Dane na przyszłość: 20 lat zrównoważonego rozwoju w Europie?

2 Wzrost gospodarczy, miejsca pracy i kryzys Znak kropki („ . ”) na infografice należy odczytywać jako separator dziesiętny.

2.1 Tendencja wzrostowa przerwana po latach Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdec100) Realny PKB na mieszkańca, UE-27 Euro (w przeliczeniu na ceny stałe) Ciągły wzrost PKB w UE do 2007 r. Po załamaniu w 2008 r. wzrost gospodarczy zaczął się kurczyć, spadając o 4,6% w 2009 r. Kryzys dotknął najbardziej państwa bałtyckie

2.2 UE największą gospodarką świata UE w porównaniu z innymi gospodarkami w świecie, 2010 r. PKB (mld US$) Unijne PKB na mieszkańca wzrosło o 25% w latach 1995-2011 Światowe PKB na mieszkańca wzrosło o 40% w latach 1992-2010 Wzrost gospodarczy był najszybszy w krajach o średnim dochodzie, takich jak Brazylia, Rosja i Chiny = rozmiar populacji Chiny UE USA Indie Japonia Brazylia Rosja Kanada Meksyk Korea Płd. Australia Indonezja RPA PKB na mieszkańca (US$) Źródło: Bank Światowy

2.3 Wskaźniki zatrudnienia podążają za wzrostem PKB Żródło: Eurostat (kod danych online: tsdec410) Całkowity wskaźnik zatrudnienia, UE-27 % grupy wiekowej 20-64 lata Od 1997 r. w UE nastąpił znaczny wzrost zatrudnienia Wzrost ten postępował szybciej w przypadku kobiet niż mężczyzn Wzrost zatrudnienia kobiet odzwierciedla wzrost w przemyśle usług

2.4 Trwały spadek wskaźników samobójstw Źródło: Eurostat (kod danych online: hlth_cd_asdr) Wskaźnik śmierci samobójczej, UE-27 Liczba samobójstw na 100 000 osób Mężczyźni Kobiety Ogółem Wskaźniki samobójstw są bardzo różne dla mężczyzn i kobiet oraz dla różnych grup wiekowych Mężczyźni częściej popełniają samobójstwo niż kobiety Najwyższy wskaźnik samobójstw odnotowuje się wśród osób po 85 roku życia Wzrost wskaźnika samobójstw w 2008 i 2009 r. związany z kryzysem gospodarczym?

2.5 Tendencja zwyżkowa długu publicznego w ciągu ostatnich 10 lat Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde410) UE-27 Estonia Bułgaria Luksemburg Rumunia Rep. Czeska Litwa Słowenia Szwecja Słowacja Dania Łotwa Finlandia Polska Hiszpania Cypr Niderlandy Malta Austria Zjedn. Królestwo Węgry Francja Niemcy Irlandia Portugalia Belgia Włochy Grecja Norwegia Islandia 2000 2010 Dług publiczny brutto, w podziale na państwa % PKB (w cenach bieżących) Maastricht Treaty reference level

2.6 Wzrasta również dług publiczny na mieszkańca Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde410, demo_gind) Dług publiczny brutto, UE-27 Euro na mieszkańca (w cenach bieżących) Dług publiczny na mieszkańca (w cenach bieżących) prawie się podwoił w ostatnich 15 latach, zaś inflacja wzrosła w tym okresie jedynie o 30% Gwałtowny wzrost po 2007 r. odzwierciedla skutki kryzysu gospodarczego

3 Energia: większe zużycie, rosnąca zależność

3.1 Zależność energetyczna od innych państw Zależność UE od przywozu energii stale wzrastała w ciągu ostatniej dekady Od 2004 r. ponad 50% zużycia energii w UE jest pokrywane z dostaw spoza UE Zależność jest większa w przypadku produktów naftowych, np. ropy naftowej Około jednej trzeciej przywozu ropy naftowej i gazu ziemnego pochodzi z Rosji Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc310) Zależność energetyczna, UE-27 Pochodne węgla kamiennego Gaz ziemny Wszystkie produkty naftowe Ogółem Uwaga: ‘Ogółem’ nie jest średnią trzech wyszczególnionych kategorii paliwa. Obejmuje również inne źródła energii, takie jak energia odnawialna czy atomowa, które są uważane za źródła krajowe.

3.2 Skąd UE importuje energię? Przywóz energii do UE-27, 2010 r. Pozostałe kraje europejskie spoza UE Rosja Ameryka Północna Bliski Wschód Karaiby Azja Afryka Gaz teradżule Oceania Ropa mln ton Ameryka Środkowa i Południowa Paliwa stałe mln ton niewyszczególnione Żródło: Eurostat (kod danych online: nrg_122a, nrg_123a, nrg_124a)

3.3 Wzrost zużycia energii Zużycie energii w UE wzrosło o 6% od 1990 r. Unijny koszyk energetyczny uległ zmianie od 1990 r. Spadło zużycie paliw stałych, zaś zużycie gazu ziemnego wzrosło prawie o 50% Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc320) Krajowe zużycie energii brutto, wg paliwa, UE-27 1 000 ton oleju ekwiwalentnego Energia odnawialna +143.4 % Jądrowe źródła ciepła +15.3 % Gaz ziemny +49.8 % Ogółem produkty naftowe -2.5 % Paliwa stałe -38.3 %

3.4 Większa rola energii odnawialnej Zużycie energii odnawialnej w całościowym zużyciu unijnym energii wzrosło o 140% od 1990 r. Udział odnawialnych źródeł energii gwałtownie wzrósł do prawie 10% od 2002 r. Skok ten spowodowany został większym wykorzystaniem biomasy i odpadów Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc320) Udział odnawialnych źródeł energii w krajowym zużyciu energii brutto, UE-27 %

3.5 Zużycie energii odnawialnej Biomasa i odpady przetwarzalne są największym źródłem energii odnawialnej Drewno i odpady drewna stanowią prawie połowę zużycia energii odnawialnej w UE Udział energii wiatrowej i słonecznej wzrósł dziewięciokrotnie od 1999 r. Zużycie energii odnawialnej, UE-27, 2010 r. Pozostałe biomasa i odpady 20 % Energia słoneczna 2 % Energia wietrzna 8 % Energia wodna 18 % Drewno i odpady drewna 49 % Energia geotermalna 3 % Biomasa i odpady przetwarzalne 69 % Źródło: Eurostat (kod danych online: nrg_1071a, nrg_1072a)

