Doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW POLITYKA SPOŁECZNA Doc. dr Zofia Skrzypczak Wydział Zarządzania UW

POLITYKA SPOŁECZNA – program 1. Przedmiot, zakres i cele polityki społecznej 2. Rozwój gospodarczy a problemy polityki społecznej 3. Doktryny społeczno-ekonomiczne, systemy ekonomiczne i modele polityki społecznej 4. Problemy społeczno-ekonomiczne w obszarach: - warunki bytu gospodarstw domowych - ubóstwo - patologie społeczne - praca - bezrobocie - zabezpieczenie społeczne - ochrona zdrowia - polityka mieszkaniowa - edukacja doc. dr Zofia Skrzypczak

doc. dr Zofia Skrzypczak POLITYKA SPOŁECZNA Literatura: Polityka społeczna pod red. A. Kurzynkowskiego, SGH Warszawa K. Podoski, W. Turnowiecki – Polityka społeczna, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego J. Orczyk – Polityka społeczna. Uwarunkowania i cele, Wydawnictwo AE Poznań doc. dr Zofia Skrzypczak

Polityka społeczna - definicja Polityka społeczna – naukowa teoria oraz określenie metodologii i metod badawczych, zajmujących się zagadnieniem potrzeb materialnych i duchowych człowieka oraz grup społecznych na określonym etapie rozwojowym państw, z uwzględnieniem także geofizycznych i kulturowych uwarunkowań Polityka społeczna stanowi jedną z nauk społecznych – ma ścisły związek z ekonomią, socjologią, psychologia, demografią, filozofią, prawem….. doc. dr Zofia Skrzypczak

Przedmiot polityki społecznej „...system idei oraz działań zmierzających do polepszenia całokształtu warunków życiowych ludności...” (wg E. Rosset) “…część polityki społeczno-gospodarczej (...) w dziedzinie kształtowania warunków życia społeczeństwa, stosunków międzyludzkich oraz przemian struktury społecznej. Działalność ta zmierza do optymalnego zaspokajania potrzeb ludności (...) uwzględniającego współzależność między postępem społecznym a wzrostem gospodarczym” (wg A. Rajkiewicza) doc. dr Zofia Skrzypczak

Zakres przedmiotowy polityki społecznej potrzeby związane ze sferą bytu – wyżywienie, mieszkanie, pomoc materialna w wypadku zdarzeń losowych, niezdolność do pracy potrzeby sfery pozamaterialnej – ochrona zdrowia, edukacja, usługi i działalność kulturalna potrzeby psychospołeczne – aktywność społeczna, satysfakcja z pracy, uznanie, poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego i społecznego. doc. dr Zofia Skrzypczak

Na zakres przedmiotowy polityki społecznej wpływa: sytuacja demograficzna środowisko pracy i miejsce zamieszkania dochody z pracy i świadczeń społecznych umiędzynarodowienie zagadnień polityki społecznej doc. dr Zofia Skrzypczak

Geneza polityki społecznej (1) Średniowiecze: działania z zakresu pomocy społecznej, realizowane przez Kościół Katolicki i przez gminy w państwach protestanckich, a wyrażające się udzielaniem pomocy ubogim i organizowaniu szpitali Wiek XIX: gospodarka kapitalistyczna – upośledzenia robotników; polityka społeczna państwa – m.in. łagodzenie skutków rewolucji przemysłowej, przeciwdziałanie szerzeniu się epidemii, przestępczości; robotnicy – organizacja związków zawodowych, powstanie międzynarodowych organizacji robotników; państwo – akty prawne: skracanie czasu pracy, ochrona pracy kobiet i młodocianych, rozwój służby zdrowia i ubezpieczeń społecznych, organizacja robót publicznych doc. dr Zofia Skrzypczak

Geneza polityki społecznej (2) Po I wojnie światowej: dalszy postęp zwłaszcza w dziedzinie ochrony pracy, ubezpieczeń i walki z bezrobociem (rola Międzynarodowej Organizacji Pracy) powstanie systemu polityki społecznej – tworzą się wzory ustaw i instytucji, uznawane i naśladowane w wielu krajach, podejmuje się prace harmonizujące politykę społeczną i politykę gospodarczą poszerzanie się wpływu państwa na sferę socjalną – koncepcje „państwa dobrobytu” (np. Szwecja), „społecznej gospodarki rynkowej” (np. Republika Federalna Niemiec), państwa socjalistyczne (nadopiekuńczość państwa); doc. dr Zofia Skrzypczak

