Jednolity Rynek Wewnętrzny dr Michał Polak

Polityka gospodarcza Unii Europejskiej Zgodnie z Traktatem o Wspólnocie Europejskiej zadaniem polityki gospodarczej Unii Europejskiej jest wspieranie harmonijnego rozwoju działań gospodarczych poprzez utworzenie Rynku Wewnętrznego i Unii Gospodarczo-Walutowej Celem polityki gospodarczej jest: trwały wzrost gospodarczy jak najniższy poziom inflacji wysoki poziom zatrudnienia i opieki społecznej wzrost stopy życiowej, wolna konkurencja stabilne ceny, równowaga bilansu płatniczego oraz solidarność pomiędzy państwami członkowskimi

Polityka gospodarcza Unii Europejskiej Realizacji tych celów służyć mają przede wszystkim: zniesienie ceł i innych ograniczeń przywozowych i wywozowych, eliminacja utrudnień w przepływie towarów, osób, usług i kapitału, zbliżanie regulacji prawnych. Głównym osiągnięciem Unii Europejskiej w realizacji polityki gospodarczej jest Unia Gospodarczo-Walutowa ze wspólną walutą EURO jako jedynym środkiem płatniczym.

Polityka przemysłowa Unii Europejskiej W zakresie polityki przemysłowej główne działania Unii Europejskiej zmierzają do: przyspieszania dostosowywania się przemysłu do zmian strukturalnych tworzenia klimatu sprzyjającego inicjatywom i rozwojowi przedsiębiorstw, zwłaszcza małych i średnich. Polityka przemysłowa prowadzi do: rozszerzenia współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami popiera lepsze wykorzystanie potencjału przemysłowego. Ważną rolę odgrywają także badania i rozwój techniki. Wyraża się to m.in. w pomocy finansowej, zamówieniach publicznych, pośrednictwie w kooperacji oraz transferze technologii.

Polityka handlowa Unii Europejskiej Polityka handlowa obejmuje handel towarami, jak i usługami wraz z wynikającym z niego obrotem płatniczym. Polityka handlowa opiera się na ujednoliconych zasadach zwłaszcza w stosunku do: zmian stawek celnych, zawierania umów celnych i handlowych, ujednolicenia działań liberalizacyjnych i polityki eksportowej oraz środków chroniących handel.

Polityka handlowa Unii Europejskiej Głównym jej celem jest harmonijny rozwój handlu światowego oraz znoszenie ograniczeń w handlu międzynarodowym. Podstawą realizacji wspólnej polityki handlowej jest wspólna taryfa celna i w rezultacie tego unia celna. Do klasycznych umów handlowych należą umowy o: strefie wolnego handlu (np. z państwami EFTA) umowy o handlu i współpracy (np. poprzedzające umowy stowarzyszeniowe z krajami Europy Środkowo-Wschodniej).

Jednolity Rynek Wewnętrzny Podstawową przesłanką stworzenia JRW - było umożliwienie swobodnego przepływu dóbr, kapitału, usług i siły roboczej wewnątrz UE. Jest to: specyficzny organizm gospodarczy, a jednocześnie zbiór reguł wspólnej polityki ekonomicznej.

Jednolity Rynek Wewnętrzny JEGO CELEM JEST doprowadzenie do zmian strukturalnych w gospodarkach krajów członkowskich – by zwiększyć zdolność UE do kreowania wzrostu ekonomicznego i zatrudnienia. Obejmuje obszar Unii Europejskiej bez granic wewnętrznych, na którym funkcjonuje swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału.

Jak powstał JRW? Pomimo sukcesu w realizacji wolnego przepływu towarów oraz postępów we współpracy walutowej – do 1992 r. - NIE UDAŁO SIĘ WPROWADZIĆ SWOBODY PRZEPŁYWU USŁUG, KAPITAŁU, OSÓB ORAZ SWOBODY OSIEDLANIA SIĘ.

