Prezentacja raportu z badań i analiz: „Zapotrzebowanie przedsiębiorstw na kadry przemysłowe oraz ich współpraca ze szkolnictwem zawodowym, ze szczególnym uwzględnieniem SSE EURO ‑ PARK Mielec, Tarnobrzeskiej SSE EURO ‑ PARK WISŁOSAN oraz parków przemysłowych i inkubatorów technologicznych zlokalizowanych na terenie województw podkarpackiego i śląskiego”

3 Badania przeprowadzone wśród przedsiębiorców Badaniem objęto pracodawców i inwestorów funkcjonujących w SSE i parkach (181 podmiotów) oraz 100 losowo wybranych pracodawców i inwestorów prowadzących działalność poza strefami/parkami (grupa porównawcza) Badane SSE i parki: SSE EURO-PARK MIELEC, Tarnobrzeska SSE EURO-PARK WISŁOSAN, Mielecki Park Przemysłowy, Żorski Park Przemysłowy, Śląski Park Przemysłowy, Górnośląski Park Przemysłowy, Jaworznicki Park Przemysłowy, Częstochowski Park Przemysłowy, Bytomski Park Przemysłowy, Bielski Park Technologiczny, Beskidzki Inkubator Technologiczny, Rybnicki Inkubator Technologiczny, Euro- Centrum Park Przemysłowy, Piekary Śląskie Park Przemysłowy Analizy na danych wtórnych, tj. materiałach zastanych, dokumentach, danych gromadzonych przez statystykę publiczną. Źródła wykorzystywanych danych

Cel przygotowania raportu i układ poruszonych w nim zagadnień Ocena funkcjonujących obecnie na terenie poszczególnych województw programów współpracy ze szkolnictwem zawodowym oraz programów doskonalenia zawodowego Trendy rynku pracy na wskazanych obszarach i przyszłe zapotrzebowanie pracodawców na pracowników (z określeniem wymaganych kwalifikacji i poziomu praktycznego przygotowania do wykonywania zawodu) w perspektywie krótkoterminowej Określenie wpływu sytuacji gospodarczej (w skali makro, mezo i mikroekonomicznej) na zapotrzebowanie pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach 4 Cel przygotowania raportu i układ poruszonych zagadnień

Określenie długości trwania procesu przygotowania praktycznego i merytorycznego pracowników o unikatowych kwalifikacjach (deficytowych) przy współpracy z pracodawcami i inwestorami Określenie grupy pracodawców posiadających możliwości oraz zainteresowanych współfinansowaniem szkoleń i procesu kształcenia w szkolnictwie zawodowym Określenie gotowości podjęcia współpracy pracodawców i potencjalnych inwestorów ze szkolnictwem zawodowym w procesie rekrutacji pracowników Ocena gotowości wykorzystania przez pracodawców możliwości współpracy ze szkolnictwem zawodowym oraz ośrodkami doskonalenia zawodowego przy planowaniu działań dotyczących dalszego rozwoju 5 Cel przygotowania raportu i układ poruszonych zagadnień

6 Ocena funkcjonujących obecnie na terenie poszczególnych województw programów współpracy ze szkolnictwem zawodowym oraz programów doskonalenia zawodowego, w tym organizowanego bądź współfinansowanego ze środków UE

7 Województwo Liczba szkół Liczba uczniów realizujących zajęcia praktyczne Liczba uczniów odbywających praktyki zawodowe Rok szkolny 2006/2007 podkarpackie śląskie Rok szkolny 2007/2008 podkarpackie śląskie Rok szkolny 2008/2009 podkarpackie śląskie Liczba szkół i uczniów, którzy realizowali praktyczną naukę zawodu (zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe) u pracodawców

8 możliwości odbywania zajęć praktycznych u pracodawców, możliwość uzyskania informacji o wolnych miejscach i możliwościach realizacji przygotowania zawodowego (bazy danych), z uwzględnieniem możliwości lokalnego rynku pracy, zwiększanie się zainteresowania pracodawców udziałem w kształceniu zawodowym młodzieży i dorosłych. Pozytywne opinie dotyczące prorozumień i programów współpracy pomiędzy szkołami a przedsiębiorcami

