KOMERCJALIZACJA WYNIKÓW BADAŃ NAUKOWYCH W UCZELNIACH PUBLICZNYCH - PRAKTYKA I REGULACJE Jacek Guliński Marzec, 2015

PROGRAM Badania i komercjalizacja wyników badań Definicje/podziały Uwarunkowania Transfer wiedzy na polskich uniwersytetach – praktyka krajowa (przede wszystkim bariery) Regulacje – znowelizowana ustawa „Prawo o szkolnictwie wyższym” Kontekst europejski/globalny Wskazania na przyszłość (bliższą i dalszą)

BADANIA NAUKOWE Tematyka / koncepcja Finansowanie (konkursy) Warsztat naukowy Własność intelektualna Wykorzystanie wyników badań

FINANSOWANIE BADAŃ vs. WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA Fundusze strukturalne (WI po stronie przedsiębiorstwa lub dzielona między przedsiębiorstwo i jednostkę sektora nauki) Programy europejskie (współwłasność konsorcjów, w tym przedsiębiorstw) Granty NCN, NCBR, MNiSW (pierwotna własność intelektualna po stronie jednostek naukowych) Fundusze niepubliczne (własność intelektualna po stronie przedsiębiorstw lub zgodna z inną umową)

PRAWO AUTORSKIE (MAJĄTKOWE / OSOBISTE) Pracownik – obowiązki ze stosunku pracy Student / doktorant Osoby trzecie, nie zatrudnione w Uczelni

PODZIAŁ BADAŃ (ZNACZĄCO PRZESTARZAŁY) Badania podstawowe Badania stosowane Badania rozwojowe

UDZIAŁ RÓŻNEGO TYPU BADAŃ (2011) Basic research as a percentage of GDP GERD Percentage of basic research in GERD USA 0,48 2,76 17,39% Japan 0,42 3,39 12,39% France 0,55 2,25 24,44% Poland 0,2 0,76 26,32% Korea 0,73 4,04 18,07%

WYDATKI – NAUKA – PROJEKT NA 2014 (DZIAŁ 730) 6,559 mld PLN Działalność statutowa 2,161 mld PLN Dotacja podmiotowa 1,770 mld PLN Stypendia dla młodych 0,024 mld PLN SPUB, restrukturyzacja 0,321 mld PLN Programy/przedsięwzięcia MNiSW 0,045 mld PLN Inwestycje 0,247 mld PLN Narodowe Centrum Nauki 0,885 mld PLN Narodowe Centrum Badań i Rozwoju 2,829 mld PLN Dotacja celowa (PO IG, PO KL) – wkład własny 0,048 mld PLN Współpraca z zagranicą 0,277 mld PLN Działalność upowszechniająca naukę 0,047 mld PLN

WYNIKI BADAŃ W UCZELNI PUBLICZNEJ Powstałe w związku z wykonywaniem obowiązków ze stosunku pracy Uzyskane w trakcie realizacji projektów badawczych Uzyskane w trakcie prac nad pracą dyplomową (rozprawą doktorską) Uzyskane w trakcie stypendiów lub urlopów naukowych

WYNIKI BADAŃ NAUKOWYCH – ICH PRAKTYCZNA UŻYTECZNOŚĆ Badania własne Badania współfinansowane z zewnątrz (środki publiczne) Badania finansowane przez gospodarkę

KOMERCJALIZACJA POŚREDNIA KOMERCJALIZACJA BEZPOŚREDNIA Licencje dla przedsiębiorstw Sprzedaż patentu do gospodarki KOMERCJALIZACJA POŚREDNIA Przystępowanie do spółek (celowych) Tworzenie spółek (celowych) i spółek pochodnych

KOMERCJALIZACJA (BEZ BLIŻSZEGO OKREŚLENIA) Tworzenie i przystępowanie do spółek prawa handlowego Art. 7 „Uczelnia może prowadzić działalność gospodarczą wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo, …, w zakresie i formach określonych w statucie, w szczególności w formie spółek kapitałowych”

