Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności – specyficzne zagadnienia w poradnictwie zawodowym Warszawa, 22 maja 2007 r. Marek Piasecki

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Źródło: GUS, NSP 2002 Zróżnicowanie niepełnosprawnych O g ó ł e m ,3% prawnie - razem ,6% prawnie i biologicznie ,3% tylko prawnie ,3% tylko biologicznie ,0%

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Dwa rodzaje orzecznictwa Orzecznictwo do celów rentowych Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Rolnicy i ich rodziny podlegają Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS). Służby mundurowe (żołnierze, policjanci, celnicy) i ich rodziny podlegają orzecznictwu Ministerstwa Obrony Narodowej lub Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Oceniają zdolność do pracy i stanowią podstawę do przyznania świadczeń ubezpieczenia społecznego – renty i emerytury. Orzecznictwo do celów pozarentowych Powiatowe lub miejskie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (ponad 280 w Polsce - w pierwszej instancji) Wydawane do celów zatrudnienia. Umożliwiają otrzymanie dodatkowych świadczeń (np. finansowe – zasiłki pielęgnacyjne czy ulgowe przejazdy środkami transportu publicznego. Nie są podstawą do ubiegania się o rentę czy emeryturę. Odmienne w formie i treści orzeczenia. Orzeczenia ZUS czy KRUS nie są do końca równe orzeczeniom wydawanym przez powiatowe lub miejskie zespoły. Posiadacze orzeczeń wydanych przez służby mundurowe, aby korzystać z uprawnień dla osób niepełnosprawnych, muszą bezwzględnie otrzymać orzeczenie od zespołu powiatowego lub miejskiego.

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Orzecznictwo o niepełnosprawności Dawny system orzecznictwa Obecny system orzecznictwa Orzeczenia Komisji Lekarskich ds. Inwalidztwa i Zatrudnienia Orzeczenia ZUS Orzeczenia zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności Orzeczenia rentowe dla rolników KRUS I grupa inwalidzka Całkowita niezdolność do pracy oraz samodzielnej egzystencji Znaczny stopień niepełnosprawności Stała lub długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym połączona z prawem do zasiłku pielęgnacyjnego II grupa inwalidzka Całkowita niezdolność do pracy Umiarkowany stopień niepełnosprawności W orzecznictwie KRUS nie występuje odpowiednik II grupy inwalidzkiej III grupa inwalidzka Częściowa niezdolność do pracy, celowość przekwalifikowania Lekki stopień niepełnosprawności Stała lub długotrwała niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym bez prawa do zasiłku pielęgnacyjnego

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Stopnie niepełnosprawności StopieńOpisUdziałUdział % Znaczny Osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do pracy albo zdolnego pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagające stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób, w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności nie stanowi przeciwwskazania do podjęcia zatrudnienia na otwartym rynku pracy ,93% Umiarko wany Osoby z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolne do pracy albo zdolnego pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagające czasowej albo częściowej pomocy innych osób ,06% Lekki Osoby o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, dające się niwelować za pomocą przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i technicznych ,32% w wieku 16 lat i więcej ,96 Nieustalonym ,66% w wieku 0-15 lat ,03% niepełnosprawne prawnie - razem % Źródło: GUS, NSP 2002

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Symbole przyczyn niepełnosprawności SymbolPrzyczyna niepełnosprawności 01-U Upośledzenie umysłowe 01-P Choroby psychiczne 03-L Zaburzenia głosu, mowy i choroby słuchu 04-O Choroby narządu wzroku 05-R Upośledzenie narządu ruchu 06-E Epilepsja 07-S Choroby układu oddechowego i krążenia 08-T Choroby układu pokarmowego 09-M Choroby układu moczowo-płciowego 10-N Choroby neurologiczne 11-I Inne, w tym schorzenia: endokrynologiczne, metaboliczne, zaburzenia enzymatyczne, choroby zakaźne i odzwierzęce, zeszpecenia, choroby układu krwiotwórczego

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Źródło: Stan ludności Polski w 2004 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2006 Zróżnicowanie niepełnosprawnych Osoby niepełnosprawne w wieku 15 lat i więcej według występujących schorzeń

