Uczeń z afazją ruchową w szkole mgr Bożena Klimczuk

Co to jest afazja? Afazja - to specyficzne zaburzenia rozwoju mowy, które polega na niemożności rozumienia mowy, albo na niemożności wyrażania słowami myśli, pomimo prawidłowego aparatu wykonawczego.  Afazja = A (nie) fazja (mówienie) - znaczy właśnie, że ktoś nie jest zdolny do powiedzenia tego co chce. Afazja jest to częściowa lub całkowita utrata zdolności posługiwania się językiem. mgr Bożena Klimczuk

Rodzaje afazji Afazja motoryczna (ruchowa, afazja Broca ) – uszkodzenie dotyczy okolicy czołowej, gdzie jest zlokalizowany ruchowy ośrodek mowy (tzw okolica Broca, 44 pole wg Brodmanna). Rozumienie jest poprawne, występują problemy z tworzeniem wypowiedzi. Mowę cechuje drastyczny ubytek słowny, agramatyzmy (mowa telegraficzna, z przewagą rzeczowników. Czasowniki, przymiotniki, przyimki są pomijane). Występują trudności z doborem pojęć, z budowaniem zdań, dłuższych wypowiedzi słownych. Zaburzona jest artykulacja. Mowa jest spowolniała, nieprawidłowe są czynniki prozodyczne mowy (akcent, intonacja i iloczas, tempo, barwa głosu). mgr Bożena Klimczuk

Rodzaje afazji Afazja sensoryczna (czuciowa, afazja Wernickego) - uszkodzenie dotyczy okolicy skroniowej gdzie jest zlokalizowany czuciowy ośrodek mowy (tzw. okolica Wernickego, 22 pole wg Brodmanna). Brak rozumienia mowy innych i własnej, gdyż zaburzony jest słuch fonematyczny (nawet przy bezbłędnym powtarzaniu słów, zdań- brak rozumienia tego, co mówi), wypowiedzi są zniekształcone, mało zrozumiałe – sałatka słowna, wielomówność, neologizmy. Mowa jest płynna, prawidłowy jest rytm, melodia i akcent. Afazja mieszana , afazja całkowita Afazja dotyczy wszystkich osób, które utraciły mowę. mgr Bożena Klimczuk

Afazja ruchowa – Broca Pola Brodmana Pole 44, 45 – ruchowy ośrodek mowy. Uszkodzenie tego obszaru powoduje afazję ruchową Broca. mgr Bożena Klimczuk

Afazja ruchowa - Broca mgr Bożena Klimczuk

Afazja ruchowa - Broca Trudności: ekspresji w nadawaniu mowy, wypowiedzi uproszczone gramatycznie – agramatyzm, zredukowane – styl telegraficzny, rozumienie zaburzone w stopniu mniejszym niż nadawanie mowy, głęboko zaburzone pismo dlatego uszkodzenia takie należy kojarzyć z przednimi obszarami lewej półkuli w okolicach bruzdy Sylviusza i Rolanda. Bruzda Rolanda Bruzda Sylwiusza mgr Bożena Klimczuk

Dominacja półkul mózgowych Zaplatanie palców - prawy kciuk jest na górze = dominująca jest lewa półkula. mgr Bożena Klimczuk

Dominacja półkul mózgowych Zaplatanie palców - lewy kciuk jest na górze = dominująca jest prawa półkula. mgr Bożena Klimczuk

Objawy zaburzenia i trudności szkolne Mowa bierna (rozumienie dobre): potrafią bezbłędnie wskazywać przedmioty codziennego użytku, wskazywać ilustracje przedstawiające przedmioty, ich cechy oraz czynności, rozumieją proste a często złożone pytania i polecenia, rozumieją treść prostych tekstów, adekwatnie reagują na podawane im instrukcje słowne, mogą mieć trudności w rozumieniu określeń czasowo- przestrzennych, nie rozumieją pojęć abstrakcyjnych i uogólniających, pojawiają się trudności z rozumieniem pytań i poleceń o złożonej strukturze logiczno-gramatycznej, obniżona jest zdolność rozumienia dłuższych tekstów. mgr Bożena Klimczuk

Objawy zaburzenia i trudności szkolne Mowa czynna: rozwój języka wykazuje znaczne odchylenia indywidualne, stwierdza się zaburzenia lub opóźnienia w wytwarzaniu dźwięków mowy, dzieci długo posługują się prostymi słowami nazywającymi, wspomagają się gestem, mimiką, łatwiej powtarzać im sylaby otwarte niż zamknięte, typowym zjawiskiem są uproszczenia grup spółgłoskowych, zniekształcenia fonetycznej budowy wyrazów, mgr Bożena Klimczuk

Objawy zaburzenia i trudności szkolne dzieci dzielą słowa na sylaby, mówią cicho i niepewnie, posiadają ubogie słownictwo, co powoduje nadużywanie tych samych wyrazów, występują trudności w doborze prawidłowego słowa, wypowiedzi są krótkie, niedojrzała jest struktura zdania, mają trudności w budowaniu dłuższych wypowiedzi słownych, nie tworzą spójnych gramatycznie , semantycznie tekstów monologowych, lepiej realizują formy dialogowe. mgr Bożena Klimczuk

Objawy zaburzenia i trudności szkolne niski poziom analizy i syntezy wzrokowej, uczenia się wzrokowo- ruchowego, koordynacji wzrokowo-ruchowej, zaburzenia integracji percepcyjno- motorycznej, zaburzenia słuchu fonemowego, analizy i syntezy słuchowej oraz pamięci słuchowej, dzieci długo pozostają na poziomie myślenia konkretno- wyobrażeniowego, obniżone są możliwości dokonywania operacji klasyfikowania, porównywania, uogólniania, myślenia przez analogię oraz myślenia przyczynowo skutkowego, dzieci te będą miały trudności z opanowaniem podstawowych technik szkolnych jakimi są czytanie, pisanie oraz z opanowaniem języka obcego. mgr Bożena Klimczuk

