ŁAŃCUCH PODAŻY ŁAŃCUCH LOGISTYCZNY OPRACOWANIE: dr Wojciech M. BANASIEWICZ

WPROWADZENIE Pojęcie łańcucha podaży jest stosunkowo proste: Łańcuch podaży jest to liniowe następstwo operacji zorganizowanych wokół przepływu materiałów od źródła podaży aż po końcową dystrybucję wyrobów gotowych wśród ostatecznych uczestników. Tradycyjnie obejmuje źródła zasobów materiałowych oraz organizację producentów, dystrybutorów oraz użytkowników. uwzględnia także przedsiębiorstwa wspierające, zapewniające transport, łączność i pełniące inne specjalne funkcje. Razem stają się one jedną skoordynowaną całością, która przekracza granice organizacyjne.

Pojęcie łańcucha podaży W pojęciu łańcucha podaży bardzo ważne znaczenie ma operacja jako zasadniczy element strategii. Pojęcie to opiera się na koncepcji łańcucha wartości Michaela Portera [1985]

Pojęcie łańcucha podaży Rysunek 1: Trzy główne procesy w prowadzeniu działalności gospodarczej

Pojęcie łańcucha podaży Opracowywanie wyrobów. Proces ten stanowi rdzeń firmy, określający co firma ta produkuje i w jaki sposób postanawia konkurować na rynku. Stosunki z klientem. Ten nurt obejmuje cały zbiór działań związanych rynkiem - sprzedaż, promocję, działania wspierające sprzedaż oraz badanie rynku. Łańcuch podaży. Ten nurt stanowi cały zbiór działań dotyczących organizacji i przepływu materiałów oraz innych zasobów, zmierzających do wytworzenia wyrobu i dostarczenia go ostatecznemu klientowi

Pojęcie łańcucha podaży Te trzy główne procesy omawia się zwykle osobno w obrębie organizacji, aczkolwiek łączą się one ze sobą w celu obsługiwania klientów (rys.1). W rzeczywistości, operacji i ich skutków nie da się oddzielić, od innych elementów prowadzonej działalności. To, który element jest najważniejszy, nie jest tak istotne, jak ich łączny wpływ na rynek i osiągnięty zysk.

Pojęcie łańcucha podaży Skupiamy się na zaprojektowaniu i funkcjonowaniu łańcucha podaży jako procesu zarządzania. Musimy uwzględnić wpływ handlu elektronicznego oraz znaczenie decyzji zapadających w innych obszarach, poza łańcuchem podaży. Musimy także wziąć pod uwagę zakres łańcucha, wykraczający poza granice organizacyjne. Koniecznością jest zarządzanie nim jako integralną jednostką dla dobra tworzących go elementów oraz organizacji wiodącej.

Definicja (ewolucyjna) łańcucha podaży Łańcuch towarów; Łańcuch podaży; Nastawienie na klienta; Wielorakie ujęcie łańcucha podaży; Charakterystyka łańcucha podaży;

Definicja łańcucha podaży Łańcuch towarów Łańcuch towarów  ciąg niezależnych przedsiębiorstw i wewnętrznych jednostek organizacyjnych, które przeprowadzają pojedyncze transakcje wyznaczane przez rynek, bez ogólnego kierownictwa jednej dominującej firmy. Słabość łańcucha towarów polega (- ła) na tym, że: Firmy musiały powielać swoje działania na każdym etapie procesu, zwłaszcza składowanie zapasów, System nie mógł reagować szybko na zmiany w inny sposób niż cenowy. Łańcuch towarów okazał się niedostosowany do wymagań współczesnego, nastawionego na technikę społeczeństwa.

Definicja łańcucha podaży Łańcuch podaży (1) Przyczyną pojawienia się łańcucha podaży było to, że stwarza on możliwość rozwiązania problemów powielania i reagowania na zmiany. „Integracyjne ujęcie zarządzania całościowym przepływem w kanale dystrybucji od dostawcy do ostatecznego użytkownika.” Pojecie kanału dystrybucji obejmuje dostawców, wytwórców, dystrybutorów oraz klientów uczestniczących we wspólnym procesie. Uwzględnia ono również zbiór powiązań wspierających, związanych z transportem, łącznością (komunikacją) oraz innymi czynnikami, ułatwiającymi ich wzajemny kontakt.