9 brak środków finansowych ze strony pracodawców na realizację porozumień, brak obowiązku zrzeszania się pracodawców, brak nadzoru kształcenia praktycznego ze strony pracodawców, brak rozszerzonej informacji na temat porozumień, podmioty, których dotyczą porozumienia nie posiadają swoich oddziałów w miejscowościach, gdzie znajdują się szkoły kształcące uczniów w określonych zawodach, zdecydowanie za krótki okres funkcjonowania porozumień, szkoły najczęściej same poszukują miejsc kształcenia praktycznego w lokalnych zakładach i firmach, znikome zainteresowanie ze strony pracodawców zrzeszonych, treść zawartych porozumień jest bardzo ogólna, brak zachęt finansowych dla pracodawców. Negatywne oceny dotyczące porozumień i programów współpracy pomiędzy szkołami a przedsiębiorcami

10 Czynniki ograniczające udział szkół w porozumieniach z pracodawcami: ograniczona liczba przyjęć uczniów na realizację szkolenia praktycznego, trudności w egzekwowaniu od pracodawcy pełnej realizacji programu szkolenia, wykonywanie przez uczniów czynności pomocniczych, nieprzestrzeganie przez pracodawców przepisów kodeksu pracy, brak przygotowania pedagogicznego opiekunów praktyk, konieczność dojazdów uczniów, brak unormowań prawnych umożliwiających szkole kontrolę kształcenia zawodowego u pracodawcy, często niewielkie zainteresowanie młodzieży kształceniem zawodowym, niedostosowanie bazy dydaktycznej niektórych zakładów pracy do potrzeb wynikających z realizowanych programów kształcenia zawodowego, brak środków finansowych, brak w kuratoriach oświaty informacji o rodzaju i zakresie działalności lokalnych pracodawców. Opinie dyrektorów szkół

11 Problemy napotykane przez pracodawców uczestniczących w programach współpracy: trudności prawne i finansowe, szeroki zakres tematyczny zajęć praktycznych oraz braki w wyposażeniu dydaktycznym, skomplikowany i kosztowny sprzęt niezbędny do przeprowadzenia zajęć praktycznych, słaby poziom przygotowania ogólnego młodzieży, powodujący trudności w realizacji programu zajęć praktycznych, niedostosowanie programów nauczania do sytuacji na rynku pracy, trudności w zakresie przygotowania uczniów do egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe. Opinie pracodawców

12 Określenie wpływu sytuacji gospodarczej (w skali makro, mezo i mikroekonomicznej) na zapotrzebowanie pracodawców na pracowników o określonych kwalifikacjach

13 W województwie podkarpackim: branże rozwojowe: przemysł meblarski, produkcję metalowych wyrobów gotowych, produkcję wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych, przemysł chemiczny, metalowy, przemysł drzewny, maszynowy, pojazdów mechanicznych, przemysł lotniczy. branże potencjalnie rozwojowe: produkcja maszyn i aparatury elektrycznej, informatyka, przemysł papierniczy i przemysł wyrobów niemetalicznych. W województwie śląskim: branże rozwojowe: przemysł petrochemiczny, produkcja pojazdów mechanicznych, maszyn i aparatury elektrycznej, metalowych wyrobów gotowych, a także przemysł skórzany (w mniejszym stopniu). branże potencjalnie rozwojowe: produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych, produkcja instrumentów medycznych, precyzyjnych, optycznych, produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych, przemysł spożywczy, RTV, metalowy, maszynowy i komputerowy. Branże rozwojowe i potencjalnie rozwojowe

14 W województwie podkarpackim: przemysł skórzany, włókiennictwo, przemysł odzieżowy, spożywczy, poligraficzny, precyzyjny, a także przemysł petrochemiczny i gospodarka odpadami. W województwie śląskim: przemysł odzieżowy, chemiczny, drzewny, papierniczy, produkcja pozostałego sprzętu transportowego, tytoniowy, a także wytwarzanie i zaopatrywanie w energię, gaz i wodę. Branże stagnacyjne w województwie podkarpackim i śląskim