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – 1. Każda praca angażuje tylko niektóre sprawności pracownika. Osoby niepełnosprawne na skutek uszkodzenia organizmu nie tracą wszystkich sprawności. 2. Osoby niepełnosprawne korzystają z mechanizmu kompensacji. Kompensacja polega na zastąpieniu uszkodzonych lub zaburzonych czynności organizmu przez inne czynności. Organizm ludzki charakteryzuje się zdolnością adaptacji. Osoby mogą nauczyć się celowego i efektywnego wykonywania różnych czynności i zadań przy zastosowaniu innej techniki (np. orientowanie się w środowisku pracy przy pomocy bodźców słuchowych zamiast bodźców wzrokowych). 3. Praca nie może wpływać negatywnie na stan zdrowia. Kluczowa rola określenia wskazań i przeciwwskazań do zatrudnienia na danym stanowisku pracy. 4. Indywidualizacja procesu pomocy. Osoba z tym samym rodzajem i stopniem niepełnosprawności może różnić się w zakresie oczekiwanej pomocy (stopień zrehabilitowania, poziom kwalifikacji, doświadczenie zawodowe, uwarunkowania psychologiczne i inne) Zasady rehabilitacji zawodowej

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – 1. Analiza stanowiska pracy Uzyskanie profilu wymagań dla kandydatów do pracy na dane stanowisko. Diagnoza wymagań ze strony stanowiska pracy (istniejącego lub projektowanego) 2. Kwalifikacje osób niepełnosprawnych na stanowisku pracy Diagnoza dyspozycji osoby pod kątem sprostania wymogom na tym stanowisku Określony rodzaj niepełnosprawności nie stanowi przeszkody kwalifikacyjnej do zatrudnienia na określonym stanowisku. Zasady ergonomii pełnią rolę kompensacji różnych typów niepełnosprawności. 3. Adaptacja stanowiska i miejsca pracy stosownie do potrzeb osoby niepełnosprawnej. Adaptacja może kompensować utracone sprawności. a) adaptacja fizyczna stanowiska i miejsca pracy zamontowanie dodatkowych elementów, np. poręcze dla osób z trudnościami w chodzeniu, punktowe oświetlenie na stanowisku dla pracownika słabowidzącego usunięcie elementów przeszkadzających konkretnej osobie w wykonywaniu określonych czynności zawodowych, np. zlikwidowanie barier architektonicznych b) wyposażenie pracownika niepełnosprawnego w odpowiedni sprzęt rehabilitacyjny, np. syntetyzator mowy czytający głosem tekst z monitora. Ergonomia dostosowania stanowiska

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Ergonomiczna triada Osoba Diagnoza osoby Analiza stanowiskaAdaptacja stanowiska

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Sprawni w pracy W sensie ergonomicznym nie ma osoby niepełnosprawnej. Osoba niepełnosprawna, jeżeli spełnia wymagania kwalifikacyjne określane w profilu wymagań, jest osobą pełnosprawną do pracy na tym stanowisku. Dyspozycje psychofizyczne pracownika jako podmiotu pracy mają być rozstrzygające, w jakim kierunku pójdą określone zmiany techniczne, technologiczne czy organizacyjne w całym układzie. Jest tylko kwestia dostosowania ergonomii do możliwości osoby jako podmiotu pracy w przedsiębiorstwie. Chociaż w sensie możliwości ergonomicznych nie ma osób niepełnosprawnych, to jednak psychospołecznie oraz fizycznie niepełnosprawność wielu osób jest faktem obiektywnym.

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Źródło: GUS BAEL Wykształcenie w %

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Źródło: GUS BAEL, 2005 r. (średnio) Aktywność zawodowa

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Wskazania z orzeczenia Odpowiednie zatrudnienie, uwzględniające psychofizyczne możliwości danej osoby Szkolenie, w tym specjalistyczne Zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej Uczestnictwo w terapii zajęciowej Konieczność zaopatrzenia w : przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Wskazania z orzeczenia Korzystanie z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji (usługi socjalne, opiekuńcze, terapeutyczne i rehabilitacyjne świadczone przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki) Konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji Konieczność stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji Spełnianie przesłanek określonych w ustawie Prawo o ruchu drogowym, warunkujących uzyskanie karty parkingowej Prawo do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Rodzaj niepełnosprawności Różne problemy i potrzeby zawodowe. Niepełnosprawność ruchowa, narządu wzroku, słuch, zaburzenia psychiczne, itp. Stopień niepełnosprawności Różny poziom samodzielnego funkcjonowania w sytuacjach życiowych i zawodowych. Poziom ogólnego zrehabilitowania Są osoby samodzielne oraz takie, które wymagające określonych usług - instytucja osobistego asystenta. Poziom kwalifikacji zawodowych Niektóre osoby nie posiadają żadnych kwalifikacji i doświadczenia zawodowego, wymagają zwykle szkolenia zawodowego. Przystosowanie i adaptacja stanowiska pracy Są osoby, które pracują bez żadnych modyfikacji oraz takie, które wymagają znacznego przystosowania stanowiska pracy. Zróżnicowanie niepełnosprawnych

