PODYPLOMOWE STUDIA ZARZĄDZANIA GOSPODARKĄ SPOŁECZNĄ Dr Jan Łopato Instytut Polityki Społecznej Uniwersytet Warszawski BUDŻET PAŃSTWA Pojęcie, zasady i tryb przygotowania, funkcje Wykład 2011/2012

Konstytucja – tryb prac nad budżetem państwa Art. 219. Sejm uchwala budżet państwa na rok budżetowy w formie ustawy budżetowej. W wyjątkowych przypadkach dochody i wydatki państwa w okresie krótszym niż rok może określać ustawa o prowizorium budżetowym. Przepisy dotyczące projektu ustawy budżetowej stosuje się odpowiednio do projektu ustawy o prowizorium budżetowym. Jeżeli ustawa budżetowa albo ustawa o prowizorium budżetowym nie weszły w życie w dniu rozpoczęcia roku budżetowego, Rada Ministrów prowadzi gospodarkę finansową na podstawie przedłożonego projektu ustawy.

Konstytucja – tryb prac nad budżetem państwa Art. 221. Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej (….) przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów. Art. 222. Rada Ministrów przedkłada Sejmowi najpóźniej na 3 miesiące przed rozpoczęciem roku budżetowego projekt ustawy budżetowej na rok następny. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest późniejsze przedłożenie projektu. Art. 223. Senat może uchwalić poprawki do ustawy budżetowej w ciągu 20 dni od dnia przekazania jej Senatowi. Art. 224. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu 7 dni ustawę budżetową albo ustawę o prowizorium budżetowym przedstawioną przez Marszałka Sejmu. Do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym nie stosuje się przepisu art. 122 ust. 5. W przypadku zwrócenia się Prezydenta Rzeczypospolitej do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy budżetowej albo ustawy o prowizorium budżetowym przed jej podpisaniem, Trybunał orzeka w tej sprawie nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia złożenia wniosku w Trybunale.

Konstytucja – skutki nie uchwalenia budżetu państwa Art. 225. Jeżeli w ciągu 4 miesięcy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi Rzeczypospolitej do podpisu, Prezydent Rzeczypospolitej może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

Konstytucja – sprawozdanie rządu i absolutorium Art. 226. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium. . Do 1997r. obowiązywał przepis, zgodnie z którym w przypadku nie uzyskania absolutorium Rada Ministrów podaje się do dymisji. Obecnie nie ma takiej konsekwencji.

Konstytucja – na straży zdrowia finansów publicznych Art. 216 Nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. Art. 220. Zwiększenie wydatków lub ograniczenie dochodów planowanych przez Radę Ministrów nie może powodować ustalenia przez Sejm większego deficytu budżetowego niż przewidziany w projekcie ustawy budżetowej. Ustawa budżetowa nie może przewidywać pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązania w centralnym banku państwa. Art. 221. Inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, ustawy o prowizorium budżetowym, zmiany ustawy budżetowej, ustawy o zaciąganiu długu publicznego oraz ustawy o udzielaniu gwarancji finansowych przez państwo przysługuje wyłącznie Radzie Ministrów.

FUNKCJE BUDŻETU PAŃSTWA UTRZYMANIE PAŃSTWA wydatki bieżące, inwestycyjne obsługa długu publicznego REDYSTRYBUCYJNA (w przekroju): grup społecznych gałęzi gospodarki regionów REGULACYJNA (łagodzenie cyklów koniunkturalnych) automatyczne regulatory (podatki, wydatki socjalne) budżet cykliczny (przeplatanie się deficytów i nadwyżek) INFORMACYJNO-KONTROLNA barometr zdrowia/choroby gospodarki instrument parlamentarnej kontroli rządu

ZASADY BUDŻETOWE JEDNOŚCI (jeden dokument) ZUPEŁNOŚCI (ubruttowienia) SPECJALIZACJI (szczegółowości wydatków) ROCZNEGO BUDŻETU (plan roczny) JAWNOŚCI PRZEJRZYSTOŚCI NIEFUNDUSZOWANIA (nie łączyć dochodów z wydatkami) ODPOWIEDZIALNOŚCI (personalnej)