Jak powstał JRW? Przyczyny? Bariery techniczne (zróżnicowane normy, standardy, przepisy) Bariery fiskalne (różne systemy podatkowe) Bariery fizyczne (kontrole graniczne) Słaba skuteczność postanowień traktatu o EWG w kwestii tworzenia wspólnego rynku Zbyt ogólnikowe wytyczne dla wprowadzenia swobody przepływu towarów, usług, kapitału i siły roboczej.

„BIAŁA KSIĘGA” 1985 r. - przewodniczący Komisji Europejskiej Jacques Delors - przedstawił program wprowadzenia europejskiego rynku wewnętrznego. Strategia dojścia do jednolitego rynku została określona przez Komisję w „Białej Księdze w sprawie Utworzenia Jednolitego Rynku”. Był to zbiór 282 aktów prawnych (dyrektyw) niezbędnych dla funkcjonowania Jednolitego Rynku.

Jednolity Akt Europejski 17.02.1986 – podpisanie JAE, który wszedł w życie 1.07.1987 r. Jednolity Akt Europejski – stworzył podstawy Jednolitego Rynku Europejskiego - jako rynku wewnętrznego – z dokładną datą realizacji programu – do końca 1992. JAE zagwarantował swobodę 4 wolności w ramach rynku wewnętrznego: towarów, usług, osób, kapitału. Zadeklarowano wprowadzenie wspólnej waluty i podstaw prawnych dla problematyki walutowej. Rezygnacja ze szczegółowego ujednolicania przepisów prawa i przyjęcie zasady wzajemnego uznania – umożliwiły pomyślną realizację strategii wspólnego rynku.

Jak działa Jednolity Rynek Wewnętrzny? Rada UE określa podstawowe wymogi dotyczące bezpieczeństwa, ochrony zdrowia, ochrony środowiska i konsumentów Ustalanie szczegółów ich praktycznego stosowania przekazywane jest specjalistycznym europejskim instytucjom normującym. Regulacje narodowe, które nie dotyczą warunków podstawowych, nie są przedmiotem kontroli Wspólnoty, lecz podlegają zasadzie WZAJEMNEGO ZAUFANIA.

Sukcesy JRW Do sukcesów w kształtowaniu Rynku Wewnętrznego zaliczyć można m.in.: liberalizację obrotu kapitałowego, otwarcie rynków zaopatrzenia, rozszerzanie regulacji wspólnotowej na dotąd wyłączone dziedziny (np.: energia, transport, telekomunikacja) liberalizację usług finansowych i transportowych. Istotnym elementem funkcjonowania Rynku Wewnętrznego jest harmonizacja prawa.

