Zbrodnia katyńska

Las katyński Zbrodnia katyńska (w Polsce określenie równoznaczne ze słowem Katyń i las katyński) – wymordowanie na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r. przez NKWD. W obozach na terytorium ZSRR przetrzymywano nie mniej niż 21 768 obywateli polskich – jeńców wojennych osadzonych w specjalnych obozach jenieckich NKWD w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz osób cywilnych. W skład tej grupy wchodzili zarówno oficerowie Wojska Polskiego – w tym pochodzący z rezerwy jak i oficerowie i podoficerowie Policji Państwowej i KOP. W liczbie ofiar zawiera się wymordowanie ponad 7 tys. osób aresztowanych po 17 września 1939 przez NKWD i przetrzymywanych w więzieniach na terenie okupowanych przez ZSRR Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. Ofiary dokonanej zbrodni stalinowskiej zostały pogrzebane w zbiorowych mogiłach – w Katyniu pod Smoleńskiem, Miednoje koło Tweru, Piatichatkach na przedmieściu Charkowa i w przypadku 7 tysięcy ofiar w innych nieznanych miejscach. Zbrodnia była przeprowadzona w ścisłej tajemnicy, ale już w 1943 r. ujawniono zbiorowe groby w Katyniu. Las katyński był uprzednio miejscem masowych egzekucji obywateli ZSRR przez NKWD. Szacuje się, że w lesie katyńskim, oprócz polskich oficerów, pochowanych jest około 8-10 tys. obywateli byłego ZSRR. Tylko od sierpnia 1937 do listopada 1938 roku, czyli w czasie "wielkiego terroru", NKWD rozstrzelało tam 7088 osób.

Decyzja o mordzie na Polakach 5 marca 1940 r. Ławrientij Beria – Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych ZSRR skierował do Józefa Stalina notatkę nr 794/B (794/Б), w której po zdefiniowaniu, że polscy jeńcy wojenni (14 736 osób – w tym 97 proc. Polaków) oraz więźniowie w więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy (18 632 osoby, z tego 1207 oficerów – w tym ogółem 57 proc. Polaków) stanowią "zdeklarowanych i nie rokujących nadziei poprawy wrogów władzy radzieckiej", stwierdził, że NKWD ZSRR uważa za uzasadnione :rozstrzelanie 14,7 tys. jeńców i 11 tys. więźniów, bez wzywania skazanych, bez przedstawiania zarzutów, bez decyzji o zakończeniu śledztwa i aktu oskarżenia, zlecenie rozpatrzenia spraw i podejmowania decyzji trójce w składzie: Wsiewołod Mierkułow (wpisany odręcznie prawdopodobnie przez Stalina powyżej skreślonego nazwiska Berii), Bogdan Kobułow, Leonid Basztakow. Notatka posiada cztery zatwierdzające podpisy: Stalina, Woroszyłowa, Mołotowa i Mikojana oraz dopiski – Kalinin – za, Kaganowicz – za. Zgodnie z notatką Biuro Polityczne KC WPK (b) tego dnia wydało decyzję nr P13/144 z zaproponowaną przez Berię treścią. 14 marca w gabinecie Bogdana Kobułowa, szefa Głównego Zarządu Gospodarczego NKWD, odbyła się narada. Uczestniczyło w niej kilkanaście osób, wśród nich szefowie Zarządu NKWD obwodu smoleńskiego, kalinińskiego i charkowskiego, ich zastępcy oraz komendanci wojskowi zarządów obwodowych NKWD. To im wówczas zlecono wymordowanie jeńców. 22 marca Beria wydał rozkaz nr 00350 "O rozładowaniu więzień NKWD USRR i BSRR" – w tych więzieniach większość więźniów stanowili polscy oficerowie i policjanci. 1 kwietnia z Moskwy wyszły trzy pierwsze listy – zlecenia skierowane do obozu ostaszkowskiego. Zawierały nazwiska 343 osób i były początkiem akcji "rozładowania obozów".