3.6 Na co zużywana jest energia Trzy sektory – przemysł, transport i gospodarstwa domowe – zużywają ok. 85% całkowitego zaopatrzenia w energię Zużycie energii w przemyśle spadło o 20% od 1990 r., zaś zużycie energii w transporcie wzrosło o 30% Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc320) Ostateczne zużycie energii, UE-27 Inne 1 % Usługi 10 % Rolnictwo i leśnictwo 3 % Gosp. domowe 26 % Transport 27 % 32 % Przemysł 25 % 13 % 2 % 34 %

3.7 Gospodarstwa domowe zużywają coraz więcej energii Zużycie energii przez gospodarstwa domowe rośnie niemal stale w UE W ciągu ostatnich 20 lat wzrosło o ok. 40% „Efekt odbicia” zniwelował postęp technologiczny Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc310) Zużycie energii przez gospodarstwa domowe Mln ton oleju ekwiwalentnego

3.8 Unijny przekrój zużycia energii elektrycznej w gospodarstwach domowych Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc310, lfst_hhnhtych) UE-27 Estonia Bułgaria Luksemburg Rumunia Rep. Czeska Litwa Słowenia Szwecja Słowacja Dania Łotwa Finlandia Polska Hiszpania Cypr Niderlandy Malta Austria Zjedn. Królestwo Węgry Francja Niemcy Irlandia Portugalia Belgia Włochy Grecja Chorwacja FYROM Zużycie energii elektrycznej na gospodarstwo domowe, w podziale na państwa Kg oleju ekwiwalentnego na gospodarstwo domowe

4 Rola transportu w gospodarce

4.1 Coraz więcej samochodów na drogach Liczba samochodów na 1 tys. osób wzrosła o 40% od 1991 r. Istnieją ogromne różnice między państwami członkowskimi W dziewięciu państwach członkowskich co najmniej połowa mieszkańców posiada samochód Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc340) Wskaźnik motoryzacji, UE-27 Liczba samochodów na 1 000 osób

4.2 Transport towarowy i pasażerski w UE Transport drogowy jest najpowszechniejszą metodą transportu w UE Transport publiczny stanowi mniej niż 20% środków podróży Udział transportu drogowego towarów wzrósł od 2000 r. na niekorzyść transportu kolejowego Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr210, tsdtr220) Podział zadań przewozowych w transporcie towarowym i pasażerskim, UE-27 % ogólnego wewnętrznego pasażerokilometra i tonokilometra towarowego Pasażerski 2008 Towarowy 2009 Pociąg 7 % Autobus i autokar 10 % Samochód 83 % Kolej 16 % Śródlądowe drogi wodne 6 % Droga 78 %

4.3 Jak odbywa się transport towarowy w Europie? Podział zadań przewozowych w transporcie towarowym, w podziale na państwa, 2009 r. % ogólnego wewnętrznego tonokilometra towarowego UE-27 Droga 77 % UE-27 Kolej 17 % UE-27 Śródlądowe drogi wodne 6 % UE-27 Łotwa Estonia Austria Litwa Rumunia Szwecja Niderlandy Niemcy Bułgaria Belgia Finlandia Rep. Czeska Słowacja Węgry Polska Francja Słowenia Zjedn. Królestwo Dania Włochy Portugalia Luksemburg Hiszpania Grecja Irlandia Cypr Malta Norwegia Islandia Chorwacja FYROM Turcja Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr220)

4.4 Wolumen transportu powiązany ze wzrostem gospodarczym Transport towarowy i wzrost gospodarczy są ściśle powiązane „Rozdzielenie” między wzrostem gospodarczym a potrzebą transportu nie jest widoczne Wolumen transportu towarowego w stosunku do PKB, UE-27* Wskaźnik 2000 = 100 Krajowy tonokilometr PKB (po przeliczeniu na ceny stałe) Tonokilometr/PKB *dane szacunkowe Eurostatu; przerwa w szeregu w 2004 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr230, nama_gdp_k)

5 Niepożądane skutki transportu

5.1 Mniej śmiertelnych ofiar wypadków drogowych Liczba ofiar śmiertelnych związanych z transportem drogowym spadła średnio o 2300 rocznie od 1991 r. Ponad 60% wypadków śmiertelnych ma miejsce na drogach wiejskich, zaś pozostałe 30% na obszarach zabudowanych 60% śmiertelnych ofiar przypada na wypadki samochodowe na drogach wiejskich i autostradach Źródło: Komisja Europejska (baza danych CARE), Eurostat (kod danych online: tsdtr420) Śmiertelne ofiary wypadków drogowych, UE-27 Liczba zabitych osób

5.2 Nowe samochody emitują mniej dwutlenku węgla Średnia emisja dwutlenku węgla w nowych samochodach osobowych Gramy CO2 na kilometr Emisja CO2 na kilometr w nowych samochodach osobowych maleje od 1995 r. Do spadku tego przyczyniło się głównie przejście z benzyny na olej napędowy i technologie ograniczające zużycie paliwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdtr450)

5.3 Wzrost emisji gazów cieplarnianych związanej z transportem Emisja gazów cieplarnianych związana z transportem, UE-27 Mln ton ekwiwalentu CO2 Wzrost liczby samochodów i wielkości transportu doprowadził do wzrostu emisji gazów cieplarnianych związanej z transportem Transport jest jedynym sektorem w UE emitującym dziś więcej gazów cieplarnianych niż w 1990 r. Najszybszy wzrost emisji nastąpił w związku z międzynarodowym transportem lotniczym i morskim Międzynarodowy transport morski Międzynarodowy transport lotniczy Transport (drogowy, kolejowy, żegluga śródlądowa, krajowy transport lotniczy) Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online: tsdtr410)

5.4 Emisja NOx i NMLZO maleje Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online: tsdpc270, tsdtr430, tsdpc280) Emisja tlenków azotu i niemetanowych lotnych związków organicznych związana z transportem, UE-27 EMISJA ZWIĄZANA Z TRANSPORTEM DROGOWYM ŹRÓDŁA EMISJI, 2009 R. Tlenki azotu (NOx), mln ton Tlenki azotu (NOx) Inne 51 % 81 % Niemetanowe lotne związki organiczne Transport drogowy 17 % Transport inny niż drogowy 2 % Transport inny niż drogowy 7 % Transport drogowy 42 % Niemetanowe lotne związki organiczne, mln ton

5.5 Zmienne narażenie na zanieczyszczenie powietrza ozonem w miastach Narażenie na zanieczyszczenie powietrza ozonem w miastach, UE-27 Mikrogramy na m³ na dzień Powstawanie ozonu w warstwie przyziemnej powoduje problemy oddechowe u ludzi i zwierząt Pomimo redukcji emisji NOx i NMLZO zanieczyszczenie powietrza ozonem nie zmniejszyło się Fale upałów mogą zwiększyć narażenie związane z ozonem Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online : tsdph380)

