Termin zawsze ten sam: 12:15 – 13:45 Uwaga organizacyjna: Wykład ze „Sztucznej inteligencji” (dla tych, którzy z niego korzystają!) odbędzie w dniu dzisiejszym wyjątkowo w sali B w pawilonie C We wszystkich pozostałych terminach (co dwa tygodnie poczynając od 17.10.2006) wykład ten będzie się odbywał w sali 111 (Pawilon Finansów, I piętro) Termin zawsze ten sam: 12:15 – 13:45

Pożyteczne połączenia Uwaga: zmieniony sposób dojścia do materiałów dydaktycznych na serwerze AGH (pierwszy krok): http://www.agh.edu.pl/ Pożyteczne połączenia

Wracamy do meritum, to znaczy do projektowania systemów informacyjnych i informatycznych

Budowa systemu informacyjnego Właściwe uwzględnienie czynnika ludzkiego stanowi istotę antropocentrycznego podejścia do nowoczesnego projektowania SI Tu się lokuje czynnik ludzki

Przykładowy system informacyjny dla zarządzania

Metody opisu systemów informacyjnych Metody te będą dyskutowane szczegółowo w dalszej części wykładu

Wyróżniamy różne rodzaje systemów informacyjnych

Także spektrum zastosowań systemów informacyjnych jest bardzo szerokie, więc metodologia ich projektowania różni się od przypadku do przypadku.

Przy projektowaniu trzeba brać pod uwagę cztery „światy”

Na proces projektowania systemu informacyjnego trzeba spojrzeć także właściwie lokując poszczególne perspektywy w ujęciu czasowym Wizja i strategia Perspektywa operacyjna Perspektywa finansowa Perspektywa klienta Perspektywa dynamiczna PRZESZŁOŚĆ TERAŹNIEJSZOŚĆ PRZYSZŁOŚĆ

Projektowanie systemów informatycznych wpisuje się w tradycyjną piramidę danych, informacji i wiedzy

Skąd się bierze potrzeba tworzenia nowych systemów informacyjnych? Komputery, które miały przynieść strumienie informacji, zalewają nas potopem danych!

Tymczasem dane to jeszcze nie informacja, a informacja to jeszcze nie wiedza!

Współczesne organizacje posiadają często bardzo duże zasoby danych zbieranych z różnorodnych źródeł w firmie. Jednak duże zasoby danych nie świadczą o tym, iż firma jest bogata w wiedzę.

Dane są to tylko nieprzetworzone fakty, liczby, zakodowane zdarzenia Dane są to tylko nieprzetworzone fakty, liczby, zakodowane zdarzenia. Dopiero ich odpowiednia analiza i przetworzenie czyni z nich użyteczne informacje. Na etapie tym zgromadzone dane powinny być odpowiednio wyselekcjonowane, zanalizowane oraz zaprezentowane.

Informacje powstałe w ten sposób mogą być już wykorzystane do podejmowania decyzji, jednak nie powiększają jeszcze zasobów wiedzy. Główną rolą informacji jest zmiana sposobu, w jaki odbiorca postrzega pewne rzeczy oraz wpływ na jego osąd i zachowanie, co korzystnie odróżnia ją od danych.

Dopiero właściwe uporządkowanie informacji poprzez użytkownika dysponującego już pewnymi zasobami wiedzy oraz doświadczenia powoduje powstanie wartości dodanej, to jest nowej wiedzy. Komputery mogą i powinny ten proces wspomagać.

Pozornie proste i naturalne pojęcie informacji jest w istocie bardzo złożone. Przykładowo rozważmy definicję, jaką na ten temat podaje Stanford Encyclopedia of Philosophy: Information is notoriously a polymorphic phenomenon and a polysemantic concept so, as an explicandum, it can be associated with several explanations, depending on the level of abstraction adopted and the cluster of requirements and desiderata orientating a theory...

Informacja w ujęciu teoretycznym

Dane – informacje - wiadomości

Istnieją cztery główne kategorie wiedzy

Wiedzieć „co”. Odnosi się do wiedzy o faktach Na przykład: ilu studentów ma Akademia Ekonomiczna w Krakowie, ile ton truskawek zebrano w województwie podlaskim. Wiedza w znaczeniu tej kategorii jest prawie tożsama z informacją, która może być przesłana za pomocą danych i bitów.