15 Zawody o największym wzroście zapotrzebowania  Biznes: menadżerowie ds. marketingu, menadżerowie ds. rozwoju biznesowego, badacze rynku, specjaliści ds. zasobów ludzkich, specjaliści ds. PR, usługi finansowe, specjaliści ds. marketingu internetowego, specjaliści od reklamy, sprzedawcy, zaopatrzeniowcy, agenci nieruchomości  Edukacja: nauczyciele (nauczyciele matematyki i fizyki); pomocnicy nauczycieli, trenerzy dorosłych,  Technologie informacyjne: analitycy systemów komputerowych, inżynierowie komputerowi, specjaliści web i zajmujący się rozwojem stron www, technicy wsparcia sieciowego, programiści JAVA, menadżerowie IT, administratorzy baz danych, inżynierowie sieci  Technologia: inżynierowie elektrycy, naukowcy biolodzy, technicy elektronicy, operatorzy CAD, projektanci produktów, inżynierowie sprzedaży, inżynierowie zastosowań, inżynierowie ds. marketingu produktu, menadżerowie wsparcia technicznego;  Prawnicy – radcy prawni, specjaliści prawa finansowego i podatkowego, prawa własności intelektualnej;  Rozrywka: tancerze, producenci, aktorzy, kreatorzy zawartości – scenarzyści etc., muzycy, artyści w tym komercyjni (graficy, plastycy), pisarze, pisarze techniczni, reporterzy, dziennikarze;  Ochrona zdrowia: chirurdzy, dentyści i ich pomocnicy, pielęgniarki, terapeuci, pomoc medyczna w domu, lekarze pierwszego kontaktu, technicy ratownictwa, technicy laboratoriów medycznych, technicy radiologii, fizykoterapeuci;  Usługi: weterynarze, opiekunowie dzieci, pracownicy społeczni, fryzjerzy, poradnictwo zawodowe, piekarze, architekci krajobrazu, kucharze, kelnerzy, kateringowcy, menadżerowie restauracji i hoteli, doradcy;  Sport : atleci, trenerzy, sędziowie;  Rzemiosło: stolarz, hydraulik, elektryk;  Podróże i transport: kurierzy, urzędnicy lotów, taksówkarze i kierowcy.

16 Czy firma planuje zatrudnić w okresie najbliższych 12 miesięcy nowych pracowników? 1. Tak2. Nie Brak danych Ogółem firmy działające w strefach/parkach N %47,0%53,0%,0%100,0% firmy działające poza strefami/parkami N %42,0%57,0%1,0%100,0% Ogółem N %45,2%54,4%,4%100,0% Plany zatrudnienia pracowników w perspektywie krótkoterminowej

17 Ogółem firmy zadeklarowały zatrudnienie 912 osób (w tym na terenie stref i parków 638). Łącznie na Podkarpaciu w podmiotach ze stref/parków zostanie utworzonych 460 miejsc pracy, zaś na Śląsku 178. Liczba planowanych do zatrudnienia osób w strefach / parkach a typ własności firmy

18 grupa wielka zgodnie z KZiSN% wyżsi urzędnicy i kierownicy171,9% specjaliści12814,0% technicy i inny średni personel889,6% pracownicy biurowi677,3% pracownicy usług osobistych i sprzedawcy606,6% robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy21723,8% operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń12113,3% pracownicy przy pracach prostych21423,5% Ogółem912100,0% Zapotrzebowanie na kadry w badanych firmach (na poziomie tzw. grup wielkich KZiS)

