„Wpływ sytuacji migracyjnej rodziców na psychospołeczny rozwój dziecka” w oparciu o raport „Społeczne, edukacyjne i wychowawcze konsekwencje migracji rodziców i opiekunów prawnych uczniów szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych” autorstwa Bartłomieja Walczaka, zrealizowany przy wsparciu Biura Rzecznika Praw Dziecka referuje: Wioleta Baraniak, Regionalny Ośrodek Metodyczno – Edukacyjny „Metis” w Katowicach

26-29% dzieci w przedziale wiekowym 9-18 lat w latach 2005-2008 doświadczyło migracji przynajmniej jednego z rodziców, 40% migracji trwało krócej niż 2 m-ce, 60% migracji trwało dłużej niż 2 m-ce, 3 miesięczna rozłąka to moment graniczny, zmieniający strukturę relacji małżeńskich i rodzicielskich ( za: B. Balcerzak – Paradowska 1994)

Wyjazdy ojców są częstsze i trwają dłużej – ok. 7 miesięcy, Wyjazdy matek – ok. 5 miesięcy, Wiek dzieci nie ma wpływu na wyjazdy ojców, wyjazdy matek uzależnione są od wieku dzieci, Wśród migrantów panuje przekonanie o braku wpływu migracji na strukturę więzi rodzinnych (za: A. Giza 1996, Danilewicz 2006) ( patrz: wyniki badań nt. więzi między dziećmi a ojcami w sytuacji rozwodu, za: J. Wallerstein)

Mąż/ żona zarabia za granicą na rodzinę, a ja…. Sfery wspólne małżonków/rodziców: wychowywanie dzieci ? spędzanie czasu wolnego ? seks ? pieniądze,

Migracje podwójne stanowią 22% wszystkich migracji, Z czego 91,5 % to migracje naprzemienne, Ale nie jest tak, że powracający rodzic przejmuje po powrocie wszystkie role opiekuńcze Struktura opieki : Migracja pojedyncza: Rodzic pozostający w kraju: 75% Dziadkowie: 16% Inni: 9% Migracja podwójna: Rodzic pozostający w kraju: 29% Dziadkowie: 46% Dorosłe rodzeństwo: 7% Inni krewni: 7% Samodzielnie( powyżej 16 l.) - 4%

A jak to przeżywają dzieci ? Postawy wobec matki: Sam wyjazd matki odbierany jest chłodno, Opieka nad dziećmi często przekazywana jest dziadkom ( 39%), Rok nieobecności matki – pogorszenie stosunków z matką i reintegracja rodziny wokół ojca

A jak to przeżywają dzieci ? Postawy wobec ojca: Maskulinizacja wyjazdów rodziców, Pierwszy rok nieobecności – postawa idealizacji ojca; W oparciu o badania norweskie ( za: Gronseth 1964) – synowie marynarzy nieobecnych w domu dłużej niż 9 m-cy w roku deprywacja potrzeby kontaktu fizycznego, trudności w identyfikowaniu się synów z ojcami, trudności w adaptacji do grup rówieśniczych, poszukiwanie „substytutu” ojca,

A jak to przeżywają dzieci ? Chroniczna rozłąka ( badania Ludwika Janiszewskiego i zespołu wśród rodzin marynarzy 1986): - brak traumatycznego efektu odrzucenia, cykliczność/ niestabilność życia rodzinnego, mąż – „gość w domu” ( ok.30%), rola mężczyzny została przejęta przez kobietę i nie zawsze bywa z powrotem oddawana

A jak to przeżywają dzieci ? Zmiana w strukturze spędzania czasu wolnego u rodzin z klasy średniej niższej (pracownicy średniego szczebla, pracownicy sprzedaży i usług z wyższym wykształceniem): więcej czasu na podwórku, więcej czasu w domu koleżanki/kolegi

O dyskusyjnym zjawisku wczesnej samodzielności… - Migracja podwójna – struktura opieki: Samodzielnie( powyżej 16 l.) - 4% - Spostrzeżenia pedagogów nt. uczniów z rodzin w migracyjnej rozłące: Obserwowana większa samodzielność uczniów/dzieci

Co spostrzegają pedagodzy…. Często spostrzegane: Obniżenie motywacji do nauki, gorsze oceny, brak prac domowych, Obniżenie frekwencji, wagary, Obniżenie dyscypliny, brak kontroli, złe zachowanie, agresywność, Zaburzenia emocjonalne, drażliwość, zaburzone relacje z rówieśnikami, nadpobudliwość, problemy z koncentracją, Tęsknota, potrzeba bliskości, osamotnienie, smutek, lękliwość Rzadko spostrzegane: Zachowania ryzykowne - alkohol, narkotyki, Problemy zdrowotne, Niedożywienie, Dewiacje kryminalne

Co spostrzegają pedagodzy…. Pedagodzy nie są w stanie trafnie oszacować ilości uczniów, których rodzice migrowali ( niedoszacowanie ), równocześnie Uczniowie nie szukają pomocy u wychowawców: 10 lat – 50%, 13lat – 33%, 15 lat – 7,3 %, 17lat – 5,2 %

Co spostrzegają dzieci? Młodzież 14-18 lat: wagary Dzieci 9-14 lat: częstszy udział w bójkach Dlaczego spostrzegają tylko tyle?

Stygmatyzacja rodziców i…wspieranie dzieci – czy to dobry/wystarczający pomysł ? zarówno badania polskie, jako rozwiązanie traktuje się jak i prowadzone w innych krajach wspieranie dzieci/uczniów wskazują na zjawisko stygmatyzacji rodziców migrantów

A może by tak…. poza tym Informowanie, motywowanie, angażowanie RODZICÓW…, ponieważ Przemiany w rodzinie migracyjnej zależą m.in. od: Długości rozłąki, Intensywności i jakości kontaktów przed i w trakcie wyjazdu, Relacji i postaw wychowawczych, Świadomości dziecka, co do przyczyn wyjazdu rodzica, ( za: Danilewicz 1995, 2006 )

Przykład terapii rodzinnej… „Lepsza chuda zgoda niż tłusty sąd”

„Wpływ sytuacji migracyjnej rodziców na psychospołeczny rozwój dziecka” Dziękuję za uwagę !