Wiedzieć „dlaczego”. Odnosi się do praw zachodzących w naturze, umyśle człowieka oraz w społeczeństwie. Szczególnie istotna jest w dziedzinach gospodarki takich jak przemysł elektroniczny, chemiczny. Przyśpiesza postęp techniczny.

Wiedzieć „jak”. Kategoria ta odnosi się do umiejętności ludzi, zespołów. Wskazuje na sposób wykonania konkretnych zadań, czynności.

Wiedzieć „kto”. Kategoria ta wskazuje, jakie są zdolności i wiedza poszczególnych jednostek wykonujących przydzielone zadania. W literaturze można jeszcze spotkać następujące kategorie: - Wiedzieć „kiedy”. - Wiedzieć „gdzie”.

Źródła wiedzy

Wiedza charakteryzuje się czterema cechami, które odróżniają ją od tradycyjnych zasobów.

Dominacja. Cecha ta nadaje wiedzy priorytetowe miejsce pośród pozostałych zasobów. Ma ona strategiczne znaczenie dla funkcjonowania współczesnych przedsiębiorstw. Warunkuje ona także w znacznym stopniu ich pozycję na rynku. Często jej umiejętne wykorzystanie przyczynia się do efektywnego zarządzania pozostałymi zasobami, a przez to również do osiągania celów organizacji.

Niewyczerpalność. Cecha ta wskazuje, iż wiedzy, jako jedynego zasobu, nie ubywa w miarę jej wykorzystywania. Jednocześnie im częściej jest używana jej wartość ulega zwiększeniu. Wraz ze wzrostem ilości dostępnej wiedzy pojawia się często efekt synergii. Zjawisko to polega na tym, iż w trakcie jej przekazywania dowolnej liczbie osób nie tylko nie traci ona swej wartości, ale często jest rozwijana o nowe elementy powstałe w czasie tego procesu.

Symultaniczność. Cecha ta powoduje, iż ta sama dostępna wiedza może być wykorzystywana przez wiele jednostek w tym samym czasie i wielu miejscach jednocześnie. Posiadanie wiedzy nie daje pewności, iż organizacja jest jedynym podmiotem, który nią włada i może ją wykorzystać. Istotą zdobycia i utrzymania przewagi konkurencyjnej jest użycie wiedzy zanim zrobi to konkurencja.

Nieliniowość. Zgodnie z nią nie ma ścisłej zależności pomiędzy ilością posiadanej wiedzy a korzyściami wypływającymi z jej wykorzystania. Duże zasoby wiedzy nie przesądzają o wiodącej pozycji organizacji na rynku, jednakże często przyczyniają się do jej zdobycia. Decydująca jest tutaj umiejętność jej odpowiedniego wykorzystania.

Konieczność używania systemów informatycznych przy korzystaniu z danych, informacji i wiedzy jest spowodowana trzema przyczynami

Gwałtownym powiększaniem się zasobów informacyjnych Gwałtownym powiększaniem się zasobów informacyjnych. Firmy posiadają olbrzymie zasoby nie wyselekcjonowanej i nieprzetworzonej informacji. Brakuje im jednak wiedzy potrzebnej do rozwiązywania ich problemów.

Rosnącą szczegółowością (wąską specjalizacją) zasobów informacyjnych Rosnącą szczegółowością (wąską specjalizacją) zasobów informacyjnych. Obecnie większość pracowników jest w stanie opanować wiedzę dotyczącą tylko jednej dyscypliny, a często obejmującą tylko jej pewne wyspecjalizowane segmenty.

Postępującą globalizacją Postępującą globalizacją. Współczesne przedsiębiorstwa coraz częściej stają się organizacjami międzynarodowymi z rozproszonymi zespołami pracowników. Systemy informatyczne pełnią wtedy rolę elementów integrujących taką rozproszoną strukturę.

