STUDENCI KIERUNKU LEKARSKIEGO I LEKARSKO-DENTYSTYCZNEGO W PROCESIE UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH

Uwagi wstępne: 1) zmiana modelu dostępu do zawodu lekarza i lekarza dentysty 2) likwidacja stażu podyplomowego 3) likwidacja ograniczonego prawa wykonywania zawodu 4) marszałek województwa po raz ostatni organizuje, finansuje oraz zapewnia warunki odbywania stażu podyplomowego rozpoczynającego się: a) dla lekarzy z dniem 1 października 2017 r. b) dla lekarzy dentystów z dniem 1 października 2016 r. 5) w miejsce stażu podyplomowego wprowadzono dwusemestralne praktyczne nauczanie na 6. roku studiów lekarskich i 5. roku studiów lekarsko-dentystycznych

2 ZAKRESY ZAGADNIEŃ: 1) OBECNOŚĆ STUDENTÓW W CZASIE UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH (KWESTIA ZGODY PACJENTA NA OBECNOŚĆ PRZY UDZIELANIU ŚWIADCZEŃ, KWESTIA DOSTĘPU STUDENTÓW DO DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ, TAJEMNICA LEKARSKA) 2) UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH PRZEZ STUDENTÓW

AD. 1 OBECNOŚĆ STUDENTÓW W CZASIE UDZIELANIA ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH Obecnie nie ma wątpliwości, że jednym z istotnych praw pacjenta jest prawo do poszanowania intymności i godności w czasie udzielania świadczeń zdrowotnych.

Prawo do intymności - art ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Art. 20 ust. 1 „Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych”. Prawo do intymności w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty: Art. 36 ust. 1 „Lekarz podczas udzielania świadczeń zdrowotnych ma obowiązek poszanowania intymności i godności osobistej pacjenta". Prawo do intymności w Kodeksie Etyki Lekarskiej Art. 12 KEL „Lekarz powinien życzliwie i kulturalnie traktować pacjentów, szanując ich godność osobistą, prawo do intymności".

Prawo pacjenta do intymności wynika z konstytucyjnej ochrony prywatności zapisanej w art. 47 Konstytucji. Doniosłość prawa do prywatności - normy ograniczające to prawo powinny być uregulowane na poziomie ustawowym. Rozporządzenie nie wystarcza do ograniczenia prawa do prywatności (tak wyrok TK z dnia 5 marca 2013 r. sygn. akt U 2/11).

Jeżeli przepisy szczególne (rangi ustawowej) nie stanowią inaczej, to jedyną możliwość wkroczenia w sferę intymności człowieka daje wyrażenie zgody przez uprawnionego.

INTYMNOŚĆ A UDZIAŁ INNYCH OSÓB W ŚWIADCZENIU ZDROWOTNYM Art. 22 ustawy o prawach pacjenta: 1. W celu realizacji prawa, o którym mowa w art. 20 ust. 1, osoba wykonująca zawód medyczny ma obowiązek postępować w sposób zapewniający poszanowanie intymności i godności pacjenta. 2. Osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej. Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny, udzielającej świadczenia zdrowotnego.

Niedozwolone są naciski na pacjenta Możliwość cofnięcia zgody lub jej ograniczenia Brak wymogu zgody pisemnej

Nie zawsze potrzebna jest zgoda pacjenta na udział innej osoby w świadczeniu zdrowotnym. Art. 36 ust. 4 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty: „Do klinik i szpitali akademii medycznych, medycznych jednostek badawczo-rozwojowych i innych jednostek uprawnionych do kształcenia studentów nauk medycznych, lekarzy oraz innego personelu medycznego w zakresie niezbędnym do celów dydaktycznych nie stosuje się art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta”.

Powinno się uprzedzić pacjenta, że dany podmiot realizuje kształcenie studentów medycyny. Pacjent, który nie musi wyrażać zgody na udział i obecność studenta medycyny, ma prawo sprzeciwić się udziałowi studentów w świadczeniu zdrowotnym.

DOSTĘP STUDENTÓW DO DOKUMENTACJI MEDYCZNEJ Art. 24 ust. 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: „Lekarze, pielęgniarki i położne są uprawnieni do uzyskiwania i przetwarzania danych zawartych w dokumentacji medycznej, o których mowa w art. 25”. Przepis pomija studentów medycyny odbywających praktyczne nauczanie. Student nie ma upoważnienia ex lege do przetwarzania danych w dokumentacji medycznej.