Definicja łańcucha podaży Łańcuch podaży (2) Cooper i in. [1997] ujmuje to zagadnienie prozaicznie: „z prochu w proch”. Integracja kładzie nacisk na koordynację sieci oddzielnych działań zmierzających do osiągnięcia wspólnych celów w zakresie przepływu materiałów i wyrobów (usługi). Cele te obejmują obsługę ostatecznego klienta oraz zapewnienie skuteczności operacji wchodzących w skład łańcucha. Przepływ wyrobów przekracza granice zarówno funkcjonalne (produkcja, składowanie zapasów, transport), jak i organizacyjne (wytwórcy, przewoźnicy, dystrybutorzy i klienci). Przekracza on również granice geograficzne, wiąże się bowiem z globalną podąż i globalnym rynkiem (globalny popyt)

Definicja łańcucha podaży Nastawienie na klienta (1) W przytoczonych ujęciach przyjmuje się założenie, że łańcuch podaży wychodzi naprzeciw zapotrzebowaniom klienta i że klient otrzymuje wyroby „z półki sklepowej”. Jest to charakterystyczne dla łańcucha wartości M. Porter’a. Jest to nastawienie na „popychanie” (push); wyroby i materiały zmierzają ku ostatecznemu rynkowi siłą prognozowanego popytu. Nowszy pogląd przyjmuje, że to klienci zapoczątkowują decyzje podejmowane w łańcuchu podaży, określając konfiguracje wyrobów oraz inicjując zamówienia, które „przeciągają” (pull) wyroby przez łańcuch. Łańcuch wyrobów zaczyna się od klienta, a decyzje przepływają w kierunku przeciwnym niż podaż, wpływają nawet na wybór elementów łańcucha podaży.

Definicja łańcucha podaży Nastawienie na klienta (2) Decyzje podejmowane poprzez sieć internetową wyznaczają procesy zachodzące w łańcuchu podaży. Podobna koncepcja jest strumień wartości, który zaczyna się od klienta, określa ostateczny wyrów i wielkość jego produkcji, wyznacza czynności, a następnie łącznie określa rolę wspólników i wkład, jaki wnoszą oni w wytworzona wartość.

Definicja łańcucha podaży Wielorakie ujęcie łańcucha podaży (1) Każda firma podejmuje niezależne decyzje. Narzędziami logistyki są transport, zapasy i informacja. Logistyka kładzie nacisk na integrację funkcjonalną (dotyczącą wykonywanych działań), jak np. równoważenie zdolności produkcyjnych z poziomem zapasów surowców (materiałów, półfabrykatów itp.,) zapasów wyrobów gotowych. Zazwyczaj nie zajmuje się ona decyzjami operacyjnymi innych firm. W praktyce zakres tego pojęcia staje się obszerniejszy z powodu konieczności osiągania szerszych celów.

Definicja łańcucha podaży Wielorakie ujęcie łańcucha podaży (1) projektowanie zaopatrzenie produkcja marketing finanse transport wyrobów Przepływ wyrobów Rys.2 Przepływ wyrobów w logistyce

Definicja łańcucha podaży Wielorakie ujęcie łańcucha podaży (2) Logistyka współdziała ze wszystkimi obszarami w firmie. Jak przekroczyć bariery funkcjonalne ? Dziedzina wytwarzania wyrobów interpretuje łańcuch podaży jako rozszerzoną fabrykę, z kolejnymi dostawcami wnoszącymi swój wkład w końcowy etap produkcji, po którym następuje dystrybucja. Najsilniejszym argumentem (za logistyką) jest fakt, że jest ona elementem centralnym. Przetwarzanie materiału na wyroby stanowi samą istotę operacji podaży. Zapadające w łańcuchu podaży decyzje, dotyczące miejsca produkcji oraz sposobów jej powiązania z innymi etapami działalności przedsiębiorstwa, rozszerzają zakres decyzji operacyjnych poza konwencjonalne ujęcie fabryki. Wytwarzanie wyrobów oddziałuje zarówno na podaż materiałów (zaopatrzenie) jak i na dystrybucję. Decyzje produkcyjne z kolei kształtowane są przez wymagania z innych dziedzin działalności.

