PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Marta Muraszkowska

Program zajęć Dziedziczenie – przegląd metod badań Z czym się rodzimy? Temperament Osobowość Inteligencja

Metody badania dziedziczności Metoda adopcyjna Metoda bliźniąt

Badania adopcyjne Podobieństwo z rodzicami (rodzeństwem) biologicznymi – wpływ genów Podobieństwo z rodzicami sprawującymi opiekę (i ich dziećmi) – wpływ środowiska Gdy rodzice nieznani – porównanie z rodzinami nieadopcyjnymi

Badania bliźniąt Monozygotyczne: identyczne genetycznie Dyzygotyczne: wspólne 50% genów Jeśli bliźnięta MZ są bardziej podobne pod względem jakiejś cechy to prawdopodobnie jest ona uwarunkowana genetycznie. Jeśli DZ – środowiskowo.

Środowisko Wspólne – w którym wzrasta cała rodzina Specyficzne – w którym uczestniczy dana jednostka

Badania – najważniejsze wyniki Osobowość – 40% udziału genów Temperament – 40% udziału genów Inteligencja – w połowie zależna od genów

Osobowość Model Wielkiej Piątki (Costa, MeCrae): zbiór względnie stałych, charakterystycznych dla danej jednostki cech i właściwości, które wyznaczają jej zachowania i pozwalają odróżnić ją od innych Model Wielkiej Piątki (Costa, MeCrae): Ugodowość - Antagonizm Sumienność - Nieukierunkowanie Otwartość na doświadczenia Ekstrawersja - Introwersja Neurotyczność – Stałość emocjonalna

Temperament Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua zespół formalnych i względnie stałych cech zachowania przejawiających się w sile lub wielkości (szybkości) reagowania oraz w czasowych parametrach reakcji Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua Cechy energetyczne: wrażliwość sensoryczna, reaktywność emocjonalna, wytrzymałość i aktywność Cechy czasowe: żwawość i perseweratywność

Inteligencja Inteligencja to konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych człowieka, determinujących efektywność działań, wymagających procesów poznawczych. Warunki te kształtują się w wyniku interakcji genotypu, środowiska i własnej aktywności człowieka. (Jan Strelau) Inteligencja to zdolność przystosowania się do okoliczności, dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nad własnymi procesami poznawczymi. (Edward Nęcka)

G – czynnik genetyczny C – środowisko wspólne E – środowisko specyficzne B – błąd pomiaru

Test Wechslera Jest jednym podstawowych narzędzi stosowanych przy ocenie intelektu. Składa się z 11 niezależnych podtestów, mierzących różne funkcje intelektualne. Skala słowna: Wiadomości (np. pytanie "z czego robi się ubrania?") Powtarzanie liczb (np. pytanie "proszę powtórzyć liczby: 1 5 7 2") Słownik (np. pytanie "co to jest kolumna?") Arytmetyka (np. pytanie "ile długopisów można kupić za 63 zł., jeśli jeden kosztuje 9 zł.?") Rozumienie (np. pytanie "co zrobisz, jeżeli znajdziesz na ulicy dowód osobisty?") Podobieństwa (np. pytanie "w czym są podobne rzeka i ocean?")

Skala bezsłowna (wykonaniowa): Braki w obrazkach (przedstawiane są obrazki, na których brakuje istotnego detalu np. brak drzwi na rysunku domu) Porządkowanie obrazków (przedstawiane są obrazki stanowiące elementy historyjki, należy je uporządkować tak, by historyjka miała sens) Wzory z klocków (prosi się o ułożenie wzoru z kolorowych klocków, według wzoru na pokazywanym obrazku) Układanki (przedstawiane są elementy pewnej figury, które należy złożyć) Symbole cyfr (przedstawiane są cyfry i symbole je zastępujące, osoba badana proszona jest o zastąpienie szeregu cyfr tymi symbolami)

Test Matryc Ravena Służy do badania „inteligencji skrystalizowanej”, niezależnej od doświadczenia, wrodzonej (teoria czynnika g Charlesa Spearmana). Nie zależy od wykształcenia ani pochodzenia społecznego czy ekonomicznego.

Inteligencja nie jest predyktorem sukcesów akademickich ani sukcesów życiowych. Dwutorowość oddziaływań: Inteligentni rodzice tworzą dziecku lepsze warunki do rozwoju potencjału intelektualnego. Uczeń zdolny ale leniwy - teoria samoutrudniania