Art. 27 ust. 2 pkt 7 ustawy o ochronie danych osobowych zezwala na przetwarzanie danych medycznych w celu ochrony stanu zdrowia, świadczenia usług medycznych lub leczenia pacjentów przez osoby trudniące się zawodowo leczeniem lub świadczeniem innych usług medycznych, zarządzania udzielaniem usług medycznych

Studenci mogą przetwarzać dane wrażliwe zawarte w dokumentacji medycznej, jednak nie ex lege. Konieczne jest upoważnienie w trybie ustawy o ochronie danych osobowych.

KWESTIA UJAWNIENIA STUDENTOWI DANYCH OBJĘTYCH TAJEMNICĄ LEKARSKĄ Nie uregulowana wprost dla studentów Podstawa do ujawnienia – art. 40 ust. 2 pkt. 6 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty można ujawnić tajemnicę lekarską, gdy zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innemu lekarzowi lub uprawionym osobom uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń

Konsekwencje naruszenia prawa pacjenta do intymności, do zachowania w tajemnicy danych dotyczących leczenia Art. 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta: „W razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 k.c.”

UDZIELANIE ŚWIADCZEŃ ZDROWOTNYCH PRZEZ STUDENTÓW Praktyki wakacyjne Praktyki wakacyjne nie są wymienione w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Wakacyjne praktyki studenckie zostały uregulowane „od strony” uczelni i warunków zaliczenia studiów, a nie „od strony” uprawnień studenta do wykonywania świadczeń zdrowotnych. Nie ma też zapisów, jak ma zorganizować praktyki podmiot leczniczy..

Art. 21 ust. 3 ustawy o działalności leczniczej: Studenci zdobywający kwalifikacje do wykonywania zawodu medycznego mogą brać udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych w ramach kształcenia w podstawowej jednostce organizacyjnej uczelni medycznej lub innej uczelni, w której prowadzone jest kształcenie w kierunkach medycznych, pod bezpośrednim nadzorem osób wykonujących zawód medyczny właściwy ze względu na treści kształcenia.

Praktyki studenckie są wymienione w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia dla kierunków studiów: lekarskiego, lekarsko-dentystycznego, farmacji, pielęgniarstwa i położnictwa (Dz.U. 2012, poz. 631). Minimalna liczba godzin zajęć na studiach lekarskich –praktyki wakacyjne 600 godzin, na studiach lekarsko-dentystycznych – 480 godzin. Dwusemestralne praktyczne nauczanie kliniczne to 900 godzin.

Dla kierunku lekarsko-dentystycznego wskazano, że „Program praktyk i sposób oceniania osiągniętych efektów ustala jednostka uczelni prowadząca kształcenie”

Student w ramach praktyk wakacyjnych nie może udzielać świadczeń zdrowotnych, prawa takiego nie przyznaje mu: -ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty, -ustawa o szkolnictwie wyższym, -rozporządzenie MZ w sprawie standardów kształcenia. Student może jedynie brać udział w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Praktyczne nauczanie kliniczne Art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty – dwusemestralne praktyczne nauczanie w dziedzinach klinicznych na 5. roku studiów jako warunek przyznania prawa wykonywania zawodu. Likwidacja stażu podyplomowego - absolwent posiadał ograniczone prawo wykonywania zawodu i jasny zakres upoważnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych.

Art. 5 ust. 9 - Praktyczne nauczanie odbywa się w podmiotach leczniczych, które zawarły w tym zakresie umowy z uczelniami medycznymi. Art. 5 ust Osoba odbywająca praktyczne nauczanie wykonuje czynności wynikające z ramowego programu zajęć praktycznych pod bezpośrednim nadzorem opiekuna.

Wg rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 9 maja 2012 r. w sprawie standardów kształcenia, praktyczne nauczanie kliniczne na 5. roku studiów lekarsko- dentystycznych obejmuje zajęcia w klinikach i zakładach uczelni medycznych

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 lipca 2012 r. w sprawie ramowego programu zajęć praktycznych oraz sposobu ich odbywania, dokumentowania i zaliczania (Dz. U. 2012, poz. 900). Rozporządzenie nie używa określenia „świadczenia zdrowotne” – mówi się np. o czynnościach praktycznych (§ 3 ust. 2), lub wykonywanych czynnościach praktycznych oraz nabywanych umiejętnościach (§ 4 ust. 1).

Rozporządzenie określa, że program praktycznego nauczania z zakresu stomatologii zachowawczej obejmuje m. in. (wymieniono na pierwszym miejscu) organizację i metody pracy indywidualnej praktyki. Praktyki są tylko w klinikach i zakładach uczelni medycznych.

Z programu wynika, że w ramach praktyki student musi nabyć umiejętność samodzielnego wykonywania pewnych procedur.