Kryzysy walutowe

POJĘCIA Kryzys walutowy – gwałtowne i niespodziewane załamanie kursu waluty danego kraju oraz jego rezerw walutowych, bardzo często związane ze znacznym wzrostem stopy procentowej, ponadto pojawienie się powszechnego przekonania, że dewaluacja waluty jest nieuchronna

BŁĘDNE KOŁO KRYZYSU WALUTOWEGO (P. Krugman)

Atak spekulacyjny - etapy zaciąganie przez spekulantów kredytów w słabnącej walucie narodowej natychmiastowa jej odsprzedaż spadek zaufania do odsprzedawanej waluty załamanie kursu atakowanej waluty ponowne skupowanie już zdewaluowanej waluty przez spekulantów spłata zaciągniętych kredytów przy użyciu skupionej waluty realizacja zysku przez spekulantów (zysk = różnica między ceną zakupu waluty atakowanej a ceną jej sprzedaży)

Atak spekulacyjny – przykład funt brytyjski - 1992 r. Aktorzy: George Soros – właściciel funduszu inwestycyjnego Quantum Stanley Druckenmiller – szef Quantum Helmut Schlesinger – szef Bundesbanku Bank of England Dla spekulantów – kluczowe znaczenie informacji o rezerwach marek niemieckich w bankach centralnych Okoliczności Zjednoczenie Niemiec – wzrost stóp procentowych w RFN Wzrost stóp procentowych w państwach należących do ESW Konieczność utrzymania stałych kursów walut w ramach ESW (+- 2.25 %) Konieczność uzupełniania rezerw (kredyty w markach) przez banki centralne państw gospodarczo słabszych

KRYZYSY WSPÓŁWYSTĘPUJĄCE Z KRYZYSEM WALUTOWYM Kryzys pieniężny – znaczny wzrost stóp procentowych, zmniejszenie rozmiarów pieniądza w obiegu Kryzys bankowy – ograniczenie i zawieszenie wypłat bankowych, bankructwo niektórych banków Kryzys giełdowy – gwałtowny i znaczny spadek cen giełdowych papierów wartościowych

Czynniki sprzyjające występowaniu kryzysów walutowych LIBERALIZACJA I DEREGULACJA RYNKÓW FINANSOWYCH WZROST MOBILNOŚCI KAPITAŁÓW W SKALI GLOBALNEJ, stymulowany poprzez: postęp techniczny pojawienie się nowych produktów finansowych – handel derywatami proces prywatyzacji i deregulacji branż zastrzeżonych dla sektora publicznego proces koncentracji banków (fuzje i przejęcia) wzrost znaczenia inwestorów instytucjonalnych (fundusze emerytalne, inwestycyjne, powiernicze towarzystwa ubezpieczeniowe) rozwój tzw. funduszy wysokiego ryzyka (fundusze hedingowe)

GLOBALIZACJA RYNKÓW FINANSOWYCH –

PRZYCZYNY KRYZYSÓW – TEORIE WYJAŚNIAJĄCE KRYZYSY PIERWSZEJ GENERACJI KRYZYSY DRUGIEJ GENERACJI KRYZYSY EKLEKTYCZNE

KRYZYSY PIERWSZEJ GENERACJI Autor – Paul Krugman Przykłady – kryzysy walutowe z lat 70. i 80. XX w. – Ameryka Południowa Przyczyny – czynniki wewnętrzne: nierozważna polityka finansowa powstanie wysokiego deficytu budżetowego deficyt finansowany emisją pieniądza wzrost inflacji spadek konkurencyjności eksportu i wzrost atrakcyjności importu wzrost deficytu obrotów handlowych zmniejszenie rezerw dewizowych próby przywrócenia równowagi zewnętrznej poprzez zaostrzenie polityki fiskalnej i wzrost stóp procentowych ostatecznie decyzja o dewaluacji waluty krajowej