19 Firmy działające w strefachN%Firmy działające poza strefamiN% Pakowacz15023,5%Pracownik ochrony mienia i osób4014,6% Robotnik budowlany507,8%Pracownik biurowy186,6% Programista386,0%Tokarz w drewnie145,1% Magazynier223,4%Inżynier sprzedaży124,4% Monter wyrobów z tworzyw sztucznych 203,1%Tokarz124,4% Szwaczka132,0%Magazynier114,0% Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 132,0%Technik elektryk103,6% Modelarz odlewniczy121,9% Pozostali pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani 103,6% Spawacz ręczny łukiem elektrycznym 121,9%Murarz103,6% Eguterzysta111,7% Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle 103,6% Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali 111,7%Handlowiec82,9% Zawody, na które zgłaszane będzie największe zapotrzebowanie na terenie stref / parków oraz poza nimi

20 Kod wykształceniaN% wyższe15116,6% policealne / pomaturalne50,5% średnie ogólnokształcące151,6% średnie zawodowe (technikum)18920,7% zasadnicze zawodowe36339,8% niepełne podstawowe, podstawowe lub gimnazjalne 18920,7% Ogółem912100,0% Wymagany poziom wykształcenia

21 grupa wielka zgodnie z KZiS Wykształcenie wyższe policealne/p omaturalne średnie ogólnokszt. średnie zawodowe zasadnicze zawodowe gimnazjalne lub niższe Ogółem wyżsi urzędnicy i kierownicy N %100,0%,0% 100,0% specjaliści N %75,8%,0%1,0%2,0%6,1%15,2%100,0% technicy i inny średni personel N %35,1%1,8%3,5%31,6%24,6%3,5%100,0% pracownicy biurowi N %10,3%,0%13,8%69,0%6,9%,0%100,0% pracownicy usług osobistych i sprzedawcy N %20,0%,0% 20,0%60,0%,0%100,0% robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy N %1,5%,0% 25,0%73,5%,0%100,0% operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń N %,0% 25,2%54,4%20,4%100,0% pracownicy przy pracach prostych N %,0% 26,5%73,5%100,0% Ogółem N %16,6%,2%1,1%15,8%36,8%29,5%100,0% Wymagany poziom wykształcenia a stanowisko pracy – grupy wielkie KZiS

22 Minimalny poziom praktycznego przygotowania na danym stanowisku N% 12 miesięcy pracy w zawodzie (nie licząc stażu) 27930,6% 6 miesięcy pracy w zawodzie (nie licząc stażu) 14215,6% po stażu647,0% po praktykach uczniowskich /studenckich 626,8% bez doświadczenia – sam go przygotuję 36540,0% Ogółem912100,0% Wymagany poziom przygotowania praktycznego (ogółem)

23 Niezbędne kwalifikacjeN% umiejętność obsługi komputera748,1% Doświadczenie - ogólnie495,4% uprawnienia budowlane495,4% uprawnienia do obsługi wózków widłowych485,3% licencja pracownika ochrony404,4% umiejętność obsługi wózka widłowego273,0% posiadanie predyspozycji manualnych252,7% doświadczenie w pracy przy linii produkcyjnej202,2% prawo jazdy – ogólnie202,2% umiejętność szycia202,2% znajomość języka – angielski192,1% cechy osobowe – miła aparycja171,9% cechy osobowe – lojalność161,8% cechy osobowe – rzetelność161,8% wykształcenie kierunkowe – ogólnie151,6% znajomość rysunku technicznego151,6% Najczęściej wymagane kwalifikacje (ogółem)

