Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Wybrane aspekty konstytucyjnego obowiązku organów władzy publicznej udzielania informacji o prawie dr Adam Krzywoń Uniwersytet Warszawski Rada Legislacyjna

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Informacja o prawie – treść 1.treść aktów normatywnych (powszechnych i wewnętrznych) 2.rozstrzygnięcia w sprawach kontroli stanowienia prawa i podstawowe informacje o skutkach tych rozstrzygnięć 3.pozostałe orzecznictwo oraz urzędowa interpretacja prawa 1.wyjaśnienia dotyczące sposobu stosowania i rozumienia prawa 2.wykładnia doktrynalna

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła art. 2 – demokratyczne państwo prawne art. 45 – prawo do sądu art. 76 – ochrona konsumentów art. 61 – dostęp do informacji publicznej art. 88 – ogłaszanie aktów normatywnych art. 27 – język polski

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła Informacja o prawie a tekst jednolity - art. 2 i art. 88 Konstytucji tekst jednolity, inaczej niż teksty ujednolicone, ma przymiot autentyczności taki sam jak tekst pierwotny ustawy. To co do tekstu jednolitego istnieje domniemanie, że kształt, w jakim go ogłoszono, jest kształtem, który nadał mu prawodawca K 2/07 - posługiwanie się tekstem znowelizowanej ustawy lustracyjnej jest znacznie utrudnione, ustawodawca wiedział już w momencie jej uchwalenia. Dlatego krytycznie należy ocenić wyznaczenie tak terminu ogłoszenia tekstu jednolitego ustawy lustracyjnej, tym bardziej że nakłada się to na poważne wątpliwości na płaszczyźnie intertemporalnej. W takiej sytuacji brak tekstu jednolitego stwarza pułapkę dla adresatów norm prawnych, szczególnie że normy te nakładają obowiązki, których niewykonanie w terminie rodzi dla znacznej rzeszy osób zobowiązanych do składania oświadczeń daleko idące skutki w sferze wolności i praw

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła Art. 76 Konstytucji – ochrona konsumentów Obowiązki udzielania informacji o prawie nakładane na podmioty spoza sfery władzy publicznej, będące jednak podmiotami zaufania społecznego Informacje powinny czynić czynność transparentną i jednoznaczną co do swej treści, celu, funkcji, istniejącego ryzyka i konsekwencji niewywiązania się ze zobowiązań ciążących na konsumentach Istotny jest sposób jej przekazania, a więc język, jego dostępność i zrozumiałość dla odbiorcy niebędącego profesjonalistą

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła Art. 76 Konstytucji – ochrona konsumentów i problem klauzul abuzywnych Przedsiębiorców zobowiązuje się do powstrzymania się od stosowania w swojej działalności postanowienia wzorca umowy, który został uznany za niedozwolony przez SOKiK – wszystkie sądy do uznania za nieważną klauzuli umownej, która została zamieszczona w rejestrze prowadzonym przez Prezesa UOKiK. Źródłem tego obowiązku sądu, krępującego jego kompetencję do samodzielnego rozstrzygnięcia sprawy w oparciu o własną ocenę, jest instytucja rozszerzonej skuteczności prawnej wyroku SOKiK art § 2 K.p.c.: „Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi, na podstawie wyroków, o których mowa w § 1, rejestr postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone”.

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła Art. 27 Konstytucji – urzędowy język polski Nie można egzekwować obowiązków wynikających z aktów prawa międzynarodowego, jeżeli aktów takich nie przetłumaczono na język polski i tłumaczenia nie opublikowano w odpowiednim dzienniku urzędowym Błędy w polskich urzędowych przekładach aktów prawa międzynarodowego Rozstrzygające znaczenie wersji obcojęzycznej

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła Prawo do dobrej administracji? art. 9 k.p.a.: „Organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy czuwają nad tym, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielają im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek”. sygn. SK 4/02 - obowiązkiem jest fachowa i rzetelna pomoc, organ administracji nie może zachowywać się pasywnie, przerzucając cały ciężar gromadzenia materiału dowodowego na zainteresowanych. Taki standard informowania i uprzedzania jest sprzeczny z wartościami konstytucyjnymi. Zob. również sygn. SK 54/05, sygn. P 24/02.