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA Trzy układy klasyfikacyjne Kryterium podmiotowe (organizacyjne) – podział na części: organy władzy, kontroli, sądy, trybunały, działy administracji rządowej, urzędy centralne (w sumie 90 części) Kryterium przedmiotowe – źródła dochodów, przeznaczenie wydatków tj. działy wg PKD (33) i rozdziały tj. jednostki organizacyjne lub rodzaje działalności (ok. 500) Kryterium rodzajowe – podział na paragrafy (4 grupy dotyczą dochodów i 7 grup dotyczy wydatków np. dotacje i subwencje, wydatki bieżące, majątkowe)

WIELOLETNI PLAN FINANSOWY PAŃSTWA Uchwala Rada Ministrów; publikowany w MP; nie jest przekazywany do Sejmu; w sprawozdaniu z wykonania ustawy budżetowej powinna znaleźć się informacja o przebiegu realizacji WPFP Stanowi 4-letnią prognozę sektora finansów publicznych, z podziałem na poszczególne lata; Ma na celu skoordynowanie planowania budżetowego z celami średniookresowej strategii rozwoju kraju Zawiera normę regulacyjną: poziom deficytu w projekcie budżetu państwa nie może być większy od deficytu wynikającego na dany rok w WPFP

BUDŻET ŚRODKÓW EUROPEJSKICH Wyodrębniony od 2010 roku Dochodów i wydatków BŚE nie łączy się z d. i w. budżetu pań. Deficytu i nadwyżki BŚE nie łączy się z deficytem i nadwyżką budżetu państwa Dochody BŚE – refundacja środków wydatkowanych, na zasadzie prefinansowania, na projekty i programy finansowane środkami z budżetu UE, Wydatki – środki wydatkowane w ramach prefinansowowania

TRYB PRAC NAD BUDŻETEM PAŃSTWA Prace analityczne w Ministerstwie Finansów m.in. prognozowanie podstawowych wskaźników makroekonomicznych na kolejny rok (kwiecień – maj) Rozporządzenie ministra finansów (nota budżetowa) – określa tryb, terminy, limity wydatków dla ministrów i wojewodów (maj) Ministrowie opracowują plany wydatków swoich części i przekazują ministrowi finansów (czerwiec) Minister finansów opracowuje i przedkłada Radzie Ministrów założenia projektu budżetu państwa (czerwiec / lipiec) Minister finansów przedkłada Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej (sierpień – wrzesień) Rada Ministrów uchwala projekt b.p. i przesyła do Sejmu – do końca września

GŁÓWNE WSKAŹNIKI MAKROEKONOMICZNE Wskaźnik wzrostu PKB (konsumpcja, inwestycje, eksport) Wskaźnik inflacji Wskaźniki zatrudnienia i bezrobocia Kurs walutowy Saldo obrotów bieżących (wynik wszelkich operacji handlowych i finansowych kraju z zagranicą)

ISTOTA SALDA OBROTÓW BIEŻĄCYCH Saldo bilansu bieżącego wyraża zmianę w majątku netto kraju (od tego, co cudzoziemcy są winni krajowi trzeba odjąć to, co kraj winien jest cudzoziemcom). Kraj, który ma deficyt, czerpie z oszczędności światowych i może konsumować albo inwestować więcej niż wynosi jego PKB. Kiedyś jednak będzie musiał spłacić zadłużenie (dług zagraniczny).

ZNACZENIE SALDA OBROTÓW BIEŻĄCYCH Wysokie deficyty na rachunku bieżącym zazwyczaj rodzą pytanie, czy kraj będzie w stanie spłacać swoje długi, czy przeznacza zagraniczne oszczędności na dostatecznie zyskowne projekty inwestycyjne, czy ich po prostu nie przejada. Jeżeli inwestorzy uznają, że kraj może mieć kłopoty ze spłatą swojego zadłużenia, mogą odmówić udzielania dalszych pożyczek. W takiej sytuacji waluta kraju może się gwałtownie osłabić w rezultacie kryzysu walutowego.