24 Niezbędne kwalifikacje ogółem grupa wielka zgodnie z KZiS wyżsi urzędnicy i kierownicy specjaliści technicy i inny średni personel pracownicy biurowi pr-cy usług osobistych i sprzedawc y robotnicy przemysłowi i rzemieśln. operatorzy i monterzy maszyn pracownicy przy pracach prostych znajomość prawa N %5,9%4,7%,0%1,5%,0% posiadanie odpowiedniego poziomu wykszt. N %5,9%14,8%2,3%,0%18,3%4,6%2,5%,0% doświadczenie zawodowe N %52,9%24,2%30,7%,0%16,7%9,7%15,7%,0% znajomość spec. oprogramowania komputerowego N %29,4%28,1%13,6%1,5%,0%1,8%5,8%,0% znajomość języków obcych N %35,3%5,5%4,5%1,5%1,7%,0% posiadanie uprawnień certyfikatów, licencji N %23,5%4,7%13,6%34,3%66,7%10,6%27,3%,0% ukończenie kursów spec. (zawodowych) N %,0% 5,0%1,8%,0% posiadanie spec. cech osobowych N %5,9%4,7%12,5%32,8%10,0%,0%3,3%,0% umiejętność obsługi spec. maszyn i urz. N %,0%9,4%17,0%74,6%3,3%8,3%47,9%,0% posiadanie spec. umiejętności zaw. N %5,9%18,8%25,0%,0%16,7%26,3%6,6%,0% posiadanie prawa jazdy N %11,8%7,0%4,5%1,5%,0% 6,6%,0% znajomość branży N %17,6%7,0%6,8%,0%1,7%,0% brak wymagań N %,0% 6,5%,0%70,1% Najczęściej wymagane kwalifikacje przez firmy działające w strefie / parku a stanowisko pracy

25 Stanowiska, na które pracodawcy prognozują największe problemy z rekrutacją (ogółem) – grupy wielkie Największa trudność z rekrutacją Liczba stanowiskLiczba pracowników N%N% wyżsi urzędnicy i kierownicy98,2%103,2% specjaliści2522,7%6921,8% technicy i inny średni personel1917,3%3812,0% pracownicy biurowi109,1%4915,5% pracownicy usług osobistych i sprzedawcy32,7%61,9% robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy2724,5%9329,3% operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń1513,6%3812,0% pracownicy przy pracach prostych21,8%144,4% Ogółem110100,0%317100,0%

26 Największa trudność z rekrutacjąSuma% Programista27,0012,3% Magazynier22,0010,0% Modelarz odlewniczy12,005,5% Szwaczka12,005,5% Pozostali formierze odlewniczy i pokrewni10,004,5% Spawacz ręczny gazowy10,004,5% Operator maszyn do produkcji papieru i tektury falistej10,004,5% Spawacz ręczny łukiem elektrycznym9,004,1% Pracownik biurowy6,002,7% Inżynier elektronik5,002,3% Inżynier mechanik – maszyny i urządzenia przemysłowe5,002,3% Elektromonter lotniczy5,002,3% Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych - telemonter5,002,3% Krawiec5,002,3% Najliczniejsze stanowiska, na które pracodawcy w SSE/PT/PP prognozują problemy z rekrutacją

27 Największa trudność z rekrutacją Średnia długość trwania przygotowania praktycznego i merytorycznego w miesiącach Firmy działające w SSE/PPT Firmy działające poza SSE/PPT Ogółem wyżsi urzędnicy i kierownicy31,504,5710,56 specjaliści10,005,508,92 technicy i inny średni personel5,364,885,16 pracownicy biurowi11,501,257,40 pracownicy usług osobistych i sprzedawcy 1,007,505,33 robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy4,323,714,15 operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń4,783,204,21 pracownicy przy pracach prostych1,00 Średni okres praktycznego przygotowania 7,474,186, Średna długość trwania przygotowania praktycznego i merytorycznego pracowników na stanowiska o największych problemach w rekrutacji

28 Największa trudność z rekrutacją Średnia długość trwania przygotowania praktycznego w m-cach Zastępca prezesa, dyrektora ds. finansowo ‑ administracyjnych60,00 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali24,00 Inżynier automatyki i robotyki24,00 Pozostali inżynierowie mechanicy21,00 Pracownik biurowy16,75 Inżynier budownictwa – budownictwo ogólne13,50 Inżynier mechanik – maszyny i urządzenia przemysłowe12,00 Technik elektronik12,00 Księgowy – samodzielny12,00 Specjalista do spraw marketingu i handlu – sprzedaży12,00 Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy12,00 Stanowiska o największych problemach w rekrutacji, o najdłuższej średniej długości trwania przygotowania praktycznego i merytorycznego w SSE/PT/PP

29 Określenie gotowości pracodawców do podjęcia współpracy ze szkolnictwem zawodowym (w procesie rekrutacji, w procesie kształcenia itp.)

