Rola systemu bankowego w realizacji programów poręczeń w Polsce Krzysztof Pietraszkiewicz Prezes Związku Banków Polskich Warszawa, 9 luty 2011

Podstawowe założenia sukcesu systemu poręczeń 1/2 Poręczenia kredytowe to nie pomoc dla banków, ale dla przedsiębiorców, którzy mają zdolność kredytową, ale nie posiadają wystarczających zabezpieczeń, aby otrzymać kredyt bankowy. System poręczeń kredytowych służy więc całej gospodarce narodowej, tworzeniu nowych miejsc pracy oraz rozwojowi przedsiębiorczości. Kolejnym aspektem systemu poręczeń kredytowych jest aktywne przeciwdziałanie wykluczeniu finansowemu przedsiębiorców - w rozumieniu wspierania przywracania przedsiębiorców, którzy z różnych względów przechodzili trudności do udziału w normalnym rynku kredytowym.

Podstawowe założenia sukcesu systemu poręczeń 2/2 Wspieranie systemów poręczeń kredytowych było dla większości krajów UE jednym z najważniejszych elementów działań antycyklicznych i łagodzących skutki kryzysu dla gospodarki. Otwierane były nowe programy ze środków budżetowych (Finlandia, Czechy + inne kraje z reprezentowanych w czasie dzisiejszego seminarium) oraz wzmacniano kapitałowo już istniejące instytucje.

Uwarunkowania polskiego rynku 1/2 W warunkach polskiego rynku kredyt bankowy jest i pozostanie głównym (lub jednym z głównych) źródeł zewnętrznego finansowania dla przedsiębiorców. W zakresie centralnego elementu systemu poręczeń kredytowych zmarnowaliśmy ostatnie kilkanaście miesięcy, ponieważ pomimo nacjonalizacji środków FPU oraz likwidacji KFPK działalność poręczeniowa, na poziomie krajowym, właściwie uległa zanikowi. Określono zbyt restrykcyjnie akceptowalny poziom ryzyka działalności poręczeniowej BGK oraz zbyt długo negocjowano sposób działania nowego systemu.

Uwarunkowania polskiego rynku 1/2 Błędne umiejscowienie działalności poręczeniowej w kontekście przepisów UE dotyczących pomocy publicznej, co skutkuje szeregiem barier formalnych. Aktywna rola Związku Banków Polskich: w zeszłym roku wydaliśmy kolejną wersję ‘Rekomendacji Zarządu ZBP w sprawie współpracy pomiędzy bankami a funduszami poręczeniowymi’ zawierającej wzorce umów pomiędzy bankiem a funduszem wraz z projektami regulaminów oraz rekomendowanymi wartości mnożników kapitałowych, które mogą być wykorzystywane przez banki podczas określania dopuszczalnego poziomu ryzyka we współpracy z funduszem

Z jakich zewnętrznych źródeł finansowania inwestycji planują korzystać przedsiębiorcy w latach ? Źródło: PKPP Lewiatan, 2009r. CO TRZECIA INWESTYCJA FINANSOWANA KREDYTEM LUB ŚRODKAMI Z UE

Kredyty dla podmiotów sektora niefinansowego w mld zł.

Sugestie dotyczące dalszych kroków na poziomie krajowym 1/3 Cieszy nas inicjatywa docelowego przeniesienia części działalności poręczeniowej BGK do odrębnego podmiotu, który nie będzie podlegał reżimowi Prawa bankowego. Istotnym uzupełnieniem jest deklaracja udzielania temu podmiotowi gwarancji płynnościowej Skarbu Państwa. Wydaje się, że redefinicji powinien podlegać cel działania nowej spółki poręczeniowej: jej zadaniem powinno być wspieranie przedsiębiorczości, a nie unikanie ryzyk, czy tez ochrona włożonego kapitału (lub nawet wypracowywanie zysków). W tej sprawie potrzebujemy konsensusu ponad politycznymi podziałami.

Sugestie dotyczące dalszych kroków na poziomie krajowym 2/3 W odpowiednich aktach prawnych powinno się dopuścić możliwość generowania ( choćby incydentalnie ) przez nową spółkę straty finansowej na określonym poziomie. Wprowadzenie takiej możliwości pozwoli zarządowi na prowadzenie efektywnej działalności i kontynuowanie udzielania poręczeń także w okresie kryzysu gospodarczego (spowolnienia gospodarczego) w celu przeciwdziałania jego negatywnym skutkom w gospodarce narodowej. Niezbędne jest zapewnienie, aby spółka uruchomiła działalność poręczeniową w okresie kilku tygodni od jej formalnego założenia. Najlepiej bazować na dotychczasowym dorobku BGK. Dla efektywności wsparcia systemu poręczeń kredytowych absolutnie konieczne jest rozwiązanie kwestii pomocy publicznej oraz zastosowania odpowiednich standardów europejskich regulujących te kwestie do działalności nowego podmiotu.