5.6 Narażenie na zanieczyszczenie pyłem zawieszonym w miastach Narażenie na zanieczyszczenie pyłem zawieszonym w miastach, UE-27 Mikrogramy na m³ na dzień Głównym źródłem emisji pyłu zawieszonego (PM10) jest transport Tendencja spadkowa emisji PM10 nie doprowadziła do podobnej poprawy sytuacji w przypadku narażenia na zanieczyszczenia powietrza Źródło: Europejska Agencja Środowiska, Eurostat (kod danych online: tsdph370)

6 Różnice między regionami

6.1 Koncentracja bogactwa Regionalny rozrzut PKB na mieszkańca, wg standardów siły nabywczej* % krajowego PKB na mieszkańca Różnice między regionami w UE zacierają się Rozrzut jest mniejszy w starych państwach członkowskich Nadrabianie zaległości gospodarczych w krajach Europy Wschodniej doprowadziło do zwiększenia różnic UE-27 Niderlandy Austria Dania Finlandia Niemcy Irlandia Hiszpania Słowenia Szwecja Polska Włochy Francja Portugalia Grecja Belgia Zjedn. Królestwo Rep. Czeska Rumunia Słowacja Bułgaria Węgry Chorwacja * Na podstawie regionów statystycznych NUTS 2. Regionalny rozrzut nie ma zastosowania do państw z jednym regionem statystycznym NUTS 2 (Estonia, Cypr, Łotwa, Luksemburg, Malta) Źródło: Eurostat (kod danych online: nama_r_e0digdp)

6.2 PKB na mieszkańca w podziale na regiony Źródło: Eurostat (kod danych online: nama_r_e2gdp) PKB na mieszkańca, wg standardów siły nabywczej, w podziale na regiony statystyczne NUTS 2, 2008 r. Wskaźnik UE-27 = 100 Gwadelupa Martynika Gujana Francuska Reunion Azory Madera Wyspy Kanaryjskie Malta Liechtenstein <=50 50-70 75-100 100-125 >125 Dane niedostępne

6.3 Zmiana PKB na osobę w podziale na regiony Zmiana PKB na mieszkańca, wg standardów siły nabywczej, w podziale na regiony statystyczne NUTS 2, 2000-2008 Punkty procentowe średniej UE-27 <= -10 -10 to -3 -3 to +3 +3 to +10 > +10 Gwadelupa Martynika Gujana Francuska Dane niedostępne Reunion Azory Madera Wyspy Kanaryjskie Malta Liechtenstein Źródło: Eurostat (kod danych online: nama_r_e2gdp)

6.4 Różnice w regionalnych wskaźnikach zatrudnienia Różnice w zatrudnieniu w UE zatarły się Wskaźniki dyspersji są wyższe w przypadku kobiet niż mężczyzn Różnica ta wyrównuje się z powodu silnego spadku wskaźników dyspersji Dyspersja zatrudnienia w regionach w podziale na płeć, UE-27, NUTS 2 Współczynnik zmienności wskaźników zatrudnienia (w grupie wiekowej 15-64 lat) Kobiety Ogółem Mężczyźni Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdec440)

6.5 Wskaźniki zatrudnienia w podziale na regiony Źródło: Eurostat (kod danych online: lfst_r_lfe2emprt) Wskaźnik zatrudnienia dla grupy wiekowej 20-64 lata, w podziale na regiony NUTS 2, 2009 r. % Gwadelupa Martynika Gujana Francuska Reunion Azory Madera Wyspy Kanaryjskie Malta Liechtenstein <= 60 60-65 65-70 70-75 > 75 Dane niedostępne

6.6 Nierównomierny podział dochodu Nierówności w dochodach w UE nie uległy zmniejszeniu Najbogatsze 20% ludności zarabia ok. pięć razy więcej niż najuboższe 20% ludności Podział dochodu różni się w zależności od państwa członkowskiego Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc260, ilc_di01) Nierówności w podziale dochodu UE-27 Szwecja Litwa Najbogatsze 20 % Najuboższe 20 % zarabia Republika Czeska Hiszpania

7 Ubóstwo i wykluczenie społeczne w Europie

7.1 Aspekty ubóstwa 40 milionów 81 milionów 38 milionów Ubóstwo dochodowe, deprywacja materialna oraz brak dostępu do zatrudnienia to główne aspekty ubóstwa w UE Prawie 81 mln obywateli UE żyje w ubóstwie dochodowym Uznaje się, że ok. 40 mln osób żyje w bardzo trudnej sytuacji materialnej. Około 38 mln żyje w gospodarstwach domowych, w których dorośli nie pracują tyle, ile by mogli Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc100, tsdsc270, tscsc280, tsdsc310, tsdsc350, ilc_pees01) Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, 2010 r. Liczba osób 81 milionów zagrożonych ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych 40 milionów w trudnej sytuacji materialnej 38 milionów w gosp. domowych o bardzo małej intensywności pracy

zagrożonych ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych 7.2 Aspekty ubóstwa 116 mln osób w UE było zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym w 2010 r. Ludzi tych może dotykać więcej niż jeden aspekt ubóstwa jednocześnie 80 mln osób było dotkniętych jednym aspektem ubóstwa, 28 mln dwoma, a prawie 8 mln wszystkimi trzema aspektami jednocześnie Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc100, tsdsc270, tscsc280, tsdsc310, tsdsc350, ilc_pees01) Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, 2010 r. Liczba osób 48 milionów zagrożonych ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych 19 milionów w trudnej sytuacji materialnej 14 milionów w gosp. domowych o bardzo małej intensywności pracy 3 mln 7.5 mln 11 mln 14 mln

7.3 Ubóstwo dochodowe jedną z najszerzej spotykanych form ubóstwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tscsc280, tsdsc350) Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych % ludności UE-27 Belgia Niemcy Włochy Rep. Czeska Dania Niderlandy Estonia Rumunia Węgry Polska Austria Łotwa Słowacja Portugalia Bułgaria Finlandia Francja Grecja Zjedn. Królestwo Szwecja Hiszpania Luksemburg Litwa Malta Cypr Słowenia Irlandia Islandia Norwegia Szwajcaria Chorwacja 2005 2010

7.4 Osoby w trudnej sytuacji materialnej Źródło: Eurostat (kod danych online: tscsc270) Osoby w trudnej sytuacji materialnej % ludności UE-27 Belgia Rep. Czeska Luksemburg Zjedn. Królestwo Szwecja Włochy Finlandia Polska Dania Niderlandy Litwa Niemcy Malta Łotwa Grecja Austria Bułgaria Francja Rumunia Słowenia Słowacja Hiszpania Irlandia Szwajcaria Islandia Norwegia Chorwacja Estonia Portugalia Cypr 2005 2010 Węgry