Prace w parlamencie Co parlament może (wnosić poprawki), Czego nie może zrobić z projektem ustawy budżetowej (zmienić kwoty deficytu zawartego w projekcie) Autopoprawki rządu (zazwyczaj do b.p. odziedziczonego) Procedura parlamentarna: Czytanie pierwsze – wstępna prezentacja projektu, dyskusja ogólna, odesłanie do komisji sejmowych Czytanie drugie – plenarna debata nad sprawozdaniem Komisji Finansów Publicznych Czytanie trzecie – stosunek KFP do poprawek zgłoszonych w II czytaniu i chwalenie ustawy

BUDŻET PAŃSTWA - zakres Nie jest planem dochodów i wydatków państwa Jest planem dochodów i wydatków państwowych jednostek budżetowych (nie wszystkich) Jest planem przychodów i rozchodów sektora rządowego Jest planem dochodów i wydatków środków europejskich

USTAWA BUDŻETOWA obejmuje: Prognozę dochodów państwowych jednostek budżetowych (nie wszystkich) – zał.1 Plan wydatków państwowych jednostek budżetowych (nie wszystkich) – zał.2 Prognozę dochodów budżetu środków europejskich – zał.3 Plan wydatków budżetu środków europejskich – zał.4

USTAWA BUDŻETOWA obejmuje: Plan przychodów i rozchodów państwowych jednostek budżetowych – zał.5 Plany finansowe państwowych funduszy celowych –zał.7 Plany finansowe innych państwowych osób prawnych zaliczanych do sektora finansów publicznych (agencje wykonawcze i inne podmioty) – zał.14

USTAWA BUDŻETOWA nie obejmuje: Poza ustawą budżetową pozostają plany dochodów i wydatków: Niektórych funduszy celowych, w szczególności NFZ, FUS, KRUS Samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej Publicznych uczelni i PAN Państwowych instytucji kultury Państwowych jednostek badawczo-rozwojowych Ponadto, w ustawie budżetowej nie ma przepisów zmieniających inne ustawy (dlatego są uchwalane tzw. ustawy okołobudżetowe)

Ustawa budżetowa – część tekstowa Przepisy określające wysokość dochodów, wydatków, przychodów, rozchodów państwowych jednostek budżetowych Przepisy regulujące tryb wykonywania budżetu państwa w danym roku Przepisy określające wartość różnego rodzaju parametrów, które muszą być podane w ustawie budżetowej, m.in. Średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej Etaty w Policji Limit mianowań pracowników służby cywilnej Wysokość składek na FP i FGŚP

DOCHODY I WYDATKI charakter i szczegółowość DOCHODY – prognoza; opracowuje głównie minister finansów (ponad 80% dochodów stanowią podatki; przed przystąpieniem do UE ponad 90%) WYDATKI – plan; limity, których nie można przekroczyć ; ustala minister finansów w Nocie budżetowej Obowiązek gromadzenia dochodów i zrealizowania wydatków, w kwotach zapisanych w ustawie budżetowej, wynika z innych ustaw.

KLASYFIKACJA BUDŻETOWA (art.100) 1. Dochody budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej według: 1) źródeł dochodów; 2) części i działów klasyfikacji budżetowej. 2. Wydatki budżetu państwa ujmuje się w ustawie budżetowej w podziale na: części, działy, rozdziały klasyfikacji wydatków oraz kategorie (grupy) wydatków,

Gromadzenie i wydatkowanie środków budżetowych Gromadzenie dochodów - centralizacja Wydatkowanie środków - dezagregacja

Gromadzenie środków budżetowych Rachunek wpływów b.p. (MF) Urzędy celne Urzędy skarbowe Jednostki budżetowe

DEZAGREGACJA BUDŻETU Dysponenci części budżetowych (dysponenci główni) sporządzają szczegółowe plany dochodów i wydatków Minister finansów robi ogólne zestawienie (układ wykonawczy) – w ciągu 21 dni od ogłoszenia ustawy Dysponenci główni przekazują jednostkom podległym (dysponenci II i III szczebla) informacje o kwotach dochodów i wydatków Dysponenci II i III szczebla sporządzają plany finansowe swoich jednostek Minister finansów sporządza harmonogram realizacji b.p. w układzie miesięcznym

ODRĘBNOŚĆ RACHUNKÓW RACHUNKI DYSPONENTÓW I STOPNIA DOCHODÓW WYDATKÓW RACHUNKI DYSPONENTÓW II STOPNIA RACHUNKI DYSPONENTÓW III STOPNIA

PLAN DOCHODÓW budżetu państwa Syntetyczne zestawienie dochodów według źródeł – podatkowe, niepodatkowe, z UE (zał.1, str.1) Szczegółowe zestawienie według części i działów (zał.1, cd.)