Motywy podjęcia takiej decyzji są obecnie przedmiotem konstrukcji logicznych, gdyż nikt z bezpośrednich decydentów nie ujawnił ani nie pozostawił uzasadnienia. Wysuwane są przypuszczenia o zemście, w tym osobistej Stalina, za porażkę w wojnie 1920 r. co jest jednak mocno kwestionowane. Według innych opinii powodem była chęć pozbawienia narodu polskiego warstwy przywódczej, elity intelektualnej, której przedstawicielami byli zamordowani oficerowie, w części rezerwy. Motywem mogła być też chęć oczyszczenia zaplecza[potrzebne źródło] przed planowaną wojną uderzeniową na Niemcy. Ujawniony później fakt skrupulatnego przechowywania najbardziej obciążających dokumentów jest tłumaczony jako świadoma polityka Stalina wzajemnego krycia się i zbiorowej odpowiedzialności. Poglądy powyższe wyraża m.in. jeden z polskich rusycystów Jerzy Pomianowski.

Obozy zagłady Katyń, miejscowość pod Smoleńskiem z ośrodkiem wypoczynkowym NKWD. Wymordowanie 4410 jeńców z obozu kozielskiego, przy czym prawdopodobnie część skazanych zabito w Smoleńsku data nieznana z powodu braku źródeł, w siedzibie obwodowego NKWD na ul. Dzierżyńskiego 13. Konwoje z obozu w grupach od 50 do 344 osób były organizowane od 3 kwietnia do 12 maja. Ostatniego dnia zorganizowano dwa konwoje 205 osób skierowanych do obozu juchnowskiego. Zamordowani zostali pochowani na miejscu w ośmiu zbiorowych mogiłach. Wśród ofiar zbrodni znaleźli się kontradmirał Xawery Czernicki oraz generałowie Bronisław Bohatyrewicz, Henryk Minkiewicz i Mieczysław Smorawiński, a także jedyna kobieta – ppor. Janina Lewandowska. Zginął tam także wychowawca w klasie maturalnej oraz nauczyciel chemii i fizyki Karola Wojtyły, Mirosław Moroz (1893-1940).Konwoje drogą kolejową w ciągu ok. doby, przez Smoleńsk były dowożone do stacji Gniezdowo naocznym świadkiem prawie całej trasy konwoju z 29 na 30 kwietnia 1940 r. był Stanisław Swianiewicz. Ze stacji kolejowej oficerowie byli przewożeni autobusem na miejsce zbrodni, gdzie nad masowymi grobami młodszym i silniejszym ofiarom zarzucano na głowę płaszcze wojskowe (szynele) i wiązano ręce sznurem produkcji radzieckiej przyciętym na równe odcinki, po czym wszystkich zabijano z bliskiej odległości strzałem pistoletu Walther kal. 7,65 mm, zwykle jednym w kark lub tył czaszki; niektóre ofiary były dodatkowo przebijane czworokątnym bagnetem radzieckim. Na miejscu zbrodni i pochówku znaleziono łuski od wymienionych pistoletów. Wykonywanie zbrodni na miejscu pochowania nie do końca jest bezsporne, są źródła wskazujące na to, że przynajmniej część ofiar wymordowano w Smoleńsku, podobnie jak w Charkowie i Kalininie – może na to wskazywać fakt, że w co najmniej jednej mogile zbiorowej ciała były ułożone inaczej niż w pozostałych, w sposób bardziej uporządkowany i ścisły, twarzami do dołu. Zwłoki ofiar zostały pochowane w ośmiu zbiorowych mogiłach. Bezpośrednimi – według zeznań z przełomu lat 80. i 90. XX w. nadzorcy Borodienkowa – wykonawcami morderstw byli m.in. pracownicy smoleńskiego więzienia NKWD Gwozdowskij, Stielmach, Silczienkow, Gribow.

