Proseminarium jak pisać pracę dyplomową? Prowadzący: dr Agata Gemzik-Salwach

Warunki zaliczenia Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest: przygotowanie karty pracy licencjackiej zawierającej dokładnie sprecyzowany temat, plan pracy oraz wstęp (przygotowany ex ante), w którym zarysowane zostały: problem badawczy, cel (cele pracy), opis struktury pracy, zakres, wkład własny oraz proponowane metody badawcze.

Program zajęć Jak pisać pracę dyplomową – informacje ogólne? Jak pisać pracę dyplomową – na WSIiZ? Przygotowanie karty pracy licencjackiej – praca w grupach. Prezentacja kart pracy.

Literatura: Jak napisać dobrą pracę magisterską / Stanisław Urban, Wiesław Ładoński. - Wyd. 5 uzup.. - Wrocław : Wydaw. Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, 2003 Jak pisać pracę magisterską? : poradnik dla studentów / Maria Węglińska. - Kraków : Oficyna Wydawnicza Impuls, 1997 Piszę pracę magisterską : poradnik dla autorów akademickich prac promocyjnych (licencjackich, magisterskich, doktorskich) / Krystyna Wojcik. - Wyd. 5 zm. - Warszawa : Szkoła Główna Handlowa, 2000

Cele prac dyplomowych: Poznanie literatury przedmiotu; Opanowanie fachowej terminologii; Poznanie podstawowych cech i metod pracy naukowej; Poznanie zasad sprawnego postępowania przy tworzeniu pracy i metod gromadzenia materiałów źródłowych do pracy; Poznania zasad pisarstwa naukowego i ich praktyczne zastosowanie w toku tworzenia pracy.

Prace dyplomowe powinny stwierdzać: czy dyplomant ma pewien minimalny zasób wiedzy z danego zakresu, czy potrafi to wykorzystać do przygotowania większego opracowania; czy jest przygotowany do podjęcia pracy zawodowej zgodnie z kierunkiem studiów; czy potrafi rozwiązać problem o pewnej wartości/użyteczności dla innych. Te zagadnienia wyczerpują trzy główne składniki metody naukowej, dotyczą bowiem: umiejętności postawienia problemu do zbadania, umiejętności doboru i zastosowania metod badawczych, umiejętności zaprezentowania wyników badań na piśmie.

Tworzenie pracy naukowej ma kształtować lub pogłębiać umiejętności studenta w zakresie: Pisania większych opracowań noszących znamiona prac naukowych, Formułowania, a następnie uzasadniania problemów naukowych, tj. określania, co nowego można powiedzieć o przedmiocie badania i jakie miejsce zajmuje podejmowane badanie wśród dotychczasowych, Postrzegania prawidłowości występujących w praktyce życia gospodarczego i społecznego, Właściwego stosowania terminologii fachowej, Posługiwania się literaturą przedmiotu i materiałami źródłowymi w toku dowodzenia, argumentowania, wypowiadania odmiennych poglądów i racji, Posługiwania się naukowymi metodami badań (w zakresie objętym programem studiów i wynikającym z tematu pracy), Praktycznego spożytkowania wiedzy o zasadach pisarstwa naukowego-logika poglądów, udowadnianie tez.

Umiejscowienie prac dyplomowych w hierarchii prac Referat Praca dyplomowa Praca doktorska Praca habilitacyjna

Rola promotora (dyrygent vs liberał) Promotor pełni role nawigatora, Nadaje pracy kierunek – rola kompasu, Pomaga sformułować temat pracy, cel, pytania badawcze – określa merytoryczny zakres pracy, Chroni studenta przed wyborem tematów nierealnych (brak literatury, błędnych merytorycznie), Jest doradcą przy doborze metod i technik badawczych, Może być przewodnikiem po piśmiennictwie fachowym i innych źródłach, Etapowo kontroluje postępy w przygotowaniu pracy co ogranicza możliwość popełnienia błędu, Ostatecznie akceptuje pracę co uruchamia procedurę przygotowania do obrony.