KRYZYSY DRUGIEJ GENERACJI Autor – Maurice Obsfeld Przykład – kryzys ESW 1992 r. Dotyczą państw prowadzących rozsądną politykę i dysponujących dużymi rezerwami walutowymi Przyczyny: istnienie tzw. możliwych stanów równowagi – alternatywnych kombinacji poziomu kursu walutowego i stosowanej polityki gospodarczej, zapewniających równowagę bilansu płatniczego wystąpienie ataku spekulacyjnego, jako samospełniającej się przepowiedni Istotą – zderzenie racjonalnych zachowań dwóch podmiotów (państw, spekulantów), które decydują o wystąpieniu lub nie przesłanek kryzysu

KRYZYSY EKLEKTYCZNE – TRZECIEJ GENERACJI Przykład – kraje Azji Południowo-Wschodniej ( tzw. Wschodzące Rynki), lata 90. XX wieku Przyczyny: czynniki wewnętrzne, zewnętrzne i psychologiczne: słabość instytucjonalna i strukturalna gospodarki mała efektywność inwestycji zbyt wysokie zadłużenie zewnętrzne przedsiębiorstw (niekontrolowany wzrost zadłużenia) ryzykowne kredytowanie przez pozbawione nadzoru banki (pokusa nadużycia – moral hazard) polityczne powiązania pomiędzy państwem a przedsiębiorstwami korupcja efekt domina i owczego pędu (zachowania inwestorów)

SKUTKI KRYZYSÓW WALUTOWYCH POGORSZENIE STANU GOSPODARKI PODWAŻENIE ZAUFANIA DO KRAJÓW DOTKNIĘTYCH KRYZYSEM UTRATA WIARYGODNOŚCI MFW WYWOŁANIE MIĘDZYNARODOWEJ DEBATY NA TEMAT NOWEJ GLOBALNEJ ARCHITEKTURY FINANSOWEJ

SKUTKI EKONOMICZNE KRYZYSÓW WALUTOWYCH LAT 90. W WYBRANYCH KRAJACH PAŃSTWO I ROK KURS WALUTOWY (w %) PKB per capita (w %) Wzrost bezrobocia (w %) Spadek płacy realnej (w %) Argentyna (1995) - 0.1 - 4.1 52.2 1.1 Brazylia (1999) - 33.6 - 0.3 0.0 4.4 Filipiny (1998) - 27.9 - 2.7 21.5 2.0 Indonezja (1998) - 70.9 - 14.4 36.2 41.0 Korea Płd. (1998) - 32.1 - 7.4 161.5 9.3 Malezja (1998) - 28.3 - 9.5 41.7 Meksyk (1995) - 47.4 - 7.8 67.6 13.0 Tajlandia (1998) - 24.2 -11.4 277.8 7.4 Źródło: A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, W-wa 2006, s. 423.

Inicjatywy na rzecz regulacji problemu kryzysów walutowych Nowa globalna architektura finansowa (Klub Nowojorski) Forum Stabilizacji Finansowej Reforma instytucji z Bretton Woods Likwidacja asymetrii informacyjnej Stabilizacja kursów walutowych: wielostronna integracja walutowa jednostronne związanie waluty własnej z walutą obcą podwyższenie kosztów transakcyjnych na rynkach finansowych – Podatek Tobina, depozyty inwestycyjne, kontrola przepływu kapitałów

LITERATURA Budnikowski A., Międzynarodowe stosunki gospodarcze,Warszawa 2006, ss. 411-431. Marzęda K., Międzynarodowe problemy gospodarcze, [w:] Międzynarodowe stosunki polityczne, red. M. Pietraś, Lublin 2006, ss. 481-489. Rymarczyk J., Stabilizacja i kryzysy na globalnych rynkach finansowych, [w:] Międzynarodowe stosunki gospodarcze, red. J. Rymarczyk, Warszawa 2006, ss. 216-237. Sławiński A., Przyczyny i następstwa kryzysu walutowego, [w:] Kryzysy walutowe, red. W. Małecki i in., Warszawa 2001, ss. 11-29.