Stylistyka i kultura języka

Kontakt Mgr Zofia Sawicka Katedra Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej 35-225 Rzeszów ul. Sucharskiego 2, pokój 107 tel.: (017) 866 11 69 e-mail: zsawicka@wsiz.rzeszow.pl

Warunki zaliczenia Ocena końcowa: Frekwencja, przygotowanie do zajęć, aktywny udział w zajęciach, kolokwium pisane na ostatnich zajęciach, obejmujące zagadnienia poruszane w trakcie trwania semestru. Dopuszczalna jest 1 nieobecność. 15 punktów-brak nieobecności 25 punktów- aktywność na zajęciach 60 punktów-kolokwium końcowe

Warunki zaliczenia Oceny: 0-49=ocena 2,0 50-60=ocena 3,0

Program przedmiotu Lp. Temat Język jako system znaków, jego funkcje i wartość, podstawowe pojęcia kultury języka(uzus, norma, system językowy, błąd językowy, kompetencja językowa, akt mowy), pojęcie stylistyki i stylu, zróżnicowania współczesnej polszczyzny (odmiany), tendencje rozwojowe polszczyzny, postawy wobec języka. Style funkcjonalne i środki stylistyczne w mediach, język mediów(rola językotwórcza) język polityki, język reklamy, język Internetu. Podstawy korekty i adjustacji tekstów, zasady redakcji, analiza poprawnościowa i stylistyczna tekstów.

Program przedmiotu 4. Typy błędów językowych, natura polskiej wymowy Poprawność gramatyczna i leksykalna, zagadnienia słownikowe (dobór paradygmatyczny i syntagmatyczny wyrazów, pleonazmy i tautologie, neosemantyzmy, wyrazy modne, zapożyczenia); frazeologia (zwłaszcza stałe związki frazeologiczne). 5. Kolokwium zaliczeniowe.

Literatura obowiązkowa Billingham J., Redagowanie tekstów, Warszawa 2006 Jadacka H., Kultura języka polskiego: fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2007 Karpowicz T., Kultura języka polskiego: wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2009 Markowski A., Kultura języka polskiego: teoria, zagadnienia leksykalne, Warszawa 2008 Zdunkiewicz-Jedynak D., Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008

Literatura uzupełniająca Markowski A., Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000 Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002 Pisarek W., O mediach i języku, Kraków 2007 Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, Warszawa 2005 Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W., Gatunki dziennikarskie: teoria, praktyka, język, Warszawa 2006 Współczesny język polski, red. Jerzy Bartmiński, Lublin 2001 Słowniki: ortograficzne, frazeologiczne, wulgaryzmów, poprawnej polszczyzny, języka polskiego ,itd.

Język Znaki konwencjonalne naturalne stół Znaczenie ustalone drogą konwencji naturalne stół

Język To system umownych znaków i reguł łączenia tych znaków w większe całości Akt mowy kod komunikat Nadawca Odbiorca kontakt kontekst

Funkcje wypowiedzi wg R. Jacobsona Ekspresywna Impresywna Metajęzykowa Poetycka Poznawcza Fatyczna

Funkcje języka Integrująca Poznawcza Sprawcza

Kultura języka Dbałość o język, wynikająca ze świadomości jego znaczenia w życiu społecznym, przejawiająca się w rozmaitych działaniach, odnoszących się zarówno do samego języka, jak i do ludzi, którzy się nim posługują

Kultura języka Umiejętność mówienia i poprawnego pisania, czyli zgodnego z przyjętymi w danej społeczności regułami (normami) językowymi i wzorcami stylistycznymi

Tekst Teksty językowe - indywidualne wypowiedzi mówione i pisane, mają określoną budowę, sygnały początku i końca, są przekazywane przez nadawcę do odbiorcy w pewnej sytuacji komunikacyjnej

Norma Ogół elementów języka polskiego i reguł ich łączenia zaakceptowany przez społeczeństwo i rzeczywiście występujący w tekstach, uznany w pewnym okresie przez jakąś społeczność za wzorcowy, poprawny albo co najmniej dopuszczalny

Uzus Szersze pojęcie od normy językowej, obejmuje także elementy językowe rozpowszechnione w pewnym typie tekstów albo pewnych środowiskach, ale jednocześnie odczuwane jako nieaprobowane Nie jest usankcjonowane przez normę szłem, doszłem, przyszłem, itp.\

Norma/Uzus Zdarza się, że zwyczaj językowy jest usankcjonowany przez normę Np. na adres, lata dwudzieste, ta/ten żołądź tą książkę ( chociaż staranna polszczyzna wymaga formy tę książkę)

System językowy Ogól morfemów występujących w języku i modeli ich łączenia, a także reguł ich zespalania w jednostki tworzące tekst

Błąd językowy Odstępstwa od obowiązującej w danym momencie normy językowej, czyli takie innowacje, które nie znajdują uzasadnienia funkcjonalnego

Kompetencja językowa/komunikacyjna Kompetencja językowa- znajomość systemu języka i normy Kompetencja komunikacyjna- zakłada ją kompetencja językowa: wiedza jak się w danej sytuacji, potrzeba jest znajomość kultury

Styl/stylistyka Styl- sposób wysławiania się właściwy: pisarzowi, pojedynczemu tekstowi, epoce, prądowi literackiemu lub związany z określoną sytuacja mówienia, typem odbiorcy Stylistyka- autonomiczna dyscyplina wiedzy, wyrastającą na pograniczu językoznawstwa, poetyki i teorii literatury, zajmuje się także opisem oraz systematyzacją odmian językowych zarówno indywidualnych, funkcjonalnych środowiskowych( stylistyka opisowa), analiza porównawczą (stylistyka porównawcza), a także przekształceniami stylowymi na przestrzeni historii ( stylistyka historyczna)

Odmiany polszczyzny Podział systemowy Język ogólny Gwary Języki miejskie mieszane

Odmiany polszczyzny Podział systemowy Język pisany Język mówiony

Odmiany funkcjonalne Język potoczny Język naukowy Język urzędowy Język mediów Język polityki Język reklamy Język Internetu Itp.

Odmiany polszczyzny Odmiany społeczne biolekt socjolekt psycholekt profesjolekt