Funkcjonowanie psychospołeczne osób z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi w Łodzi al. Kard. S. Wyszyńskiego 86 mgr Iwona Stawowska dr Małgorzata Marchewa-Pichlińska 18 marca 2015

Na podstawie art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 19. 08. 1994r Na podstawie art.7 ust.3 ustawy z dnia 19.08.1994r. o ochronie zdrowia psychicznego Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23.04.2013r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno- wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim.

Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze : ∙ indywidualne ∙ zespołowe dla dzieci i młodzieży od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym kończą 25 lat.

Cel ● wspomaganie rozwoju dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim ● rozwijanie zainteresowania otoczeniem ● rozwijanie samodzielności w funkcjonowaniu w codziennym życiu, stosownie do ich możliwości psychofizycznych oraz indywidualnych potrzeb rozwojowych.

rewalidacyjno-wychowawczych Robocze kryteria orzekania o formie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych Wyniki badań specjalistycznych : ▪ lekarskie ▪ psychologiczne ▪pedagogiczne ▪logopedyczne Zespołowe Indywidualne 1. Dość dobry stan psychofizyczny dziecka 1. Zły stan psychofizyczny dziecka ▪ osoba chodząca ▪osoba leżąca ▪ gotowość do nawiązywania prostych form współpracy ▪ występowanie sprzężonych niepełnosprawności na bazie czynności codziennych ▪ rozumienie bardzo prostych poleceń słownych popartych ▪ konieczność stosowania stałej opieki gestem pielęgnacyjnej : ▪ wykształcony odruch orientacyjno-badawczy → podawanie pokarmów przez sondę żołądkową ▪ brak konieczności stałego podawania leków → odsysanie zalegającej wydzieliny oskrzelowej ▪ brak konieczności stosowania aparatury podtrzymującej → systematyczne podawanie leków funkcje życiowe → stałe zaopatrywanie leczniczo-rehabilitacyjne - opieka Hospicjum dla Dzieci ▪ występowanie trudnych do opanowania niepożądanych zachowań 2. Brak p/wskazań lekarskich 2. Wniosek lekarza , wyniki badań specjalistycznych 3. Wniosek rodziców 3. Udokumentowany zaświadczeniami lekarskimi , obserwacją przedszkola, szkoły, - wniosek rodziców

Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Zespoły Orzekające Specjalistycznej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej Doradztwa Zawodowego i dla Dzieci z Wadami Rozwojowymi podawały najczęstsze wskazania do pracy rewalidacyjno-wychowawczej zajęcia zespołowe zajęcia indywidualne 1. Wielozmysłowa i ogólnorozwojowa terapia 1. Wielozmysłowa i ogólnorozwojowa terapia 2. Wsparcie psychologiczne dla rodziców i 2. Wsparcie psychologiczne dla rodziców i współpraca z rodzicami współpraca z rodzicami 3. Usprawnianie ruchowe 3. Usprawnianie ruchowe 4. Rozwijanie samodzielności – trening czystości 4. Metoda Knill, V Sherborn, Frőhlich 5. Metoda Knill, V. Sherborn , Frőhlich 5. Rozwijanie samodzielności trening czystości 6.Komunikacja alternatywna 6. Komunikacja alternatywna 7. Metody behavioralne 7. Bierne formy ćwiczeń ruchowych 8. Muzykoterapia, techniki relaksacyjne 8. Metody behavioralne, masaż terapeut. logoped. 9. Wygaszanie zachowań niepożądanych 9. Muzykoterapia, relaksacja 10. Masaż terapeutyczny, logopedyczny 10. Wygaszanie zachowań niepożądanych

Liczba orzeczeń o potrzebie zajęć rewalidacyjno - wychowawczych   Rok szkolny Orzeczenia o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych Razem Zespołowe Indywidualne 2011/2012 19 17 36 (736) 2012/2013 28 10 38 (780) 2013/2014 31 9 40 (746) 78 36 114

OBSERWACJA UMIEJETNOŚCI ROZWOJOWYCH UCZESTNIKA ZAJĘĆ REWALIDACYJNO - WYCHOWAWCZYCH Imię i nazwisko ……………………………………… Data urodzenia ……………………………………… Placówka ……………………………………… Kolejny rok zajęć ……………………………………… Forma zajęć: indywidualne / zespołowe Data obserwacji ……………………………   Obszary aktywności Opis umiejętności / +, -, dodatkowe uwagi / Komunikowanie się: Oddech Sygnały płynące z ciała Wyraz oczu Mimika Układ ciała-postawa Gesty Odgłosy nieartykułowane Mowa-krzyk, płacz dźwięki nieartykułowane, gruchanie, naśladowanie dźwięków, wokaliz, używa słów, wyraża potrzebę wokalizami, słowem, zdaniami, nazywa siebie imieniem, mówi zdaniami, pamięta krótki wiersz, tekst, rozumie kierowane słowa, rozumie proste /złożone/ polecenia, rozumie i wykonuje polecenia ………………………………………………