Sugestie dotyczące dalszych kroków na poziomie krajowym 3/3 W okresie przejściowym rząd powinien rozważyć specjalne wsparcie kilku największych i najbardziej efektywnych funduszy regionalnych. Nowy podmiot powinien zaoferować od początku swojego funkcjonowania zarówno poręczenia indywidualne, jak i portfelowe. Pozytywny wpływ na stabilność funduszy regionalnych i lokalnych powinno mieć wprowadzenie instrumentu re-poręczeń dla tych podmiotów. Wyjaśnienie wszelkich kwestii związanych z europejskimi standardami pomocy publicznej przed założeniem nowego podmiotu poręczeniowego.

Wybrane inne elementy systemu poręczeń kredytowych w Polsce

System krajowy- poręczenia z RPO/PO bardzo długi okres uruchamiania, w niektórych miejscach- dyskusyjny „równy dostęp” do środków dla pośredników finansowych wszystkich rodzajów (w tym dla banków), nadal brak decyzji IZ i informacji o konkursach dla banków w ramach JEREMIE, problem pomocy publicznej, poprawić system (terminowość i jakość) informacji o wynikach fpk zasilonych z RPO/PO, fpk zasilone środkami UE także powinny się standaryzować – narasta konflikt środowisk „dwóch prędkości”, problem konfliktu interesów – BGK jako współwłaściciel fpk i inwestor ze środków publicznych. (?)

System krajowy- pełne i funkcjonalne włączenie do obszaru działalności poręczeniowej rynku „agro otwarcie budowanego systemu lokalnych i regionalnych fpk także na finansowanie rolników indywidualnych; otwarcie BGK (w przyszłości KAP SA) na finansowanie tego rynku – np. z udziałem dopłat ARiMR dla BGK do prowizji za udzielone poręczenie; ZBP zgłosił propozycję Ministrom: Rolnictwa, Gospodarki i Finansów – już w 2009r. W styczniu 2011r. MRiRW podjęło prace legislacyjne.

Pozakrajowe programy poręczeniowe (np. CIP –SMEG) Polscy pośrednicy finansowi (np. banki, przedsiębiorstwa leasingowe, fpk) bardzo dobrze oceniają formy wsparcia poręczeniowo- gwarancyjnego stosowane przez Europejski Fundusz Inwestycyjny w Luksemburgu; CIP wpływa na Pozakrajowe programy poręczeniowe (np. CIP - SMEG)kreatywne i proinnowacyjne zachowania rynku, szczególnie wobec niedowładu systemu krajowego. Przykład – powstawanie konsorcjów fpk, banków spółdzielczych, etc. w celu aplikacji o gwarancję/regwarancję EFI. Cechy: instrument portfelowy, elastyczne procedury, brak prowizji za poręczenie; brak pomocy publicznej. Przewidywana wysokość akcji kredytowej uruchomionej w wyniku CIP w Polsce: ok. 1 mld EUR. Dobra praktyka w ocenie rynku: Krajowy Punkt Kontaktowy Programu dla rynku finansowego - outsourcowany poza administrację.

Pozakrajowe programy poręczeniowe (np. IFI) Uwagi i propozycje na przyszłość: konieczność precyzyjnego parametryzowania grup docelowych, zapobieganie „overlaping”, ale poprawić spójność. pomoc publiczna- potrzeba dokładnego ustalenia zasad przed uruchomieniem programów. dopuścić montaż instrumentów wsparcia z różnych programów w jednym instrumencie pośrednika finansowego - elementem decydującym powinna być efektywność, wyższa wartość dodana (additionality) nowego instrumentu. zwiększyć znacząco budżety programów ramowych, w tym przede wszystkim w zakresie instrumentów regwarancyjnych dla systemów krajowych. wcześniejsze opracowywanie i udostępnienie dokumentów wdrożeniowych. poprawić komunikację pomiędzy różnymi instytucjami finansowymi oferującymi wsparcie w tym samym obszarze.

Dziękuję bardzo