Dochody budżetu państwa (art.96) 1) podatki i opłaty, które zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowią dochodów jednostek samorządu terytorialnego, przychodów funduszów celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych; 2) cła; 3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa; 4) wpłaty z tytułu dywidendy; 5) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego; 6) wpłaty nadwyżek dochodów własnych państwowych jednostek budżetowych, nadwyżek środków obrotowych państwowych zakładów budżetowych oraz części zysku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych; 7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze dotyczące składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej;

Dochody budżetu państwa – c.d. 9) odsetki od środków na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa; 11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych; 12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile zgodnie z odrębnymi przepisami nie stanowią dochodów innych jednostek sektora finansów publicznych; 13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa; 14) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy, praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. a i b, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej; 15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych; 16) środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej przeznaczone na finansowanie programów i projektów realizowanych przez administrację rządową

Struktura dochodów budżetu państwa Wyszczególnienie / Rok 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Dochody budżetu ogółem 100,0 Dochody podatkowe 89,6 88,2 84,8 89,7 88,9 86,7 Podatki pośrednie 59,2 58,7 62,4 62,7 64,6 64,3 VAT 38,8 38,1 37,6 40 39,7 39,8 41,9 Akcyza 20 20,1 20,6 21,9 22,6 24,3 22 od gier 0,4 0,5 Podatki bezpośrednie 30,3 29,4 26,1 27,3 26,2 22,1 22,4 CIT 12 12,4 9,4 10,4 9,3 8,4 8,8 PIT 18,3 17 16,7 16,8 16,9 13,8 13,6

Zmiany struktury dochodów budżetu państwa

Dochody budżetu państwa (tys.zł)   2007 2008 2009 ustawa PW projekt 1 2  3 4 5 6  7 DOCHODY OGÓŁEM 236 367 532 100,00% 281 892 096 262 911 506 303 544 670 1. Dochody podatkowe i niepodatkowe 228 833 456 96,81% 246 609 986 247 777 546 94,24% 269 943 206 1.1. Dochody podatkowe 206 385 202 87,32% 228 194 400 230 402 144 87,63% 252 004 200 1.1.1. Podatki pośrednie 146 482 093 61,97% 164 890 000 162 700 000 61,88% 178 634 000 a) VAT 96 349 847 40,76% 111 700 000 108 900 000 41,42% 120 300 000 b) akcyza 49 025 521 20,74% 52 200 000 52 500 000 19,97% 56 970 000 c) od gier 1 106 725 0,47% 990 000 1 300 000 0,49% 1 364 000 1.1.2. Dochodowy od osób prawnych CIT 24 540 193 10,38% 27 150 000 28 500 000 10,84% 33 120 000 1.1.3. Dochodowy od osób fizycznych PIT 35 358 533 14,96% 36 154 000 39 200 000 14,91% 40 250 000 1.1.4. Podatek tonażowy 0,00% 400 10 200 1.1.5. Pozostałe dochody podatkowe 4 383 2 134 1.2. Dochody niepodatkowe 22 448 254 9,50% 18 415 586 17 375 402 6,61% 17 939 006 1.2.1. Dywidendy 3 622 531 1,53% 3 510 000 3 075 000 1,17% 3 351 100 1.2.2. Wpłaty z zysku NBP 2 478 262 1,05% 1.2.3. Cło 1 747 593 0,74% 1 993 000 1 893 000 0,72% 2 032 000 1.2.4. Dochody jednostek budżetowych 11 795 293 4,99% 9 841 008 9 231 764 3,51% 8 962 382 1.2.5. Pozostałe dochody niepodatkowe 604 828 0,26% 730 000 760 000 0,29% 785 000 1.2.6. Wpłaty jednostek samorządu terytor. 1 865 951 0,79% 2 164 645 2 165 638 0,82% 2 702 037 1.2.7. Dochody zagraniczne 333 796 0,14% 176 933 250 000 0,10% 106 487 2. Środki z UE nie podlegające zwrotowi 7 534 076 3,19% 35 282 110 15 133 960 5,76% 33 601 464

BUDŻET PAŃSTWA NA: 2011 /2012 [mld zł] BUDŻET ŚRODKÓW EUROPEJSKICH PRZYCHODY I ROZCHODY DOCHODY 273/294 69/73 402/282 WYDATKI 313/329 84/77 347/242 SALDO -40 / -35 -15 / -4 55/40

PLAN WYDATKÓW budżetu państwa Zbiorcze zestawienie wydatków według działów i rodzajów wydatków (zał.2, str.1) Zasadniczy plan wydatków według części, działów i rozdziałów (zał.2, cd.) Rezerwy celowe (zał.2, cz.83) Szereg uzupełniających załączników (17 w 2010r.) przedstawiających szczegółowo wybrane rodzaje wydatków np. dotacje podmiotowe i przedmiotowe, dotacje dla JST, inwestycje wieloletnie, programy wieloletnie

Rodzaje wydatków - wydatki budżetu państwa dzielą się na (art.106): 1) dotacje i subwencje; 2) świadczenia na rzecz osób fizycznych; 3) wydatki bieżące jednostek budżetowych; 4) wydatki majątkowe; 5) rozliczenia z bankami; 6) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa; 7) wpłaty środków własnych Unii Europejsk.