Charków, Dzierżyńskiego 3 – siedziba obwodowego NKWD Wymordowanie 3739 jeńców z obozu starobielskiego. Konwoje z obozu były organizowane od 5 kwietnia do 12 maja. Dwa konwoje z 25 kwietnia i 12 maja – łącznie 78 osób – skierowano do obozu juchnowskiego. Zamordowani, w tym generałowie Leon Billewicz, Stanisław Haller, Aleksander Kowalewski, Kazimierz Orlik-Łukoski, Konstanty Plisowski, Franciszek Sikorski, Leonard Skierski i Piotr Skuratowicz, zostali pochowani w zbiorowych mogiłach pod Charkowem, w VI rejonie strefy leśno-parkowej, 1,5 km od wioski Piatichatki. Konwoje docierały wagonami do Charkowa, a ze stacji kolejowej samochodami do wewnętrznego więzienia NKWD. Po identyfikacji jeńcom wiązano z tyłu ręce, wprowadzano do sali, w której wystrzałem w kark pozbawiano ich życia. Według ekspertów medycznych NKWD w takim przypadku przejście kuli przez rdzeń kręgowy powoduje skurcz mięśni i minimalny krwotok. Ciała zamordowanych z zawiązanymi na głowie płaszczami były w nocy wywożone ciężarówkami i grzebane. Egzekucjami kierowali naczelnik charkowskiego UNKWD major bp. Safonow, jego zastępca kapitan bp Tichonow, komendant charkowskiego UNKWD starszy lejtnant bp. Kuprin.

Kalinin (obecnie i poprzednio Twer) ul Kalinin (obecnie i poprzednio Twer) ul. Sowiecka 5 – siedziba obwodowego NKWD Wymordowanie 6314 jeńców z obozu ostaszkowskiego. Konwoje z obozu były organizowane od 4 kwietnia do 16 maja. Trzy konwoje z 29 kwietnia, 13 i 16 maja – łącznie 112 osób – skierowano do obozu juchnowskiego. Ofiary mordu zostały pochowane pod Kalininem w miejscowości Miednoje w ponad 20 zbiorowych mogiłach. Konwoje jeńców były doprowadzane piechotą po lodzie jeziora Seliger do miejscowości Tupik (obecnie Spławucziastok) i stacji kolejowej Soroga, dalej wagonami przez stacje Piena i Lichosław trafiały do Kalinina (Tweru), do budynku NKWD (obecnie Twerski Instytut Medyczny). W pomieszczeniu piwnicznym identyfikowano każdego jeńca, po czym skutego doprowadzano do celi z drzwiami obitymi wojłokiem. Podobnie jak w Charkowie strzałem z pistoletu Walther pozbawiano go życia. Pierwszym razem, po nadejściu konwoju z 390 skazanymi kaci mieli trudności z wykonaniem egzekucji takiej ilości osób, i następne etapy nie przekraczały 250 ludzi. Zwłoki zamordowanych wynoszono na oczekujące ciężarówki, i wywożono do odległej o 32 km miejscowości Miednoje nad rzeką Twiercą, koło wioski Jamok. Tam na terenie letniskowym kalinińskiego NKWD, na skraju lasu znajdował się przygotowany już przez koparkę sprowadzoną z Moskwy, dół o głębokości 4-6 m, mogący pomieścić 250 zwłok. Ciała zrzucano bezładnie, po czym koparka zasypywała je, przygotowując jednocześnie dół na dzień następny. Terytorium to w czasie wojny ZSRR z III Rzeszą nie było pod okupacją niemiecką. Według zeznań z przełomu lat 80. i 90. XX w. byłego naczelnika kalinińskiego UNKWD Tokariewa do przeprowadzenia zbrodni została przysłana grupa, w skład której weszli m.in. starszy major bp Siniegubow, kombryg Kriwienko, major bp W. Błochin. Według innych danych Błochin krótko przed tą zbrodnią był katem Izaaka Babla, Wsiewołoda Meyerholda, Michaiła Kolcowa.