Definicja łańcucha podaży Wielorakie ujęcie łańcucha podaży (2) dostawca firma klient GRANICE LOGISTYKI transport zapasy harmonogramy informacje Rys.3.a. Logistyka w łańcuchu podaży

Rys.3.b. Logistyka w łańcuchu podaży dostawca firma klient t z h i t z h i t z h i GRANICE ŁAŃCUCHA PODAŻY Rys.3.b. Logistyka w łańcuchu podaży

Definicja łańcucha podaży Wielorakie ujęcie łańcucha podaży (2) Ujęcie strategiczne uznaje istnienie zasadniczego czynnika umożliwiającego prowadzenie działalności  koordynacji działań poszczególnych organizacji. [INTEGRACJA ŁAŃCUCHA LOGISTYCZNEGO; ZINTEGROWANE ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM LOGISTYCZNYM/DOSTAW] . W koncepcji łańcucha prowadzenie działalności rozciąga się na cały łańcuch, łącznie z przewoźnikami, klientami i jednostkami zajmującymi się obsługą. Szczegóły tego, co i jak należy koordynować, pozostawia się specjalistom

Definicja łańcucha podaży Charakterystyka łańcucha podaży (1) Łańcuch podaży ma cechy, które same w sobie nie są czymś znaczącym. Dopiero występując łącznie stawiają nowe zadania zarządzaniu. Istotne właściwości łańcucha podaży: Ł. p. jest pełnym procesem dostarczania towarów i usług ostatecznym użytkownikom; Ł. p. obejmuje wszystkich uczestników, łącznie z prowadzącymi działania logistyczne, poczynając od pierwszego dostawcy materiałów, aż po ostatecznego użytkownika; Zakres działań łańcucha podaży obejmuje zaopatrzenie, produkcję, i dystrybucję; Zarządzanie przekracza granice organizacji i obejmuje planowanie i nadzór nad działaniami innych jednostek organizacyjnych; Powszechny system informacji, dostępny wszystkim uczestnikom, umożliwia koordynowanie działań organizacji; Organizacje uczestniczące w łańcuchu osiągają swoje własne, jednostkowe cele, dzięki funkcjonowaniu łańcucha jako całości.

Definicja łańcucha podaży Charakterystyka łańcucha podaży (2) Łańcuch podaży zarówno rozszerza zakres pojęcia logistyki, jak też tworzy system organizacyjny mający własne cechy. Zarządzanie łańcuchem nie tylko wiąże ze sobą jednostki operacyjnie, lecz ponadto obejmuje pełen zakres działań wchodzących w obręb podaży – produkcję, zaopatrzenie – dystrybucję. Kierowanie tą interakcją staje się celem zarządzania łańcuchem (logistycznym/podaży) musi ono przejąć na siebie odpowiedzialność za wszystkie decyzje, które wpływają na łańcuch oraz podejmować decyzje dotyczące systemu jako całości.

Definicja łańcucha podaży Charakterystyka łańcucha podaży (3) 13 listopada 2005 r. Łańcuch podaży/logistyczny staje się pełnoprawną organizacją, „nadorganizacją”, wiążącą ze sobą działania swoich uczestników. Zarazem przynależność do łańcucha podaży jest zmienna. Jednostkowe organizacje, będące jego uczestnikami, dążą do swoich własnych celów. Mogą również konkurować ze sobą o pozycję w łańcuchu, udział w zyskach a nawet o dostęp do uczestnictwa. Organizacje uczestniczące w łańcuchu podaży/logistycznym mogą jednocześnie należeć do innych łańcuchów podaży.

JAK ROZUMIEĆ ŁAŃCUCH PODAŻY Zrozumienie, czym jest łańcuch podaży, stanowi warunek pozwalający zarządzać nim. Obejmuje on trzy zadania: Stworzenie podstaw do analizy, Poznanie systemowego charakteru łańcucha podaży, Poznanie procesu, który w nim zachodzi. ponieważ łańcuchy podaży (logistyczne) nabierają charakteru globalnego w wymiarze geograficznym, konieczne jest również stwierdzenie, jaki wpływ wywiera tu środowisko oraz jakie są inne oddziaływania, wynikające zarówno z czynników związanych z jednostkowymi krajami gospodarzami jak i zjawiskiem przedsiębiorstwa globalnego.