Rozporządzenie dotyczące afazji motorycznej Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 roku w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach ogólnodostępnych lub integracyjnych Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 września 2011 r.   W rozporządzeniu z dnia 17 listopada 2010 r. zadbano o to, aby w sposób spójny określić rodzaje niepełnosprawności uczniów posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, dla których organizowane jest kształcenie specjalne lub integracyjne: doprecyzowano określenie w zakresie niepełnosprawności ruchowej z afazją, mgr Bożena Klimczuk

Rozporządzenie dotyczące afazji motorycznej PPP wydaje orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego z uwagi na: niepełnosprawność ruchową – afazję motoryczną. Zgodnie z w/w rozporządzeniem Zespół Orzekający zaleca kształcenie specjalne z uwagi na niepełnosprawność ruchową – afazja motoryczna według podstawy programowej ogólnodostępnej z dostosowaniem do możliwości psychofizycznych ucznia w szkole ogólnodostępnej lub klasie integracyjnej do ukończenia … etapu edukacyjnego z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z afazji. mgr Bożena Klimczuk

Formy pomocy Zajęcia rewalidacyjne w formie: zajęć logopedycznych dla uczniów z zaburzeniami mowy, które powodują zaburzenia komunikacji językowej oraz utrudniają naukę, zajęcia korekcyjno- kompensacyjne . mgr Bożena Klimczuk

Ćwiczenia rewalidacyjne logopedyczne masowanie twarzy i narządów artykulacyjnych, kształtowanie odruchów (odruch ssania, żucia, połykania, wymiotny), używanie słownictwa i konstrukcji gramatycznych na miarę możliwości dziecka, stymulowanie rozwoju mowy, terapia zaburzeń i ekspresji mowy, ćwiczenia ortofoniczne- kształcenie reakcji słuchowej na określoną głoskę, ćwiczenia artykulacyjne i słuchu fonemowego, utrwalanie poznanych głosek w piśmie i podczas czytania, ćwiczenia mowy spontanicznej, opowiadanie ilustracji, historyjek obrazkowych, rozmowy kierowane, wprowadzanie i utrwalanie kolejnych umiejętności językowych w oparciu o powtarzanie, rozumienie a następnie nazywanie, stwarzanie sytuacji umożliwiających dziecku wykazanie się umiejętnościami w zakresie komunikacji werbalnej. mgr Bożena Klimczuk

Ćwiczenia korekcyjno - kompensacyjne koncentracji uwagi, sprawności motorycznej (dużej i małej), percepcji wzrokowej i słuchowej, koordynacji wzrokowo – słuchowo – ruchowej, myślenia przyczynowo – skutkowego, podnoszenia motywacji do komunikacji werbalnej, nawiązanie i utrzymywanie bliskiego kontaktu emocjonalnego, pozostawanie w bliskim kontakcie wzrokowym (patrzymy na dziecko, skupiamy jego wzrok na sobie) i fizycznym (dotykamy pleców, dłoni, twarzy, głowy), obserwowanie, słuchanie i podążanie za dzieckiem, dostrzeganie i wzmacnianie wszelkich zachowań komunikacyjnych, rozbudzanie w dziecku motywacji do inicjowania i podejmowania interakcji werbalnych, cierpliwe oczekiwanie na postępy wspomaganie rozwoju emocjonalno-społecznego, współpraca z rodziną. mgr Bożena Klimczuk

Afazja - proponowane zalecenia do pracy z uczniem Podawanie poleceń w postaci prostej i kierowanej do dziecka formie. Podawanie komunikatów z odpowiednim zaakcentowaniem najważniejszych informacji. W czasie zmęczenia lub rozproszenia podczas lekcji, przywołanie dziecka poprzez wcześniej ustalone sygnały. Na forum klasy uczeń może czytać tylko bardzo krótki tekst przygotowany w domu. Ostrożnie odpytywać dziecko: podpowiadać, naprowadzać, dawać do wyboru odpowiedzi, w razie konieczności stworzyć odpowiednie warunki. mgr Bożena Klimczuk

Afazja - proponowane zalecenia do pracy z uczniem Wydłużenie czasu pisania sprawdzianów, przygotowanie odpowiedniego arkusza z lukami, w formie testu, a dyktanda ze słuchu zastąpić na dyktando z pamięci. Stosować indywidualne formy podczas nauki języka obcego: ograniczenie ilości materiału, dostosowanie sprawdzianów do możliwości indywidualnych dziecka. Docenić pracę i starania ucznia poprzez częste pochwały. mgr Bożena Klimczuk

Bibliografia Bitniok M., Dysfunkcje mózgu a komunikacja językowa, Wydawnictwo ATH, Bielsko – Biała 2007, Drewniak -Wołosz E. ,Mikosz L. „ AFA – Skala Jak badać mowę dziecka afatycznego” , Impuls, Kraków 2008r, Diagnoza i terapia dzieci z zaburzeniami mowy: pod red. Cyl B. Metis Katowice 2011r, Herzyk A.,Wprowadzenie do neuropsychologii klinicznej, Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, Warszawa 2005, Łuria A., Podstawy neuropsychologii, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa 1976, Maruszewski M., Mowa a mózg, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1970, Nowakowska M., Rehabilitacja chorych z afazją, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1978, Różne aspekty opóźnionego rozwoju mowy: pod red. Cyl B. Metis Katowice 2010r, mgr Bożena Klimczuk

Dziękuję za uwagę! mgr Bożena Klimczuk