„ Niewidomi widzialni w Zagłębiu!” Święto Białej Laski „ Niewidomi widzialni w Zagłębiu!” Przykład dobrej praktyki realizowanej w Specjalnym Ośrodku Szkolno – Wychowawczym dla Dzieci Słabo Widzących i Niewidomych im. Zofii Książek – Bregułowej 41-303 Dąbrowa Górnicza ul. Wybickiego 1 tel. (032) 261-22-45 e – mail: osw@dabrowa.pl Dyrektor placówki : mgr Violetta Trzcina Autorzy pomysłu : Nauczyciele i uczniowie SOSW

1.Geneza : SOSW dla Dzieci Słabo Widzących i Niewidomych jest placówką istniejącą od 1990 roku. Skupia dzieci i młodzież z dysfunkcją wzroku z Zagłębia i Śląska. 15 października na całym świecie obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Białej Laski. Jest to Święto osób niewidomych i słabo widzących, mające zwrócić uwagę na funkcjonowanie w społeczeństwie osób niepełnosprawnych. Święto stało się to dobrym przyczynkiem do zwrócenia uwagi na osoby słabo widzące i niewidome w naszym regionie. Od 2006 roku SOSW organizuje na przełomie października i listopada uroczystość, która skupia środowisko osób niewidomych i słabo widzących.

2.Cele : Zwrócenie uwagi na funkcjonowanie dzieci, młodzieży i osób dorosły z dysfunkcją wzroku w społeczeństwie osób pełnosprawnych. Integracja środowiska osób niepełnosprawnych ze środowiskiem ich rówieśników. Rozwijanie umiejętności wyrażanie własnych emocji i przekazywania uczuć w postaci przygotowywania przedstawień teatralnych, interpretacji piosenek i twórczości własnej uczniów. Doskonalenie umiejętności organizacyjnych uczniów, umiejętności współdziałania w zespole.

3. Czas trwania : Święto Białej Laski jest projektem cyklicznym trwa od 2006 roku, zawsze na przełomie października i listopada. Przygotowania trwają około 2 miesięcy, sama uroczystość 1 dzień, imprezy towarzyszące w sumie około 1 miesiąca. W roku 2011 już po raz szósty było organizowane w SOSW dla Dzieci Słabo Widzących i Niewidomych w Dąbrowie Górniczej.

4. Zaangażowane środki : W projekt zaangażowani są: ■ Dyrektor SOSW ■ Wicedyrektorzy SOSW ■ Nauczyciele SOSW ■ Rada Rodziców SOSW ■ Uczniowie SOSW ■ Stowarzyszenie „Razem do celu” działające przy SOSW Środki finansowe na zorganizowanie uroczystość pozyskiwane są ze Stowarzyszenia, sponsorów oraz Rady Rodziców.

5. Kolejne etapy wdrażania pomysłu : Święto Białej Laski miało już 6 urodziny, w związku z tym jego formuła od początku istnienia ulegała zmianom i ewoluowała. Pierwsze dwie uroczystości w latach 2006, 2007 organizowane były w formie spotkań środowiska osób działających na rzecz niepełnosprawnych: przedstawicieli Polskiego Związku Niewidomych oraz władz miasta. Towarzyszyły temu montaże słowno – muzyczne przygotowane przez uczniów wraz z nauczycielami, przedstawiające historię Białej Laski, prezentujące twórczość niewidomych poetów i pisarzy. Scenografię również przygotowywali uczniowie i jest to tradycja do dnia dzisiejszego.

Kolejne lata Święta Białej Laski – od roku 2008 - nieco zmieniły swa formułę. Stały się działaniami na rożnych płaszczyznach- pod ogólnym hasłem „ Niewidomi widzialni w Zagłębiu”- w Ośrodku zorganizowano Miejski Konkurs Fotograficzny i Poetycki „ Dłońmi pojąć świat” oraz prozatorski „Gdybym był czarodziejem”, które rozpoczęły się dwa miesiące wcześniej, a zakończyły wystawą w Dniu Uroczystości. W jury konkursowym zasiedli, m.in. artysta plastyk, artysta kabaretowy – autor tekstów, nauczyciele poloniści.