Stopień zaangażowania studentów i kadry dydaktycznej w procesie studiów Wykłady Ćwiczenia Proseminaria Seminaria Seminaria dyplomowe Kadra dydaktyczna Upływające semestry Studenci

Etapy przygotowania pracy 1 etap (wyjściowy) Głównym merytorycznym zadaniem pierwszego etapu jest sformułowanie pytań, na które autor pracy ma odpowiedzieć ( po wyborze tematu pracy), wybór zagadnień do zbadania, pytań badawczych, celu pracy, przygotowanie wstępnego planu pracy, dokonuje się podziału treści, do konkretnych zadań tego etapu należy zdefiniowanie pojęć, którymi będzie się posługiwał autor pracy

Etapy … c.d 2 etap – (zasadniczy) pisanie pracy Drugi etap przygotowania pracy promocyjnej polega na tym, że za pomocą właściwych metod autor ma odpowiedzieć na postawione pytania lub inaczej mówiąc rozwiązać problem naukowy. -Wybór metod poprzedza wyraźne sformułowanie założeń badawczych, np. ustalenie co jest możliwe do zbadania w drodze bezpośredniej obserwacji rzeczywistości lub dokumentacji przedsiębiorstwa, a co o tej rzeczywistości można się dowiedzieć wyłącznie na podstawie pytania konkretnych osób. Możliwe pułapki: ”wszystkoizm”, nieproporcjonalne rozbudowanie mniej istotnych części pracy, odejście od odpowiedzi na zasadnicze pytania pracy, luki w argumentacji, pozostawianie pytań bez odpowiedzi.

Etapy … c.d 3 etap – „dopinanie, wygładzanie pracy” Student ostatecznie ustala rezultaty badań przyporządkowuje je poszczególnym pytaniom badawczym i opracowuje pod względem redakcyjnym. Tu ostatecznie tworzony jest wstęp do pracy, spis treści, spis wykorzystanych źródeł, Możliwe pułapki: koncentrowanie się na tym co zostało zawarte w pracy zamiast wytłumaczyć, na które z postawionych pytań uzyskano odpowiedzi.

Wybór i ustawienie tematu Jakie interesy autora powinien uwzględnić promotor: Zainteresowania (w oparciu o dotychczasowe egzaminy, przeczytaną literaturę, udziały w kołach naukowych, konferencjach, odbyte praktyki, wykonywany zawód); Dostępność fizyczna źródeł, które uznać trzeba jako niezbędne do opracowania konkretnego tematu; Intelektualna dostępność źródeł dla konkretnego studenta; Przygotowanie studenta do przeprowadzenia badań, które byłyby niezbędne do przygotowania konkretnego tematu.

Jak wybierać temat pracy? Tematy ogólne i szczegółowe - Tematy ogólne: zawierają więcej problemów badawczych, są trudniejsze. Tematy wąskie/szczegółowe/praktyczne: łatwiejsze do opracowania, stwarzają szanse bardziej pogłębionego ujęcia mniejszym nakładem pracy (niewiele problemów, ale dużo o jednym problemie). „Non multa sed multum – niewiele problemów, lecz dużo o jednym problemie!!!”

Wybór tematu ...c.d. Nie należy doradzać wyboru tematów, wokół których toczą się spory w naukach ekonomicznych, chyba że celem pracy uczyniona zostanie krytyczna analiza tych sporów; Aktualność tematu; Praca licencjacka powinna mieć aspekt praktyczny (nie powinno się dopuszczać prac kompilacyjnych).

