Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr Diagnoza stanu kształcenia zawodowego i potrzeb w zakresie modernizacji oferty kształcenia dotyczących efektywności i adekwatności kształcenia przez szkoły zawodowe w kontekście potrzeb regionalnego rynku pracy   Wykonawca: PSDB Sp. z o.o. oraz Białostocka Fundacja Kształcenia Kadr Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Cele badania: Pozyskać aktualną, syntetyczną informację nt. szkół zawodowych (zasadniczych zawodowych i techników), w których odbywa się kształcenie w województwie podlaskim i w poszczególnych powiatach. Stworzyć mapę kształcenia zawodowego w regionie (mapa regionalna i mapy powiatowe). Zbadać efektywność i adekwatność kształcenia zawodowego pod kątem potrzeb rynku pracy (poszczególne zawody). Ocenić kompetencje absolwentów i ich praktyczne przygotowanie do pracy (odpowiedź na pytanie w jakim stopniu szkoła przygotowuje do pracy w konkretnym zawodzie). Ocenić sytuację na rynku pracy absolwentów poszczególnych kierunków szkół zawodowych w ciągu najbliższych pięciu lat w odniesieniu do rynku pracy regionalnego, krajowego i europejskiego.

Cele badania: Zbadać partnerstwa w powiatach i w regionie dotyczące współpracy na rzecz rozwoju edukacji zawodowej, (wpływające na rozwój edukacji zawodowej, istniejące i potencjalne potrzeby). Zbadać cele kształcenia zawodowego w regionie i w powiatach, który rynek pracy jest rynkiem priorytetowym pod kątem wprowadzania lub wygaszania kierunków kształcenia. Opracowanie modelowego programu rozwojowego szkół zawodowych jako przykładowego wzoru. Opracowanie 17 programów rozwojowych szkołom zawodowym w najtrudniejszej sytuacji na rynku pracy.

KONCEPCJA BADANIA Moduł I - Mapa kształcenia zawodowego i efektywności kształcenia w województwie podlaskim w odniesieniu regionalnym i powiatowym analiza rozmieszczenia szkół zawodowych i zawodów w województwie, analiza stanu uczniów i absolwentów szkół zawodowych w latach 2010 - 2014 i ocena ich sytuacji na rynku pracy, analiza efektywności kształcenia zawodowego we wszystkich zidentyfikowanych zawodach w odniesieniu do absolwentów edukacji zawodowej rocznika 2009/10 ocena działań szkół zawodowych i ich programów nauczania w poszczególnych zawodach, w tym rozeznanie celów kształcenia zawodowego, analiza zatrudnienia absolwentów edukacji zawodowej.

Moduł II Diagnoza środowisk lokalnych w zakresie współpracy na rzecz rozwoju edukacji zawodowej pod kątem potrzeb rynku pracy w województwie podlaskim analiza na poziomie powiatów współpracy lokalnej na szczeblu: samorząd – oświata, szkoły – pracodawcy na rzecz poprawy jakości kształcenia zawodowego i potrzeb rynku pracy z uwzględnieniem: analizy istniejących partnerstw i zakresu współpracy w powiatach i w regionie, nawiązywanie innej formy współpracy niż partnerstwa, stosowania metod rozwiązywania problemów w edukacji zawodowej pod kątem potrzeb rynku pracy w powiatach, zasad tworzenia nowych kierunków kształcenia w szkołach zawodowych i zakresu konsultacji zarówno na szczeblu powiatowym, jak i wojewódzkim.

Moduł III Badanie potrzeb edukacyjnych wytypowanych 17 szkół znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji W ramach tego modułu zostanie przygotowane model programu rozwojowego szkoły zawodowej oraz programy rozwojowe oparte na tym modelu dla 17 szkół zawodowych wybranych w trakcie badań, jako wymagające priorytetowego wsparcia.

METODY BADANIA Analiza danych zastanych Badania terenowe Jakościowe: Indywidualne wywiady pogłębione Studia przypadku Ilościowe: Ankieta pocztowa do wszystkich szkół Badanie ilościowe absolwentów Badanie przedsiębiorców metodą standaryzowanego wywiadu telefonicznego (CATI) Zestaw metod w celu przygotowania programów rozwojowych 17 szkół

Analiza dokumentów obejmie: Dane dotyczące systemu szkolnictwa zawodowego pochodzące z Systemu Informacji Oświatowej oraz Kuratorium Oświaty w Białymstoku, Przepisy prawne dotyczące szkolnictwa zawodowego, Dane dotyczące rynku pracy w województwie podlaskim Raporty badawcze dotyczące szkolnictwa zawodowego, Analizy i wyniki raportów dotyczących sytuacji na rynku pracy, w tym prognozy gospodarcze, Wybrane projekty szkół zawodowych realizowane w województwie podlaskim w ramach Działania 9.2 obejmujące programy rozwojowe dla szkół, Dokumenty strategicznej w zakresie rozwoju województwa podlaskiego, Dane dotyczące wyników egzaminów – OKE.