JAK ROZUMIEĆ ŁAŃCUCH PODAŻY Podstawowe elementy łańcucha podaży. (1) Zatrzymajmy umownie łańcuch i w sytuacji statycznej zidentyfikujmy jego główne elementy, którymi są: Działania, Organizacyjne, oraz Procesy i operacje. Łącznie tworzą one wieloogniwowy ciąg technologiczny (long-linked-technology) w otaczającym procesy środowisku.

JAK ROZUMIEĆ ŁAŃCUCH PODAŻY Podstawowe elementy łańcucha podaży. (2) Zasadniczego znaczenia nabierają działania. Cały proces przepływu wyrobów obejmuje ciąg działań i czynności, które tworzą wartość dodaną i zmieniają cechy przepływu wyrobów. Działania wykonywane są przez jednostki organizacyjne, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Organizacje te stają się zatem źródłem zasobów dla łańcucha podaży (logistycznego) i są odpowiedzialne za wykonywanie tych działań.

JAK ROZUMIEĆ ŁAŃCUCH PODAŻY Podstawowe elementy łańcucha podaży. (3) Działalność podstawowa działania Zarądzanie łańcuchem podaży procesy organizacje Popyt Dystrybucja Produkcja Zaopatrzenie Wyrób Zarządzanie przedsiębiorstwem środowisko Rys.4 Podstawowe elementy łańcucha podaży

JAK ROZUMIEĆ ŁAŃCUCH PODAŻY Ujęcie systemowe Łańcuch podaży jest zarówno siecią jak i systemem. Cechy sieci to ciąg powiązań miedzy jednostkami organizacyjnymi, służących przepływowi wyrobów i dostarczaniu informacji. Właściwości systemu natomiast to wzajemna zależność miedzy działaniami, organizacjami i procesami. Elementy zewnętrzne stają się środowiskiem łańcucha podaży. Są to w istocie czynniki wywierające wpływ jednostronny, np. odmienne elementy techniki, konkurencja, a nawet strategi przedsiębiorstwa.

Procesy zachodzące w łańcuchu podaży. Łańcuch podaży obejmuje pięć procesów operacyjnych [McGrath, Hoole, 1992]. Wyrób. Projekt wyrobu wyznacza procesy produkcyjne. Określa on również wymagania logistyczne dotyczące transportu, zapasów i terminów dostaw. Produkcja. Produkcja i związane z nią procesy tworzą wartość dodaną w toku przepływu wyrobów. To, w jaki sposób przebiega produkcja, również oddziałuje na zapasy, transport i terminy dostaw. Zaopatrzenie. Zaopatrzenie, czyli dokonywanie zakupów, łączy ze sobą różne etapy produkcji. W efekcie działy zakupów stają się „menedżerami produkcji zewnętrznej”. Dystrybucja. Zapewnia związek miedzy produkcją a rynkiem. Oddziałuje na logistykę poprzez wymagania rynku dotyczące obsługi i skuteczności. Zarządzanie popytem. Obejmuje ono kilka powiązanych ze sobą działań dotyczących rynku – prognozowanie, realizację zamówień klientów, koordynację rynku oraz działania pomocnicze przy sprzedaży.

Procesy zachodzące w łańcuchu podaży. Zadania zarządzania. (1) Główne zadanie zarządzania polega na integrowaniu każdego etapu łańcucha z szerszym systemem. Jednostkowe organizacje na każdym etapie nadal zarządzają zasobami, wyznaczają cele i dążą do indywidualnych celów. Koordynacja jest koniecznością. Staje się ona mpodstawą ograniczania liczby aktywów fizycznych; to z kolei ogranicza koszty i usprawnia reagowanie na zmiany. Głównym zadaniem zarządzania staje się koordynacja – sprawienie, by popyt rynkowy i zamówienia klienta stały się widoczne w całym łańcuchu oraz pokierowanie zgodnym wysiłkiem zmierzającym do ich zaspokojenia i realizacji.

Procesy zachodzące w łańcuchu podaży. Zadania zarządzania. (1) STRATEGIA ZARZĄDZANIE AKTYWAMI KOORDYNACJA ZARZĄDZANIE KOSZTAMI KLIENCI Rys.5. ZARZĄDZANIE ŁAŃCUCHEM PODAŻY