Geneza polityki społecznej (3) Po II wojnie światowej - wyraźna intensyfikacja działań z zakresu polityki społecznej: dążenie do objęcia świadczeniami wszystkich warstw ludności, zwłaszcza warstw średnich, a nie tylko robotników czy najbardziej potrzebujących pomocy dostosowanie wysokości emerytur, rent i innych świadczeń socjalnych, a także płac do wzrostu kosztów utrzymania lub wzrostu płac realnych rozbudowa służb socjalnych dążenie do harmonizacji i ujednolicenia zasad polityki społecznej w skali regionalnej i globalnej wzrost roli związków zawodowych w kształtowaniu polityki społecznej wzrost udziału wydatków na cele socjalne w budżetach państw rozszerzenie form pomocy materialnej dla bezrobotnych (przy braku skutecznych środków zwalczania bezrobocia) doc. dr Zofia Skrzypczak

Geneza polityki społecznej (4) Lata 70-te i 80-te – zahamowanie rozwoju polityki społecznej: konieczność ograniczania rosnących wydatków społecznych, bowiem świadczenia społeczne przekraczają realne możliwości poszczególnych państw doc. dr Zofia Skrzypczak

Przedmiot polityki społecznej praca (BHP, ergonomia, wyzwolenie z alienacji) dobrobyt (poziom życia, zdrowie, środowisko) kultura (upowszechnianie kultury, aktywności, wzorców życia, edukacji) ład społeczny (demokracja, wolność, rozwój, wpływ na pozostałe sfery) doc. dr Zofia Skrzypczak

Cele polityki społecznej */ wg T. Marshalla: a) eliminacja ubóstwa b) maksymalizacja dobrobytu c) osiąganie równości */ wg J. Szczepańskiego: a) przezwyciężanie niedostatku b) szukanie sprawiedliwości w społeczeństwie c) zapewnienie warunków życia we względnym dobrobycie wszystkim obywatelom doc. dr Zofia Skrzypczak

Podstawowe dziedziny polityki społecznej – polityka: ludnościowa i rodzinna w dziedzinie zatrudnienia, płac, warunków i ochrony pracy mieszkaniowa ochrony zdrowia oświatowa kulturalna zabezpieczenia społecznego i opieki społecznej ochrony środowiska naturalnego prewencji i zwalczania zjawisk patologii społecznych doc. dr Zofia Skrzypczak

Instrumenty polityki społecznej regulacje (zakazy całkowite i warunkowe np. koncesje, licencje oraz nakazy) ekonomiczne (subsydia, dotacje, zasiłki, preferencje kredytowe, zwolnienia i ulgi podatkowe oraz podatki, opłaty, cła i kary finansowe) informacje (zachęty oraz ostrzeżenia) doc. dr Zofia Skrzypczak

Podmioty polityki społecznej Państwo samorząd organizacje pozarządowe doc. dr Zofia Skrzypczak

Zasady polityki społecznej (1) zasada przezorności – bezpieczeństwo socjalne jednostki nie może być tylko efektem świadczeń ze strony społeczeństwa, ale wynikać powinno także z odpowiedzialności człowieka za przyszłość własną i rodziny zasada samopomocy – przejawia się w istnieniu i rozwoju pomocy wzajemnej ludzi doc. dr Zofia Skrzypczak

Zasady polityki społecznej (2) 3) zasada solidarności społecznej – przenoszenie konsekwencji ryzyk socjalnych z jednostek na społeczeństwo, wyższość wspólnych interesów członków społeczeństwa nad interesami poszczególnych klas lub warstw 4) zasada pomocniczości (subsydiarności) – przyjęcie określonego porządku, w jakim różne instytucje społeczne dostarczają jednostce wsparcia doc. dr Zofia Skrzypczak

Zasady polityki społecznej (3) 5) zasada partycypacji (uczestnictwa) – wyraża się w takiej organizacji życia społecznego, by poszczególni ludzie mieli możliwość pełnej realizacji swoich ról społecznych, by mieli prawo do bycia członkiem grup społecznych i zbiorowości oraz do aktywnego w nich działania 6) zasada samorządności – stanowi realizację takich wartości, jak wolność i podmiotowość człowieka doc. dr Zofia Skrzypczak

Zasady polityki społecznej (4) 7) zasada dobra wspólnego - przejawia się w takich działaniach władz publicznych, które uwzględniają korzyści i interesy wszystkich obywateli 8) zasada wielosektorowości – polega na równoczesnym funkcjonowaniu publicznych podmiotów polityki społecznej, organizacji pozarządowych i instytucji rynkowych, które dostarczają środków i usług służących zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa doc. dr Zofia Skrzypczak