Sukcesy JRW Zgodnie z Traktatem o Wspólnocie Europejskiej harmonizacja prawna to dostosowywanie, uzgadnianie i ujednolicanie regulacji prawnych państw członkowskich w stopniu koniecznym dla funkcjonowania Rynku Wewnętrznego Unii Europejskiej. Owoce Rynku Wewnętrznego w cyfrach to: wśród 100 obywateli Unii - 7 pracuje w rolnictwie, 32 w przemyśle i aż 61 w usługach (wysokość zatrudnienia w sektorze usług wskazuje wprost proporcjonalnie na poziom rozwoju gospodarczego) w Polsce - odpowiednio 31os./ 33os./ 37os.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW Swobodny przepływ towarów oznacza, że na danym obszarze istnieje swoboda obrotu (eksportu i importu) towarami. Brak jest: kontroli granicznych ograniczeń ilościowych i jakościowych w przepływie towarów Towar, który został wprowadzony legalnie na teren któregoś z państw członkowskich Wspólnot, może być sprzedawany na terytorium każdego innego państwa UE. Ujednolicone zostały przepisy dotyczące importu towarów do Wspólnot.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW Wszystkie towary na rynku Unii podlegają tym samym normom i wymogom certyfikacyjnym i powinny być obłożone takimi samymi podatkami. Wszystkie towary produkowane i sprzedawane w jednym z krajów członkowskich zgodnie z tamtejszymi przepisami, mogą być oferowane także w innych krajach Wspólnoty.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW Ograniczenia przywozu, wywozu lub tranzytu mogą być wprowadzone tylko pod warunkiem, że wymagają tego względy: moralności publicznej, porządku i bezpieczeństwa publicznego, ochrona zdrowia i życia ludzi, ochrona zwierząt i roślin, ochrona majątku narodowego posiadającego wartość artystyczną, historyczną lub archeologiczną ochrona własności przemysłowej i handlowej.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW Powyższe zakazy i ograniczenia nie powinny jednak: stanowić środka samowolnej dyskryminacji utajonego ograniczania handlu między członkami Wspólnoty.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW Swobodny przepływ towarów to również jedna z podstawowych zasad, od której zależy sprawna realizacja polityki spójności i wzrost konkurencyjności europejskiej gospodarki. Urzeczywistnianie tej swobody stanowi zakaz dyskryminacji podatkowej oraz stopniowa harmonizacja systemów podatkowych państw członkowskich, a także eliminacja barier pozataryfowych.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW W celu zapewnienia realizacji swobody na obszarze Unii Europejskiej, przyjęto regulacje prawne dotyczące takich zagadnień jak: podstawowe standardy techniczne, certyfikaty jakości i bezpieczeństwa produktów definicje metrologiczne. Dla niektórych towarów wprowadzono jednolite, zharmonizowane standardy na podstawie dyrektyw, zasad itp. Dla innych standardy takie nie istnieją. Prawo wspólnotowe w odniesieniu do swobodnego przepływu towarów dzielone jest na obszary: zharmonizowane niezharmonizowane.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY ZHARMONIZOWANE Harmonizacja standardów wymaga przyjęcia aktów prawnych, które regulowałyby zagadnienia związane z działaniem organów certyfikacyjnych, akredytacyjnych, zajmujących się standaryzacją i nadzorem rynku. Takie struktury administracyjne tworzą ramy dla funkcjonowania nowego podejścia do europejskiego prawa dotyczącego produktów.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY ZHARMONIZOWANE Nowe podejście sprowadza się do: zasady samodzielnego poświadczania domniemania zgodności produktu ze zharmonizowanymi standardami. Horyzontalne struktury administracyjne niezbędne dla funkcjonowania takiego podejścia wymagają odstąpienia od prewencyjnej autoryzacji na rzecz systemu kontroli i procedur nadzorczych.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY ZHARMONIZOWANE Jednocześnie pozostaje w mocy wiele dyrektyw będących wynikiem koncepcji funkcjonującej uprzednio, dotyczących szerokiej gamy grup produktów takich jak farmaceutyki, produkty spożywcze oraz pojazdy. Dyrektywy te wymagają stworzenia struktur certyfikacji i autoryzacji w celu wdrożenia ustawodawstwa europejskiego

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY ZHARMONIZOWANE Stosownie do tzw. złotej zasady legislacji europejskiej, zasadę swobodnego przepływu towarów stosuje się w przypadku, gdy nie ma szczegółowych rozwiązań harmonizacyjnych w danym obszarze. W praktyce, granica pomiędzy tymi dwoma obszarami zaciera się i w niektórych przypadkach trudno jest ocenić, czy istnieją odnośnie danego zagadnienia regulacje zharmonizowane, czy też można zastosować zasadę swobodnego przepływu towarów.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY NIEZHARMONIZOWANE Zasadą jest, że jeżeli towary mogą być legalnie sprzedawane na rynku jednego Państwa Członkowskiego, mogą one być również sprzedawane we wszystkich pozostałych Państwach Członkowskich. Od tej zasady istnieje wiele wyjątków, ale do ich rozstrzygania i interpretacji stosuje się artykuły 28-30 Traktatu. Przepisy te zakazują Państwom Członkowskim stosowania ograniczeń ilościowych importu i eksportu towarów poza wyliczonymi wyjątkami (ochrona zdrowia, ochrona konsumentów itp.).