Miejsce systemu informacyjnego (SI) w firmie

Ważna jest przy tym problematyka zarządzania wiedzą

Procesy zarządzania wiedzą

Schemat procesu dzielenia się wiedzą

Ewolucja systemów wspierających zarządzanie wiedzą

Rola systemów informatycznych w kontekście systemów informacyjnych zarządzania

Główną zaletą zastosowania komputera jest możliwość użycia go do przetworzenia danych do takiej postaci, by mogły być podstawą podejmowania decyzji DANE WIEDZA DECYZYJNA (selekcja pod kątem konkretnych problemów i ukierunkowanie na cel) DECYZJE i DZIAŁANIA INFORMACJA (dane przeanalizowane)

Kodowanie danych i problem nadmiarowości

Przy projektowaniu ważne jest sprawne pozyskiwanie wiedzy i sprawne jej wykorzystywanie

Cechy dobrej informacji

Wśród systemów informacyjnych wyróżnia się pewne typy

Podział systemów informa- cyjnych (główne krteria)

Pozostałe kryteria klasyfikacji oraz typy systemów informa-cyjnych

Generacje systemów informacyjnych

System informacyjny ma następujące funkcje:

Przykładowe drzewo decyzyjne związane z projektowaniem systemu informatycznego

Na różnych etapach działalności biznesowej mamy do dyspozycji różne systemy informatyczne o różnym przeznaczeniu

Ważne jest, żeby do właściwych celów używać właściwych narzędzi

Różne składniki systemu informacyj-nego dla zarządzania

Sposoby opisu systemów informacyjnych

Niektóre systemy informacyjne mają wbudowane elementy sztucznej inteligencji To zagadnienie jest jednak przedmiotem oddzielnego wykładu dotyczącego metod sztucznej inteligencji

Elektroniczna wymiana danych a metody tradycyjne

Rodzaje systemów EDI Użycie właściwych metod EDI jest jednym z głównych sposobów zapewniania sobie sukcesu przy wdrażaniu technik informatycznych do systemów informacyjnych

Z systemem informacyjnym związane są różne funkcje

Ze względu na innowacyjność zwykle najbardziej cenione są programy tworzone przez młode zespoły programistów Ale – bez przesady!

Zadania większości systemów informacyjnych i informatycznych wiążą się z komputerowym wspomaganiem procesu zarządzania przedsiębiorstwem

Wymagania użytkowników odnośnie do systemów wspomagających zarządzanie

Reguły podejmowania decyzji

Ewolucja systemów informatycznych do wspomagania zarządzania SET - Systemy ewidencyjno- transakcyjne SID - Systemy informacyjno- decyzyjne SWD - Systemy wspomagania decyzji ZSI- Zintegrowane systemy informatyczne SIK - Systemy informowania kierownictwa SE - Systemy eksperckie SSI - Systemy sztucznej inteligencji SSI SE ZSI

Systemy ewidencyjno-transakcyjne – SET (TPS- Transaction Processing Systems) Są to systemy zorientowane na bieżącą ewidencję działalności gospodarczej obiektu oraz na obsługę transakcji. Przykładami mogą być systemy: ewidencji sprzedaży, rachunkowości i kosztów, gospodarki środkami trwałymi, gospodarki materiałowej, ewidencji środków finansowych, ewidencji zatrudnienia, ewidencji płac itp. Ze względu na to, że informacje dostarczane są przez tego typu systemy z dużym opóźnieniem mają one małą przydatność dla potrzeb zarządzania

Systemy informacyjno-decyzyjne – SID (MIS – Management Information Systems) Są to systemy zapewniające firmie efektywne gromadzenie danych, organizacją ich przepływu i sprawnego dostępu do danych z wykorzystaniem dużych systemów komputerowych. Działają one w oparciu o bazy danych, które w prosty sposób przetwarzają a wyniki prezentują w postaci raportów. Przykładami są tutaj między innymi systemy: finansowo-księgowe, kadry-płace, gospodarka magazynowa.