Indywidualne wywiady pogłębione - IDI Indywidualne wywiady pogłębione zostaną przeprowadzone z następującymi grupami respondentów: Przedstawiciele instytucji istotnych dla problematyki edukacji zawodowej i rynku pracy: Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Białymstoku Kuratorium Oświaty w Białymstoku Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podlaskiego Organizacji pracodawców, w tym cechu rzemiosł Przedstawiciele starostw powiatowych Dyrektorzy szkół/zespołów szkół

Badanie ilościowe szkół metodą ankiety pocztowej Ankieta zostanie skierowana drogą pocztową do wszystkich zespołów szkół w województwie podlaskim objętych badaniem z prośbą o wypełnienie oddzielnie dla każdej szkoły wchodzącej w skład zespołu. Ankieta pozwoli zebrać dane dotyczące liczby absolwentów, uczniów (potencjalnych absolwentów w kolejnych latach), kierunków kształcenia, współpracy z pracodawcami, innej współpracy, w celu przygotowania mapy kształcenia zawodowego w regionie.

Badanie ilościowe absolwentów Aby dotrzeć do absolwentów zostaną wykorzystane różne sposoby docierania do respondentów i badania ich różnymi metodami m.in: profesjonalni rekruterzy, których zadaniem jest pozyskanie chętnych do udziału w badaniu osób. Z tak wyłonionymi respondentami ankieter przeprowadzi wywiad PAPI, będziemy prosili respondentów o przekazanie linku do ankiety do innych osób będących podobnie jak oni absolwentami szkół zawodowych z rocznika 2009/2010, to jest ich kolegów i koleżanek. podjęta będzie kampania na portalach społecznościowych, przez które wysyłane będą zaproszenia z linkami do ankiety CAWI

Badanie przedsiębiorców - telefoniczne Celem badania jest ocena zgodności kompetencji z oczekiwaniami i potrzebami pracodawców. Pracodawcy zatrudniający absolwentów szkół zawodowych będą wybrani spośród wszystkich pracodawców za pomocą pytania filtrującego zadanego na samym początku wywiadu.

Programy rozwojowe dla tych szkół zostaną przygotowane na podstawie następującego zestawu metod badawczych: Analiza danych zastanych dotyczących szkoły, w szczególności jej programu rozwojowego w rozumieniu rozporządzenia MEN, oferty edukacyjnej, itp. Wywiad indywidualny z dyrektorem, z przedstawicielem starostwa powiatowego Wywiad grupowy (fokus) z kluczowymi nauczycielami, w tym odpowiedzialnymi za praktyki zawodowe, pedagogiem, psychologiem szkolnym, doradcą zawodowym (o ile takie osoby są zatrudnione w szkole) Ankieta audytoryjna wypełniona przez uczniów – ankieta zostanie przekazana uczniom w co najmniej 3, a co najwyżej 5 klasach z ostatniego i przedostatniego poziomu nauczania.

Programy rozwojowe szkół uwzględnią rezultaty pracy w aktualnie realizowanych projektach i przedsięwzięciach: Dobre Praktyki szkół realizujących projekty w ramach 9.2. PO KL przeanalizowane w trakcie badań INNOWACJE EDUKACYJNE w zakresie rekomendacji i innowacyjnych produktów finalnych związanych z modernizacją oferty edukacyjnej szkół zawodowych w zakresie DSK, MES i Doradztwa Kariery e-Edukacja w zakresie zaleceń i strategicznych kierunków działań strategii e-Podlaskie opracowane przez zespół roboczy reprezentujący środowiska praktyków w oświacie i edukacji Pomysły i potrzeby zdiagnozowane w trakcie kilkudziesięciu wywiadów i studiów przypadków

Model programu rozwojowego szkoły zawodowej uwzględni wyniki badań, w szczególności studiów przypadków a trzech obszarach funkcjonowania szkoły: Uczeń – potrzeby edukacyjne ucznia, formy pracy z uczeniem, wyrównywanie szans edukacyjnych uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, potrzeby w zakresie wsparcia psychologicznego i specjalistycznego ucznia Szkoła – potrzeby placówki w zakresie nowoczesnego zarządzania i rozwiązań w zakresie e-edukacji (e-dziennik, wyposażenie w urządzenia multimedialne, dostęp do Internetu); wewnątrzszkolny system poradnictwa zawodowego Otoczenie – potrzeby szkoły w zakresie współpracy z otoczeniem, rozwiązań dotyczących współpracy z rodzicami, przedsiębiorcami, instytucjami rynku pracy, organem prowadzących i innymi szkołami

