Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 Założenia Umowy Partnerskiej Warszawa, 23 października 2012 1

Zasady programowania środków UE na lata 2014-2020 Zintegrowane podejście – objęcie Wspólnymi Ramami Strategicznymi funduszy polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i wspólnej polityki rybackiej; Koncentracja tematyczna – ukierunkowanie wsparcia na celach wskazanych w strategii Europa 2020; Ukierunkowanie na rezultaty - nacisk na wartość dodaną inwestycji współfinansowanych z budżetu unijnego i ich znaczenie w osiąganiu wspólnych celów rozwojowych, wprowadzanie warunkowości ex-ante; Uwzględnianie wymiaru terytorialnego –lepsze wykorzystanie potencjałów regionów i ich poszczególnych terytoriów. Wielopoziomowe zarządzanie

KPZK Krajowy Program Reform Umowa Partnerstwa w europejskim i krajowym systemie dokumentów strategicznych ZAŁOŻENIA UMOWY PARTNERSTWA Strategia Rozwoju Kraju 2020 Strategie Zintegrowane w tym KSRR KPZK Europa 2020 Zalecenia Rady UE dla Polski Pakiet rozporządzeń UE na lata 2014-2020 Krajowy Program Reform

Cele rozwojowe Polski w perspektywie 2020 roku Celem strategicznym realizowanym do 2020 roku jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Osiągnięcie tego celu będzie realizowane w ramach 3 obszarów strategicznych: Sprawne i efektywne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna.

Celem w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020 będzie Cele wykorzystania środków UE Celem w ramach nowej perspektywy finansowej 2014-2020 będzie oparcie rozwoju na dalszym zwiększaniu konkurencyjności gospodarki, poprawie spójności społecznej i terytorialnej (przez likwidowanie istniejących barier rozwojowych) i podnoszeniu sprawności i efektywności państwa. poprzez wszystkie 11 celów tematycznych wynikających z projektów rozporządzeń UE Cel ten będzie realizowany w ramach trzech obszarów: wsparcie dla zwiększania konkurencyjności gospodarki poprawa spójności społecznej i terytorialnej podnoszenie sprawności i efektywności państwa

Dokumenty strategiczne na nową perspektywę finansową Umowa Partnerstwa (dokument opisujący strategię wykorzystania środków UE do realizacji celów rozwojowych kraju) Krajowe Programy Operacyjne w ramach polityki spójności Krajowe Programy Operacyjne w ramach WPR i WPRyb Regionalne Programy Operacyjne w ramach polityki spójności Programy EWT 15 RPO w regionach słabiej rozwiniętych RPO dla Mazowsza 6

Zarys programów operacyjnych Mając na uwadze zapewnienie efektywności i komplementarności interwencji podejmowanych ze środków europejskich z jednej strony, z drugiej zaś aspekty wdrożeniowe, takie jak potencjał instytucjonalny czy konieczność zapewnienia koordynacji, zaproponowano poniższy układ programów operacyjnych. Program Fundusz Szacunkowa alokacja na program (w %) Instytucja zarządzająca Polityka Spójności 1. Program dotyczący innowacyjności, badań naukowych i ich powiązań ze sferą przedsiębiorstw EFRR[1] 10 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 2. Program dotyczący gospodarki niskoemisyjnej, ochrony środowiska, przeciwdziałania i adaptacji do zmian klimatu, transportu i bezpieczeństwa energetycznego EFRR, FS[2] 39 3. Program dotyczący rozwoju cyfrowego; EFRR 3 4. Program pomocy technicznej; 1 5. Program dotyczący Polski Wschodniej – program ponadregionalny 6. Program dotyczący rozwoju kompetencji i umiejętności oraz dobrego rządzenia; EFS[3] 4 7. Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej* 8. Regionalne Programy Operacyjne EFRR, EFS Zarządy województw suma 100 Wspólna Polityka Rolna i Rybacka Program dotyczący rozwoju obszarów wiejskich EFRROW [4] 96 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Program dotyczący rozwoju obszarów morskich i rybackich EFMR[5] * Ich liczba zostanie przesądzona w wyniku ustaleń międzynarodowych [1] EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego [2] FS – Fundusz Spójności [3] EFS – Europejski Fundusz Społeczny [4] EFROW – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich [5] EFMR –Europejski Fundusz Morski i Rybacki

