywilnego. W przypadku sprzedaży rzeczy ruchomej z udziałem konsumentów nie stosuje się rękojmi, lecz niezgodność towaru z umową.

Z tytułu rękojmi konsumentowi przysługuje: 1. odstąpienie od umowy, czyli zwrot pieniędzy za zwrotem wadliwej rzeczy ale - nie można od umowy odstąpić, jeśli sprzedawca niezwłocznie rzecz wymieni na inną, wolną od wad, albo wadę usunie. Odstąpienie od umowy jest możliwe dopiero wówczas, gdy rzecz już raz wymieniono lub naprawiono; 2. obniżenie ceny; 3. wymiana rzeczy wadliwej na inną, bez wad (tylko w przypadku rzeczy oznaczonych co do gatunku - takimi są rzeczy produkowane masowo, seryjnie, które można zastąpić inną, np. obuwie, odzież, sprzęt gospodarstwa domowego, meble);

c.d. - Z tytułu rękojmi konsumentowi przysługuje:: 4. usunięcie wad (tylko przy rzeczach oznaczonych co do tożsamości - takimi są rzeczy wykonane na indywidualne zamówienie, niepowtarzalne, niezamienne, np. płaszcz uszyty na miarę).

UMOWA ZAKUPU Gwarancja, jako źródło uprawnień konsumenta, nie zamyka drogi do dochodzenia roszczeń wynikających z ustawy na podstawie niezgodności towaru z umową.

Niezgodność towaru z umową Pojęcie niezgodności towaru z umową nie zostało wprost zdefiniowane przez ustawodawcę, a jedynie przybliżone w odniesieniu do trzech sytuacji: 1.Jeżeli właściwości towaru podlegały indywidualnemu uzgodnieniu, wówczas domniemywa się, że towar jest zgodny z umową, jeżeli: a) odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, b) gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego (cel nie ma jednak znaczenia, gdy sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do określonego przeznaczenia towaru).

c.d. Niezgodność towaru z umową 2.Jeżeli właściwości towaru konsumpcyjnego nie podlegały indywidualnemu uzgodnieniu, wówczas domniemywa się, że towar jest zgodny z umową, gdy: a) nadaje się do celu, do jakiego dany towar jest zwykle używany, b) posiada właściwości odpowiadające właściwościom cechującym towar tego rodzaju, c) odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy (a także zapewnieniach osób wskazanych w art. 4 ust. 3 i 4 ustawy);

c.d. Niezgodność towaru z umową w szczególności dotyczy to zapewnień wyrażonych w oznakowaniu towaru lub reklamie, odnoszących się do jego właściwości. Sprzedawca nie jest związany zapewnieniami, jeżeli wykaże, że ich nie znał, oceniając rozsądnie – nie mógł ich znać albo nie mogły mieć one wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy albo sprostowano ich treść przed zawarciem umowy. 3.Za niezgodność towaru z umową ustawodawca uważa sytuację, gdy ujawniła się nieprawidłowość w zamontowaniu i uruchomieniu towaru, jeżeli czynności te zostały dokonane w ramach umowy przez sprzedawcę lub osoby, za które ponosi odpowiedzialność (np. towarzyszących pomocników), ale również gdy czynności zamontowania i uruchomienia dokonał kupujący według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży.

REKLAMACJA Nie każde uszkodzenie powstałe po zakupie towaru można reklamować. Reklamacja jest uzasadniona jeśli dotyczy wady w rozumieniu przepisów, głównie k.c., a takimi są: 1. wady zmniejszające wartość rzeczy np. przez niższą od ustalonej w umowie jakość, 2. wady zmniejszające użyteczność rzeczy, np. lodówka odbiega od norm technicznych ustalonych dla tego rodzaju sprzętu, 3. gdy rzecz nie ma właściwości, o których istnieniu zapewniał sprzedawca,

REKLAMACJA 4. gdy rzecz wydano w stanie niezupełnym, niekompletnym np. brak instrukcji w języku polskim dotyczącej sposobu korzystania z rzeczy.

Wady fizyczne mogą polegać na: WADY FIZYCZNE RZECZY Wady fizyczne mogą polegać na: -zmniejszeniu wartości, użyteczności rzeczy (np. przemakalność nieprzemakalnej kurtki), -niekompletności (np. brak oprogramowania do komputera, brak dokumentacji i instrukcji), -braku określonych właściwości (np. zawyżono parametry, użyto innych materiałów).

