Ocena ryzyka przy kredytowaniu przedsiębiorstw

Plan zajęć: Analiza opisowa, Metoda punktowa, Analiza dyskryminacyjna, Ocena przedsięwzięcia inwestycyjnego

Podstawowe wielkości Wartość majątku przedsiębiorstwa (trwałego i obrotowego) i jego struktura Struktura kapitałów, Struktura zobowiązań, Płynność środków, Wartość sprzedaży i jakość produkcji, Pozycja na rynku, Sprawność i kwalifikacje kadry kierowniczej i reszty załogi

1. Analiza opisowa Na podstawie dokumentacji klienta Metoda najprostsza Ocenia się tradycyjne wskaźniki, tj. płynności rentowności oraz uzupełnia wskaźnikami niemierzalnymi, tj. możliwości zbytu, perspektywy rozwojowe

5 C kredytobiorcy: Charakter: charakter, osobowość, kwalifikacje Capacity: możliwości wynikające z bieżącej sytuacji, np.. Zamówienia i perspektyw na przyszłość, Collateral: zabezpieczenia spłaty Capital: posiadany kapitał. Condition: uwarunkowania, sytuacja w branży

Najważniejsze dokumenty Bilanse i rachunki wyników z ostatnich lat, Rachunek przepływów pieniężnych, plany finansowe, Dane dotyczące liczby., warunków i wartości zawartych transakcji, Dane dotyczące rozpoczętych inwestycji Stan zadłużenia w innych instytucjach, Spis zabezpieczeń do dyspozycji banku.

Analiza bilansu i rachunku zysku i strat - wady Dokument dotyczący przeszłości, a ma służyć do oceny kondycji przedsiębiorstwa w przyszłości W przyszłości mogą nastąpić problemy z porównywaniem (nowe produkty, techniki, zmiany popytu, itp.) Służy do przekazywania informacji różnym adresatom (organom finansowym, pracownikom) i może nie dawać pełnego obrazu funkcjonowania przedsiębiorstwa. Niektóre istotne pozycje mogą nie być uwzględniane w bilansie.

Wskaźniki stosowane do analizy zdolności kredytowej Rentowności Płynności Sprawności działania Zadłużenia Struktury majątku i kapitału

Wskaźniki rentowności Wskaźnik rentowności aktywów ROA: ROA = (zysk operacyjny)/(aktywa ogółem) Wskaźnik rentowności sprzedaży – ROS ROS = (zysk operacyjny)/(przychody ze sprzedaży)

Wskaźniki rentowności Wskaźnik rentowności kapitału - ROE: ROE = (zysk netto/kapitał własny) Wskaźnik rentowności brutto – RB: RB = (zysk brutto/kosztu operacyjne)

Wskaźniki rentowności Wskaźnik rentowności kapitału całkowitego - ROI: ROI = (zysk)/(kapitał całkowity)

Wskaźniki płynności Wskaźnik płynności bieżącej: (aktywa obrotowe)/(pasywa krótkoterminowe) Wskaźnik płynności szybki: (aktywa obrotowe – zapasy)/(pasywa krótkoterminowe) Wskaźnik płynności bardzo szybki: (gotówka na rachunku)/(pasywa krótkoterminowe)

Wskaźniki szybkości działania Wskaźnik rotacji należności w dniach: (przeciętny stan należności/sprzedaż)*360 Wskaźnik obrotu zapasami w dniach: (przeciętny stan zapasów/sprzedaż) *360

Wskaźniki zadłużenia i stopnia pokrycia Wskaźnik kapitałowy: (kapitał własny/aktywa ogółem)*100 Wskaźnik pokrycia obsługi długu: (zysk netto + odsetki + amortyzacja)/(rata spłaty kredytu + odsetki)

Wskaźniki zadłużenia i stopnia pokrycia Wskaźnik pokrycia I stopnia: (kapitał własny/majątek trwały)*100 Złota reguła bilansowa – kapitał własny musi pokrywać co najmniej majątek trwały przedsiębiorstwa + część majątku obrotowego

Wskaźniki zadłużenia i stopnia pokrycia Wskaźnik pokrycia II stopnia: ((kapitał własny + długoterminowy kapitał obcy)/majątek trwały)*100 Też związany ze złotą regułą bilansową.

Wskaźniki struktury i majątku Wskaźnik udziału majątku obrotowego w całkowitym majątku: (majątek obrotowy/suma bilansowa)*100 Wskaźnik udziału kapitału własnego w całkowitym kapitale: (kapitał własny/kapitał całkowity)*100

2. Metoda punktowa Polega na przypisywaniu danym wielkościom określonych punktów (wag). Składa się z 3 etapów: w pierwszym wybierane są kryteria oceny, w drugim przypisywane są im wielkości punktów, w tym też ustala się wielkości minimalne i maksymalne, a w trzecim - punkty są sumowane i tworzą ocenę.