Temat pracy a problem naukowy Praca powinna zawierać problem naukowy, co oznacza ze jest to problem niezbadany, istnieje niewiedza co do określonej problematyki (niewiedza obiektywna, a niewiedza subiektywna-dydaktyczna)

Skutki niewyznaczenia w temacie pytań określających rozmiary niewiedzy: Praca bez problemu badawczego jest pozorowaną pracą naukową (chyba, że cel zastępuje problem); Praca bez problemu badawczego oznaczałaby przypadkowe gromadzenie materiałów i informacji, przypadkowość metod; Praca bez wyznaczonego kierunku słabo motywuje do badań, autor nie ma perspektywy wniesienia czegoś nowego do poznania rzeczywistości/zjawisk.

„Szybka praca magisterska” Temat powinien być wąski; Powinien być aktualny, współczesny nie „obudowany” liczną literaturą; Materiał dowodowy, źródła pierwotne oraz wtórne musza być na tyle pełne i wartościowe aby nie wymuszały własnych badań empirycznych; Łatwy dostęp do źródeł.

Poprawność tytułów prac akademickich: Tytuły prac jak i rozdziałów (podrozdziałów) powinny: Brzmieć komunikatywnie, Umożliwiać szybką orientację o co chodzi w pracy, Być możliwie krótki. „Podstawowym kryterium merytorycznej poprawności tytułu jest zawarcie w tytule istoty bez uciekania się do pełnego zdania” (przykłady)

Materiały źródłowe Liczba pozycji literatury, Literatura obcojęzyczna, Rodzaje źródeł: A) Pozycje gromadzone w bibliotekach: podręczniki, skrypty, encyklopedie, artykuły w czasopismach fachowych, państwowa sprawozdawczość statystyczna, prace na stopnie naukowe, opracowania uczelniane, materiały z konferencji, akty normatywne, wartościowe dzienniki czy tygodniki.

Rodzaje źródeł … c.d: B) Pozycje i materiały gromadzone poza bibliotekami ( np. w serwisach internetowych, materiały uzyskane samodzielnie lub przez innych badaczy- najczęściej niepublikowane: wyniki badań katedr i instytutów, sprawozdawczość firm i instytucji, sprawozdawczość z urzędowej kontroli gospodarki (NIK, IH,PZH..), wyniki własnych badań lub innych badaczy dostępne na prawach rękopisu/maszynopisu, materiały z prac komisji sejmowych i senackich (protokoły, analizy, ekspertyzy), materiały jednostek samorządowych, materiały organizacji konsumenckich, audycje radiowe i telewizyjne, konferencje prasowe, serwisy prasowe różnych organizacji, opisy firm, statuty, protokoły.

Ocena źródeł: Podręczniki i encyklopedie – pomagają umiejscowić tytuł pracy w szerszym kontekście, są łatwo dostępne, nie gwarantują prezentacji najnowszych osiągnięć z danej dziedziny. Czasopisma fachowe - dostarczają najszybciej najnowszej wiedzy z danego obszaru (krótki czas wydruku).

Ocena źródeł … c.d. Odrzucić prasę „bulwarową”, Unikać pozycji prezentujących wiedzę ekonomiczną w sposób plakatowy, z łatwymi populistycznymi zaleceniami dla praktyków gospodarczych, Prasa codzienna w zasadzie nie figuruje w spisach bibliograficznych ale niekiedy może być wykorzystywana jako źródło (Rzeczpospolita, Gazeta Prawna). Niebezpieczeństwo korzystania z takiej „literatury” wynika z faktu, że często autorami tekstu są nie specjaliści lecz dziennikarze.

Źródła – uwagi praktyczne Nie czytamy danej pozycji od razu od a do z ale oceniamy ja na podstawie spisu treści, pobieżnego przejrzenia, uważnego przeczytania niektórych fragmentów tych najbardziej powiązanych z tematem pracy, Jeśli to możliwe zapoznać się z recenzjami dzieła jeśli takie były ogłoszone (wybór najwartościowszych pozycji), Źródła powinny być wykorzystane rzetelnie i solidnie- słowom autorów nie przypisujemy innego sensu niż ten, który rzeczywiście zawarli oni w swych wypowiedziach – niebezpieczne korzystanie z pozycji opisujących poglądy innych autorów.

