Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Podstawy przedsiębiorczości Temat: Finanse przedsiębiorstwa

Cel prowadzenia działalności gospodarczej Wszystkie przedsiębiorstwa mają ten sam cel główny, jakim jest przetrwanie i rozwój. Jednym z warunków przetrwania i rozwoju przedsiębiorstwa jest dobre zarządzanie finansami. Przedsiębiorstwo powinno stale analizować swoje rynki i przewidywać zachodzące na nich zmiany. Analiza powinna obejmować klientów, konkurentów oraz otoczenie bliższe i dalsze. Przedsiębiorca za pieniądze z funduszy własnych (kapitał własny) oraz z pożyczek (kapitał obcy) nabywa środki produkcji (np. budynki, maszyny) i zatrudnia ludzi, aby prowadzić działalność gospodarczą. Najważniejszą motywacją prowadzenia działalności gospodarczej dla wszystkich jej uczestników jest osiąganie korzyści ekonomicznych. Korzyścią tą dla właściciela są zyski, dla pracowników – wynagrodzenia, dla akcjonariuszy – dywidendy, których wielkość zależy od zysków.

Majątek przedsiębiorstwa Do prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorstwo wykorzystuje majątek, który nosi nazwę aktywów. Podział aktywów Aktywa trwałe Aktywa obrotowe Aktywa trwałe charakteryzuje termin realizacji dłuższy niż 12 miesięcy, natomiast aktywa obrotowe cechuje ciągły ruch, co wpływa na termin ich realizacji zamykający się w okresie 12 miesięcy.

Majątek przedsiębiorstwa Wspólną cechą aktywów trwałych jest ich stopniowe zużywanie się w ciągu wielu okresów sprawozdawczych. Aktywa trwałe Wartości niematerialne i prawne – patenty, licencje, programy komputerowe, znaki towarowe Środki trwałe i środki trwałe w budowie – grunty, budynki, urządzenia techniczne, środki transportu Inwestycje długoterminowe – aktywa finansowe i rzeczowe nabyte w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych np. dywidendy Należności długoterminowe – należne przedsiębiorstwu kwoty pieniężne od osób trzecich, których zapłata nastąpi po upływie 12 miesięcy Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Majątek przedsiębiorstwa Aktywa obrotowe stanowią te środki, które zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym lub obrócą się w ciągu jednego roku. Aktywa obrotowe Rzeczowe aktywa obrotowe – zapasy materiałów, półproduktów i produktów w toku, produktów gotowych, towarów Należności krótkoterminowe – z tytułu dostaw i usług w okresie do i powyżej 12 miesięcy oraz z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń Należności krótkoterminowe (aktywa finansowe) – udziały lub akcje, inne papiery wartościowe, udzielone pożyczki, środki pieniężne i inne aktywa pieniężne, inne inwestycje krótkoterminowe Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Kapitał przedsiębiorstwa Kapitał, czyli pewna suma pieniędzy, stanowi podstawę rozpoczęcia działalności przedsiębiorstwa oraz umożliwia jego funkcjonowanie. Wysokość kapitału zależy od formy prawno – organizacyjnej przedsiębiorstwa. Kapitał przedsiębiorstwa Kryterium pochodzenia zewnętrzne wewnętrzne Kryterium czasu wykorzystania długoterminowe krótkoterminowe Kryterium własności własne obce

Kapitał przedsiębiorstwa Zestawienie wszystkich źródeł finansowania nosi nazwę struktury finansowania firmy i jest ujmowane w bilansie przedsiębiorstwa. Zgodnie z zapisami ustawy o rachunkowości źródła finansowania ujmuje się w pasywach w bilansie i wyróżnia następujące pozycje: kapitały (fundusze własne), rezerwy, zobowiązania długoterminowe, zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne, rozliczenia międzyokresowe. Kryterium podziału kapitałów w bilansie jest źródło ich pochodzenia – wyróżnia się zatem finansowanie własne i obce. W literaturze przedmiotu wyróżnia się również finansowanie wewnętrzne i zewnętrzne.

Kapitał przedsiębiorstwa Pasywa pokazują źródła finansowania majątku przedsiębiorstwa, zobowiązania przedsiębiorstwa zaciągnięte na zakup środków trwałych lub obrotowych. Wyróżnia się kapitały własne – np. fundusz zgromadzony przez wspólników oraz kapitały obce, czyli kredyty bankowe, zobowiązania wobec dostawców i skarbu państwa. Pasywa Kapitał własny – fundusz zgromadzony przez wspólników, fundusz rezerwowy, kapitał pochodzący ze sprzedaży własnych akcji, zysk (strata) Zobowiązania długoterminowe – kredyty bankowe Zobowiązania bieżące – zobowiązania wobec dostawców i skarbu państwa

Rodzaje kosztów przedsiębiorstwa Prowadzenie działalności gospodarczej wymaga ponoszenia kosztów. Koszt produkcji to suma zużytych czynników wytwórczych wyrażona w pieniądzu. Głównymi czynnikami wytwórczymi są: czynniki materialne (ziemia, kapitał), czynniki osobowe (praca). Ze względu na rodzaj zużytego czynnika produkcji koszty dzielimy na: koszty materialne (KM), koszty osobowe (KO). Suma kosztów materialnych i osobowych daje koszty całkowite (KC): KC = KM + KO

Rodzaje kosztów przedsiębiorstwa Ze względu na zależność między kosztami a rozmiarami produkcji koszty dzieli się na: koszty stałe (KS), koszty zmienne (KZ). Suma kosztów stałych i zmiennych daje koszty całkowite (KC): KC = KS + KZ Jeżeli od ceny sprzedawanego wyrobu odejmiemy koszty zmienne, to otrzyma się dochodowość produktu czyli jednostkową marżę brutto.