Święto Białej Laski stało się również pretekstem do wypowiedzi młodzieży na temat swojej niepełnosprawności, była to wypowiedź satyryczna, zdystansowana, młodzież wraz z nauczycielami wzięła udział w warsztatach filmowych i nakręcony został film, pt. „Prawdziwa Historia Białej Laski”. Licealiści SOSW stanęli po dwóch stronach kamery, byli reżyserami, scenarzystami, scenografami, aktorami, charakteryzatorami i sami zmontowali film. Jego prapremiera miała miejsce w Szkole podczas obchodów Święta Białej Laski. Ponadto w czasie trwania uroczystości młodzież w sposób zabawny , ale również wzruszający przedstawiła rozmaite wariacje na temat białej laski. Została też przygotowana prezentacja multimedialna na temat osób niewidomych w historii świata.

Również w roku 2008 został wydany biuletyn podsumowujący obchody uroczystości, w nim opublikowano zwycięskie konkursowe zdjęcia, wiersze i prozę. Rokrocznie obchodom Białej Laski sekundują władze miasta Dąbrowy Górniczej, zaprzyjaźnieni sponsorzy, rodzice uczniów, absolwenci oraz Polski Związek Niewidomych, podczas uroczystości przyznawane są złote, srebrne i brązowe odznaki PZN.

Uroczystość w kolejnych latach, zachowując swą nową formułę, pozwalała na wprowadzanie nowych elementów - prezentację sprzętów i pomocy osobom niewidomym w życiu codziennym, organizowanie stoisk z pomocami tyfloinformatycznymi. Zawsze towarzyszą jej nowatorskie, innowacyjne pomysły.

Sala doświadczania świata

W roku 2011 zorganizowano kawiarenkę zapachów i smaków, w której można było przy pomocy zmysłu smaku, węchu i dotyku poznawać przestrzeń. Od roku 2011 dzieci i młodzież Ośrodka przyznają Nagrodę Przyjaciela Ośrodka, która wręczana jest osobom pracującym i działającym dla dobra osób z dysfunkcją wzroku. Przyjmujący nagrody, muszą wypić sok z cytryny i nie wolno się im skrzywić.

Nie sposób zmierzyć w postaci liczbowej efektów i rezultatów organizacji uroczystości Białej Laski w Dąbrowie Górniczej. Oczywiście można powiedzieć, że wzrosła świadomość mieszkańców miasta na temat osób niepełnosprawnych wzrokowo – młodzież przeprowadzała ankietę na temat znajomości problemu wśród mieszkańców miasta, informacje o Dniu Białej Laski w SOSW i relacje z niego pojawiały się na stronach UM, lokalnych gazet i czasopism oraz w branżowych tyflologicznych pismach. Jednak najistotniejszym efektem jest chyba zainteresowanie dzieci i młodzieży samym świętem- chęć uczestniczenia w przygotowaniach, pomoc organizatorska, ciągłe rozwijanie własnych możliwości i przekraczanie własnych granic- tremy, nieśmiałości, bierności, niewiary w swoje możliwości. 6. Wymierne efekty

Ważnym efektem działań jest wpisanie się na trwałe w kalendarz uroczystości w Dąbrowie Górniczej. Istotne jest też nawiązywanie kontaktów z osobami spoza środowiska szkolnego, które wspierają SOSW w jego działaniach. Również sami nauczyciele poszerzają swoje umiejętności organizatorskie - pozyskują sponsorów, doskonalą warsztat filmowy, organizują konkursy, koordynują działania uczniów, przeprowadzają lekcje na temat niepełnosprawności.