7.5 Niska intensywność pracy Źródło: Eurostat (kod danych online: tscsc310) Osoby żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy % ludności w wieku 0-59 lat UE-27 Niderlandy Portugalia Łotwa Cypr Austria Luksemburg Estonia Rumunia Niemcy Rep. Czeska Szwecja Węgry Grecja Bułgaria Belgia Dania Polska Irlandia Słowacja Zjedn. Królestwo Malta Włochy Słowenia Finlandia Szwajcaria Islandia Norwegia Chorwacja Litwa Francja Hiszpania 2005 2010

7.6 Ubóstwo i wykluczenie społeczne różnią się w poszczególnych państwach Europy Osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, 2010 r. % ludności Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych, w trudnej sytuacji materialnej ORAZ żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Osoby w trudnej sytuacji materialnej ORAZ żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych ORAZ żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Osoby żyjące w gospodarstwach o bardzo małej intensywności pracy Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych ORAZ osoby w trudnej sytuacji materialnej UE-27 Bułgaria Węgry Łotwa Rumunia Irlandia Słowacja Litwa Rep. Czeska Polska Estonia Belgia Francja Grecja Słowenia Niemcy Zjedn. Królestwo Portugalia Austria Włochy Malta Finlandia Cypr Niderlnady Dania Hiszpania Szwecja Luksemburg Norwegia Islandia Szwajcaria Chorwacja Osoby w trudnej sytuacji materialnej Osoby zagrożone ubóstwem po uwzględnieniu transferów socjalnych Źródło: Eurostat (kod danych online: ilc_pees01)

7.7 Tendencje w zakresie długotrwałego bezrobocia Osoby niepracujące dłużej niż rok uważane są za długotrwale bezrobotne W latach 1994-2008 długotrwałe bezrobocie wykazało w UE tendencję spadkową Osoby, które straciły pracę w chwili nadejścia kryzysu, coraz częściej zasilają grono długotrwale bezrobotnych Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc330) Całkowity wskaźnik długotrwałego bezrobocia % UE-27 UE-15

7.8 Więcej osób dłużej się uczy Wczesne kończenie nauki w UE stale się zmniejsza Istnieje jasny związek między edukacją a zagrożeniem ubóstwem Osoby z niskim poziomem wykształcenia narażone są na największe ryzyko ubóstwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdsc410) Uwaga: Break in series in 2003 Osoby przedwcześnie kończące kształcenie lub szkolenie % ludności w wieku 18-24 lat

8 Problem odpadów (i jak go rozwiązać)

8.1 Powstaje coraz więcej odpadów Wytwarzanie i utylizacja odpadów miejskich, UE-27 Kilogramy na osobę Nie określono Wytwarzanie odpadów wzrosło w latach 1995- 2002, ale od tego czasu utrzymuje się na stałym poziomie Znacznie wzrosło spalanie odpadów, recykling i kompostowanie W związku z tym mniej odpadów musi być składowanych na wysypiskach (zmiana) Inny recykling (w tym kompostowanie) Recykling materiałów Spalanie (w tym odzyskiwanie energii) Składowanie w ziemi lub na jej powierzchni Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc240)

8.2 Utylizacja odpadów w podziale na państwa Utylizacja odpadów miejskich, w podziale na państwa, 2010 r. % UE-27 Inny recykling UE-27 Składowanie w ziemi UE-27 Recykling materiałów UE-27 spalanie* UE-27 Niemcy Niderlandy Austria Szwecja Belgia Dania Luksemburg Francja Finlandia Zjedn. Królestwo Włochy Irlandia Słowenia Rep. Czeska Węgry Polska Estonia Słowacja Grecja Łotwa Litwa Rumunia Bułgaria Szwajcaria Norwegia Islandia Chorwacja Turcja Hiszpania Portugalia Cypr Malta *w tym odzyskiwanie energii FYROM Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc240)

8.3 Wzrasta wytwarzanie niebezpiecznych odpadów Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc250) Wytwarzanie niebezpiecznych odpadów, UE-27 Kilogramy na osobę Prawie połowa niebezpiecznych odpadów pochodzi z przemysłu wytwórczego (26%) i budownictwa (21%) Wzrost w latach 2004- 2008 spowodowany był większą ilością niebezpiecznych odpadów z sektora budownictwa 2% niebezpiecznych odpadów pochodzi z gospodarstw domowych

8.4 Kogeneracja Kogeneracja, UE-27 Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdcc350) Kogeneracja, UE-27 % produkcji energii elektrycznej brutto PALIWO ELEKTRO- CIEPŁOWNIA ELEKTRYCZNOŚĆ CIEPŁO DOMY W procesie kogeneracji jednocześnie powstaje elektryczność i ciepło Udział energii elektrycznej z elektrociepłowni nieznacznie wzrósł od 2004 r. Elektrociepłownie mogą być zasilane wieloma rodzajami paliwa, np. gazem ziemnym, biopaliwami, biomasą czy odpadami

9 Nasz wpływ na przyrodę

9.1 Pokrycie terenu w Europie Źródło: Europejska Agencja Środowiska Typy wg Corine Land Cover, 2006 r. Zabudowa miejska Obszary wodne Łąki i pastwiska Lasy Ekosystemy seminaturalne Przestrzenie otwarte/ugory Obszary podmokłe Grunty orne i uprawy trwałe Niesklasyfikowane Poza zakresem danych

9.2 Udział typów pokrycia terenu w Europie Grunty rolne (grunty orne, uprawy trwałe, łąki i pastwiska) zajmują ponad 40% powierzchni Europy Lasy, na drugim miejscu, 36% Zabudowa miejska zajmuje tylko 4%, ale mieszka na tym obszarze większość ludności Europy oraz ma na nim miejsce większość działalności gospodarczej Źródło: Europejska Agencja Środowiska Udział typów pokrycia terenów w Europie, 2006 r. % Cała powierzchnia Zabudowa miejska Grunty orne i uprawy trwałe Łąki i pastwiska Lasy Ekosystemy seminaturalne Otwarte przestrzenie/ugory Obszary podmokłe Obszary wodne Mieszkalnictwo, usługi, wypoczynek Tereny przemysłowe, handlowe, budowy Sieć transportu, infrastruktura Kopalnie, kamieniołomy, wysypiska

