1 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej Szkolenie dla potencjalnych beneficjentów LGD Partnerstwo na Jurze Chrzanów, Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie. Projekt wsp ó łfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszar ó w Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie. Projekt wsp ó łfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszar ó w Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie. Projekt wsp ó łfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszar ó w Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszar ó w Wiejskich: Europa Inwestująca w obszary wiejskie. Projekt wsp ó łfinansowany ze środk ó w Unii Europejskiej w ramach osi 4 Leader Programu Rozwoju Obszar ó w Wiejskich Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowanej w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ; Rozporządzenia z dnia 6 maja 2008, 13 lipca 2010, 7 września 2010 oraz 17 sierpnia 2011 zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowanej w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ; Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 lipca 2008 w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ; Rozporządzenia z dnia 27 kwietnia 2009 oraz z dnia 19 sierpnia 2010 zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata ; 2 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

3 Cel działania: Różnicowanie działalności rolniczej w kierunku podejmowania lub rozwijania przez rolników, domowników i małżonków rolników, działalności nierolniczej lub związanej z rolnictwem, co wpłynie na tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów, promocję zatrudnienia poza rolnictwem na obszarach wiejskich. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

4 Działalność pozarolnicza: Za pozarolniczą działalność gospodarczą uważa się pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzoną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez osoby fizyczne na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, z wyłączeniem wspólników spółek prawa handlowego oraz osób prowadzących działalność w zakresie wolnego zawodu: 1) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, 2) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

5 Osoba współpracująca: Za współpracującego przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej uważa się rolnika lub domownika, który w stosunku do prowadzącego tę działalność spełnia kryteria osoby współpracującej, określone w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

6 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 Potencjalni beneficjenci: - osoby fizyczne: rolnik, małżonek rolnika lub domownik w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników; -w okresie 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku ubezpieczony w KRUS ( później może być w ZUS ); - w przypadku rolnika: prowadzi gospodarstwo o powierzchni min. 1 ha, opłaca podatek rolny, nie pobiera renty ani emerytury; - w przypadku domownika: ukończył 18 lat, pozostaje we wspólnym gospodarstwie lub zamieszkuje na terenie jego gospodarstwa, stale pracuje w tym gospodarstwie i nie jest związany umową o pracę, jest objęty w pełnym zakresie ubezpieczeniem (wypadkowe, chorobowe, macierzyńskie, emerytalno-rentowe); - posiadają numer identyfikacyjny ARiMR ( ewidencja producentów rolnych );

7 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 Kryteria dostępu - beneficjent: - osoba pełnoletnia, poniżej 60 roku życia; - obywatel państwa członkowskiego UE; - zamieszkały w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej, albo gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; -nie wystąpił o przyznanie lub nie przyznano mu renty strukturalnej (PROW , ); - do gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa posiadanego przez rolnika ( albo gospodarstwa rolnika, którego domownikiem lub małżonkiem był wnioskodawca ) przyznano za rok poprzedzającym rok złożenia wniosku płatność do gruntów rolnych; - nie będzie realizował operacji jako wspólnik spółki cywilnej;

8 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 Kryteria dostępu - operacja: - spełnia wymagania określone w Programie; -realizacja nie została rozpoczęta przed dniem złożenia wniosku o przyznanie pomocy; - nie jest finansowana z udziałem innych środków publicznych; - obejmuje inwestycje z zakresu działalności określonej w załączniku do Rozporządzenia ( po zmianach ), lub -dotyczy wynajmu pokoi w budynku mieszkalnym oraz sprzedaży posiłków lub świadczenia innych usług związanych z pobytem turystów w gospodarstwie rolnym, lub - dotyczy wytwarzania produktów energetycznych z biomasy; - jest uzasadniona pod względem ekonomicznym; - spełnia warunki określone w rozporządzeniu oraz innych przepisach prawa, związanych z realizacją operacji;