Kijów, ul. Korolienki 17 Wymordowanie 3435 (według innych danych 4181) więźniów z Zachodniej Ukrainy i pochowanie ich prawdopodobnie w Bykowni. Mińsk, ul. Lenina 17 Wymordowanie 3870 (według innych danych 4465) więźniów z Zachodniej Białorusi i pochowanie ich prawdopodobnie w Kuropatach.  Masowy mord ominął jedynie 395 jeńców wywiezionych z trzech obozów specjalnych do obozu juchnowskiego, a potem do griazowieckiego. Szerzej sprawa ta jest omówiona pod hasłem jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku).

Masowy grób- ekshumacja 1943 Ciało majora WP, prawdopodobnie z 1 Pułku Szwoleżerów im. J. Piłsudskiego Węzeł katyński-ręce związane na plecach ofiary

Brama katyńska Część zamordowanych w Katyniu

Katastrofa polskiego samolotu rządowego Katastrofa samolotu prezydenckiego – miała miejsce 10 kwietnia 2010 o godzinie 8:56 czasu polskiego (10:56 czasu lokalnego). Samolot Tupolew-154M, przewożący m.in. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z małżonką na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, rozbił się ok. 1,5 km od lotniska Smoleńsk-Siewiernyj pod Smoleńskiem. Ze wstępnych ustaleń wynika, że samolot zahaczył lewym skrzydłem o drzewo lub o maszt naprowadzający przy próbie lądowania we mgle. Katastrofy nikt nie przeżył. Na oficjalnej liście ofiar katastrofy opublikowanej przez polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji znajduje się 89 pasażerów i 7 członków załogi

Lista ofiar katastrofy Lech Kaczyński – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Maria Kaczyńska – małżonka prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Krzysztof Putra – wicemarszałek Sejmu RP Jerzy Szmajdziński – wicemarszałek Sejmu RP Krystyna Bochenek – wicemarszałek Senatu RP Władysław Stasiak – szef Kancelarii Prezydenta RP Aleksander Szczygło – szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Wypych – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Mariusz Handzlik – podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Kremer – podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Stanisław Komorowski – podsekretarz stanu w MON Tomasz Merta – podsekretarz stanu w MKiDN Andrzej Przewoźnik – sekretarz ROPWiM Maciej Płażyński – prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, poseł, były marszałek Sejmu RP Mariusz Kazana – dyrektor protokołu dyplomatycznego MSZ

Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń Posłowie Leszek Deptuła Grzegorz Dolniak Grażyna Gęsicka Przemysław Gosiewski Izabela Jaruga-Nowacka Sebastian Karpiniuk Aleksandra Natalli-Świat Arkadiusz Rybicki Jolanta Szymanek-Deresz Zbigniew Wassermann Wiesław Woda Edward Wojtas Senatorowie Janina Fetlińska Stanisław Zając Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń Ewa Bąkowska – wnuczka gen. bryg. Mieczysława Smorawińskiego Anna Maria Borowska – córka ppor. Franciszka Popławskiego, wiceprezes Gorzowskiej Rodziny Katyńskiej (od 6 listopada 2009) Bartosz Borowski – wnuk Anny Marii Borowskiej (syn Franciszka Borowskiego) Edward Duchnowski – sekretarz generalny Związku Sybiraków ks. prałat Bronisław Gostomski – dziekan dekanatu Londyn-Północ, proboszcz parafii św. Andrzeja Boboli w Londynie o. Józef Joniec SchP – prezes Stowarzyszenia Parafiada ks. Zdzisław Król – kapelan Warszawskiej Rodziny Katyńskiej 1987-2007 ks. Andrzej Kwaśnik – kapelan Federacji Rodzin Katyńskich Tadeusz Lutoborski – syn ppor. Adama Lutoborskiego