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY NIEZHARMONIZOWANE Ta sama zasada znajduje także zastosowanie do środków mających skutek równoważny wskazanym ograniczeniom ilościowym: np. środki wprowadzane w celu promowania produkcji krajowej w drodze preferencji inne środki powodujące faktyczną dyskryminację produktów importowanych w stosunku do krajowych.

SWOBODNY PRZEPŁYW TOWARÓW OBSZARY NIEZHARMONIZOWANE Realizując zasadę swobodnego przepływu towarów, państwa członkowskie muszą zagwarantować bezpieczeństwo produktów znajdujących się na rynku. Produkt dopuszczony do obrotu, oznacza dla konsumenta pewność, że jest bezpieczny zarówno dla ludzi, jak i dla środowiska. Sposób dopuszczania produktów do obrotu jest regulowany przez dyrektywy. Zgodnie z regulacjami UE osoba odpowiedzialna za wprowadzenie na rynek wadliwego produktu może być ukarana nawet ograniczeniem wolności.

SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG Usługi - świadczenia najczęściej odpłatne, obejmujące działalność o charakterze przemysłowym i handlowym, działalność rzemieślniczą oraz wykonywanie wolnych zawodów.

SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG Do obszaru usług według klasyfikacji prawa wspólnotowego nie są zaliczane: usługi transportowe - ze względu na swą specyfikę są objęte odmienną regulacją – jako obszar polityki transportowej usługi bankowe i ubezpieczeniowe - które są związane z przepływem kapitału. Swoboda przepływu usług oznacza możliwość zakładania przedsiębiorstw na terenie innego państwa członkowskiego i prowadzenia działalności gospodarczej na zasadach tzw. samozatrudnienia.

SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG Wyróżnia się następujące RODZAJE SWOBÓD dotyczące przepływu usług: aktywna swoboda świadczenia usług – usługodawca udaje się przejściowo do kraju usługobiorcy, a więc sam przekracza granicę w celu wykonania usługi w innym kraju członkowskim (np. instalacja aparatury) pasywna swoboda usług – odbiorca usługi udaje się do kraju usługodawcy, by tam przyjąć jego świadczenia (np. turyści, osoby korzystające z opieki medycznej) swoboda przepływu produktu usługi – usługodawca i usługobiorca pozostają w swoich krajach, a tylko usługa przekracza granicę (np. nadawanie programów telewizyjnych lub radiowych).

SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG Postęp w pracach nad stworzeniem solidnych podstaw prawnych dla swobody przepływu usług nie odbywa się tak szybko jak zakładano. Swobodny przepływ usług opiera się w dużej mierze na wzajemnym uznawaniu narodowych przepisów prawnych dotyczących tych kwestii.

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB prawo do przemieszczania się na teren innego państwa członkowskiego i prawo do pobytu na obszarze innego państwa członkowskiego prawo podjęcia pracy (w tym prawo do poszukiwania zatrudnienia) w innym państwie członkowskim w UE: prawo korzystania z usług pośrednictwa pracy prawo przyjęcia oferty zatrudnienia w państwie przyjmującym prawo korzystania ze wszystkich praw pracowniczych (np. swobody zrzeszania się), szkoleń zawodowych, korzyści socjalnych (w tym w zakresie mieszkalnictwa).

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB prawo podjęcia pracy (w tym prawo do poszukiwania zatrudnienia) w innym państwie członkowskim w UE prawo korzystania z usług pośrednictwa pracy prawo przyjęcia oferty zatrudnienia w państwie przyjmującym prawo korzystania ze wszystkich praw pracowniczych (np. swobody zrzeszania się), szkoleń zawodowych, korzyści socjalnych (w tym w zakresie mieszkalnictwa).

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB prawo pozostawania na terytorium innego państwa członkowskiego po ustaniu zatrudnienia (na warunkach ustalonych przez Komisję), gdy: pracownik stał się bezrobotny, pracownik nabył uprawnienia emerytalne lub rentowe bądź korzysta ze świadczeń chorobowych.