9 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013 Kryteria dostępu – operacja: - działalność, której dotyczy operacja, zarejestrowana jest w miejscowości należącej do: gminy wiejskiej, albo gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców; - inwestycje związane z budową, remontem, wyposażeniem, zagospodarowaniem nieruchomości objętych operacją, dotyczą nieruchomości położonych w miejscowościach należących do: gminy wiejskiej, albo gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, albo gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców;

Co oznacza działalność rozwijana Co oznacza podejmuje działalność INWESTYCJA Rozpoczęcie działalności gospodarczej: -wpis do ewidencji działalności gospodarczej, -spełnienie pozostałych wymogów związanych z uruchamianą działalnością: US, ZUS, sanepid, Wniosek o płatność pośrednią lub ostateczną Rozpoczynam prowadzenie działalności gospodarczej z wykorzystaniem zrealizowanej inwestycji, która przynosi określone korzyści ekonomiczne wykazane w biznes planie Prowadzę działalność ujętą w wykazie działalności Wniosek do LGD Umowa z ARiMR Planuję podjąć działalność ujętą w wykazie działalności Wniosek do LGD Umowa z ARiMR INWESTYCJA Pomoc może być przyznana na inwestycje związane z podęciem lub prowadzeniem działalności pozarolniczej: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Zakres pomocy: Inwestycje przeprowadzone w związku z uruchomieniem lub rozwojem działalności dodatkowej w zakresie: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa, usług dla ludności, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i wypoczynkiem, usług transportowych, usług komunalnych, przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, magazynowania lub przechowywania towarów, wytwarzania materiałów energetycznych z biomasy wytwarzania materiałów energetycznych z biomasy (zagospodarowanie słomy, odpadów łąkowych, leśnych, itp.), rachunkowości, doradztwa lub usług informatycznych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

DO KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH – zaliczamy koszty Budowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją niemieszkalnych obiektów budowlanych wraz z zakupem instalacji technicznej oraz koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki; Zakup sprzętu komputerowego i oprogramowania służącego wsparciu podejmowanej lub rozwijanej działalności nierolniczej; Zagospodarowanie terenu; Zakup maszyn, urządzeń, narzędzi, wyposażenia i sprzętu; Nadbudowy, przebudowy lub remontu połączonego z modernizacją istniejących budynków mieszkalnych wraz z zakupem instalacji technicznej oraz koszty rozbiórki i utylizacji materiałów szkodliwych pochodzących z rozbiórki; 12 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

DO KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH – zaliczmy koszty Zakup środków transportu Zakup środków transportu, z wyłączeniem zakupu samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób wraz z kierowcą: w wysokości nieprzekraczającej trzykrotności pozostałych inwestycyjnych kosztów kwalifikowalnych operacji – w przypadku działalności gospodarczej w zakresie świadczenie wyłącznie usług transportowych; w wysokości nieprzekraczającej wartości pozostałych inwestycyjnych kosztów kwalifikowalnych operacji - w przypadku działalności gospodarczej w zakresie innym niż usługi transportowe; UWAGA !!! ZAKUP POJAZDÓW SAMOCHODOWYCH, PRZYCZEP LUB NACZEP NIE MOŻE STANOWIĆ JEDYNEJ POZYCJI KOSZTÓW KWALIFIKOWALNYCH !!! Koszt przedsięwzięciaKK DOTACJA Koszt przedsięwzięciaKK DOTACJA Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

DO KOSZTÓW KWALIFIKOWANYCH – zaliczmy koszty KOSZTY OGÓLNE – w wysokości do 10% KK 1. Przygotowanie dokumentacji technicznej operacji, w szczególności kosztorysy, projekty architektoniczne lub budowlane, ocen lub raportów oddziaływania na środowisko, dokumentacja geodezyjna lub hydrologiczna, wypisy lub wyrysy z katastru nieruchomości, projektów technologicznych 2. Opłaty za patenty i licencje 3. Sprawowanie nadzoru inwestorskiego lub autorskiego oraz koszty związane z kierowaniem robotami budowlanymi DO KOSZTÓW KALIFIKOWANYCH ZALICZA SIĘ: 1. Koszty transportu do miejsca realizacji operacji (materiałów, maszyn, narzędzi, wyposażenia i sprzętu ) 2. Koszty montażu maszyn, narzędzi, wyposażenia i sprzętu 14 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