Motoryka duża: ……………………………………………… Leży /nieruchomo, wykonuje   Motoryka duża: Leży /nieruchomo, wykonuje nieskoordynowane ruchy ciałem/ leżąc na plecach unosi głowę, leżąc na brzuchu unosi głowę Siedzi /z oparciem, bez oparcia/ siedząc utrzymuje prosto głowę, odwraca się z pleców na brzuch Stoi /samodzielnie, z asekuracją/ Chodzi /za rękę, samodzielnie/ chodzi po schodach /wchodzi-schodzi sam, trzymany za rękę/, idąc przenosi przedmioty, pokonuje przeszkody, biega, jeździ na rowerku Koordynacja ruchów całego ciała Napięcie mięśniowe /słabe, wzmożone/ ………………………………………………

Motoryka mała: …………………………………………….. Zabawa i współdziałanie: Chwyt nie chwyta chwyta przedmioty, wypuszcza zaraz, potrząsa nimi, postukuje, chwyt dłoniowy, nożycowy, pęsetkowy Manipulacja wyciąga ręce do przedmiotu manipuluje bez kontroli wzroku /pod kontrolą/ wkłada, wyjmuje, otwiera, dopasowuje, kręci, przyciska, nawleka, piętrzy, szereguje, bazgrze, rysuje, naśladuje proste ruchy manipuluje specyficzne, niespecyficznie koordynacja wzrokowo-ruchowa   …………………………………………….. Zabawa i współdziałanie: indywidualna /ulubione ruchy, czynności/ grupowa współdziała / nie współdziała /

Rozwój społeczno-emocjonalny: podejmuje/nie podejmuje kontaktu   Rozwój społeczno-emocjonalny: podejmuje/nie podejmuje kontaktu emocjonalnego z najbliższymi reakcje na obcych reakcje na dotyk reakcje na bodźce słuchowe reakcje na zwierzęta reakcje na dzieci dominujące emocje, nastroje …………………………………………….. Umiejętności samoobsługowe: wymaga pojenia, karmienia samodzielnie spożywa pokarmy ubieranie, rozbieranie mycie sygnalizuje/nie sygnalizuje potrzeb fizjologicznych czynności porządkowe / zbieranie zabawek, słanie łóżka, sprzątanie, nakrywanie do stołu, zmywanie / Tempo nabywania umiejętności: Postępy rozwojowe: ……………………………………………... ……………………………………………… Zachowania niepożądane Uwagi rodziców/nauczyciela:

zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w roku szkolnym Monitorowanie postępów rozwojowych uczestników zajęć rewalidacyjno-wychowawczych w roku szkolnym 2011/2012 i 2012/2013 Ocenie poddano 15 osób Formy zajęć: ● Indywidualne – 4 osoby ● Zespołowe - 11 osób Przedział wiekowy objętych oceną: od 13 – 25 r.ż. Metody oceny postępów rozwojowych: - obserwacja - wywiad i rozmowa z rodzicami oraz nauczycielami prowadzącymi zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze. Oceny postępów rozwojowych dokonano na terenie placówek prowadzących zajęcia oraz w Poradni. Uzyskane dane wprowadzano do opracowanych przez Poradnię Arkuszy Oceny Umiejętności Rozwojowych.

Rodzaje niepełnosprawności: ● 9 dzieci przejawia niepełnosprawność sprzężoną tj: głębokie upośledzenie umysłowe i niepełnosprawność ruchową ● 1 osoba przejawia niepełnosprawność sprzężoną tJ: głębokie upośledzenie umysłowe z uszkodzeniem słuchu w stopniu głębokim –os. niesłysząca ● 2 osoby przejawiają niepełnosprawność sprzężoną tj: głębokie upośledzenie umysłowe i uszkodzenie wzroku – os. niewidome ● 3 osoby przejawiają głębokie upośledzenie umysłowe – bez współistniejących niepełnosprawności  

Umiejętności uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim Formy komunikowania się z otoczeniem Wszystkie obserwowane osoby nie komunikują się za pomocą mowy werbalnej. Komunikują się poprzez : mowę ciała tj: sygnały płynących z ciała, oddech, układ-postawa ciała, proste gesty wskazujące potrzeby związane z zaspokojeniem potrzeb biologicznych, odgłosy nieartykułowane /pomrukiwanie, zgrzytanie zębami/ pojedyncze wokalizy nie stanowiące czytelnego komunikatu.