Źródła..c.d Przy gromadzeniu materiałów robimy notatki, przy korzystaniu z własnych pozycji podkreślamy (w podziale na „ważne” i „poboczne”), Zamiast notatek można posługiwać się kserokopiami fragmentów książek, artykułów czy innych źródeł – dokładnie oznaczyć skąd pochodzi odbitka, Wiedza z Internetu musi być starannie identyfikowana (nadawca, adres internetowy, data publikacji), Źródłem informacji mogą być własne protokoły z konsultacji z promotorem (porady, uwagi, dyspozycje), Każda myśl, pogląd, kwestia powinny być zanotowane na odrębnej kartce (zapisanej jednostronnie, kartki powinny być tej samej wielkości, można oznaczać kolorami rozdziały, do których zostanie włączone źródło).

Notka bibliograficzna książki 1- Imię i nazwisko autora; 2- Pełny tytuł książki wraz z podtytułami, jeśli one występują; 3- Nazwa serii lub cyklu jeśli dzieło jest częścią serii lub cyklu; nr serii ( czasem te dane zaleca się podawać dopiero po danych dotyczących miejsca i roku wydania); 4- Wydawca/wydawnictwo; 5- Miejsce i rok wydania; 6-Numer wydania jeśli dzieło ma więcej niż jedno wydanie i jest to zaznaczone; 7- Niekiedy wskazane jest podawanie numeru stron, z którymi wiąże się dany fragment pracy. W przypadku dzieła zbiorowego: jeśli liczba autorów nie przekracza trzech podajemy wszystkie nazwiska podane w książce w takiej samej kolejności, w przypadku gdy liczba autorów przekracza trzech zwykle występuje redaktor/kierownik naukowy, co zapisujemy „praca zbiorowa pod red. /redakcją… .

Notka bibliograficzna książki… c.d. W przypadku dzieła zbiorowego: jeśli liczba autorów nie przekracza trzech podajemy wszystkie nazwiska podane w książce w takiej samej kolejności, w przypadku gdy liczba autorów przekracza trzech zwykle występuje redaktor/kierownik naukowy, co zapisujemy „praca zbiorowa pod redakcją… . Informację tę zamieszczamy za tytułem książki. -Jeśli jednak poszczególne części książki są wyraźnie przyporządkowane poszczególnym autorom, to można zbudować notkę bibliograficzną tylko wykorzystanej części. Notka będzie zawierać wówczas; Imię i nazwisko autora wykorzystanej części, tytuł tej części po czym (w) lub ( in:) i dalej tytuł i dane bibliograficzne dzieła zbiorowego

Notka bibliograficzna artykułu - Imię i nazwisko autora (autorów) artykułu; - Pełny tytuł czasopisma; - Tytuł czasopisma w którym został wydrukowany; - Rok w którym artykuł zosta wydrukowany (nie zaś kolejny rocznik wydania danego czasopisma, co niekiedy jest uwidocznione obok roku bieżącego); -Numer czasopisma, zeszytu (nie zaś kolejny numer egzemplarza wynikający z ciągłości wydawniczej)

Notka bibliograficzna referatu z konferencji: Imię i nazwisko autora referatu; Tytuł referatu; (in:) lub (w:) Materiały z konferencji pt.(tu ewentualnie tytuł w cudzysłowie); Odbytej (tu data); Wydawca materiałów; Ewentualnie numer tomu.