Istotne wydaje się też wzmacnianie tradycji szkoły - uroczystości rozpoczynają się wprowadzeniem sztandaru szkoły oraz hymnem państwowym i hymnem szkoły. SOSW od roku 2010 ma patrona - jest nim niewidoma aktorka i poetka Zofia Książek - Bregułowa, której wiersze stały się kanwą uroczystości w roku 2010 połączonej z dwudziestoleciem istnienia szkoły.

Wnioski z realizacji projektu Święta Białej Laski: 7. Wnioski i pomysły : Wnioski z realizacji projektu Święta Białej Laski: ■ Kontynuacja realizacji uroczystości w latach następnych ■ Poszerzenie działań związanych z działalnością wydawniczą Szkoły ■ Docieranie do szerszej grupy odbiorów- być może współpraca ze szkołami masowymi ■ Przeprowadzenie warsztatów dla rodziców z zakresu pomocy prawnej ■ Przeprowadzenie warsztatów dla wolontariuszy z zakresu pomocy osobom niewidomym

8. Dlaczego pomysł warto kontynuować? Realizacja projektu Święto Białej Laski jest niełatwa, ale stanowi wyzwanie organizacyjne dla całej społeczności szkolnej. Jest to jedyna tego typu uroczystość szkolna w regionie. Nietypowość stanowi jej siłę. Świętując Dzień Niewidomych i Słabo Widzących mówimy o ich możliwościach, problemach, ograniczeniach i perspektywach. Pokazujemy społeczności Śląska i Zagłębia znaczenie specjalistycznej pomocy dzieciom i młodzieży z dysfunkcją wzroku .Dajemy wsparcie i możliwość wypowiedzi samym zainteresowanym i ich rodzicom. Integrujemy środowisko osób związanych z pracą na rzecz dzieci i młodzieży niepełnosprawnej wzrokowo.

9.Przeszkody, które należy pokonać. Błędy , których należy unikać : W sześcioletniej praktyce związanej z realizacją uroczystości wiele sytuacji zmuszało do coraz lepszego organizowania Święta. Czasem było to zastępstwo młodych aktorów występujących w przedstawieniach, czasem bardzo szczegółowe zaplanowanie czasu na wykonanie poszczególnych działań. Regułą jest też, że w przydziale nauczycielskich czynności dodatkowych znajduje się koordynacja święta Białej Laski i to właśnie koordynatorzy sami dobierają sobie grono współpracowników oraz współpracujących uczniów, dyrekcja SOSW pozostawia wolną rękę w zakresie koncepcji corocznego przebiegu święta. Jest to wypracowany zwyczaj, który ułatwia pracę.

Ważna jest wcześniejsza praca nad organizacją święta - z ok Ważna jest wcześniejsza praca nad organizacją święta - z ok. 2-3 miesięcznym wyprzedzeniem planowanie terminu uroczystości - jest on ruchomy - opracowanie koncepcji, hasła, konkursów, przygotowanie związanych z tym zaproszeń, na których niejednokrotnie jest cały plan uroczystości. Istotne jest wcześniejsze zorganizowanie pomocy finansowej sponsorów - zabezpieczenie nagród w konkursach. Bardzo ważne jest przygotowanie występujących uczniów, opracowanie scenariusza uroczystości oraz aranżacja piosenek, jest to szczególnie istotne ze względów zdrowotnych podopiecznych - ich pobytów w klinikach, leczenia oraz możliwości zapamiętywania .

Zofia Książek - Bregułowa „W życiu każdy czyn powstaje z wielkiego marzenia" Zofia Książek - Bregułowa

Dyrektor placówki : mgr Violetta Trzcina Rodzice małoletnich uczniów wyrazili zgodę na rozpowszechnianie wizerunku swoich dzieci oraz rozpowszechnianie ich danych osobowych zgodni z przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz.U. z 2000r. Nr 80, poz.904 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz.U z 2002r. Nr 101, poz.926 z późn. zm.). Dyrektor placówki : mgr Violetta Trzcina Autorzy prezentacji :mgr Elżbieta Chycka mgr Małgorzata Łydka mgr Renata Rokosz mgr Magdalena Piekarska