15 Koszty kwalifikowalne: Do KK zalicza się również KK poniesione przez wnioskodawcę przed dniem zawarcia umowy, lecz nie wcześniej niż w dniu, w którym został złożony wniosek o przyznanie pomocy, a w przypadku kosztów stanowiących koszty ogólne – nie wcześniej niż w dniu 1 stycznia 2007 roku Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

16 Realizacja operacji w drodze leasingu: Kosztem kwalifikowalnym są raty zapłacone tytułem wykonania umowy leasingu, nieprzekraczające ceny netto nabycia rzeczy jeżeli przeniesienie własności tych rzeczy na beneficjenta nastąpi w okresie realizacji operacji, lecz nie później niż do złożenia wniosku o płatność ostateczną ( część raty leasingowej obejmująca marżę (zysk) finansującego, koszty refinansowania odsetek, koszty bieżące oraz opłaty ubezpieczeniowe nie są zaliczane do kosztów kwalifikowalnych ), jeżeli: - operacja będzie realizowana w nie więcej niż 10 etapach; - złożenie pierwszego wniosku o płatność nastąpi w terminie 12 miesięcy od dnia zawarcia umowy; - wniosek o płatność będzie składany nie częściej niż dwa razy w roku; - zakończenie realizacji operacji i złożenie wniosku o płatność ostateczną nastąpi w terminie 60 miesięcy (5 lat) od dnia zawarcia umowy, lecz nie później niż do dnia 31 grudnia 2014 roku. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

17 Koszty niekwalifikowalne: Pomoc nie obejmuje w szczególności: podatku od towarów i usług (VAT); nabycia rzeczy używanych. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