Lepsze dostosowanie B+R do potrzeb rynku Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji Pobudzenie popytu na innowacje i prace rozwojowe: Lepsze dostosowanie B+R do potrzeb rynku Wsparcie innowacyjnych przedsiębiorstw Rozwój proinnowacyjnych postaw wśród przedsiębiorców i społeczeństwa oraz kadry naukowej

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych budowa infrastruktury szerokopasmowego Internetu, wsparcie dla przedsiębiorstw (szczególnie mikro, małych i średnich) w zakresie m.in.. rozwoju produktów i usług opartych na TIK, wsparcie rozwoju e-usług sektora publicznego (e-administracja, e-zamówienia publiczne, e-zdrowie, e-edukacja, e-sądy, itp.), zwiększane kompetencji cyfrowych, szczególnie poprzez edukację dzieci i młodzieży oraz administracji publicznej, wsparcie tworzenia otwartych zasobów publicznych, w tym: dostępu do informacji publicznej wsparcie digitalizacji wspólnego dziedzictwa kulturowego, naukowego i edukacyjnego; kontynuowanie wsparcia na rzecz e-integracji

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 3. Podnoszenie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego oraz sektora rybołówstwa i akwakultury wspomaganie środowiska okołobiznesowego, rozwijanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych, poprawa produktywności przedsiębiorstw, w szczególności małych o największym potencjale wzrostu w wybranych branżach, mających największe znaczenie dla gospodarek, wspieranie przedsiębiorstw o największym potencjale do wzrostu i zatrudnienia wpływających na zmiany struktury wytwarzania PKB, wspieranie działalności gospodarczej przedsiębiorstw, promocja działalności MSP za granicą, wspieranie konkurencyjności rybołówstwa i akwakultury.

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach promowanie produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii, promowanie efektywności energetycznej oraz użycia OZE w przedsiębiorstwach, wspieranie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE w budynkach publicznych i sektorze mieszkaniowym; zwiększenie efektywności energetycznej w odniesieniu do infrastrurktry publicznej; ograniczenie strat energii na etapie przesyłu i dystrybucji; promowanie wysokosprawnej kogeneracji energii cieplnej i elektrycznej w oparciu o popyt na użytkową energię cieplną; promowanie zrównoważonej mobilności miejskiej, promowanie inwestycji umożliwiających wzrost wydajności i efektywności energetycznej w produkcji rolno-spożywczej.

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 5. Promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem realizacja kluczowych inwestycji służących zapobieganiu powodziom w dorzeczu Górnej Wisły i Odry, realizacja inwestycji, w szczególności kompleksowych, zmniejszających ryzyko wystąpienia powodzi, zabezpieczenie przez niekorzystnymi zjawiskami pogodowymi i ich następstwami, wspieranie adaptacji rolnictwa i leśnictwa do zmian klimatu, wspieranie zarządzania ryzykiem, wyposażenie i wzmocnienie służb ratowniczych (w tym ratownictwo chemiczno – ekologiczne); rozwój systemów wczesnego ostrzegania i prognowzowania, wzmocnienie zrównoważonego zarządzania wybrzeżami, w tym inwestycje związane z ochroną brzegów morskich.

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystania zasobów dokończenie inwestycji związanych z gospodarką wodno – ściekową, realizacja kluczowych ze względu na zobowiązania wynikające i dyrektywy składowiskowej inwestycji związanych z gospodarką odpadami komunalnymi, realizacja kluczowych inwestycji związanych z gospodarką odpadami przemysłowymi, wspieranie ograniczania emisji oraz efektywnego wykorzystania zasobów przez przedsiębiorstwa, ochrona różnorodności biologicznej, wykorzystująca podejście systemowe oparte o Prioritised Action Framework oraz koncepcje zielonej infrastruktury i usług ekosystemowych, zachowanie wysokiej wartości przyrodniczej, poprawa stanu środowiska w miastach przyczyniająca się do ograniczania zjawiska eksurbanizacji, ochrona i promocja dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim; promowanie i wdrażania rozwiązań na rzecz ochrony środowiska w sektorze rybackim, odtwarzanie i ochrona ekosystemów zależnych od rolnictwa i leśnictwa.