9.3 Jak zmieniało się pokrycie terenu 630 tys. ha ziemi przekształcono w zabudowę miejską w latach 2000-2006 Głównym czynnikiem tych zmian był wzrost działalności budowlanej oraz sieci drogowej i kolejowej Powierzchnia gruntów rolnych zmniejsza się, podczas gdy powierzchnia lasów wciąż rośnie Źródło: Europejska Agencja Środowiska Zmiany pokrycia terenu netto w latach 2000-2006 w Europie Zabudowa miejska Grunty orne i uprawy trwałe Łąki i pastwiska Lasy Ekosystemy seminaturalne Przestrzenie otwarte/ugory Obszary podmokłe Obszary wodne Całość powierzchni w tys. ha Zmiana względna w %

9.4 Zmiany liczby ptaków Populacje ptaków zmieniają się co roku Długoterminowa tendencja wykazuje jednak spadek różnorodności biologicznej Wyjątkowo gwałtowny spadek w przypadku ptaków krajobrazu rolniczego spowodowany był intensyfikacją rolnictwa Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdnr100) Wskaźnik populacji ptaków, UE Wskaźnik 1990 = 100 Wszystkie ptaki Ptaki krajobrazu rolniczego Gatunki leśne

9.5 Przełowienie zagrożonych zasobów rybnych Od 1994 r. odnotowuje się stałe przełowienie w wodach UE Najbardziej narażone są gatunki denne (żyjące na dnie lub przy dnie morskim) Przełowienie stanowi również ryzyko ekonomiczne dla sektora rybołówstwa Źródło: służby Komisji Europejskiej, ICES (kod danych online: tsdnr110) Połów ryb ze stad poza bezpiecznymi granicami biologicznymi: Stan stad ryb na wodach UE na N-E Atlantyku, 2010 r. Połów ryb ogółem Gatunki denne (żyjące przy dnie morskim, np. dorsz, plamiak, witlinek) Gatunki pelagiczne (żyjące na otwartym morzu, np. śledź, sardela, sardynka) Gatunki bentosowe (żyjące na dnie morskim, np. homar, krewetka, płastugokształtne)

9.6 Bardziej zrównoważona gospodarka leśna Ogólnie zbiory drewna w państwach europejskich plasowały się o wiele poniżej rocznego współczynnika odrostu Wskazuje to na fakt zrównoważonego zarządzania nimi Lasy magazynują węgiel, dzięki czemu pochłaniają istotną część gazów cieplarnianych Źródło: konferencja ministerialna w sprawie ochrony lasów w Europie (kod danych online: tsdnr520) Współczynnik wykorzystania lasów Wyrąb jako % przyrostu

9.7 Lasy pochłaniają więcej gazów cieplarnianych Sadzenie drzew i poprawa gospodarki leśnej pomagają w pochłanianiu emisji gazów cieplarnianych z atmosfery Od 1990 r. corocznie usuwa się z atmosfery ponad 300 mln ton gazów cieplarnianych dzięki użytkowaniu gruntów, zmianom w użytkowaniu gruntów oraz leśnictwu Źródło: Europejska Agencja Środowiska Emisja gazów cieplarnianych z użytkowania gruntów, zmiany w użytkowaniu gruntów i w leśnictwie, UE-27 Mln ton ekwiwalentu CO2

10 Globalna zmiana klimatu

10.1 Planeta ulega ociepleniu Globalne ocieplenie jest faktem Lata 2001-2010 były najcieplejszym odnotowanym dziesięcioleciem Ocieplenie jest większe na półkuli północnej, na której znajduje się większość powierzchni lądów Źródło: Climatic Research Unit, University of East Anglia oraz UK Met Office Hadley Centre Odchylenie średniej rocznej globalnej temperatury Odchylenie temp. w °C, w porównaniu ze średnią z lat 1961-90 95% zakresu niepewności z połączonych skutków wszystkich niepewności Złagodzone serie roczne

10.2 Globalny poziom emisji CO2 wciąż rośnie Globalny poziom emisji CO2 wzrósł o prawie 40% od 1990 r. W 2007 r. Chiny wyprzedziły Stany Zjednoczone jako największe źródło emisji Energia elektryczna i wytwarzanie ciepła odpowiadają za istotną część globalnego poziomu emisji CO2 Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna Globalny poziom emisji CO2 ze spalania paliw Mln ton CO2 Świat USA UE-27 Chiny Indie

10.3 Zmiany udziału w globalnej emisji CO2 Poziom emisji CO2 Chin wzrósł ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich 20 lat Emisje pozostałych krajów azjatyckich (w tym Indii) również wzrosły Emisje CO2 UE i Rosji uległy zaś spadkowi Udział w globalnym poziomie emisji CO2 ze spalania paliw % ogólnych globalnych emisji 21 000 mln ton 29 000 mln ton Zmiany w udziale regionów w światowej emisji USA -22 % UE-27 -37 % Chiny +118% Rosja -50% Azja +83% Japonia -20% Ameryka Łacińska +33% Bliski Wschód +66% Afryka 0% Reszta świata -18% Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna

10.4 Emisja CO2 na osobę Poziom emisji CO2 na osobę zmniejszył się w USA, Rosji i UE Poziom emisji na osobę wzrósł w Chinach i Indiach, ale ich poziom jest wciąż niższy niż poziom w państwach uprzemysłowionych Od 2007 r. poziom emisji CO2 w Chinach utrzymywał się powyżej ogólnej średniej 4,3 ton na osobę Źródło: Międzynarodowa Agencja Energetyczna Globalny poziom emisji CO2 na osobę ze spalania paliw Tony na osobę USA Rosja Japonia UE-27 Chiny Indie Świat

10.5 Emisje z transportu rosną, podczas gdy pozostałe maleją Emisja gazów cieplarnianych w UE spadła o ponad 17% od 1990 r. W 2009 r. nastąpił nagły spadek, spowodowany kryzysem gospodarczym Długoterminowa tendencja spadkowa spowodowana jest m.in. efektywniejszym zużyciem energii i przejściem na paliwa niskoemisyjne Emisja gazów cieplarnianych w podziale na sektory, UE-27 Mln ton ekwiwalentu CO2 Inne (związane z energią) Odpady Rolnictwo Procesy przemysłowe Transport Przemysł wytwórczy i budownictwo Sektor energetyczny Źródło: Europejska Agencja Środowiska (kod danych online: tsdcc210)

10.6 Głównymi źródłami emisji są działania związane z energią Ponad trzy czwarte emisji gazów cieplarnianych UE jest związanych z wytwarzaniem energii w procesie spalania Od 1990 r. w przemyśle wytwórczym i budownictwie doszło do istotnego ograniczenia emisji Źródło: Europejska Agencja Środowiska (kod danych online: tsdcc210) Emisja gazów cieplarnianych w podziale na sektory, 2009 r. % Związane z energią Niezwiązane z energią Procesy przemysłowe Rolnictwo Odpady Inne (związane z energią) Sektor energetyczny Przemysł wytwórczy i budownictwo Transport UE-27 2009