UNIWERSYTET W SYSTEMIE TTiKW Przedsiębiorstwa Instytucje otoczenia biznesu Rynek towarów i usług (regionalny, krajowy, globalny) Uniwersytet Instytucje finansowe TTiKW – Transfer Technologii i Komercjalizacja Wiedzy

UCZELNIA PUBLICZNA W SYSTEMIE TTiKW Usługi komercyjne w obszarze rezultatów prac badawczych i rozwojowych Udzielanie licencji na wyniki prac badawczo- rozwojowych Wniesienie wyników prac badawczych i rozwojowych do spółki

TRANSFER WIEDZY – SIŁY MOTORYCZNE Nowe inicjatywy osób i jednostek Nowe rozwiązania prawne Wzrost zainteresowania problematyką ochrony własności intelektualnej Dobre wzorce z kraju i zagranicy

TRANSFER WIEDZY – BARIERY Bariery strukturalne i systemowe: Nakłady na badania Dominanta zadań edukacyjnych Słabość jednostek otoczenia biznesu w sektorze szkolnictwa wyższego Odmienność sektora nauki i gospodarki

PERSPEKTYWA NAUKI (BADANIA, USŁUGI NAUKOWE) Ciekawość uczonego Pasja / misja Infrastruktura Wynik badawczy / publikacja Tempo pracy / planowanie (gonienie „króliczka”) Środki finansowe (na badania i dla uczonego) Obawa przed praktycznym sprawdzianem kompetencji Stereotypy – prawda czy fałsz?

PERSPEKTYWA PRZEDSIĘBIORSTWA Użyteczność wyników Wynik badawczy – KNOW HOW Oczekiwane tempo pracy Środki finansowe (za wynik badawczy) Obawa przed „obcym światem profesorów” Znaczenie B+R w strategii rozwoju firmy Stereotypy – prawda czy fałsz?

TRANSFER WIEDZY – BARIERY Kariera naukowa a orientacja na badania aplikacyjne Brak lub niedoskonała regulacja wewnętrzna w uniwersytetach Nieformalne związki między profesorami a biznesem

TRANSFER WIEDZY – BARIERY Bariery świadomościowe i kompetencyjne: Brak gotowości do ponoszenia ryzyka Niechęć (niezdolność) do współpracy Fałszywe stereotypy o przedsiębiorcach i gospodarce

TRANSFER WIEDZY – BARIERY Problem wyceny wartości technologii i poziomu opłat licencyjnych Brak profesjonalnej kadry z obszaru transferu technologii i komercjalizacji wiedzy

UCZELNIANE INSTYTUCJE OTOCZENIA BIZNESU Preinkubatory Inkubatory Centra transferu technologii Spółki celowe Statystyka Słabości Osiągnięcia

ZŁOŻONOŚĆ RELACJI UCZELNIA PUBLICZNA – PRZEDSIĘBIORSTWO Z perspektywy uczelni przedsiębiorstwo to klient wszystkich aktywności Edukacyjnej Badawczej Komercjalizacji wyników prac badawczych Uniwersytet może współtworzyć firmy, szczególnie te oparte na wiedzy!

ZŁOŻONOŚĆ RELACJI UCZELNIA PUBLICZNA – PRZEDSIĘBIORSTWO DĄŻNOŚĆ PRZEDSIĘBIORSTWA DO MONOPOLU NA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ Prace własne, wewnętrzne Zlecenia na zewnątrz do sektora nauki Wspólne przedsięwzięcia z sektorem nauki Licencje wyłączne

NOWELIZACJA USTAWY (PoSzW) (1) Art. 2 pkt 35 – definicja komercjalizacji bezpośredniej pkt 36 – definicja komercjalizacji pośredniej Art. 13 pkt 1 – transfer technologii do gospodarki jako element 3 podstawowego zadania uczelni Art. 63 pkt 1 – pracodawcy i przedstawiciele pracodawców do konwentu publicznej uczelni zawodowej