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Aż 95% pracodawców z otwartego rynku pracy nie jest zainteresowana zatrudnieniem osób niepełnosprawnych Źródło: Analiza i diagnoza sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce, BON Warszawa 2004). Postawy pracodawców

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Źródło:Polacy o niepełnosprawności TNS OBOP, 2004 Pracodawcy boją się, że osoba niepełnosprawna nie będzie pracować wydajnie63% Pracodawcy boją się, że pracownicy niepełnosprawni mogą częściej niż pracownicy sprawni być nieobecni w pracy 47% Pracodawcy boją się nadmiernych przywilejów osób niepełnosprawnych30% Pracodawcy boją się zatrudniać niepełnosprawnych ze względu na duże koszty29% Pracodawcy boją się dodatkowej biurokracji związanej zatrudnianiem osób niepełnosprawnych 22% Pracodawcy boją się reakcji innych pracowników i klientów16% Pracodawcy boją się kontroli Państwowej Inspekcji Pracy12% Z innych powodów8% Trudno powiedzieć6% Obawy pracodawców

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Czas pracy przekraczanie norm czasu pracy, praca w godzinach nadliczbowych i porze nocnej, nieprawidłowa ewidencja czasu pracy, Warunki pracy praca niezgoda z przeciwwskazaniami lekarskimi np. zakazem dźwigania, zakazem pracy w pozycji stojącej,, niedostosowania pomieszcze ń do przepisów bhp np. braku oddzielnego pomieszczenia przeznaczonego do spożywania posiłków i na szatnię brak ogrzewania w zimie hali produkcyjnej i szatni ciężka praca fizyczna w przypadku firm sprzątających - osoby niepełnosprawne z dysfunkcją narządu ruchu skarżyły się zbyt dużą powierzchnię przypadającą do sprzątania na jedną osobę w stosunku do założonego czasu pracy na wykonanie czynności. Umowa o pracę zatrudnianie bez umowy o pracę zatrudnianie niezgodnie z umowami o pracę (wykonywanie przez te osoby prac niezgodnych z zakresem obowiązków), nieterminowe wypłaty wynagrodzeń, brak wypłaty wynagrodzenia i dodatkowych świadczeń z tytułu zatrudnienia, Nieprzekazywanie pracownikom zakresu obowiązków. Jakość zatrudnienia

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Mapa drogowa do pracy W ramach projektu działa Agencja Zatrudnienia dla Osób Niepełnosprawnych Agencja Zatrudnienia jest instytucją rynku pracy, która została utworzona przez Fundację Fuga Mundi w 2004 r. Wpis do rejestru nastąpił na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U ). Fundacja Fuga Mundi posiada stosowne certyfikaty.

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Agencja Zatrudnienia świadczy podstawowe usługi rynku pracy w zakresie: poradnictwa zawodowego; pośrednictwa pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej; pośrednictwa do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych obywateli polskich; doradztwa personalnego. Oprócz podstawowych usług rynku pracy, świadczymy: poradnictwo psychologiczne i prawne; poradnictwo w zakresie rehabilitacji zawodowej i rozwoju zawodowego; wsparcie w podejmowaniu wolontariatu. Usługi dla adresatów projektu są świadczone bezpłatnie. Mapa drogowa do pracy Świadczone usługi doradcze