Przykład metody punktowej Metoda dwumianowa – dwa kryteria: I – analiza wskaźnikowa II – regulowanie należności bankowych przez kredytobiorcę.

I – analiza wskaźnikowa Obszary analizy wskaźnikowej: Liczba punktów: Rentowność 0-10 Płynność Poziom Zadłużenia Zbyt 0-5 Stopień uzależnienia rynkowego Perspektywy rozwoju 0-6 Zabezpieczenie kredytu Jakość zarządzania Maksymalna liczba punktów 58

W zależności od łącznej liczby punktów kredytobiorca jest zaliczany do grupy o określonej zdolności kredytowej: Liczba punktów: Zdolność kredytowa: 58-40 Nie budząca obaw 39-29 Budząca obawy 28-17 Zagrożona 16-0 utracona

II – regulowanie należności bankowych przez kredytobiorcę. Wszystkie należności kredytobiorcy klasyfikuje się do jednaj z grup: Normalne Poniżej standardu Wątpliwe Stracone

Łączna ocena wg kryterium I i II. Kategoria kredytu Liczba punktów 58-40 39-29 28-17 16-0 Normalny Poniżej standardu Wątpliwy Stracony I I-Ia Ia II Ia-II II-III III

Przełożenie na warunki kredytowania Grupa Kredyt I W pełni dostępny Ia Trudniej dostępny, konieczność wzmocnienia zabezpieczenia oraz stała obserwacja w czasie kredytowania II W zasadzie niedostępny (z wyjątkiem posiadania przez kredytobiorcę prawnych form zabezpieczenia w postaci gwarancji rządowych lub gwarancji banku o ustalonej renomie) III wykluczony

3. Analiza dyskryminacyjna (model Altmana) Metoda matematyczno-statystyczna Altman zbadał 33 przedsiębiorstwa, które zbankrutowały i 33 przedsiębiorstwa z tej samej branży o dobrej kondycji. W pierwszym etapie wybrał 22 wskaźniki najbardziej przydatne do oceny kondycji przedsiębiorstwa, a później zawęził je do 5.

Model Altmana Z = 1,2 x1 + 1,4x2 + 3,3x3 + 0,6x4 + 1,0x5, gdzie: X1 = kapitał pracujący/aktywa ogółem, X2 = skumulowany zysk zatrzymany/aktywa ogółem X3 = zysk przed opodatkowaniem i zapłaceniem odsetek/aktywa ogółem X4 = wartość rynkowa kapitału własnego/wartość rynkowa kapitałów obcych, X5 = sprzedaż/aktywa ogółem

Klasyfikacja metodą Altmana Z > 2,99 – dobra kondycja finansowa, Z<1,81 – bankrut Ważna wielkość 2,675 Z<2,675 – u 94% firm, które zbankrutowały Z>2,679 – u 97% firm, które nie zbankrutowały.

Analiza dyskryminacyjna wg Deutsche Bundesbank Z = ax1 + bx2 + cx3, Gdzie: X1 – udział kapitałów własnych w kapitale całkowitym (kapitał własny/kapitał całkowity) X2 – rentowność obrotu (wynik finansowy/łączne przychody) X3 – ROI ((przychody – wydatki)/kapitał całkowity) a,b,c – szacowane parametry modelu.

Klasyfikacja przedsiębiorstw na podstawie Z: A – bez zastrzeżeń B – nie do stwierdzenia 9grupa przejściowa) C – zagrożone.

Efekty badań skuteczności tej metody: 90% przedsiębiorstw z grupy A nie ogłosiło niewypłacalności, a 10% zostało błędnie zaliczonych do tej grupy, 98% z grupy B nie ogłosiło niewypłacalności, błąd 2% 75% z grupy C nadal działało, a 25% zbankrutowało.

Ocena przedsięwzięcia inwestycyjnego Dwuetapowa ocena wniosku kredytowego: Analiza celowości i realności projektu – ma ocenić możliwość wykonania przedsięwzięcia według zaproponowanych rozwiązań, Ocena ekonomiczno-finansowa przedsięwzięcia na podstawie analizy projektu.

Analiza celowości i realności projektu Zasadność przedsięwzięcia z punktu widzenia realności zbytu Nowoczesność rozwiązań technologicznych Dostępność surowców Lokalizacja, Zgodność z normami ochrony środowiska Harmonogram prac Realność źródeł finansowania Przyszłe efekty finansowe

Ocena ekonomiczno-finansowa przedsięwzięcia Wartość zaktualizowana netto NPV, Wewnętrzna stopa zwrotu IRR Stopa pokrycia kosztów przez przychody Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych Prosta stopa zysku w normalnym roku eksploatacji Próg rentowności.