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB prawa dla członków rodzin pracowników migrujących (tzw. uprawnienia wtórne) podjęcie zatrudnienia w państwie przyjmującym kształcenie (w tym nauka zawodu i szkolenia zawodowe) dla dzieci pracownika migrującego; dodatkowe świadczenia wpisane w system edukacji państwa przyjmującego (np. stypendia)

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB Podmioty uprawnione do skorzystania ze sw. przepływu osób Pracownicy – Rozp. 1612/68/EWG Rodziny pracowników migrujących małżonkowie dzieci do 21 roku życia lub będące na utrzymaniu pracownika wstępni (rodzice) pracownika lub jego małżonki, pozostający na ich utrzymaniu zstępni pracownika lub jego małżonki, pozostający na ich utrzymaniu zgodnie z orzecznictwem wspólnotowym: również partnerzy w związkach nieformalnych

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB Byli pracownicy i byli samozatrudnieni osoby takie muszą pobierać świadczenia z tytułu inwalidztwa albo wcześniejszej emerytury lub renty z tytułu wypadku przy pracy albo choroby zawodowej w wysokości wystarczającej, by nie stać się obciążeniem dla systemu zabezpieczenia społecznego przyjmującego państwa członkowskiego w okresie ich pobytu; osoby muszą być objęte ubezpieczeniem chorobowym w odniesieniu do wszelkich ryzyk w przyjmującym państwie członkowskim.

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB Studenci zapisanie w uznanej jednostce edukacyjnej w celu kształcenia zawodowego; ubezpieczenie zdrowotne obejmujące wszelkie rodzaje ryzyka w przyjmującym Państwie Członkowskim; oświadczenie o posiadaniu wystarczających środków, aby nie stać się ciężarem dla systemu pomocy społecznej państwa przyjmującego; prawo pobytu jest ograniczone do okresu trwania kształcenia;

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB prawo pobytu potwierdzone wystawieniem ''dokumentu pobytowego dla obywatela Państwa Członkowskiego Wspólnoty''. prawo pobytu także dla małżonka studenta i dzieci pozostającym na jego utrzymaniu; państwo członkowskie, na obszarze którego student przebywa nie ma obowiązku wypłaty na rzecz studenta stypendiów pokrywających koszty utrzymania! Inne osoby - pod warunkiem posiadania środków do życia i dochodów w takim wymiarze, aby uniknąć obciążenia systemu świadczeń społecznych w państwie przyjmującym. - dyrektywa 90/364/EWG

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB Ograniczenia swobody przepływu osób zatrudnienie w administracji publicznej zagrożenie dla porządku, bezpieczeństwa i zdrowia publicznego dyrektywa 64/221/EWG

SWOBODA PRZEPŁYWU OSÓB Nowe reguły swobody przepływu osób Dyrektywa nr 2004/38/WE (implementacja do końca 2006 r.) zniesienie obowiązku ubiegania się o kartę pobytu wprowadzenie stałego prawa pobytu (przebywający nieprzerwanie przez 5 lat w innym państwie UE) rozszerzenie definicji członka rodziny

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Zasada swobodnego przepływu kapitału jest niezbędna dla swobodnego przepływu towarów, pracowników i usług. Bez tych regulacji niemożliwe byłyby np.: zapłata za towary wysłane za granicę, przesłanie należności za usługę, przesłanie wynagrodzenia za pracę osoby pracującej w innym kraju członkowskim, inwestowanie i nabywanie walorów rzeczowych i finansowych za granicą bez żadnych przeszkód.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Liberalizacja przepływu kapitałów napotykała wiele przeszkód i ograniczeń. Konieczne były liczne wytyczne i zalecenia umożliwiające dopasowanie przepisów prawnych i administracyjnych w celu regulacji rynku kapitałowego. Obejmowały one przede wszystkim: działalność banków, kontrolę bankową, obrót papierami dewizowymi, warunki dopuszczania na giełdy, prawo podatkowe itp.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Oznacza też swobodę przepływu kapitału z tytułu likwidacji lub zmiany inwestycji i wszystkich zysków z tego wynikających, jak również przepływ kapitału o charakterze osobistym (np. spadek). Obywatele Unii Europejskiej mają prawo do dokonywania wszelkich operacji bankowych i finansowych we wszystkich państwach członkowskich (np. prawo do posiadania konta osobistego w bankach państw UE, prawo zakupu i sprzedaży papierów wartościowych przedsiębiorstw całej UE).