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 7. (1) Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych modernizacja i poprawa stanu technicznego infrastruktury kolejowej oraz podniesienie jakości usług transportu kolejowego (w tym połączenie miast wojewódzkich siecią kolejową o wysokim standardzie); zakończenie budowy podstawowej sieci drogowej TEN-T zapewniającej wzajemną dostępność w relacjach krajowych i międzynarodowych głównych miast i wszystkich regionów; włączenie regionalnej infrastruktury transportowej obsługującej miasta i ośrodki loklane do sieci TEN-T, zwiększenie dostępności przestrzennej obszarów peryferyjnych do regionalnych i subregionalnych ośrodków wzrostu, w tym budowa i modernizacja dróg lokalnych; zwiększenie przepustowości lotnisk w sieci TEN-T i ich lepszą integrację w krajowym systemie transportowym poprzez poprawę dostępności i połączeń z innymi środkami transportu; poprawa dostępności od strony lądu i morza portów morskich oraz rozbudowę i modernizację infrastruktury portowej;

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 7. (2) Promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najważniejszych infrastruktur sieciowych uzupełniające działania w zakresie modernizacji i rozwoju infrastruktury transportu wodnego śródlądowego; wdrażanie rozwiązań sprzyjających podniesieniu bezpieczeństwa transportu i poprawie przepustowości ruchu, m. in. poprzez stosowanie nowoczesnych rozwiązań i technik zarządzania i monitorowania ruchu (ITS); tworzenie infrastruktury służącej rozwojowi transportu multimodalnego; udrożnienie obszarów miejskich poprzez wyprowadzenie ruchu tranzytowego z miast (obwodnice miast, przede wszystkim 18 miast wojewódzkich) oraz rozwój kolei aglomeracyjnej; wsparcie inwestycji dotyczących systemu przesyłu, dystrybucji i magazynowania energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz budowa i rozbudowa terminalu LNG.

Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 8. Wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników wsparciu osób młodych w procesie przejścia z edukacji do zatrudnienia, tworzenie warunków do godzenia ról rodzinnych i zawodowych, m.in. poprzez wsparcie tworzenia i funkcjonowania instytucji opieki nad małymi dziećmi i osobami starszymi; wsparcie osób pozostających bez pracy (m.in. diagnozowanie potrzeb, podniesienie/zmiana kwalifikacji zawodowych, wsparcie znalezieniu zatrudnienia oraz wsparcie na początkowym etapie zatrudnienia); realizacja polityki aktywnego starzenia się na rynku pracy i poza nim, wspieranie tworzenia miejsc pracy; ułatwianie różnicowania działalności i tworzenia nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich zależnych od rybactwa; wsparciu dla osób wychodzących z rolnictwa i rybactwa, modernizacji instytucji rynku pracy, działania z zakresu profilaktyki oraz wysokospecjalistycznej diagnostyki i leczenia chorób największym wpływie na aktywność zawodową tworzenie warunków do godzenia ról rodzinnych i zawodowych;

Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 9. (1) Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem działania z zakresu aktywnej integracji; wspieranie zatrudnienia osób niepełnosprawnych, m.in. poprzez podnoszenie kwalifikacji w celu zwiększenia konkurencyjności na rynku pracy; zwiększenie dostępu do opieki nad dziećmi z rodzin wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem; profilaktyka adresowaną do rodzin zagrożonych dysfunkcją poprzez m.in. wsparcie dla placówek wparcia dziennego, system pieczy zastępczej; aktywizacja społeczno-zawodową osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem (m.in. programy integracji społecznej, e-integracja), rozwój ekonomii społecznej; podnoszenie jakości i dostępności podstawowych usług publicznych (zdrowie, edukacja, kultura, pomoc społeczna, etc.), zgodnie ze zróżnicowaniami terytorialnymi (na obszarach wiejskich, obszarach marginalizacji w metropoliach, etc.),

Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 9. (2) Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem zwiększenie dostępności do świadczeń medycznych w zakresie Państwowego Ratownictwa Medycznego oraz zwiększenie dostępności i jakości świadczenia usług zdrowotnych, wsparcie kompleksowych projektów (łączących wymiar społeczny, ekonomiczny fizycznej odbudowy) rewitalizacji miast i innych obszarów zdegradowanych; programy dedykowane ograniczaniu zasięgu ubóstwa na obszarach wiejskich i miejskich szczególnie zagrożonych marginalizacją; promowanie rozwoju lokalnego sprzyjającego wzmacnianiu integracji społecznej; wsparcie wynikających ze strategii inicjatyw lokalnych odnoszących się do rozwoju potencjałów endogenicznych obszarów ze specyficznymi potrzebami (w tym działania na rzecz zwiększenia dostępności i rozwoju zasobów naturalnych i kulturowych, rozwoju turystyki, działania na rzecz obszarów poprzemysłowych, etc.); wspieranie rozwoju lokalnego na obszarach wiejskich w szczególności poprzez rozwój kierowany przez społeczność lokalną (RKSL).

Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 10. (1) Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie dostosowanie kształcenia i szkolenia do potrzeb regionalnych i lokalnych rynków pracy, wynikających ze specjalizacji wskazanych w regionalnych strategiach, upowszechnienie uczestnictwa osób w uczeniu się przez całe życie, rozwój szkolnictwa wyższego służący powiązaniu kształcenia na poziomie wyższym z gospodarką poprzez kształcenie na kierunkach priorytetowych (w szczególności obszarach nauk ścisłych, technicznych i medycznych), wsparcie innowacyjnej przedsiębiorczości akademickiej oraz staży w przedsiębiorstwach, poprawę jakości programów kształcenia efektywności dydaktyki na uczelniach, zwiększenie umiędzynarodowienia uczelni (m.in. poprzez wsparcie restrukturyzacji i konsolidacji uczelni oraz tworzenie wspólnej i wielofunkcyjnej infrastruktury integrującej lokalne uczelnie i jednostki naukowe), oraz wsparcie kadr naukowych w systemie szkolnictwa wyższego; podniesienie jakości edukacji na każdym poziomie , poprawa jakości oraz powszechności edukacji przedszkolnej,

Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 11 Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej poprawa efektywności i sprawności administracji rządowej i samorządowej, wspomaganie procesu poprawy jakości tworzonego prawa i przejrzystości sposobu jego tworzenia; wsparcie procesu zmian instytucjonalnych w kluczowych dla funkcjonowania gospodarki obszarach, objętych celem 8, 9 i 10 (w szczególności: sprawiedliwość, przedsiębiorczość, edukacja, prawo własności intelektualnej, planowanie przestrzenne, itp.); budowanie zdolności podmiotów realizujących działania z zakresu polityki zatrudnienia, edukacji i polityki społecznej oraz innych polityk objętych kontraktem terytorialnym do realizacji planowanych reform na poziomie krajowym, regionalnym i lokalnym; dalsze działania wspierające rozwój i wzmacniające rolę społeczeństwa obywatelskiego w tworzeniu i zarządzaniu politykami publicznymi, promowanie wykorzystania skutecznych efektywnych narzędzi dialogu społecznego na wszystkich etapach tworzenia i zarządzania politykami publicznymi; budowanie potencjału administracji rządowej i samorządowej w zakresie realizacji projektów w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego.

Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie Strategia wykorzystania środków UE w poszczególnych celach tematycznych Cel tematyczny nr 10. (2) Inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie zwiększenie dostępności do wysokiej jakości edukacji na poziomie podstawowym średnim, w tym zwiększenie dostępu do edukacji dzieci z rodzin wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem, a także zwiększenie dostępu do usług edukacyjnych na obszarach wiejskich; specjalne działania skierowane do obszarów o niskiej dostępności i jakości usług wychowania przedszkolnego oraz edukacji na poziomie podstawowym i średnim wskazanych w regionalnych strategiach rozwoju.; inwestycje w infrastrukturę w obszarze kształcenia zawodowego i szkoleń – uzupełniająco do działań „miękkich”.

Zwiększenie decentralizacji zarządzania środkami europejskimi W nowej perspektywie finansowej nastąpi wzrost udziału środków funduszy strukturalnych (EFS i EFRR) zarządzanych na poziomie regionalnym (w przypadku 15 programów należących do kategorii regionów słabiej rozwiniętych) z ok. 37% do prawie 60%: • ok. 75% środków EFS alokowanych będzie w RPO (obecnie cały EFS na poziomie krajowym), • ok. 55% środków EFRR alokowanych będzie w RPO (obecnie prawie 50%). W przypadku alokacji dla Mazowsza, które jako pierwsze polskie województwo przekroczyło 75 procentowy próg średniej zamożności regionów UE, zakłada się nieco wyższy udział EFRR w programie regionalnym (ok. 60%) w stosunku do całej alokacji dla tego województwa niż w przypadku pozostałych 15 województw, zaś udział EFS zarządzanego regionalnie będzie taki sam jak w pozostałych regionach.