10.7 Udało się znacznie ograniczyć emisje Emisje gazów cieplarnianych w 2009 r. w odniesieniu do bazowego roku protokołu z Kioto, w podziale na państwa % Kraje Europy Wschodniej radykalnie ograniczyły emisje gazów cieplarnianych od 1990 r. Restrukturyzacja gospodarcza doprowadziła do ograniczenia emisji w wielu „nowych” państwach członkowskich w latach 90 Od roku 2000 emisje były coraz częściej bezpośrednim przedmiotem zainteresowania polityki klimatycznej i energetycznej Zmiana w odniesieniu do bazowego roku protokołu z Kioto Cel (2008-2012) UE-27 UE-15 Litwa Cypr Estonia Łotwa Bułgaria Węgry Polska Rumunia Słowacja Niemcy Belgia Dania Szwecja Francja Finlandia Włochy Austria Słowenie Irladnia Grecja Malta Niderlandy Portugalia Hiszpania Rep. Czeska Luksemburg Zjedn. Królestwo Źródło: Europejska Agencja Środowiska (kod danych online: tsdcc100)

11 Europa w zglobalizowanym świecie

11.1 Europa posiada największy udział w globalnym handlu UE jest największym importerem i eksporterem towarów na świecie UE, USA, Chiny i Japonia odpowiadały łącznie za prawie połowę światowej wymiany handlowej w 2010 r. Chiny stały się w ostatnich latach głównym uczestnikiem światowego handlu, wyprzedzając USA jako drugi największy eksporter w 2007 r. Udział światowego przywozu i wywozu, 2010 r. % UE-27 USA Chiny (z wyłączeniem Hongkongu) Japonia Pozostałe Przywóz Wywóz Źródło: Eurostat (kod danych online: ext_lt_introle)

11.2 Chiny głównym uczestnikiem wymiany handlowej Względne znaczenie USA jako partnera handlowego UE spadło w ostatnich latach Handel UE z Chinami zwiększył się ponad czterokrotnie od 1999 r. Większość przywozu do UE pochodzi z Azji, zaś udział Afryki i Ameryki Łacińskiej utrzymuje się na niskim poziomie Przywóz spoza UE, w podziale na partnerów % Azja (oprócz Chin i Japonii) Chiny (oprócz Hongkongu) Japonia przywozu z Azji USA Rosja Europa, poza UE-27 Afryka Ameryka Łacińska Reszta świata Źródło: Eurostat (kod danych online: ext_lt_maineu)

11.3 Przywóz energii do UE rośnie 63% przywozu do UE stanowią produkty wytwarzane (urządzenia i pojazdy, produkty chemiczne i inne towary wytwarzane) Wzrasta jednak przywóz produktów podstawowych W 2010 r. przywóz produktów energetycznych był czterokrotnie wyższy niż w 1999 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: ext_lt_intratrd) Przywóz spoza UE, w podziale na grupy produktów % Przywozu to produkty wytwarzane Produkty chemiczne Urządzenia i pojazdy Inne towary wytwarzane Energia Żywność i napoje Surowce Produkty niewymienione gdzie indziej

11.4 Przywóz z krajów rozwijających się wzrasta Przywóz do UE z krajów rozwijających się wzrósł prawie trzykrotnie od 1999 r. W porównaniu z tym, całkowity przywóz do UE „jedynie” podwoił się Prawie połowa całkowitego przywozu do UE w 2010 r. pochodziła z krajów rozwijających się (w tym z Chin) Przywóz do UE z krajów rozwijających się, UE-27 Według grupy dochodów, w mld euro (w cenach bieżących) Średnio-wysokie dochody Pozostałe niskie dochody Średnio-niskie dochody Najsłabiej rozwinięte Chiny (w tym Hongkong) Udział ogólnego przywozu spoza UE (w %) Kraje DAC Kraje DAC (z wyjątkiem Chin) Przywóz do UE ogółem Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdgp210, tet00038)

11.5 Przywóz z krajów najsłabiej rozwiniętych jest wciąż niski Kraje najsłabiej rozwinięte zamieszkuje ok. 12% ludności świata, ale ich udział w światowym PKB wynosi poniżej 2%, zaś udział w globalnym handlu towarami – 1% W 2010 r. udział krajów najsłabiej rozwiniętych w przywozie do UE ogółem, wartym 1 500 mld euro, wynosił jedynie 22 mld euro Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdgp210, tet00038) Udział przywozu z krajów najsłabiej rozwiniętych w przywozie spoza UE ogółem, UE-27 w %

11.6 Udział produktów energetycznych z obszarów najsłabiej rozwiniętych rośnie W 2010 r. połowę przywozu z krajów najsłabiej rozwiniętych stanowiły towary wytwarzane, pozostałą połowę zaś produkty podstawowe Unijne rozporządzenie „wszystko oprócz broni” przyznaje bezcłowy dostęp do przywozu z najsłabiej rozwiniętych krajów wszystkich produktów oprócz broni i amunicji Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdgp230) Przywóz z krajów najsłabiej rozwiniętych, w podziale na grupy produktów, UE-27 Mld euro (w cenach bieżących) Towary wytwarzane Paliwa mineralne, smary i materiały powiązane Żywność, napoje i tytoń Surowce

11.7 Unijne dotacje na rolnictwo maleją Bariery w handlu utrudniają krajom rozwijającym się dostęp do unijnego rynku Od 1995 r. UE stopniowo likwidowała zakłócające handel dotacje na rolnictwo Różnica między ustanowionym na mocy porozumienia WTO w sprawie rolnictwa pułapem a unijnym wsparciem rolnictwa rośnie Źródło: służby Komisji Europejskiej, WTO, Eurostat (kod danych online: tsdgp240) Zagregowany wskaźnik wsparcia rolnictwa (AMS), UE-27 Mld euro pułap AMS

12 Czy Europa wywiązuje się ze swoich międzynarodowych zobowiązań?

12.1 Źródła finansowego wsparcia UE Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA) i środki prywatne są najważniejszymi przepływami finansowymi na rzecz krajów rozwijających się Przepływy finansowe z UE do krajów rozwijających się w ciągu ostatnich 20 lat wzrosły czterokrotnie Podczas gdy przepływy z ODA stale rosły, przepływy prywatne wahały się z roku na rok Finansowanie dla krajów rozwijających się, wg typu, UE-15 Mld euro (w cenach bieżących) Dotacje z NGO Pozostałe przepływy oficjalne Przepływy prywatne Oficjalna pomoc rozwojowa Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp310)