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Definicja swobodnego przepływu kapitału obejmuje: płatności i transgraniczne transfery pieniędzy, inne transakcje umożliwiające transfer własności aktywów i zobowiązań (takie jak inwestycje w nieruchomości lub portfelowe), systemy płatnicze (uregulowane przez dwie Dyrektywy w sprawie transgranicznych transferów oraz rozliczeń, a także Dyrektywę w sprawie zapobiegania praniu brudnych pieniędzy).

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Zasada swobodnego przepływu kapitału odnosi się również do inwestycji bezpośrednich, w tym do zakładania przedsiębiorstw. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wprowadza ułatwienia dla podmiotów krajowych i zagranicznychz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), w stosunku do których zniesiono w Polsce wszelkie ograniczenia dotyczące inwestycji bezpośrednich. Równocześnie obywatele naszego kraju mogą inwestować bez ograniczeń na terenie EOG.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wskazuje, jakie środki uznaje się za ograniczające przepływ kapitału, np. krajowy zakaz ustanowienia hipoteki w walucie obcej, dyskryminacyjne ograniczenia w nabywaniu i zbywaniu nieruchomości, środki podjęte przez Państwo Członkowskie w celu zniechęcenia jego obywateli do zaciągania pożyczek lub inwestowania w innym Państwie Członkowskim.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Polska uzyskała dwa okresy przejściowe, w trakcie których może utrzymać przepisy dotyczące nabywania nieruchomości: okres pięcioletni dla nabywania tzw. "drugich domów" przez cudzoziemców (wygasł), okres dwunastoletni dla nabywania nieruchomości rolnych lub leśnych.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU WYJĄTKI Od zasady swobodnego przepływu kapitału dopuszczone są wyjątki. W Polsce jeden z takich wyjątków stanowią otwarte fundusze emerytalne (OFE) - w których obowiązuje 5-procentowe ograniczenie inwestowania za granicą wynikające ze zmienionego z dniem 1 stycznia 2004 r. art. 143 ustawy z dnia 28.08.1997 o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych. Równocześnie z dniem 1.04.2004 r podniesiono próg inwestowania za granicą aktywów pracowniczych funduszy emerytalnych do 30%.

SWOBODA PRZEPŁYWU KAPITAŁU Traktat Akcesyjny dopuszcza możliwość ograniczenia liberalizacji między krajami członkowskimi. Kraje członkowskie mogą: utrzymywać bariery przepływu kapitału ze względu na system podatkowy, który może w różny sposób traktować podatników w zależności od miejsca zamieszkania lub inwestycji kapitałowych, podejmować "niezbędne środki", w celu zwalczania naruszeń prawa krajowego, a zwłaszcza podatkowego i nadzoru nad instytucjami finansowymi, nakładać obowiązek zgłaszania ruchu kapitału, jeżeli jest to potrzebne dla celów administracyjnych oraz statystycznych, podejmować środki ze względu na bezpieczeństwo i porządek publiczny.

INNE ZASADY SWOBODY PRZ KAPITAŁU Przepisy TEWG – zobowiązanie PC do stopniowego znoszenia: ograniczeń w przepływie kapitału należącego do rezydentów Państw Członkowskich dyskryminującego traktowania transakcji finansowych ze względu na obywatelstwo, miejsce zamieszkania lub miejsce lokaty kapitału możliwie najbardziej liberalnego postępowania w zakresie przyznawania zezwoleń dewizowych niewprowadzania żadnych nowych ograniczeń dewizowych lub zaostrzania starych (standstill)