NOWELIZACJA USTAWY (PoSzW) (2) Art. 86 pkt 4 – CTT tworzy się w celu komercjalizacji bezpośredniej pkt 5 – jeżeli CTT jest jednostką ogólnouczelnianą, działa według regulaminu zatwierdzonego przez Senat uczelni pkt 7 – dyrektora CTT zatrudnia Rektor, po zasięgnięciu opinii Senatu Art. 86a pkt 1 – spółka celowa dla komercjalizacji pośredniej; kapitał zakładowy spółki celowej w całości lub w części aport w postaci wyników badań naukowych

NOWELIZACJA USTAWY (PoSzW) (3) Art. 86a pkt 2 – uczelnia na podstawie umowy może powierzyć spółce celowej działania na rzecz komercjalizacji bezpośredniej Art. 86c pkt 1 – dwa regulaminy i kilka wskazań zasad i procedur, które mają się w nich znaleźć Art. 86e pkt 1-4 – schemat procesu decyzyjnego o komercjalizacji; wyniki badań, które są wyjęte z tego schematu Art. 86f pkt 1-4 – minimalne i maksymalne pułapy wartości środków uzyskanych z komercjalizacji na rzecz uczelni i pracownika

REGULAMINY (6 miesięcy od 1.10.2014 r.) Ochrona własności intelektualnej i procedury komercjalizacji na uczelni (podział środków uzyskanych z komercjalizacji, przepływ informacji o uzyskanych przez pracownika środkach z komercjalizacji, zasady i tryby podejmowania decyzji, przekazywanie przez uczelnię części środków uzyskiwanych z komercjalizacji pracownikowi etc.) Zasady korzystania i wysokość opłat za korzystanie z infrastruktury badawczej do prowadzenia badań naukowych i rozwojowych przez podmioty trzecie (przedsiębiorstwa)

WYNIKI BADAŃ NAUKOWYCH LUB PRAC ROZWOJOWYCH Wynalazki Wzory użytkowe Wzory przemysłowe, znaki towarowe Oznaczenia geograficzne Topografie układów scalonych Odmiany roślin Bazy danych Know-how związane z powyższymi

NAUKOWCY ZOBOWIĄZANI SĄ DO Zachowania poufności wyników badań lub prac rozwojowych oraz know-how związanego z tymi wynikami Przekazanie uczelni wszystkich informacji i utworów Powstrzymania się od prowadzenia działań zmierzających do wdrażania wyników Współdziałania w procesie komercjalizacji (w tym w postępowaniach zmierzających do uzyskania praw wyłącznych)

Komercjalizacja przez uczelnię Pracownik (zespół badawczy) Zgłoszenie wyników do komercjalizacji WŁADZE UCZELNI Decyzja o komercjalizacji (3 miesiące) Komercjalizacja przez uczelnię SUKCES PORAŻKA Wynagrodzenie TAK NIE Umowa uczelnia - pracownik Komercjalizacja przez pracownika Opłata znormalizowana >50% >25%

KONCEPCJA ORGANIZACJI ZARZĄDZANIA PRAWAMI AUTORSKIMI I PRAWAMI POKREWNYMI ORAZ PRAWAMI WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ ORAZ ZASAD KOMERCJALIZACJI Obowiązek informacyjny wyników (twórca, kierownik projektu do kierownika podstawowej jednostki organizacyjnej) i ogólnouczelniany rejestr wyników Zgłoszenie kierownika jednostki do rzecznika patentowego Opinia rzecznika patentowego – postępowanie ochronne (?) Decyzja komisji ds. własności intelektualnej (komercjalizacja przez uczelnię, czy zaniechanie komercjalizacji)

GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA GLOBALNE Konkurencyjność gospodarek świata, miejsce Europy Konkurencyjność firm/koncernów globalnych, wydatki na B+R Innowacyjne gospodarki i ich relacje z sektorem nauki Znaczenie własności intelektualnej i jej ochrony

KONKURENCYJNE I GLOBALNE RYNKI DLA SEKTORA NAUKI I EDUKACJI (1) Środki na badania Naukowcy / kadra badawcza Przyszli studenci I, II oraz III stopnia

KONKURENCYJNE I GLOBALNE RYNKI DLA SEKTORA NAUKI I EDUKACJI (2) Środki na dydaktykę / usługi edukacyjne Pracodawcy i ich pracownicy Odbiorcy inwencji, ekspertyz know-how i technologii – przedsiębiorstwa