12.2 UE jest największym darczyńcą na świecie... Finansowanie na rzecz krajów rozwijających się, w podziale na darczyńców Mld euro (w cenach bieżących) UE jest największym darczyńcą pomocy finansowej na rzecz krajów rozwijających się Od 1990 r. wszyscy darczyńcy zwiększyli pomoc na rzecz krajów rozwijających się W 2009 r. pomoc finansowa na rzecz krajów rozwijających się ogółem była 4,5 razy wyższa niż w 1990 r. Pozostali darczyńcy Kanada Japonia USA UE-15 krajów krajów Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp310)

12.3 ...ale potrzebny jest dalszy postęp UE zobowiązała się do osiągnięcia celu wyznaczonego przez ONZ – przeznaczania w 2015 r. 0,7% DNB na ODA (cel pośredni na 2010 r.: 0,56%) Celu na 2010 r. jednak nie osiągnięto Pięć krajów europejskich już w 2010 r. przekroczyło docelowy poziom ONZ – 0,7% DNB Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp100) Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA), UE-27 % dochodu narodowego brutto (w cenach bieżących) UE-27 Cel UE-27 Cel ONZ

12.4 Duże zróżnicowanie wsparcia między państwami członkowskimi Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp100) Oficjalna pomoc rozwojowa (ODA) w podziale na państwa % dochodu narodowego brutto (w cenach bieżących) Estonia Łotwa Litwa Bułgaria Rumunia Węgry Słowacja Polska Rep. Czeska Zjedn. Królestwo Niemcy Szwecja Belgia Dania Luksemburg Francja Finlandia Niderlandy Włochy Słowenia Austria Irlandia Portugalia Hiszpania Malta Cypr UE-27 Grecja Szwajcaria Norwegia Islandia Turcja UE-15

12.5 Globalna pomoc urzędowa wzrosła dwukrotnie od 1990 r. W ciągu ostatnich 20 lat globalne przepływy w ramach ODA wzrosły dwukrotnie Do największych darczyńców na świecie należą: UE, USA i agencje wielostronne (w tym agencje ONZ) Urzędowa pomoc rozwojowa (ODA) wg darczyńców Mld EUR (w cenach bieżących) Inni darczyńcy Instytucje UE Agencje wielostronne Japonia Stany Zjednoczone UE-15 Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp100)

12.6 Kanały oficjalne są stabilnym źródłem pomocy Udział kwot kierowanych do państw o niskim dochodzie w ogólnych przepływach pieniężnych jest wyższy w przypadku ODA niż w przypadku BIZ Ponad połowa ODA z UE kierowana jest do krajów o niskich dochodach W 2009 r. przepływy w ramach ODA do krajów o niskich dochodach wyniosły ok. 11 mld EUR, a przepływy z BIZ – „zaledwie” 1,7 mld EUR Udział kwot przydzielanych krajom o niskich dochodach Udział w całości kwot danego rodzaju kierowanych do krajów Udział oficjalnej pomocy rozwojowej, EU-15 Udział bezpośrednich inwestycji zagranicznych, członkowie DAC UE Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp320, tsdgp330)

12.7 Luka między darczyńcą a odbiorcą Wysokość ODA świadczonej przez UE w przeliczeniu na jednego mieszkańca UE wyniosła 107 euro Jednak ze względu na dużą liczbę ludności krajów- beneficjentów kwota otrzymywanej pomocy wynosi w nich zaledwie ok. 9 euro na osobę Wzrost wysokości wkładu UE do ODA w przeliczeniu na osobę od 2005 r. nie przekłada się na wyższą kwotę na osobę w krajach rozwijających się Źródło: OECD, Eurostat (kod danych online: tsdgp520) Oficjalna pomoc rozwojowa na osobę w krajach-darczyńcach i w krajach-beneficjentach EUR na osobę (w cenach bieżących) UE-27 2010 Kraje DAC

13 Coraz mniej dzieci w naszych starzejących się społeczeństwach

13.1 Ludność świata nadal rośnie Przewiduje się, że łączna ludność Ziemi w 2100 r. będzie czterokrotnie większa niż w 1950 r., a do 2080 r. przekroczy 10 miliardów Za przyrost ludności świata w ostatnich i nadchodzących latach odpowiada w głównej mierze Afryka i Azja Ludność Europy w 2100 r. będzie zaledwie o ok. 20% większa niż w 1950 r. Wzrost ludności świata – dane i prognozy Mld osób Oceania Ameryka Północna Europa Ameryka Łacińska i Karaiby Afryka Azja Źródło: Dział Ludności Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych: World Population Prospects: The 2010 Revision

13.2 Udział Europy w ludności świata jest coraz mniejszy Przewidywany skład ludności świata w 2100 r. będzie zupełnie inny niż w 1950 r. Spodziewana jest „eksplozja” ludności Afryki do poziomu 3,6 mld, co w 2100 r. będzie stanowić 35% ludności świata Europejczycy będą pod koniec wieku stanowić zaledwie niespełna 10% ludności świata Źródło: Dział Ludności Departamentu Spraw Gospodarczych i Społecznych Sekretariatu Organizacji Narodów Zjednoczonych: World Population Prospects: The 2010 Revision Udział kontynentów w ludności świata % Oceania Ameryka Północna Ameryka Łacińska i Karaiby Europa Afryka Azja

13.3 Zbyt mało urodzeń, aby zapewnić wzrost ludności Dla utrzymania liczby ludności UE w sposób naturalny na obecnym poziomie potrzebny jest współczynnik dzietności wynoszący 2,1 dziecka na kobietę Współczynnik dzietności w UE nieznacznie wzrasta, ale nadal jest poniżej poziomu zapewniającego zastępowalność pokoleń W Europie tylko Islandia ma współczynnik dzietności powyżej poziomu zastępowalności Całkowity współczynnik dzietności, UE-27 Liczba dzieci na kobietę Poziom zastępowalności Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde220)

13.4 Europejczycy żyją coraz dłużej Przewidywana długość życia dziewczynki urodzonej w UE w 2009 r. to ok. 83 lata; chłopca – ok. 77 lat Średnie trwanie życia w UE wzrasta – ludzie żyją coraz dłużej Dzięki temu liczba ludności w UE nadal rośnie, ale to się najprawdopodobniej wkrótce zmieni Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdph100) Oczekiwana długość życia w chwili urodzenia wg płci w UE-27 Lata Kobiety Mężczyźni

13.5 Więcej ludzi przybywa do UE niż ją opuszcza Saldo migracji to różnica między wielkością imigracji a wielkością emigracji W ciągu ostatnich 20 lat obserwuje się stały napływ ludności do UE Przewiduje się, że począwszy od 2015 r. dodatnie saldo migracji będzie jedynym czynnikiem przyrostu ludności UE Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdde230); uwaga: przerwa w szeregu danych w 1998 r. Skorygowane saldo migracji w UE-27 Na 1000 osób