Zenona Bożena Mamontowicz-Łojek – prezes Polskiej Fundacji Katyńskiej Stefan Melak – prezes Komitetu Katyńskiego adw. Stanisław Mikke – wiceprzewodniczący ROPWiM, redaktor naczelny dwumiesięcznika "Palestra" Bronisława Orawiec-Löffler – bratanica majora Franciszka Orawca, zamordowanego w Katyniu; członkini Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich z Podhala Katarzyna Piskorska – córka Tomasza Piskorskiego Andrzej Sariusz-Skąpski – prezes Federacji Rodzin Katyńskich Wojciech Seweryn – rzeźbiarz, autor Pomnika Ofiar Katynia w Chicago Leszek Solski – syn kpt. Kazimierza Solskiego, oficera i sportowca oraz bratanek majora Adama Solskiego, zamordowanych w Katyniu Teresa Walewska-Przyjałkowska – Fundacja "Golgota Wschodu" Gabriela Zych – prezes Stowarzyszenia Rodzin Przedstawiciele Sił Zbrojnych RP gen. Franciszek Gągor – szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. broni pil. Andrzej Błasik – dowódca Sił Powietrznych RP gen. dyw. Tadeusz Buk – dowódca Wojsk Lądowych RP abp gen. bryg. Miron Chodakowski – prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego gen. bryg. Kazimierz Gilarski – dowódca Garnizonu Warszawa wiceadmirał Andrzej Karweta – dowódca Marynarki Wojennej RP gen. broni Bronisław Kwiatkowski – dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych RP ks. ppłk Jan Osiński – Ordynariat Polowy Wojska Polskiego ks. płk Adam Pilch – p.o. naczelnego kapelana ewangelickiego WP bp. gen. dyw. Tadeusz Płoski – ordynariusz polowy Wojska Polskiego gen. dyw. Włodzimierz Potasiński – dowódca Wojsk Specjalnych RP

Osoby towarzyszące Załoga adw. Joanna Agacka-Indecka – prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Czesław Cywiński – prezes Światowego Związku Żołnierzy AK ppłk Zbigniew Dębski – członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, sekretarz Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari Katarzyna Doraczyńska – pracownik biura prasowego Kancelarii Prezydenta, radna dzielnicy Praga Południe w Warszawie Aleksander Fedorowicz – tłumacz języka rosyjskiego ks. Roman Indrzejczyk – kapelan prezydenta Dariusz Jankowski – aspirant w Zespole Obsługi Organizacyjnej Kancelarii Prezydenta Janusz Kochanowski – Rzecznik Praw Obywatelskich gen. bryg. Stanisław Nałęcz-Komornicki – kanclerz Orderu Wojennego Virtuti Militari Janusz Krupski – kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej płk dr hab. Wojciech Lubiński – lekarz prezydenta Barbara Mamińska – dyrektor biura kadr i odznaczeń w Kancelarii Prezydenta Janina Natusiewicz-Mirer – sybiraczka, działaczka społeczna, dawna działaczka opozycji demokratycznej w Krakowie; osoba towarzysząca Annie Walentynowicz w podróży; ur. 1 stycznia 1940 Piotr Nurowski – prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego ks. prof. Ryszard Rumianek – rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego[34] Sławomir Skrzypek – prezes Narodowego Banku Polskiego Izabela Tomaszewska – dyrektor zespołu protokolarnego Kancelarii Prezydenta, odpowiedzialna w Kancelarii za kontakty Pierwszej Damy; ur. 13 września 1955 Anna Walentynowicz – działaczka Wolnych Związków Zawodowych Janusz Zakrzeński – aktor teatralny i filmowy, członek rady programowej Związku Piłsudczyków Załoga  Załogę samolotu stanowili żołnierze i pracownice wojska pełniący służbę (zatrudnione) w 36 Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego im. Obrońców Warszawy. kpt. Arkadiusz Protasiuk – dowódca załogi mjr Robert Grzywna – drugi pilot por. Artur Ziętek – nawigator chor. Andrzej Michalak – technik

Polska w żałobie