Struktura pracy -wstępna - Oficjalny i roboczy tytuł pracy, - Próbny wstęp pracy powinien zawierać informacje, o czym będzie praca, co chcemy zbadać, jakie mamy tezy wyjściowe (hipotezy), które chcemy udowodnić i w jaki sposób chcemy je udowodnić, - Próbny plan pracy,

Zasady tworzenia planu pracy: Plan pracy powinien spełniać kryteria poprawności: Merytoryczne - oceniamy wg kryteriów rozłączności podziałów, adekwatności do celów, zadań oraz problemów badawczych. Ważnym kryterium jest dogłębność podziałów, odpowiadająca potrzebom pracy Logiczne – ma obrazować przebieg badania naukowego stopniowo przybliżając autora do odpowiedzi na postawione pytania. W następnych rozdziałach można posiłkować się tym co już zostało napisane. Redakcyjne – jasne, zwięzłe, komunikatywne tytuły rozdziałów i podrozdziałów. Unika się form publicystycznych

Błędy w podziale treści i w planie: Wyróżnienie w rozdziale (podrozdziale) tylko jednej podczęści (paragrafu); Niewłaściwa numeracja części planu, Rażąca dysproporcja objętości rozdziałów / podrozdziałów, „Nakładanie się” podrozdziałów na siebie. Sposoby oznaczania części pracy: System numeryczny; System mieszany (liczbowo – literowy);

Etap zasadniczy – Badania do pracy: Zadania etapu zasadniczego: opracowanie zgromadzonych materiałów; przeprowadzenie niezbędnych badań; ustalenie rezultatów badań: na podstawie analizy literatury przedmiotu, roboczych metod badawczych, indukcyjnego lub dedukcyjnego rozumowania, powoływanie się na twierdzenia udowodnione; zaprezentowanie wyników na piśmie.

Błędy popełniane na tym etapie: Realizowanie innych zadań badawczych niż sformułowane na etapie wstępnym; Zamiast właściwych rozważań prowadzenie rozważań pobocznych (ekskursy); Niezgodność twierdzeń z założeniami wyjściowymi, koncepcją pojęć pracy; Pozostawianie tez bez dowodów; Nieuwzględnianie odmiennych poglądów; Zlepianie prac z fragmentów cudzych opracowań - zakłócenie logicznego toku, powtórzenia myśli sprzeczne twierdzenia, brak spoistości języka i stylu.

Metody badań nad problemami naukowymi: Obserwacyjne; Eksperymentalne; Statystyczne; Konstrukcyjne; Krytyki źródłowej; Porównawcza; Logicznej analizy.

Kiedy cytujemy? Kiedy nie można własnymi słowami przekazać cudzych myśli/sposobu rozumowania bez ryzyka zmiany sensu. Jeśli myśl/teza została przez autora przekazana w wyjątkowo trafny sposób, lub dla wykazania ewolucji poglądów danego autora. Chcemy polemizować z cudzym poglądem. Kiedy autorzy cytatów są autorytetami. W innych przypadkach cytowanie jest błędem.

Wstęp pracy Przygotowujemy po napisaniu pracy. Powinien zawierać: Umiejscowienie badanego problemu w szerszym kontekście. Przedstawienie problemów i ich wzajemnych powiązań. Uzasadnienie celowości podjęcia tematu. Opis i uzasadnienie ważności problemów badawczych. Opis struktury pracy. Metodyka badań. Wytłumaczenie znaczenia niekonwencjonalnych pojęć.

Zakończenie pracy ma być podsumowaniem wyników zaplanowanego badania. Najczęściej w zakończeniu przepisywane jest to co zostało już zawarte w pracy – to błąd!!! W zakończeniu trzeba podać czy został rozwiązany problem badawczy, czy został osiągnięty cel pracy. Zakończenie pracy ma być podsumowaniem wyników zaplanowanego badania.

Aneksy/załączniki To co z racji rozmiarów nie mieści się w przypisach czy samej pracy umieszczamy w załącznikach, np.: Tabele, Ankiety, Wykresy, Itd. itp.

Co jeszcze? Niewiedza subiektywna nie jest problemem naukowym, lecz dydaktycznym. Dopiero kiedy się coś wie zakreśla się to czego się nie wie. „Ja”, czy „my”, czy „nie wiadomo kto, czyli bezosobowo”? Należy unikać powtórzeń. Dostateczne uzasadnianie twierdzeń. Logika, ścisłość (brak sprzeczności twierdzeń i poglądów) i dokładność.