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązek udzielania informacji o prawie - źródła Prawo dostępu do Internetu? Prawo przynależności do społeczeństwa informacyjnego i zadanie władzy publicznej ułatwiania dostępu do informacji przekazywanych w formie elektronicznej, jak również wspieranie ich tworzenia, wymiany i rozpowszechniania. dyrektywa 2009/140/WE – Internet ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia oświaty oraz korzystania z wolności wypowiedzi czy dostępu do informacji. Wszelkie ograniczenia nakładane na korzystających z Internetu muszą zatem respektować europejskie standardy w tym zakresie i musi podlegać odpowiednim gwarancjom proceduralnym.

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Obowiązywanie normy a informacja o prawie Sytuacje w których przepis „wyczerpał” moc obowiązującą. Brak oficjalnej informacji, w ogłoszonym tekście normatywnym znajdują się przepisy, które nie obowiązują. K 28/07 – zaskarżony przepis jako postanowienie „skonsumowane” U 6/07 – przepis wyczerpał już swoją moc obowiązującą

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Skutki wyroków TK a informacja o prawie brak podmiotu zobligowanego późna publikacja uzasadnień formuły sentencji stosowanych przez TK, odpowiadające poszczególnym formom orzeczniczym wypracowywanym przez TK. Konieczne jest jednoczesne przesądzenie warunków ich stosowania oraz wywoływanych przez nie konsekwencji § 158 ust. 4 ZTP Problematyka odżywania norm po wyroku TK – ciężar decyzji o odżyciu zostaje przeniesiony na podmiot ogłaszający tekst jednolity

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Skutki wyroków TK a informacja o prawie – K 17/12 5. Art. 6k ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach […] w zakresie, w jakim nie przewiduje maksymalnej wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, jest niezgodny z art. 84 i art. 217 Konstytucji. […] 7. Art. 6k ust. 4 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim upoważnia radę gminy do wprowadzenia zwolnienia przedmiotowego, jest niezgodny z art. 168 w związku z art. 217 Konstytucji. 8. Art. 6k ust. 4 ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim upoważnia radę gminy do ustanowienia dopłat dla właścicieli nieruchomości, jest niezgodny z art. 168 w związku z art. 217 Konstytucji. II Przepisy wymienione w części I w punktach 7 i 8, w zakresach tam wskazanych, tracą moc obowiązującą z upływem 18 (osiemnastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Skutki wyroków TK a informacja o prawie – K 17/12 Szanowny Panie, Uprzejmie informuję, że Trybunał Konstytucyjny wypowiada się przez swoje orzecznictwo. Szczegółowe wyjaśnienie znajdzie się w pisemnym uzasadnieniu do wyroku zamieszczonym na stronie internetowej Trybunału w ciągu miesiąca od ogłoszenia wyroku. Biuro TK nie posiada konstytucyjnych kompetencji do interpretacji przepisów, udzielania porad prawnych i opinii w tym także na wniosek czy prośbę jakiegokolwiek podmiotu zewnętrznego. W przypadku niejasności proponuję np. zwrócić się do radcy prawnego, adwokata, lub konstytucjonalisty. Z poważaniem Zespół Prasy i Informacji Biura Trybunału Konstytucyjnego

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Skutki wyroków TK a informacja o prawie – P 29/09 TK orzekł niekonstytucyjność art. 218 § 1 Kodeksu karnego oraz art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez to, że dopuszczają wobec tej samej osoby fizycznej, za ten sam czyn, odpowiedzialność za przestępstwo i dodatkową opłatę, o której mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Odroczenie – 18 miesięcy. Projekt ustawy wykonującej wyrok – zmiany w art. 24 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – w stosunku do płatnika będącego osobą fizyczną, którego zachowanie wypełnia jednocześnie znamiona przestępstwa lub wykroczenia, opłaty dodatkowej za ten sam czyn nie wymierza się. Merytoryczne wykonanie wytycznych zawartych w uzasadnieniu. Wykonanie wyroku niewystarczające, a nieprawidłowość wynika z braku rzetelnej informacji o prawie, w tym skutkach wyroku TK

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Udzielanie informacji o prawie – rzeczywista potrzeba jednolitej regulacji ustawowej?

Projekt Badawczo- Rozwojowy realizowany na rzecz bezpieczeństwa i obronności Państwa współfinansowany ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju „MODEL REGULACJI JAWNOŚCI I JEJ OGRANICZEŃ W DEMOKRATYCZNYM PAŃSTWIE PRAWNYM” Dziękuję za uwagę! dr Adam Krzywoń Uniwersytet Warszawski Rada Legislacyjna