WSAPRCIE PROCESU KOMERCJALIZACJI Wsparcie ochrony patentowej Program Kreator Innowacyjności Program Brokerzy Innowacji (Technologii) Program TOP 500 Innovators MNiSW, NCBR

FINANSOWANIE BADAŃ (PERSPEKTYWA 2014-2020) – SKĄD SEKTOR NAUKI MOŻE POZYSKIWAĆ ŚRODKI? Fundusze strukturalne (cel tematyczny 1 „Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji” i pozostałe cele tematyczne) Europejski Program Ramowy Badań i Rozwoju „Horyzont 2020” Budżet państwa (NCN, NCBR, MNISW) Fundusze niepubliczne pochodzące głównie ze sfery gospodarki

NAKŁADY WEWNĘTRZNE NA BADANIA I PRACE ROZWOJOWE (GERD) – PERSPEKTYWA 2014-2020 – PROJEKCJA

WYZWANIA DLA POLSKIEJ NAUKI W PERSPEKTYWIE 2014-2020 Wzmocnienie współpracy nauki z biznesem Wzrost nakładów prywatnych na badania i rozwój Koncentracja na priorytetach (inteligentne specjalizacje – odzwierciedlenie potencjałów gospodarczych i badawczych) Optymalne wykorzystanie istniejącej infrastruktury B+R, również przez świat gospodarki

DZIAŁANIA NA RZECZ USPRAWNIENIA PROCESU KOMERCJALIZACJI WYNIKÓW BADAŃ W UCZELNIACH PUBLICZNYCH (1) Przyjęcie stosownego regulaminu przez Senat i przygotowanie zarządzeń wykonawczych Rektora Wskazanie uczelnianej instytucji otoczenia biznesu do zarządzania procesem komercjalizacji (dział transferu technologii, spółka celowa) Wdrożenie założeń regulaminu do praktyki (szkolenie dla kierowników projektów, kierowników jednostek podstawowych, opracowanie procedur i wzorów dokumentów)

DZIAŁANIA NA RZECZ USPRAWNIENIA PROCESU KOMERCJALIZACJI WYNIKÓW BADAŃ W UCZELNIACH PUBLICZNYCH (2) Działania na rzecz zwiększenia świadomości praw intelektualnych oraz procesu komercjalizacji wyników prac badawczych wśród pracowników uczelni, studentów i doktorantów Przygotowanie wzorów umów ze studentami i doktorantami dotyczących podziału praw autorskich majątkowych (z uczelnią) przy realizacji prac magisterskich, doktorskich oraz projektów badawczych, współfinansowanych z zewnątrz Reorganizacja pracy rzecznika patentowego uczelni

DZIAŁANIA NA RZECZ USPRAWNIENIA PROCESU KOMERCJALIZACJI WYNIKÓW BADAŃ W UCZELNIACH PUBLICZNYCH (3) Budowa polityki aplikacji do programów badawczych zorientowanych na badania stosowane i rozwojowe (z zaplanowaną ścieżką komercjalizacji) wspólnie z przedsiębiorstwami Budowa systemu motywacyjnego dla liderów komercjalizacji na uczelni Zmiany w kryteriach oceny rozwoju nauczycieli akademickich na rzecz uznania sukcesów w obszarze komercjalizacji w dorobku pracownika

KOMERCJALIZACJA WYNIKÓW PRAC BADAWCZYCH – FAKTY / MITY / ZAGROŻENIA Przychody i koszty uczelni z komercjalizacji (przykład z Zurichu) Możliwość aplikacji o wsparcie procesu komercjalizacji (i nie tylko) Uwłaszczenie uczonych – eldorado dla naukowców czy na rynku wtórnym? Komercjalizacja jako element relacji uczelnia – przedsiębiorstwo Uczelnia publiczna – inwestor kapitałowy podwyższonego ryzyka (?) Komercjalizacja wyników badań nie do zkomercjalizowania (koszty i ograniczenia)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!