Wpływy z prywatyzacji = przychody Rozdysponowanie wpł. z prywat Wpływy z prywatyzacji = przychody Rozdysponowanie wpł.z prywat.= rozchody Na dotacje dla państwowych funduszy celowych: Fundusz Reprywatyzacji Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców Fundusz Skarbu Państwa Fundusz Nauki i Technologii Polskiej Na dotację dla FUS pokrywającą ubytek dochodów FUS z tytułu przekazywania części składek do OFE Wpływy z prywatyzacji są dalece niewystarczające na cele wymienione w pkt 1 i pkt 2. Różnica stanowi faktycznie deficyt sektora fin.publ. Ale nie budżetu państwa. Manipulowanie wynikiem b.p.

ZMIANY W PLANIE WYDAKTÓW REZERWY BUDŻETOWE Ogólna (zasada - do 0,2% wydatków; w 2010 roku 95 mln zł tj. 0,03%) – dysponuje Rada Ministrów Celowe (zasada - do 5% wydatków; w 2010 roku 18 mld zł tj.6%, z tego połowa na współfin. projektów UE) – dysponuje minister finansów; umożliwiają przeniesienia między działami PRZENIESIENIA – tylko w obrębie działów, upoważnieni dysponenci części budżetowych (I stopnia) BLOKOWANIE – przysługuje ministrowi finansów i dysponentom części budżetowych Wszystkie trzy procedury przesuwają wydatki z miejsca na miejsce, nie powodując zmiany łącznej kwoty wydatków

PROGRAMY WIELOLETNIE Liczba w poszczególnych latach 2004 – 13 2005 – 27 2006 - 53 2007- 50 2008 – 2009- 2010 – 73 (24 mld zł – nakłady do poniesienia w 2010r. i kilku kolejnych latach)

PROGRAM BUDOWY DRÓG KRAJOWYCH na lata 2008-2012 Przewiduje wydatkowanie 121 mld zł z tego: w latach 2008-2009 wydano 18 mld zł w latach 2010-2012 do wydania 103 mld zł

Kierunki realokacji dochodów w SFP w Polsce w roku 2005 (mln zł) Segmenty Sektora Finansów Publicznych Budżet państwa Państwowe fundusze celowe Jednostki pozabudżetowe budżetu państwa NFZ (Kasa Chorych do 2002r.) Budżety jednostek samorządu terytorialne go Wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze celowe Jednostki pozabudżetowe samorządu terytorialnego Agencje państwo we Pozostałe jednostki sektora Transfery przekazane RAZEM x 38 744,8 76,9 290,0 46 814,4   2 469,1 13 772,5 102 167,7 1 590,6 389,6 35,3 20,0 3 532,5 5 568,0 117,5 129,5 27,7 274,7 2,7 5,4 18 603,9 18 612,0 Budżety jednostek samorządu terytorialnego 1 207,1 5 626,0 444,9 1,5 2 564,6 2 691,9 12 536,0 43,0 0,5 43,5 466,7 0,1 252,0 718,8 Agencje państwowe 547,7 207,6 36,1 791,4 186,4 3 420,5 10,2 3 617,1 Transfery otrzymane RAZEM 2 061,4 48 643,5 2 325,6 47 530,0 36,8 2 489,1 38 601,3 144 329,2 SALDO TRANSFERÓW (+otrzymane; -przekazane) -100 106,3 43 075,5 -197,8 -16 286,4 34 994,0 -6,7 1 845,8 1 697,7 34 984,2