Podejście terytorialne Postrzeganie obszarów ponad granicami administracyjnymi Wykorzystanie indywidualnych potencjałów Analiza występujących barier Dostosowanie interwencji do specyfiki obszarów Pięć wyodrębnionych obszarów strategicznej interwencji państwa (OSI) wybranych na podstawie zapisów KSRR 2010-2020 A. Polska Wschodnia B. Miasta wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne C. Miasta i dzielnice miast wymagające rewitalizacji D. Obszary w szczególności wiejskie o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe E. Obszary przygraniczne F. Inne obszary interwencji w układzie terytorialnym - zależne od decyzji instytucji zarządzającej

Zastosowanie instrumentów rozwoju terytorialnego W ramach perspektywy finansowej 2014-2020 KE zaproponowała nowe instrumenty wspierające rozwój terytorialny: Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (ZIT) instrument zwiększający zaangażowanie miast i obszarów zurbanizowanych w zarządzaniu środkami strukturalnymi UE, Rozwój kierowany przez społeczność lokalną (RKSL) RKLS jest instrumentem dobrowolnym dla polityki spójności i wspólnej polityki rybackiej, a obowiązkowym dla wspólnej polityki rolnej.

Kontrakt terytorialny - koordynacja WRS z instrumentami krajowymi instrument poprawy efektywności polityki rozwoju ukierunkowanej terytorialnie będący wynikiem dwustronnych negocjacji pomiędzy rządem i samorządem terytorialnym, pozwoli uzgodnić interwencję funduszy WRS oraz powiązanych z nimi wybranych środków krajowych w odniesieniu do terytoriów: regionów, obszarów funkcjonalnych miast, innych OSI określonych w KSRR, zapewnia indywidualizację podejścia w zależności od cech konkretnego regionu/terytorium i racjonalizuje wydatkowanie środków, w szczególności sektorowych krajowych, wskaże, w jaki sposób realizować w przestrzeni interwencje, ukierunkowane na strategiczne dla kraju dziedziny/cele, decydujące o konkurencyjności regionów w dłuższym horyzoncie czasowym, zaproponuje konkretne przedsięwzięcia priorytetowe realizowane na określonych geograficznie i tematycznie OSI, możliwa będzie też interwencja na innych obszarach, istotnych z punktu widzenia rządu oraz poszczególnych województw, które zostaną wskazane w wyniku negocjacji kontraktów.

Harmonogram Termin Umowa Partnerska Programy operacyjne Kontrakt terytorialny X 2012 Przedłożenie projektu Założeń Umowy Partnerstwa Radzie Ministrów Przygotowanie koncepcji projektów programów operacyjnych oraz przeprowadzenie dyskusji na temat ich kształtu Przygotowanie i konsultacje części ogólnej kontaktu XI 2012 Prezentacja Założeń Umowy Partnerstwa regionom, resotrom i partnerom (konferencje regionalne i tematyczne) Przygotowanie i zatwierdzenie mandatów negocjacyjnych: (1)rządu, (2) samorządów wojewódzkich XII 2012 Negocjacje kontraktu terytorialnego I 2013 Opracowanie projektu Umowy Partnerstwa w oparciu o konsultacje Założeń i przedłożenie jej Radzie Ministrów w marcu oraz wyników ewaluacji ex-ante i OOŚ Przygotowanie wstępnych projektów programów operacyjnych uwzględniających negocjacje kontraktu terytorialnego II 2013 III 2013 Druga faza negocjacji kontraktu terytorialnego IV 2013 Negocjacje Umowy Partnerstwa z Komisją Europejską Przygotowanie ostatecznej wersji programów operacyjnych oraz wyników ewaluacji ex-ante i OOŚ V 2013 VI 2013 Przedłożenie projektów programów operacyjnych Radzie Ministrów Opracowanie ostatecznej wersji kontraktu terytorialnego VII-X 2013 r. Negocjacje programów operacyjnych z KE