Prawo administracyjne ćwiczenia mgr Paweł Dąbrowski pdabrow@wspiz.edu.pl

Podział terytorialny - rodzaje Podział zasadniczy – podział tworzony dla potrzeb administracji ogólnej, zarówno rządowej, jak i samorządowej; Podział pomocniczy – tworzony dla organów o pomocniczym charakterze w stosunku do organów podstawowych; Podział specjalny – podział tworzony dla potrzeb organów administracji niezespolonej.

PODZIAŁ ZASADNICZY Typy jednostek terytorialnych, wg kryterium ich utworzenia: Historyczne; Racjonalistyczne. Historyczne – zostały ukształtowane w odległej przeszłości, a współcześnie wprowadza się do ich organizacji jedynie niewielkie zmiany (angielskie hrabstwo i parafia – istniejące od czasów średniowiecza, ziemia w Szwecji, prowincje w Holandii); Racjonalistyczne – o ich utworzeniu zadecydowały przesłanki inne niż tradycja historyczna (np. departamenty we Francji).

Struktura organizacyjna

Podział terytorialny - wieloszczeblowość Podział jednostopniowy – najmniejsze państwa (np. Luksemburg); Podział dwustopniowy – tradycyjnie występuje w Skandynawii i od lat 70. w Anglii; (np. Szwecja – 24 jednostki wyższego szczebla oraz ok. 300 gmin); Podział trójstopniowy – typowy dla państw federalnych, m.in. USA (stany, hrabstwa, jednostki gminne), RFN, Austria, Szwajcaria, Belgia. Obecny także we Francji (gmina, region funkcjonalny, departament) i Polsce; Podział czterostopniowy i dalej – b. rzadko stosowany (Niemcy za Bismarca).

AKTY PRAWNE – PODZIAŁ TERYTORIALNY KRAJU Konstytucja; Ustawa o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału państwa; Ustawa o samorządzie gminnym; Ustawa o samorządzie powiatowym; Ustawa o administracji rządowej w województwie; Inne.

Konstytucja Art. 15 1. Ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizację władzy publicznej. 2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa.

Decentralizacja Decentralizacja jest sposobem organizacji aparatu administracyjnego, w którym organy niższego stopnia nie są hierarchicznie podporządkowane organom wyższego stopnia. Hierarchiczne podporządkowania oznacza taką zależność, w której organ wyższy ma możliwość kierowania pracą organu niższego za pomocą poleceń oraz decyduje o obsadzie personalnej organu niższego.

Konstytucja cd. Art. 152 ust. 1: Przedstawicielem Rady Ministrów w województwie jest wojewoda. Art. 164 ust. 1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. Ust. 2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. Ust. 3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego.

Zmiany Województwo: Powiat: Gmina: Likwidacja lub utworzenie nowego – zmiana ustawy; Zmiana granic – rozporządzenie RM Powiat: Likwidacja, utworzenie nowego, zmiana granic – rozporządzenie RM; Gmina: Likwidacja, utworzenie nowego, zmiana granic – rozporządzenie RM.

Miasta na prawach powiatów Miasta powyżej 100 tys. mieszkańców; Miasta, które przestały być siedzibą wojewody w 1998 r. Art. 92 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym.  Funkcje organów powiatu w miastach na prawach powiatu sprawuje: 1) rada miasta, 2) prezydent miasta. 2. Miasto na prawach powiatu jest gminą wykonującą zadania powiatu na zasadach określonych w tej ustawie.

JEDNOSTKI POMOCNICZE Jednostki pomocnicze powołuje Rada Gminy w drodze uchwały; Rada Gminy uchwala statut jednostki pomocniczej, określający jej organizację i zakres działania.

Podziały specjalne – Straż Graniczna

PODZIAŁY POMOCNICZE Sołectwa; Dzielnice; Osiedla; Miasto położone na terenie gminy; Inne.

STRUKTURA ORGANÓW ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ ORGANY ADM. SAMORZĄDOWEJ – ORGANY STANOWIĄCE ORGANY ADM. SAMORZĄDOWEJ – ORGANY WYKONAWCZE WOJEWÓDZTWO WOJEWODA, ADM. ZESPOLONA, NIEZESPOLONA SEJMIK WOJEWÓDZTWA ZARZĄD WOJEWÓDZTWA + MARSZAŁEK WOJEWÓDZTWA POWIAT KIEROWNICY SŁUŻB INSPEKCJI I STRAŻY RADA POWIATU ZARZĄD POWIATU + STAROSTA GMINA RADA GMINY WÓJT, BURMISTRZ, PREZYDENT

TERENOWA ADMINISTRACJA RZĄDOWA  Administrację rządową na obszarze województwa wykonują: 1) wojewoda, 2) działający pod zwierzchnictwem wojewody kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, w imieniu: a) wojewody, z ustawowego upoważnienia, b) własnym, jeżeli ustawy tak stanowią, 3) organy administracji niezespolonej, 4) organy samorządu terytorialnego, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej wynika z ustawy lub z zawartego porozumienia, 5) działający pod zwierzchnictwem starosty kierownicy powiatowych służb, inspekcji i straży, wykonujący zadania i kompetencje określone w ustawach, 6) organy innych samorządów, jeżeli wykonywanie zadań administracji rządowej następuje na podstawie ustawy lub porozumienia.

WOJEWODA Wojewoda jest: 1) przedstawicielem Rady Ministrów w województwie, 2) zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej, 3) organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego, 4) organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią, 5) reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

USTANOWIENIE ORGANÓW ADM. NIEZESPOLONEJ Art. 5 ust. 1 ustawy o administracji rządowej w województwie:  Ustanowienie organów administracji niezespolonej może następować wyłącznie w drodze ustawy, jeżeli jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem wykonywanych zadań lub terytorialnym zasięgiem działania przekraczającym obszar jednego województwa. Wykaz organów administracji niezespolonej określa załącznik do ustawy.

ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA - PRZYKŁADY Dowódcy okręgów wojskowych, wojskowi komendanci uzupełnień Dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej Dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej Dyrektorzy urzędów morskich Dyrektorzy urzędów statystycznych Dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej Komendanci oddziałów Straży Granicznej, Okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego Państwowi inspektorzy sanitarni Powiatowi oraz graniczni lekarze weterynarii

Tematy do samodzielnego przerobienia Ewolucja podziału terytorialnego w Polsce; Tryb łączenia, zmiany granic i likwidacji województwa, powiatu i gminy; Tryb powoływania jednostek pomocniczych; Organizacja administracji rządowej według ustawy o administracji rządowej w województwie.

Na następne zajęcia Przeczytać rozdziały poświęcone ustrojowi administracyjnemu Warszawy oraz samorządowi terytorialnemu.