Struktura bezrobocia w okresie transformacji w Polsce W latach 1990-1998 Autor: Paweł Maj

W 1989r. Polska rozpoczęła proces reform, mających na celu wprowadzenie mechanizmów rynkowych. Podobnie jak w innych gospodarkach socjalistycznych, największy udział w strukturze zatrudnienia miał przemysł, natomiast rynek usług był niedorozwinięty. Jednym z nielicznych pozytywnych aspektów poprzedniego systemu, był wysoki poziom wykształcenia ogólnego- ułatwiający zdobywanie specjalizacji. Gospodarka charakteryzowała się niską wydajnością pracy oraz wysokim poziomem prac realnych.

Struktura bezrobocia w Polsce   do 3 m-cy 3-6 m-cy 6-12 m-cy pow. 12 m-cy 1992 17,2 15,7 21,9 45,2 1993 17,6 21,8 44,9 1994 18,1 15,1 22,6 44,2 1995 21,1 17,1 24,4 37,4 1996 22,1 15,5 21,3 41,1 1997 21,6 12 44,3 1998 27,2 16,7 40,4

Struktura bezrobocia w Polsce Udział bezrobotnych powyżej 12 miesięcy stanowi 46,4% bezrobotnych ogółem. Mimo spadku stopy bezrobocia w okresie 1993-1998 struktura czasowa bezrobocia nie uległa znaczącej zmianie Wysoki udział bezrobocia długookresowego w bezrobociu wskazuje na strukturalne przyczyny bezrobocia. Pułapka histerezy.

Stopa bezrobocia w latach 1990-1998 W początkowej fazie transformacji stopa bezrobocia gwałtownie rośnie, a następnie stopniowo spada. Spadek stopy bezrobocia w latach 1993-1998 był znacznie mniejszy od wzrostu PKB. Lata Stopa bezrobocia (w %) 1990 6,5 1991 12,2 1992 14,3 1993 16,4 1994 16 1995 14,9 1996 13,2 1997 10,3 1998 10,4

Zróżnicowanie bezrobocia ze względu na płeć: Procentowy udział kobiet wśród bezrobotnych większy od udziału mężczyzn. Wyższy odsetek kobiet wśród bezrobotnych. Znacznie wyższy odsetek kobiet wśród bezrobotnych długookresowo. Mężczyźni Kobiety 1990 49,1 50,9 1991 47,4 52,6 1992 46,6 53,4 1993 47,8 52,2 1994 47,3 52,7 1995 44,9 55,1 1996 41,7 58,3 1997 39,6 60,4 1998 47,5 58,5

Zróżnicowanie bezrobocia ze względu na wiek:   poniżej 24 lat 25 – 34 lata 35 – 44 lata 45 – 55 lat powyżej 55 lat 1991 35,1 29,9 24,6 8,6 1,8 1992 34,6 29,7 24,8 9,2 1,7 1993 34,4 28,5 25,2 9,8 2 1994 34,5 27,4 25,3 10,7 2,1 1995 26,9 25,1 11,3 1996 31,2 27,3 25,8 13,3 2,4 1997 30,8 27,8 26,4 1998 30,9 27,1 14,4 1,9

Zróżnicowanie bezrobocia ze względu na wiek - wnioski Wysoki udział młodych osób wśród bezrobotnych. (poniżej 34 roku życia) Systematycznie rósł udział osób w średnim wieku w stopie bezrobocia (45-54 lata) Niski udział osób młodych wśród bezrobotnych dłużej niż 12 miesięcy.

Wpływ procesów demograficznych na wielkość bezrobocia Gdyby procesy demograficzne- zmiana liczby ludności w wieku produkcyjnym- były jedynymi determinantami wielkości zasobu siły roboczej- wtedy w latach 1990-1998 zasób ten zwiększyłby się o ponad 1,1 mln osób, podczas gdy w rzeczywistości wzrost wynosił 0,38 mln osób.

Znaczącym czynnikiem ograniczającym bezrobocie była dezaktywacja zawodowa. Zmiany w poziomie bezrobocia miały charakter gwałtowny- w ciągu pierwszych dwóch lat transformacji zarejestrowano ponad 2 mln bezrobotnych. Przyczyną tego zjawiska była likwidacja bezrobocia ukrytego. Kolejnym czynnikiem zwiększającym liczbę zarejestrowanych bezrobotnych była stosunkowo łagodne kryteria przyznawania zasiłków. Reforma emerytalno-rentowa w znaczącym stopniu doprowadziła do dezaktywacji zawodowej osób w wieku emerytalnym.

Prywatyzacja, a bezrobocie Udział sektora prywatnego w zatrudnieniu wzrósł o 13,8% w przeciągu sześciu lat Różna skala zmian w sektorze prywatnym i publicznym Zmiana struktury zatrudnienia Kosmetyczna w sektorze przemysłowym i budowniczym Duże zmiany w sektorze usług i w rolnictwie

Podsumowanie Bezrobocie w Polsce miało prawdopodobnie charakter strukturalno- instytucjonalny. Bezrobocie generowane przez restrukturyzację w sektorach publicznych nie było „przechwytywane” w takim stopniu przez dynamicznie rozwijający się sektor prywatny. Zmiany stopy bezrobocia miały charakter gwałtowny, zwłaszcza w początkowej fazie transformacji.

Zarówno wiek jak i płeć wpływały zarówno na poziom bezrobocia jak i na czas jego trwania. W wyniku transformacji stopa aktywności zawodowej w Polsce spadła Ożywienie gospodarczego nie pociągało za sobą większego wzrostu zatrudnienia, miało raczej stabilizujący charakter na zatrudnienie. Zmiany zatrudnienia nie były homogeniczne, były różne dla poszczególnych sektorów.

Dziękuję za uwagę