PRZYKŁAD Swobodny przepływ kapitału: Komisja pozywa Polskę do Trybunału Sprawiedliwości w związku z ograniczeniami inwestycyjnymi dla otwartych funduszy emerytalnych Komisja Europejska podjęła decyzję o pozwaniu Polski do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości ponieważ uznała, że ograniczenia, jakim podlegają polskie otwarte fundusze emerytalne (OFE) przy dokonywaniu inwestycji w innych państwach członkowskich, są niezgodne z przepisami dotyczącymi swobodnego przepływu kapitału, a tym samym stanowią naruszenie art. 56 Traktatu WE. Zgodnie z ustawą z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, z późniejszymi zmianami, oraz z rozporządzeniami wykonawczymi do tej ustawy OFE mogą zainwestować zagranicą maksymalnie 5 % wartości niektórych aktywów . Ponadto przy inwestycjach zagranicznych obowiązują mniej korzystne zasady obliczania opłat za zarządzanie i kosztów transakcji. Przepisy te bezpośrednio ograniczają inwestycje OFE w innych państwach członkowskich i sprawiają, że takie inwestycje są mniej atrakcyjne w porównaniu z inwestycjami w Polsce. Takie ograniczenia nie wydają się być uzasadnione względami nadzoru ostrożnościowego lub innymi względami.

Uznając szczególną społeczną rolę składek przekazywanych OFE, Komisja podtrzymuje swoje stanowisko, że art. 56 Traktatu WE ma zastosowanie do funduszy zarządzanych przez OFE. OFE nie mogą być klasyfikowane jako podmioty publiczne, ponieważ nie zastępują one państwa w wykonywaniu obowiązku polegającego na ustanowieniu systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce. Mimo że OFE stanowią część systemu emerytalnego w Polsce, pozostają one podmiotami prowadzącymi działalność gospodarczą, które konkurują ze sobą na rynku. Komisja uważa, że ponieważ OFE prowadzą działalność gospodarczą polegającą na inwestowaniu pieniędzy ubezpieczonych osób i dzieje się tak niezależnie od ich statusu prawnego i roli w systemie emerytalnym, oraz niezależnie od tego, że składki mają charakter ustawowy, OFE są podmiotami gospodarczymi i w związku z tym nie mogą być traktowane jako podmioty publiczne. Ponadto poprzez nałożenie ograniczeń na działalność inwestycyjną OFE państwo ograniczyło możliwości konkurencji pomiędzy OFE oraz różnicowania ich portfela i uzyskiwania w ten sposób lepszych wyników finansowych skorygowanych o ryzyko. Komisja uważa również, że limitów nałożonych na inwestycje zagraniczne nie można uzasadnić obecnym kryzysem na rynkach finansowych, ale nigdy nie zaprzeczała potrzebie stosowania ostrożnościowych zasad inwestycyjnych czy ograniczania agresywnych strategii inwestowania. Jednakże limit w wysokości 5 % łącznej wartości inwestycji, których przedmiotem są niektóre aktywa poza terytorium Polski, nie wydaje się zgodny z zasadą proporcjonalności i odpowiedni dla ochrony interesów członków OFE. Komisja jest zatem zdania, że ograniczenia inwestycyjne nałożone ustawą o OFE są sprzeczne z zasadą swobodnego przepływu kapitału i że takie naruszenie prawa nie ma uzasadnienia.

OKRESY PRZEJŚCIOWE Wynegocjowana przez poszczególne kraje członkowskie lub kandydujące liczba lat, podczas których ich zobowiązania wobec UE nie mają zastosowania. Ich celem jest umożliwienie poszczególnym członkom wspólnoty dostosowania krajowego ustawodawstwa do prawa wspólnotowego. Jest to forma obrony interesów państw przystępujących do Unii, ale również interesów Unii w tzw. sektorach "wrażliwych". Są to okresy o różnej długości, w zależności od państwa przystępującego, dziedziny gospodarki, bądź zakresu regulacji istniejącego aktu prawnego Unii.