18 Forma i wysokość pomocy: -pomoc ma formę zwrotu części kosztów kwalifikowanych operacji; - maksymalna wysokość pomocy udzielonej jednemu beneficjentowi w gospodarstwie rolnym ( rolnik – małżonek rolnika – domownik ),w okresie realizacji Programu, nie może przekroczyć: tys. PLN dla operacji niedotyczących wytwarzania biogazu rolniczego lub energii elektrycznej z biogazu rolniczego; -500 tys. PLN dla operacji dotyczących wytwarzania biogazu rolniczego lub energii elektrycznej z biogazu rolniczego; -poziom pomocy finansowej wynosi maksymalnie 50 % kosztów kwalifikowanych operacji ( 80% w przypadku szkody w gospodarstwie rolnika – ustawa o ubezpieczeniach upraw rolnych… Dz. U. nr 150, poz – jeżeli wcześniej nie przyznano pomocy z innych działań PROW ); -możliwość uzyskania zaliczki w wysokości nieprzekraczającej 50% przyznanej kwoty pomocy – zgodnie z rozporządzeniem ( gwarancja bankowa na 110% kwoty zaliczki ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZOBOWIĄZANIA ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: osiągnięcie celu operacji i zachowania go przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; niefinansowanie operacji z innych źródeł publicznych; przenoszenia własności posiadaniaograniczenie prawa do przenoszenia własności lub posiadania rzeczy nabytych w ramach realizacji operacji lub sposobu ich wykorzystania - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; ( chyba, że na podmiot uprawniony, który przejmie zobowiązania i w zgodzie z celami i zakresem operacji ); ograniczenie co do rodzaju, okresu lub miejsca wykonywania działalności -ograniczenie co do rodzaju, okresu lub miejsca wykonywania działalności - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; 19 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZOBOWIĄZANIA ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: kontroli -umożliwienie przeprowadzenia kontroli - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; przechowywanie dokumentówprzechowywanie dokumentów - przez okres 5 lat od dnia dokonania płatności ostatecznej; informowania ARiMRinformowania ARiMR o okolicznościach mogących mieć wpływ na wykonanie umowy - przez okres 5 lat od dnia przyznania pomocy; 20 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZOBOWIĄZANIA ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: promocja PROW oraz LGD ( zgodnie z wnioskiem ): 1.Beneficjenci mają obowiązek stosowania wizualizacji realizowanych zadań. 2.Wizualizacja polega na umieszczeniu odpowiednich elementów ( flaga, slogan, logo ) na zakupionym sprzęcie, w miejscu szkolenia, na materiałach szkoleniowych, plakatach, zaproszeniach itd. 3.Zasady wizualizacji określa Księga wizualizacji znaku Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata dostępna na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa. 4.W przypadku materiałów informacyjnych dopuszczalne jest umieszczenie logo innego podmiotu, np.: lokalnej grupy działania, pomiędzy znakami Unii Europejskiej i PROW Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ZOBOWIĄZANIA ZOBOWIĄZANIA beneficjenta w trakcie i po realizacji operacji: poniesienie kosztów oraz rozliczenie wniosku zgodnie z podpisaną umową: koszty muszą zostać uwzględnione w oddzielnym systemie rachunkowości albo do ich identyfikacji musi być wykorzystany odpowiedni kod rachunkowy, co odbywa się w ramach prowadzonych ksiąg rachunkowych albo przez prowadzenie zestawienia faktur lub rachunków na odpowiednim formularzu ( nie zastosowanie tej zasady powoduje pomniejszenie kosztu kwalifikowalnego o 10% ). 22 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Można realizować przedsięwzięcie w 2 etapach 1 Etap w planie 2 Podpisanie umowy w O/R ARiMR Realizacja 2 etapu Zakończenie projektu do 36 miesięcy od umowy Wniosek o 2 płatność Nie mniej niż 25% wartości projektu Można realizować przedsięwzięcie w 1 etapie Wniosek o płatność składamy w okresie do 24 miesięcy od podpisania umowy Realizacja 1 etapu Wniosek o płatność do 24 mies od podpisania umowy 23 Czas realizacji operacji: Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

Wybór projektu do dofinansowania: wnioski o pomoc są składane w siedzibie właściwej terytorialnie LGD, nabory wniosków prowadzone są w trybie zamkniętym w terminach ogłoszonych przez samorząd województwa (SW) na wniosek LGD. wybierane są wnioski: - które zostały złożone w miejscu i terminie wskazanym w informacji; dokumenty niezbędne do wyboru operacji to wypełniony wniosek wraz z załącznikami ( wymaganymi przez ARiMR oraz LGD ); - są zgodne z LSR ( są zgodne z przynajmniej jednym celem ogólnym, jednym celem szczegółowym i jednym przedsięwzięciem ); - odpowiadają lokalnym kryteriom wyboru w ramach działania Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej; - mieszczą się w limicie dostępnych środków w ramach konkursu. 24 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: 1.Weryfikacja pomysłu na utworzenie pozarolniczego źródła dochodu: -zgodność kodu PKD z rozporządzeniem; -budżet ( kosztorys ) – zapewnienie finansowania projektu – REFINANSOWANIE; -koszty kwalifikowalne; -czas potrzebny na realizację inwestycji; 25 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: 2. Przygotowanie materiałów potrzebnych do stworzenia dokumentacji aplikacyjnej: -formularze wniosków i załączników ( ze strony LGD ) – aktualny wniosek 413_311/11/01 -instrukcje wypełniania wniosku i załączników ( ze strony LGD ) – dokumenty wypełniamy zgodnie z instrukcją; -akty prawne, materiały szkoleniowe; -Lokalna Strategia Rozwoju ( zgodność z celami i przedsięwzięciami ) oraz lokalne kryteria wyboru; -numer identyfikacyjny z ARiMR; -kosztorys ( kosztorys inwestorski – w przypadku inwestycji budowlanych ); 26 Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: Przygotowanie materiałów potrzebnych do stworzenia dokumentacji aplikacyjnej: - zapytania ofertowe i oferty (w przypadku zakupów powyżej PLN netto ); - inne informacje o planowanej operacji ( projekcja finansowa, konkurencja itd. ); - umowy, pełnomocnictwa, dokumenty potwierdzające prawo własności itp. ; - załączniki ze źródeł zewnętrznych ( KRUS, KW itd. ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