Lokomocja 9 osób – z ograniczeniami ruchowymi w obrębie motoryki dużej, zaburzeniami chodu, pokonywania przeszkód, na wózkach inwalidzkich Formy manipulacji 10 uczniów - wiodąca manipulacja niespecyficzna, najczęściej stanowiąca formy autostymulacji zmysłowej /wzrokowej, dotykowej, głosowej, oralnej/ 5 uczniów pod kontrolą nauczyciela podejmuje bardzo proste ruchy naśladowcze: wkłada, piętrzy, nawleka, dopasowuje kształty, naciska.  

Funkcjonowanie procesów poznawczych Uwaga mimowolna, głębokie zaburzenia integracji bodźców zmysłowych, Aktywność poznawcza na poziomie odruchu orientacyjnego, orientacyjno-badawczego.   Umiejętności samoobsługowe 2 osoby - sygnalizują potrzeby fizjologiczne 2 osoby samodzielnie zjadają pokarmy Wszyscy uczniowie wymagają ubierania, rozbierania, mycia, pomocy z zakresu higieny osobistej, wykonywania podstawowych czynności porządkowych.

Tempo nabywania umiejętności Bardzo wolne - 10 osób/15, Znikome - 3 osoby/15 Bez postępów rozwojowych - 2 osoby/15

Obserwowane postępy rozwojowe 2 osoby - wzrost umiejętności w posługiwaniu się komunikatami pozawerbalnymi i sygnalizowaniu swoich potrzeb oraz preferencji 2 osoby – elementy uwagi dowolnej, przejawy wspólnego pola uwagi, bardziej wydłużony kontakt wzrokowy, lepsze różnicowanie bodźców i bardziej adekwatne reagowanie na nie 3 osoby – ujawniają czytelniejsze emocje, bardziej adekwatne do sytuacji 3 osoby – przejawiają większe zainteresowanie otoczeniem społecznym / w grupie podejmują obserwację rówieśników, podejmują proste naśladownictwo w obrębie motoryki dużej i małej / 1 osoba- wyraźna poprawa w umiejętnościach adaptacyjnych do zespołu szkolnego 2 osoby – nauczyły się jeść łyżką, sygnalizować potrzeby fizjologiczne   3 osoby - brak postępów rozwojowych i nasilenie się zachowań autostymulacyjnych, zachowań niepożądanych / wzmożona stymulacja seksualna/, nasilenie autoagresji, agresji, zachowań destrukcyjnych, znikome zainteresowanie otoczeniem 2 osoby – regres globalny w rozwoju psychomotorycznym

Oczekiwania rodziców, nauczycieli ҉ Wszyscy rozmówcy ( matki, nauczyciele) widzą konieczność kontynuowania zajęć, nawet pomimo mało widocznych i zaznaczających się efektów lub w obliczu regresu sprawności. ● Rodzice współpracują, czynnie uczestniczą w procesie usprawniania swoich dzieci – najczęściej w ramach indywidualnych zajęć – 9 rodziców.

҉ 1 matka zaproponowała, aby w trakcie zajęć zmieniać pozycję dziecka- co może zminimalizować autoagresję) 6 matek oczekuje wzmocnienia procesu usprawniania w zakresie wzbogacania czynności życiowych, samoobsługi , kształtowania praksji użytkowych ( „żeby coś umiał zrobić”)

Zajęcia rewalidacyjno-wychowawcze są dla rodziców: ҉ „oddechem” , „chwilą przerwy” w stałym przebywaniu z dzieckiem i borykaniu się z trudnościami, ҉ „krótką chwilą na wyjście do sklepu, na pocztę”, „załatwienie jakiejś sprawy”, ҉ źródłem wiedzy i umiejętności niezbędnych do samodzielnego usprawniania lub wspierania funkcji psychospołecznych ich dziecka

҉ Rodzice osób zbliżających się do zakończenia prawa do objęcia zajęciami rewalidacyjno-wychowawczymi ● wyrażają zaniepokojenie o perspektywy dalszego funkcjonowania ich dzieci, po formalnym zaprzestaniu zajęć edukacyjnych, ● sygnalizują obawy całkowitego wykluczenia z życia społecznego, pytają o perspektywę dalszych oddziaływań podtrzymujących funkcje psychospołeczne ich dzieci……

Dziękuję za uwagę