OKRESY PRZEJŚCIOWE W okresie przejściowym zakłada się, że mechanizmy i zasady obowiązujące w Unii w odniesieniu do poszczególnych działów gospodarki nie będą poddane od razu jej reżimowi prawnemu, lecz że nastąpi stopniowe, kilkuletnie dostosowanie danego państwa do obowiązujących w Unii zasad. W okresie dostosowawczym wynegocjowanym przez Unię dostosowuje ona swoją gospodarkę do sytuacji wytworzonej przez przyjęcie nowych członków. Również wejście w życie niektórych przepisów prawa europejskiego w stosunku do danego państwa może ulegać opóźnieniu.

OKRESY PRZEJŚCIOWE Przykłady obszarów, w których mogą być wdrażane okresy przejściowe to: swoboda przepływu pracowników, swoboda przepływu kapitału, towarów i usług, podatki, zakup ziemi i nieruchomości przez cudzoziemców, rolnictwo, ochrona środowiska i inne

2-letni okres przejściowy: 1 maja 2004 - 30 kwietnia 2006 OKRESY PRZEJŚCIOWE Okresy przejściowe zostały wprowadzone na 7 lat, jednak zgodnie z zasadą "2+3+2": 2-letni okres przejściowy: 1 maja 2004 - 30 kwietnia 2006 3-letni okres przejściowy: 1 maja 2006 - 30 kwietnia 2009 2-letni okres przejściowy: 1 maja 2009 - 30 kwietnia 2011 Poszczególne kraje mogą zrezygnować ze stosowania kolejnych okresów. Wszystkie okresy przejściowe muszą zostać zniesione z dniem 1 maja 2011 roku.

OKRESY PRZEJŚCIOWE 01.05.2004-30.04.2006 W okresie 01.05.2004-30.04.2006 okresy przejściowe były stosowane przez: większość starych krajów członkowskich (wszystkie poza Wielką Brytanią, Irlandią i Szwecją) dla 8 z 10 nowych krajów członkowskich (poza Maltą i Cyprem), które przystąpiły do wspólnoty 1. maja 2004 roku trzy nowe kraje członkowskie (Polska, Słowenia, Węgry) na zasadzie wzajemności (dla tych krajów, które wprowadzą ograniczenia dla obywateli nowych krajów członkowskich). Malta zastrzegła sobie prawo do późniejszego (przez okres do siedmiu lat od daty wstąpienia do UE) wprowadzenia okresów przejściowych wobec obywateli wszystkich państw UE w przypadku zaobserwowania problemów na swoim rynku pracy. Jeżeli w tym czasie równowaga maltańskiego rynku pracy zostanie zakłócona w stopniu zagrażającym stopie życiowej lub poziomowi zatrudnienia w danym regionie lub sektorze zatrudnienia, wówczas państwo może wprowadzić ww. ograniczenia. W tym celu, Malta utrzyma system pozwoleń na pracę w celu monitorowania swojego rynku pracy tak, aby z wyprzedzeniem kontrolować niepokojące sytuacje. Takie pozwolenia na pracę są wydawane automatycznie.

OKRESY PRZEJŚCIOWE 01.05.2006-30.04.2009 W 3-letnim okresie przejściowym (01.05.2006-30.04.2009), ograniczenia zniosły: Portugalia, Hiszpania, Grecja, Finlandia i Islandia (1 maja 2006 r.), Włochy (27 lipca 2006 r.), Holandia (1 maja 2007 r.), Luksemburg (1 listopada 2007) oraz Francja (1 lipca 2008). Ze stosowania okresów przejściowych wobec obywateli państw, które takie ograniczenia wobec nich utrzymują, zrezygnowały Słowenia (w maju 2006) i Polska (w styczniu 2007).

OKRESY PRZEJŚCIOWE 01.05.2009-30.04.2011 W trzecim etapie (01.05.2009-30.04.2011) ograniczenia zniosły Belgia, Dania i Norwegia (1 maja 2009). Austria, Liechtenstein, Niemcy i Szwajcaria utrzymują okresy przejściowe w swobodnym przepływie pracowników.