Systemy wspomagania decyzji – SWD (DSS- Decision Support Systems) Są to systemy, których głównym zadaniem jest wspomaganie podejmowania decyzji strategicznych i taktycznych. W systemach tych zastosowano bazy metod, które ukierunkowane są na podejmowanie decyzji z częściowo lub słabo ustrukturalizowanymi problemami. Do podstawowych obszarów wspomaganych przez te systemy zalicza się: planowanie działalności gospodarczej, inwestycje, zaopatrzenie, sprzedaż wyrobów i usług, gospodarka finansowa.

Zintegrowane systemy informatyczne – ZSI (IMIS- Integrated Management Information Systems) W systemach tych wymagana jest realizacja kilku poziomów integracji: § Integracja systemu informacyjnego – czyli integracja funkcji, wyników przedsiębiorstwa, struktury organizacyjnej, § Integracja zastosowań - w tym integracja oprogramowania użytkowego, środków komunikacji z użytkownikami, § Integracja danych – rozumiana jako integracja z bazą danych, słowników danych, § Integracja systemów – chodzi o systemy sieci, oprogramowanie komunikacyjne, oprogramowanie systemowe.

Obecnie najpowszechniej używane są ZSI klasy ERP Do Zintegrowanych Systemów Informatycznych cieszących się ogromnym powodzeniem zalicza się systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning- Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa). Definiuje się je, jako systemy optymalizujące procesy biznesowe zarówno wewnętrzne w firmie (banku), jak i zachodzące w najbliższym jego otoczeniu, dzięki zastosowaniu gotowych narzędzi pozwalających automatyzować wymianę danych z kooperantami w całym łańcuchu logistycznym.

Dostarczają informacji głównie kierownictwu najwyższego szczebla. Systemy informowania kierownictwa – SIK (EIS – Executive Information Systems) Są to systemy pozwalające skupić uwagę raczej na ogólnym, sprawnym działaniu firmy, niż na optymalizacji decyzji. Służą temu rozbudowane systemy zapytań oraz indywidualizacja przedstawionych raportów i narzędzi komunikacji z systemem. Dostarczają informacji głównie kierownictwu najwyższego szczebla.

Systemy eksperckie – SE (ES- Expert Systems) Określane są często jako komputerowe systemy rozwiązujące problemy z wykorzystaniem opisu (reprezentacji) wiedzy i procesu rozumowania. Systemy te generują swoje decyzje w oparciu o bazy wiedzy i mechanizmy sztucznej inteligencji. Dzięki temu mogą tworzyć różnorodne modele sytuacji decyzyjnej, uwidaczniać otrzymane rozwiązania i objaśniać je. Do rozstrzygania problemu posługują się programami zawierającymi tzw. reguły heurystyczne, które odzwierciedlają wiedzę ekspertów dziedzinowych.

Systemy sztucznej inteligencji – SSI (AIS – Artifical Intelligence Systems) Są to systemy uczące się na podstawie własnego doświadczenia. Podstawowymi narzędziami SSI są obecnie tzw. sieci neuronowe, które składają się ze sztucznych neuronów przetwarzających sygnały wejściowe w pojedynczy sygnał wyjścia. Zbiory połączonych neuronów tworzą sieć, której struktura i organizacja jest rezultatem uczenia się oraz gromadzenia doświadczeń. Mogą wspomagać podejmowanie decyzji w wielu dziedzinach: usługi finansowe, marketing, analiza procesu produkcji itp.

Obszary zastosowań systemów wspomagających zarządzanie

Różne perspektywy postrzegania firmy Misja/wizja strategie Spojrzenie zorientowane na procesy spojrzenie humanistyczne spojrzenie zewnętrzne spojrzenie wewnętrzne Perspektywa finansowa (punkt widzenia udziałowców) Perspektywa procesów wewnętrznych Perspektywa klienta (punkt widzenia klienta) Perspektywa pracownika (rozwój, uczenie się) Perspektywa dostawcy Perspektywa shareholder Perspektywa publiczna Perspektywa komunikacyjna Perspektywa wdrażania Perspektywa organizacyjna

"Teoria Z" jako podstawa tworzenia mapy strategii projektowania systemu informacyjnego

Poznamy teraz „warsztat” służący do tworzenia systemów informacyjnych