28 ETAPY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU: 3. Wypełnienie Ekonomicznego Planu Operacji. 4. Wypełnienie wniosku aplikacyjnego. 5. Wypełnienie i skompletowanie załączników. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

29 WYPEŁNIANIE EKONOMICZNEGO PLANU OPERACJI – punkty krytyczne : - II.1.b - kody PKD; - II.2.a – opis operacji – jedyne miejsce na wpisanie tytułu operacji; - III.4 – koszty planowanej operacji ( ściśle związane z zestawieniem finansowo-rzeczowym we wniosku ); - III.5 - planowane koszty i przychody związane z operacją; - III.5.3 – zaktualizowana wartość netto ( NPV ) - ( warunkiem pozytywnej weryfikacji operacji pod kątem uzasadnienia ekonomicznego jest dodatnia wartość NPV, a także dodatnia wartość dochodu przynajmniej w roku docelowym ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

30 WYPEŁNIANIE WNIOSKU APLIKACYJNEGO – punkty krytyczne : - planowane cele operacji oraz uzasadnienie zgodności z celami LSR i kryteriami wyboru operacji przez LGD ( punkt 15 ); - kod PKD i nazwa działalności ( punkt 18 ); - planowany termin zakończenia etapu/operacji ( punkt 19 ) ; - finansowanie operacji ( punkty ) – określenie kosztów kwalifikowanych, w tym szczególne zasady dotyczące zakupu środków transportu, określenie wnioskowanej kwoty pomocy; - zestawienie rzeczowo – finansowe; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

31 WYPEŁNIANIE I KOMPLETOWANIE ZAŁĄCZNIKÓW : - załączniki na drukach udostępnionych przez ARiMR/LGD ( pomoc de minimis, zgoda właściciela nieruchomości itd.); - załączniki ze źródeł zewnętrznych – wg listy ( KRUS, ewidencja ludności, KW itd.); - załączniki dotyczące robót budowlanych – m. in. kosztorys inwestorski wraz z niezbędnymi załącznikami wg instrukcji; - oryginały lub kopie potwierdzone za zgodność zgodnie z instrukcją; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

32 ZASADY WYPEŁNIANIA DOKUMENTÓW: - elektronicznie ( + wydruk ) lub ręcznie ( kolor niebieski lub czarny ); - wszystkie pola wypełnione; - dodatkowe kartki w razie braku miejsca; - czytelny podpis imieniem i nazwiskiem we wskazanych miejscach; - pozycje wymagane do weryfikacji formalnej: nr identyfikacyjny, imię i nazwisko, NIP; - załącznik wymagany do weryfikacji formalnej: wniosek o nadanie numer z ARiMR lub potwierdzenie złożenia ( w przypadku braku numeru ); Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013

33 ZASADY WYPEŁNIANIA DOKUMENTÓW: - możliwość wprowadzenia poprawek i uzupełnień do wniosku ( 2 razy po 21 dni ); - możliwość zmiany jednej pozycji w planie finansowym lub ZRF, o ile nie zmieni się cel operacji oraz nie zwiększy się kwota dofinansownania; Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europa inwestująca w obszary wiejskie Szkolenie współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej w ramach osi 4 LEADER Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013