Wybrane mierniki sektora finansów publicznych w Polsce (w %) Wyszczególnienie 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Dynamika produktu krajowego brutto (ceny stałe) 4,3 1,2 2,4 3,9 5,3 3,6 6,2 6,8 4,9 Relacja dochodów SFP do PKB 36,5 37,1 36,7 38,6 39,1 39,6 41,6 40,4 Relacja wydatków SFP do PKB 39,3 42,0 42,5 43,8 43,2 41,7 41,5 Relacja deficytu budżetu państwa do PKB -2,0 -4,2 -4,9 -4,4 -3,8 -2,8 -2,4 -1,4 -1,9 Relacja deficytu sektora general government* do PKB -3,0 -5,1 -5,0 -6,3 -5,7 -4,3 -3,9 Relacja zadłużenia sektora general government* do PKB 36,8 37,6 42,2 47,1 45,7 47,7 44,8 *General government – sektor instytucji rządowych i samorządowych (zgodnie z ESA ’95) Źródło: GUS, http://www.stat.gov.pl/gus/5207_PLK_HTML.htm; Ministerstwo Finansów, http://mf.gov.pl/dokument.php?const=5&dzial=590&id=69178

Dochody, wydatki, deficyt budżetu państwa w latach 2007-2010 (w mln zł) Wyszczególnienie 2007 2008 2009 wersja pierwotna 2009 po nowelizacji 2010 projekt RM Dochody budżetu państwa 236 367,50 253 547,30 303 034,80 272 911,50 249 000,00 Wydatki budżetu państwa 252 323,90 278 674,30 321 221,10 300 097,80 301 200,00 Deficyt 15 956,40 25 127,00 18 186,30 27 186,30 52 200,00 Relacja deficytu do dochodów 6,8% 9,9% 6,0% 10,0% 21,0% Relacja deficytu do wydatków 6,3% 9,0% 5,7% 9,1% 17,3% Źródło: GUS i Ministerstwo Finansów

Źródło: GUS. Dług wyniósł 55,0 % PKB

DEFICYT BUDŻETU PAŃSTWA (art.98) Różnica między dochodami a wydatkami budżetu państwa stanowi odpowiednio nadwyżkę budżetu państwa lub deficyt budżetu państwa. 2. Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być pokryte przychodami pochodzącymi z: 1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym; 2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych; 3) pożyczek; 4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa; 5) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.

Bardzo wysoki deficyt budżetu państwa, założony w 2010r Bardzo wysoki deficyt budżetu państwa, założony w 2010r., był z punktu widzenia rządu korzystny, co najmniej w trzech aspektach: daje więcej swobody w pracach nad budżetem państwa na rok 2011 (zob. konsekwencje dla budżetu wynikające z przekroczenia progu pierwszego: deficyt/dochody ≤), zapewniał możliwość zrealizowania w 2010r. deficytu na poziomie niższym od zapisanego w ustawie, co było prezentowane jako sukces rządu (potrzebny, bo wybory prezydenckie i samorządowe), nie wpływa na ocenę stanu zdrowia finansów publicznych w Polsce przez Komisję Europejską i rynki finansowe (podstawowym kryterium jest deficyt sektora GG a nie budżetu państwa).

Cel strategiczny polityki budżetowej na lata 2010 - 2011 niedopuszczenie do przekroczenia przez państwowy dług publiczny progu 55% w relacji do PKB. z wyliczeń Ministerstwa Finansów wynika, że ten cel będzie można osiągnąć finansując w latach 2009-2011 deficyt kwotą ponad 35 mld zł pochodzącą z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa

Struktura wydatków budżetu państwa w 2009 r. Ustalony w projekcie ustawy budżetowej limit wydatków na rok 2009 wynosi 321.744.670 tys. zł i jest wyższy od zaplanowanego w ustawie budżetowej na 2008 r. o 12.761.933 tys. zł, tj. o 4,1%, co oznacza realny wzrost o 1,2%. W kwocie tej 44.160.982 tys. zł stanowią wydatki na finansowanie projektów z udziałem środków z Unii Europejskiej, z czego kwota wydatków w wysokości 33.601.464 tys. zł zostanie zrefundowana przez Unię Europejską. Udział wydatków budżetu pastwa w PKB w 2009 r. wyniesie 23,3%, co oznacza spadek o 0,8 punktu procentowego w porównaniu do roku 2008. Udział wydatków budżetu pastwa w PKB w latach 2004 – 2009 w warunkach porównywalnych, tzn. bez wydatków na finansowanie projektów z udziałem środków z Unii Europejskiej, które podlegaj refundacji, wynosi odpowiednio: 21,4%, 21,4%, 20,9%, 20,9%, 21,4% oraz 20,9%.