Model modernizacji oferty edukacyjnej szkoły to zestaw instrumentów dostosowania oferty edukacyjnej szkoły do potrzeb lokalnego rynku pracy, uwzględniający między innymi: Dualny System Kształcenia (DSK) – praktyczne rozwiązania i dobre praktyki w zakresie współpracy szkoły z lokalnymi pracodawcami (badanie luk kompetencyjnych, wyposażenie pracowni praktycznej nauki zawodu, program staży i praktyk) – trafność kształcenia Modułowy System Kształcenia MES) – praktyczne rozwiązania w zakresie wydzielenia zadań zawodowych w nauce zawodu oraz wdrożenia systemu potwierdzania kwalifikacji dla zadań zawodowych – elastyczność kształcenia Doradztwo Kariery – praktyczne rozwiązania w zakresie wdrażania zadań doradztwa kariery w wewnątrzszkolny system poradnictwa zawodowego – elastyczność absolwentów

E-Edukacja w programie rozwojowym szkoły to strategia rozwoju e-Edukacji w szkole z wykorzystaniem dostępnych źródeł finansowania : Infrastruktura materialna – dostęp do Internetu w każdej klasie, dostęp do mobilnych zestawów multimedialnych (laptop, rzutnik, tablice interaktywne, piloty dla uczniów) Infrastruktura niematerialna – internetowe zasoby wiedzy, symulatory, kontenty zdalnej nauki, system egzaminów zdalnych – na przykład dla zadań zawodowych Kompetencje nauczających – szkolenia dla kadry dydaktycznej, nauczycieli praktycznej nauki zawodu w zakresie nowych metod edukacyjnych wykorzystujących TIK (ICT), kształtujących postawy „uczenia się” Kompetencje uczących się – szkolenia dla uczniów w zakresie korzystania z TIK oraz metod uczenia się przez całe życie

Według zapisów Szczegółowego Odpisu Priorytetów PO KL programy rozwojowe szkół i placówek oświatowych realizowane w Priorytecie IX spełniają łącznie następujące cechy: Kompleksowo odpowiadają na zdiagnozowane potrzeby dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze danej placówki oświatowej i jej uczniów; Kompleksowo i trwale przyczyniają się do jakościowych zmian w funkcjonowaniu placówki lub rozszerzenia oferty edukacyjnej danej placówki oświatowej; Zawierają określone cele, rezultaty i działania już na etapie aplikowania; Działania określone w programie rozwojowym przyczyniają się do rozwoju kompetencji kluczowych Zawierają elementy zgodne z polityką edukacyjną państwa.

Działanie 9.2 „Podniesienie atrakcyjności i jakości szkolnictwa zawodowego" Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Celem działania 9.2 jest wzmocnienie atrakcyjności i podniesienie jakości oferty edukacyjnej szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe (z wyłączeniem kształcenia osób dorosłych) służące podniesieniu zdolności uczniów do przyszłego zatrudnienia. W ramach działania realizowane są projekty w zakresie diagnozowania potrzeb edukacyjnych w obszarze szkolnictwa zawodowego zgodnie z potrzebami lokalnego i regionalnego rynku pracy oraz programy rozwojowe szkół i placówek oświatowych prowadzących kształcenie zawodowe ukierunkowane na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów w trakcie procesu kształcenia oraz podnoszenie jakości procesu kształcenia.

Programy rozwojowe są ukierunkowane na zmniejszanie dysproporcji w osiągnięciach uczniów oraz podnoszenie jakości nauczania procesu w szczególności poprzez: dodatkowe zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze oraz specjalistyczne, doradztwo i opiekę pedagogiczno – psychologiczną, dodatkowe zajęcia (pozalekcyjne i pozaszkolne) dla uczniów ukierunkowane na rozwój kompetencji kluczowych, efektywne programy doradztwa edukacyjno – zawodowego, modernizację oferty kształcenia zawodowego i dostosowanie jej do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy, współpracę szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe z pracodawcami i instytucjami rynku pracy, wyposażenie szkół i placówek prowadzących kształcenie zawodowe w nowoczesne materiały dydaktyczne, wdrożenie nowych, innowacyjnych form nauczania i oceniania oraz narzędzi efektywnego zarządzania placówką oświatową przyczyniających się do poprawy jakości nauczania.