30 Gotowość przedsiębiorców do zatrudnienia absolwentów

31 Powody niechęci do zatrudnienia absolwentów

32 Czynniki decydujące o chęci zatrudnienia absolwentów

33 Czynniki utrudniające rekrutację – wg. przedsiębiorców

34 Zainteresowanie współpracą ze szkołami w zakresie rekrutacji nowych pracowników

35 Współpraca ze szkołami w zakresie rekrutacji pracowników w zależności od liczby osób zatrudnionych w firmie

36 Zakres dotychczasowej współpracy ze szkołami

37 Zakres ewentualnej przyszłej współpracy ze szkołami

38 Przyczyny braku chęci współpracy ze szkołami

39 Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów

40 Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów

41 Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów

42 Zatrudnienie uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów

43 Zamiar zatrudnienia uczniów lub studentów w ramach praktyk lub warsztatów

44 Motywy skłaniające przedsiębiorców do organizowania praktyk lub warsztatów

45 Czynniki zniechęcające przedsiębiorców do organizowania praktyk lub warsztatów

46 Czynniki wpływające na zwiększenie zainteresowania przedsiębiorców organizacją praktyk lub warsztatów

47 Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami

48 Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami

49 Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami

50 Współpraca pomiędzy przedsiębiorcami a szkołami

51 Deklaracje gotowości do nawiązania współpracy ze szkołami w celu wsparcia procesu edukacyjnego

52 Preferowane przez przedsiębiorców formy wsparcia procesu edukacyjnego

53 Możliwość współpracy ze szkołami w planowaniu działań dotyczących rozwoju firmy

54 Zainteresowanie firm współpracą z instytucjami edukacyjnymi nie jest duże. Występująca współpraca związana jest przede wszystkim z organizowaniem praktyk zawodowych, które postrzegane są przez pracodawców głównie jako forma rekrutacji oraz możliwość wykorzystania stosunkowo taniej siły roboczej. Najczęściej zatrudnianie uczniów/studentów w ramach praktyk/warsztatów szkolnych deklarują firmy: powstałe między 2000 a 2004 rokiem, osiągające wyższe obroty, zatrudniające większą liczbę osób. Czynniki wpływające na zwiększenie zainteresowania organizacją praktyk/warsztatów mają charakter finansowy: refundacja kosztów wynagrodzenia uczniów/studentów. wprowadzenie odpowiednich zachęt podatkowych. Podsumowanie wybranych danych dotyczących współpracy pomiędzy firmami a szkolnictwem

55 Lepsze rozpoznanie potrzeb lokalnych rynków pracy, na poziomie gmin i powiatów, które umożliwi zastosowanie metod prognostycznych i realizację działań wyprzedzających. Wypracowanie i wdrożenie odpowiedniej metodologii zbierania, analizowania oraz upowszechniania informacji o bieżącym i perspektywicznym zapotrzebowaniu na zawody i specjalności. Adresowanie działań do uczniów, już od momentu podejmowania nauki w gimnazjum. Stosowanie zachęt, w tym finansowych - m.in. stypendia dla uczniów podejmujących naukę w zawodach deficytowych. Przygotowanie się do ograniczenia zatrudnienia w przemyśle, szczególnie pracochłonnym, przez zmianę kierunków kształcenia na dziedziny, w których prognozowane jest zapotrzebowanie. Stymulowanie przedsiębiorczości osób, ponieważ wiele z zawodów przyszłości to usługi, które mogą być świadczone w oparciu o działalność gospodarczą os. fizycznej. Lepsze kształcenie w zakresie nauk ścisłych w programach edukacyjnych, ponieważ branże wysokiej techniki mogą być lokomotywami rozwoju regionów. Wybrane rekomendacje

56 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Cweti Czyżycka Dyrektor Departamentu Innowacyjnej Gospodarki Agencja Rozwoju Przemysłu S.A