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Mapa drogowa do pracy Personel i jego zadania Rejestrator Agencji Zatrudnienia Określa wstępny plan pomocy Przyjmuje Klientów i dokonuje rejestracji Psycholog Przeprowadza badania psychologiczne Prowadzi treningi i warsztaty aktywizacji zawodowej Udziela pomocy psychologicznej Doradca zawodowy Udziela porad ułatwiających wybór zawodu Udziela informacji o zawodach, rynku pracy Pomaga w określeniu indywidualnego planu działania Specjalista ds. rehabilitacji zawodowej Udziela porad dotyczących sprawności sensomotorycznej Doradza w zakresie zaopatrzenia w odpowiedni sprzęt Pomaga pracodawców w dostosowaniu stanowisk pracy Specjalista ds. rozwoju zawodowego Pomaga w nabyciu umiejętności poszukiwania pracy Udziela informacji o szkoleniach i dokształcaniu Gromadzi i przedstawia oferty szkoleń i kursów Pośrednik pracy Pomaga w znalezieniu odpowiedniego zatrudnienia Udziela pomocy pracodawcom w znalezieniu pracowników Gromadzi i przedstawia aktualne oferty pracy Psychiatra Prowadzi osoby z chorobami psychicznymi Wspomaga pracodawców w zatrudnieniu tych osób Prawnik Udziela Klientom i Pracodawcom porad prawnych Udziela porad instytucjom i organizacjom Koordynator wolontariuszy Organizuje i kieruje pracą wolontariuszy Wspiera Klientów w podejmowaniu wolontariatu Tłumacz języka migowego Pomaga Niesłyszącym w komunikowaniu się Towarzyszy Niesłyszącym w kontakcie z pracodawcą Asystent osób niepełnosprawnych Udziela Klientom niezbędnej pomocy Pomaga Klientom w dotarciu do Agencji

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Szkolenia i staże zawodowe (dla bezrobotnych niepełnosprawnych zarejestrowanych w urzędzie pracy nieprzerwanie przez okres powyżej 24 miesięcy) Szkolenia w zakresie umiejętności informatycznych (4 edycje 3-miesięcznych szkoleń po 10 osób w 2007 r. = 40 osób) 3-miesięczne staże zawodowe dla 20 osób w 2007 i 2008 r. Targi i giełdy pracy 3 targi pracy: jedne w 2006 r. oraz 2 w 2007 r. 3 giełdy pracy: jedna w 2006 r. oraz 2 w 2007 r. Szkolenia dla instytucji rynku pracy i organizacji Temat: obsługa niepełnosprawnego klienta w obszarze rynku pracy (24 grupy po 15 osób w 2006 i 2007 r.) Poradnik Temat: obsługa niepełnosprawnego klienta w obszarze rynku pracy Strona internetowa – Aktualne oferty pracy, oferty szkoleń i edukacyjne oraz wolontariatu Serwis doradczy Baza drobrych praktyk w zatrudnieniu Mapa drogowa do pracy Realizowane instrumenty wsparcia

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Mapa drogowa do pracy Strona internetowa

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Od początku stycznia 2006 roku dzięki naszej Agencji Zatrudnienia spośród: 1809 zarejestrowanych klientów ; 223 osoby podjęły pracę; 84 osób włączyło się w grono wolontariuszy; 178 osób wzięło udział w zajęciach warsztatowych; 139 osób podjęło szkolenie; 26 osoby podjęły naukę w szkole; 60 osób podjęło kurs w Ośrodku Szkoleniowym. System informatyczny Agencji Zatrudnienia Ochrona danych osobowych Źródło: Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi, stan na r. Mapa drogowa do pracy Sukcesy w realizacji projektu

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich Działanie 1.4. Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych Nr umowy: 46/WUE/0031/IV/05/F Termin realizacji: r. – r. Działanie 1.5. Promocja aktywnej polityki społecznej Nr umowy DWF_2_1.5_440 Termin realizacji: r. – r. Program Rządowy - Fundusz Inicjatyw Obywatelskich Nr umowy: 241 Termin realizacji: r. – r. Program Phare 2003 – Aktywne formy zwalczania bezrobocia Nr umowy: PL2003/ Termin realizacji: r. – r. – zakończona realizacja Mapa drogowa do pracy Źródła finansowania projektu

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Agencja Zatrudnienia dla Osób Niepełnosprawnych Ul. Hempla 5, Lublin Budynek BIGMAR (I piętro) Tel. (0-81) Fax (0-81) Mapa drogowa do pracy Dane teleadresowe

Marek Piasecki – Agencja Zatrudnienia Fundacji Fuga Mundi – Dziękuję za uwagę.