13.6 Zmiany w populacji Europy Oczekuje się, że do 2060 r. liczba ludności UE wzrośnie o około 15 milionów osób, czyli o 3% Populacja około połowy państw członkowskich – głównie w Europie Wschodniej – może się zmniejszyć Źródło: Eurostat (kod danych online: tps00002) Przewidywana zmiana liczby ludności 2010-2060, wg państwa % Estonia Łotwa Litwa Bułgaria Rumunia Węgry Słowacja Polska Rep. Czeska Zjedn. Królestwo Niemcy Szwecja Belgia Dania Luksemburg Francja Finlandia Niderlandy Włochy Słowenia Austria Irlandia Portugalia Hiszpania Malta Cypr UE-27 Grecja Szwajcaria Norwegia Islandia Liechtenstein

13.7 Przewiduje się, że populacja UE osiągnie maksymalny poziom w 2040 r. Wzrost liczby ludności w UE nie będzie stały Oczekuje się, że do 2040 r. liczba ludności UE będzie rosła, a następnie będzie stopniowo spadać do 517 milionów w 2060 r. Wynika to z faktu, że od 2035 r. saldo migracji nie zrównoważy już naturalnego spadku, który zgodnie z przewidywaniami rozpocznie się w 2015 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: tps00002) Przewidywana zmiana liczby ludności , UE-27 Mln osób

13.8 Starzejące się społeczeństwo Ludność UE będzie się starzeć, ponieważ ludzie żyją dłużej i zmniejsza się liczba urodzeń Oczekuje się, że średnia wieku ludności UE wzrośnie z 41 lat w 2010 r. do 48 lat w 2060 r. Do 2060 r. osoby w wieku co najmniej 65 lat będą stanowić około 30 % populacji UE Źródło: Eurostat (kod danych online: demo_pjangroup, proj_10c2150p) Struktura populacji wg grupy wiekowej i płci, UE-27 % całkowitej liczby ludności Mężcz.(2010) Kobiety (2010) Mężcz.(2060) Kobiety (2060) Co najmniej 85 lat 80 do 84 lat 75 do 79 lat 70 do 74 lat 65 do 69 lat 60 do 64 lat 55 do 59 lat 50 do 54 lat 45 do 49 lat 40 do 44 lat 35 do 39 lat 30 do 34 lat 25 do 29 lat 20 do 24 lat 15 do 19 lat Mniej niż 5 lat 5 do 9 lat 10 do 14 lat

14 Czy rozwiązaniem jest zielony wzrost?

14.1 Wykorzystanie zasobów naturalnych w UE Połowę materiałów zużywanych w UE stanowią minerały Zużycie materiałów jest ściśle związane z cyklem gospodarczym Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc230) Krajowe zużycie materiałów, wg rodzaju, UE-27 Mln ton Kopalne surowce energetyczne/nośniki energii Minerały niemetaliczne Rudy metali (rudy surowe) Biomasa

14.2 Dla zaspokojenia popytu na surowce w UE konieczny jest przywóz Większość surowców zużywanych w UE tu się wydobywa Coraz większe znaczenie ma jednak przywóz Podczas kryzysu zmniejszyły się: przywóz, wywóz i wydobycie krajowe Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc220) Elementy składowe krajowego zużycia materiałów, UE-27 Mln ton Krajowe zużycie materiałów Wykorzystane wydobycie krajowe Przywóz Wywóz

14.3 Zużycie materiałów na osobę znacznie spadło podczas kryzysu W 2007 r. każdy obywatel UE zużywał teoretycznie około 17 ton materiałów rocznie, czyli 45 kg materiałów dziennie Z powodu kryzysu gospodarczego zużycie materiałów spadło do poziomu poniżej 15 ton na osobę w 2009 r. Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc220, demo_gind) Krajowe zużycie materiałów na osobę, UE-27 Tony na osobę

14.4 Zużycie zasobów jest różne w poszczególnych państwach UE Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc220, demo_gind) Krajowe zużycie materiałów na osobę Tony na osobę Estonia Łotwa Litwa Bułgaria Rumunia Węgry Słowacja Polska Rep. Czeska Zjedn. Królestwo Niemcy Szwecja Belgia Dania Luksemburg Francja Finlandia Niderlandy Włochy Słowenia Austria Irlandia Portugalia Hiszpania Cypr UE-27 Grecja Szwajcaria Norwegia Malta Turcja Chorwacja 2000 2009

14.5 Wydaje się, że następuje poprawa produktywności i efektywności... Produktywność zasobów wzrosła od 2000 r. Oznacza to, że z tej samej ilości materiałów wytworzono produkty większej wartości Jednocześnie zmniejszyła się ilość energii potrzebnej do działalności gospodarczej. Zmniejszyła się również ilość emitowanych gazów cieplarnianych przypadająca na wartość produkcji Te proste wskaźniki nie oddają jednak całej sytuacji Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc100, tsdec360, tsdtr250, tsdcc210, nama_gdp_k) Zmiany w produkcji zasobów i energochłonności, UE-27 Produktywność zasobów Euro na kilogram Energochłonność gospodarki Kg ekwiwalentu ropy naftowej na 1 000 euro Energochłonność transportu Kg ekwiwalentu ropy naftowej na 1000 euro Intensywność emisji gazów ciepl. gospodarki Kg ekwiwalentu CO2 na 1 000 euro

14.6 ... ale nie jest już ona tak obiecująca jeśli w porównaniu uwzględni się PKB Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdpc100, tsdpc230, nama_gdp_k, tsdec360, tsdcc320, tsdtr100, tsdtr250, sdcc210) Produktywność zasobów i efektywność energetyczna Wskaźnik 2000 = 100 Produktywność zasobów PKB (przeliczony na ceny stałe) Krajowe zużycie materiałów Krajowe zużycie energii brutto Energochłonność PKB (w cenach stałych) Emisja gazów cieplarnianych Intensywność emisji gazów cieplarnianych Zużycie energii w transporcie/PKB Zużycie energii w transporcie Intensywność emisji gazów cieplarnianych Efektywność energetyczna transportu

14.7 Niewystarczająco wzrosły wydatki na badania i rozwój Źródło: Eurostat (kod danych online: tsdec320) Całkowite wydatki na badania i rozwój % PKB Estonia Łotwa Litwa Bułgaria Rumunia Węgry Słowacja Polska Rep. Czeska Zjedn. Królestwo Niemcy Szwecja Belgia Dania Luksemburg Francja Finlandia Niderlandy Włochy Słowenia Austria Irlandia Portugalia Hiszpania Malta Cypr UE-27 Grecja Norwegia Szwajcaria Islandia Turcja Chorwacja