Źródła przychodów W wyniku prowadzenia działalności gospodarczej to znaczy sprzedaży swoich produktów (towarów i usług) przedsiębiorstwo osiąga określone przychody. Przychody nie są tym samym co dochody. Dochód to przychód pomniejszony o koszty. Przychodem jest to co „wpływa” do przedsiębiorstwa, kosztem to, co „wypływa” z przedsiębiorstwa, a dochodem jest to co pozostaje w przedsiębiorstwie. W celu ustalenia zysku lub straty w danym okresie sporządza się rachunek zysków i strat.

Różnica między przychodami a kosztami stanowi wynik finansowy. Rachunek zysków i strat Różnica między przychodami a kosztami stanowi wynik finansowy. przychody koszty zysk W bilansie aktywa zawsze równe są pasywom. Jeśli na koniec roku stan posiadania jest większy od zobowiązań, to przedsiębiorstwo osiągnęło dodatni wynik finansowy, czyli zysk. Jeżeli zobowiązania były większe niż aktywa przedsiębiorstwa, to jego działalność przyniosła stratę.

Bilans Bilans jest to zestawienie wyrażonego wartościowo majątku jednostki (aktywów) ze źródłami jego pochodzenia, czyli kapitałami (pasywów). Jedną z pozycji bilansu jest zysk (lub strata), wykazywany w drugim obowiązkowym sprawozdaniu jakim jest rachunek zysków i strat (wynik finansowy). Cechy bilansu: zupełność, rzetelność, sprawdzalność, ciągłość, przejrzystość. Uproszczony bilans

Próg rentowności Próg rentowności = Wielkość sprzedaży, powyżej której zaczyna się osiągać zysk, nazywa się progiem rentowności. Jeżeli zna się koszty stałe oraz koszty zmienne na jedną jednostkę sprzedawanego wyrobu i cenę wyrobu (jaką można osiągnąć na rynku), to można policzyć, przy jakiej miesięcznej sprzedaży produktu pokrywa się wszystkie koszty i osiąga się zysk. W tym celu liczy się próg rentowności: Próg rentowności = koszty stałe dochodowość produktu

Wskaźniki rentowności Wskaźniki rentowności informują, jaka jest rentowność firmy. Ukazuje relację wyniku finansowego do kategorii finansowych, takich jak: majątek, kapitał i sprzedaż. Najczęściej wykorzystuje się dwa wskaźniki: wskaźnik rentowności brutto, wskaźnik rentowności netto. Wskaźnik rentowności brutto zysk przed opodatkowaniem (brutto) przychody ze sprzedaży 100 Wskaźnik rentowności netto zysk po opodatkowaniem (netto) przychody ze sprzedaży 100 Im wyższy wskaźnik rentowności, tym bardziej efektywne jest przedsiębiorstwo.

Wskaźniki zadłużenia Wskaźniki zadłużenia wykorzystywane są do badania struktury finansowania przedsiębiorstwa. Określają poziom jego zadłużenia i tym samym oceniają jego wypłacalność w długim okresie. Wskaźnik ogólnego zadłużenia Wskaźnik ogólnego zadłużenia stanowi relację zobowiązań ogółem do całkowitych aktywów przedsiębiorstwa. Wskaźnik ogólnego zadłużenia zobowiązania ogółem (zadłużenie ogółem) aktywa ogółem 100 Im wyższy poziom wskaźnika, tym większe zadłużenie przedsiębiorstwa.

Wskaźniki aktywności gospodarczej Wskaźniki aktywności gospodarczej informują o ocenie umiejętności wykorzystania aktywów przedsiębiorstwa do tworzenia przychodów ze sprzedaży. Wykorzystywanym wskaźnikiem jest wskaźnik obrotu aktywów ogółem, liczony jak przedstawia wzór poniżej: Wskaźnik aktywności gospodarczej sprzedaż aktywa ogółem 100 Im wyższy wskaźnik, tym lepsze wykorzystanie aktywów do uzyskania przychodów ze sprzedaży.

Wskaźniki płynności Wskaźniki płynności dostarczają informacji o zdolności przedsiębiorstwa do wywiązywania się z bieżących (krótkoterminowych) zobowiązań, tzn. zobowiązań płatnych w ciągu 1roku. Regulowanie zobowiązań bieżących zależy od stanu środków pieniężnych oraz możliwości zamiany innych składników majątku obrotowego na gotówkę w krótkim okresie. Jednym z warunków egzystencji przedsiębiorstwa jest zachowanie płynności finansowej, której przejawem jest terminowe regulowanie zobowiązań. Wskaźnik płynności aktywa obrotowe zobowiązania krótkoterminowe 100 Brak płynności finansowej rodzi zazwyczaj dla przedsiębiorstwa wiele niekorzystnych skutków (np. dostawcy mogą żądać zapłaty wyłącznie gotówką, trudniejsze staje się uzyskanie kredytu).

Literatura: Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002, Niedzielski E., Łapińska A.: Zarządzanie firmą. WSiP 1999, Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009, Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.: Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania podstaw przedsiębiorczości dla liceum i technikum. WSiP 2009, Bień W.: Ocena efektywności finansowej spółek kapitałowych, Difin, 2005, Rybicki P.: Sprawozdanie finansowe źródłem informacji o firmie, POLITEXT, Warszawa 2003.