Różnice pomiędzy rękojmią i gwarancją: Rękojmia Gwarancja powstaje - z mocy prawa - dobrowolna, powstaje po wydaniu dokumentu gwarancyjnego odpowiada: - sprzedawca - gwarant (m.in. producent, hurtownik, dealer, sprzedawca) czas trwania: - 1 rok lub 3 lata - określony w karcie gwarancyjnej lub 1 rok przedłużenie terminu: - terminu nie przedłuża się - możliwość przedłużenia terminu (o czas kiedy konsument nie mógł korzystać z towaru z powodu jego wadliwości, np. towar pozostawał w serwisie) lub liczenia go od nowa uprawnienia konsumenta: - odstąpienie od umowy (z zastrzeżeniem art. 560 i 561 k.c.) - obniżenie ceny - wymiana - usunięcie wad - określone w karcie gwarancyjnej lub - usunięcie wad ewentualnie wymiana o sposobie załatwienia reklamacji decyduje: - konsument (z zastrzeżeniem art. 560 i 561 k.c.) - gwarant

Gwarancja Gwarancja- w prawie cywilnym odnosi się do gwarancji jakości rzeczy sprzedanej bądź gwarancji samoistnej (autonomicznej), której szczególną formą jest gwarancja bankowa. Gwarancja jakości to ogół dodatkowych uprawnień, których zbywca rzeczy lub prawa może udzielić jego nabywcy. Sprowadzają się one zazwyczaj do zobowiązania, że zbywca zapewni nabywcy możliwość korzystania z rzeczy lub prawa bez zakłóceń (np. bez awarii). Są sankcjonowane możliwością żądania przez nabywcę, by zbywca przywrócił rzecz do należytego stanu na swój koszt (tzn. dokonał naprawy albo wymienił rzecz) bądź nawet możliwością odstąpienia od umowy.

OCHRONA KONSUMENTA „ Moje konsumenckie ABC" To akcja edukacyjna przeznaczonej dla dzieci i młodzieży

prawa-konsumenta- PORADY Zakupy przez Internet - poradnik Jakich dokumentów potrzebuję przy zakupach na raty? Czy leasing samochodu się opłaca?

prawa-konsumenta- PORADY nas korzystniejsze? Samochód w ... Co może rzecznik konsumentów prawa-konsumenta- PORADY Co może rzecznik konsumentów Czy biuro podróży odpowiada za przewoźnika Jak prawidłowo oznaczyć produkt ceną?

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Przepisy konsumenckie dla przedsiębiorców, Warszawa 2010 Polityka konsumencka na lata 2010 - 2013, Warszawa 2010 Znajomość praw konsumenckich oraz analiza barier utrudniających konsumentom bezpieczne i satysfakcjonujące uczestnictwo w rynku - raport z badań, Warszawa, 2009

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Badanie opinii - Konsumenci na rynku usług bankowych, Warszawa, 2009 Badanie konsumentów III wieku, Warszawa 2009 Bądź świadomym konsumentem. Kampania dla konsumentów w wieku 60+, Warszawa 2008 Nieuczciwe praktyki rynkowe - Przewodnik, Warszawa 2008

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Vademecum konsumenta, Warszawa 2008 Usługi, Warszawa 2008 Jak poradzić sobie na rynku nieruchomości, Warszawa 2008 Jak mądrze inwestować, Warszawa 2008

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Przepisy Konsumenckie, Warszawa 2008 Konsumentów portret własny, Warszawa 2007 Klauzule abuzywne zastosowanie przepisów Dyrektywy 93/13 w Polsce i wybranych krajach Unii Europejskiej, Warszawa 2007

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Zastanów się... Zanim kupisz coś przez internet - ulotka, Warszawa 2007 Sprzedaż konsumencka, Warszawa 2006 Usługi turystyczne, Warszawa 2006 Telefonia komórkowa a młody konsument, Warszawa 2006

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Rozstrzyganie sporów konsumenckich w Polsce, Warszawa 2004 Kredyt konsumencki, Warszawa 2006 Umowy na odległość w handlu elektronicznym, Warszawa 2004 Ubezpieczenia komunikacyjne, Warszawa 2004

WYBRANE PUBLIKACJE-w zakresie OCHRONY KONSUMENTA Strategia polityki konsumenckiej na lata 2004 - 2006, Warszawa 2004 ABC młodego konsumenta, Warszawa 2003 ABC młodego konsumenta - Poradnik dla nauczyciela, Warszawa 2003 Poradnik młodego konsumenta - kolorowanka, Warszawa 2003

EUROPEJSKIE CENTRUM KONSUMENCKIE ECK Polska jest członkiem sieci ECC-NET i jest współfinansowane przez Komisję Europejską i UOKiK ECK ma strony internetowe w Europie Strona Federacji konsumentów: www.federacja-konsumentow.org.pl

OCHRONA KONSUMENTA

TEMATYKA NA STRONIE FEDERACJI KONSUMENTÓW