według książki H. P. Young „Sprawiedliwy podział”

Plan prezentacji Podstawowe pojęcia Decyzje dotyczące alokacji Koncepcje i teorie sprawiedliwości

Co znaczy „sprawiedliwy podział”? „Sprawiedliwe nie musi znaczyć etyczne czy moralne, chodzi o to, co dane społeczeństwo uznaje za właściwe biorąc pod uwagę potrzeby, status i wkład różnych członków”.

Podział wspólnej własności Pierwotnie wspólne zasoby są dzielone między jednostki i powstaje złożona budowla prawna służąca ochronie praw własności i regulowaniu ich transferu. Jednakże prawa własności cały czas są przez społeczeństwa tworzone, likwidowane i zmieniane, i za każdym razem gdy się to dzieje, pojawia się problem dystrybucji. Obecnie szereg dóbr i ciężarów przydziela się raczej za pośrednictwem instytucji niż rynku.

Podstawowe pojęcia Alokacja czy dystrybucja – decyzja o tym, kto ma otrzymać dane dobro lub ponieść określony ciężar, podejmowana z reguły przez grupę lub przez instytucję działającą w imieniu grupy; Wymiana – dokonuje się poprzez wiele dobrowolnych, zdecentralizowanych transakcji, które mogą zachodzić dopiero po tym, jak dobra i ciężary zostały już rozdzielone. UWAGA: alokacja poprzedza wymianę. Formy dóbr: homogeniczne i podzielne, heterogeniczne i podzielne, homogeniczne i niepodzielne, heterogeniczne i niepodzielne

Decyzje dotyczące alokacji decyzje o zasobach - określenie całkowitej ilości dobra do podziału (dokonywane przez instytucje) decyzje dystrybucyjne - wybór formuły lub zasady, na podstawie której dobro ma być rozdzielone (dokonywane przez instytucje) decyzje reaktywne - decyzje podejmowane przez jednostki w reakcji na decyzje instytucji

Koncepcje sprawiedliwości Równouprawnienie – pretendenci mają być traktowani równo Proporcjonalność – uznaje się różnice między pretendentami i dzieli się dobro w proporcji do tych różnic Priorytet – dobro otrzymuje osoba, która ma do niego największe prawo

Teorie sprawiedliwości Zasada Arystotelesa Klasyczny utylitaryzm Zasada maksyminu lub dyferencji rezprezentowana przez Johna Rawls’a

Zasada Arystotelesa Dobra powinny być dzielone proporcjonalnie do wkładu każdego pretendenta OGRANICZENIA Musimy dysponować metodą pomiaru wkładu każdego pretendenta Dobra muszą być podzielne

Klasyczny utylitaryzm Dobra należy dzielić w taki sposób, by maksymalizować ogólny poziom dobrobytu pretendentów (największe dobro dla największej liczby) OGRANICZENIA Trudno porównywać poziom satysfakcji różnych jednostek Czy metoda jest moralnie właściwa? – zgadzamy się na wielką szkodę niewielu dla niewielkiej korzyści wielu

Zasada maksyminu lub dyferencji (wg J. Rawls’a) Najgorzej usytuowanej grupie w społeczeństwie powinno się wieść najlepiej jak to możliwe OGRANICZENIA Dochód nie jest jedyną walutą, w jakiej jest wyceniana sprawiedliwość. Inne środki czy instrumenty pozwalające osiągnąć satysfakcję czy zadowolenie nie dają się łatwo porównywać Czy zasada maksyminu czyni zadość naszym intuicjom co do sprawiedliwości?

Idea „braku zawiści” Wg Tinbergen’a – podział dóbr jest sprawiedliwy wówczas, gdy nikt nie chciałby zamienić się pozycją z nikim Wg Foley’a - podział dóbr jest sprawiedliwy wówczas, gdy żadna osoba nie będzie preferowała cudzego udziału nad własny

Metody przekształcania dóbr niepodzielnych na podzielne Randomizacja – każda osoba uzyska dobro z odpowiednim prawdopodobieństwem Rotacja – osoby używają dobra kolejno przez jakiś czas Konwersja – zamiana dobra niepodzielnego na podzielne i podział tego ostatniego Kompensacja – dla osoby, która nie otrzymała dobra lub dla osoby, która musi ponieść ciężar

Zasada priorytetu Dobro otrzymuje osoba, której roszczenia są najmocniejsze, pozostali nie

Zasada zgodności Dobro powinno być podzielone w taki sposób, aby dla każdych dwóch uczestników podziału wielkości ich udziałów były takie, jakie byłyby, gdyby byli oni jedynymi uczestnikami podziału

Gry o sprawiedliwy podział Podział dokonywany jest podczas gry o ściśle określonych regułach, w której posunięcia graczy prowadzą do konkretnego podziału np. gra „ja dzielę, ty wybierasz”

Najlepsza metoda sprawiedliwego podziału Alokacja w równowadze konkurencyjnej to taka, dla której istnieje zestaw cen, taki, że każdy z pretendentów otrzymuje najwyżej preferowany zestaw dóbr, które mógłby nabyć za kwotę odpowiadającą wartości jego udziału.

Podsumowanie Istnieje wiele metod dotyczących sprawiedliwego podziału, ale żadna z nich nie jest doskonała. Za najlepszą taką metodę uznaje się alokację w konkurencyjnej gospodarce.