Rękopisy ze Średniowiecza Prototo

Bogurodzica, średniowieczna polska pieśń religijna, zachowana w odpisach rękopiśmiennych z XV i I poł. XVI w. Najstarszy jest tzw. tekst krakowski I, pochodzący z 1407 r.

Kazania świętokrzyskie Zachowane we fragmentach na 18 skrawkach pergaminu zawiera zbiór sześciu kazań na uroczystości świętych. „Na dzień św. Katarzyny”(w całości) ,Na dzień św. Michała, św. Mikołaja, Bożego Narodzenia, Trzech Króli i Matki Boskiej Gromnicznej„ (frag.). Powstały prawdopodobnie około połowy XIV w.

Psałterz Floriański Spisany na pergaminie liczy 301 kart, bogato zdobiony. W wyposażeniu artystycznym odkryto monogram złożony z dwóch gotyckich liter "M" skrzyżowanych pod kątem prostym, taki sam jak w komnacie królowej Jadwigi.

Biblia królowej Zofii (Szarospotacka) Powstała w latach 1453-1455, rękopis pergaminowy in folio, zawiera polski przekład Biblii

Kodeks Baltazara Behema z 1505 r. Scena pod Krzyżem Ludwisarz Garbarz. Kodeks Baltazara Behema z 1505 r.

Inicjał litrey "S" Graduał Jana Olbrachta kodeks muzyczny powstał 1499-1500 ufundowany przez króla Jana Olbrachta. Kodeks został ukończony 26 stycznia 1506

Mszał Erazma Ciołka wykonany został w latach 1513-1518 w Krakowie Inicjał litery "B". Inicjał litery "D".

Psałterz puławski Jest to iluminowany kodeks pisany na pergaminie, formatu szesnastki o rozmiarach. Czas powstania określa się na koniec XV lub początek XVI wieku.

Pierwsze księgi zostały przywiezione do Polski przez duchownych przybyłych z Czech w orszaku Dąbrówki Warsztaty pisarskie, mogły być w klasztorach mi.in. Benedyktyńskich w Tyńcu, Łysej Górze, Lublinie, na Św. Krzyżu i Trzemesznie. Nie zachowały się do naszych czasów najwcześniejsze rękopisy, które zgromadzili pierwsi Piastowie - zginęły w zamieszkach po śmierci Mieszka II (1034 r.) Do pisania wykorzystywano wyłącznie pergaminu. Polacy zaczęli pisać na papierze dopiero ok. roku 1360, za panowania Kazimierza Wielkiego Do naszych czasów dochowało się ok. 20 iluminowanych rękopisów z XI i XII w. związanych z Polską. Pochodzą one z bibliotek kapitulnych i klasztornych Gniezna, Poznania, Krakowa, Tyńca, Kruszwicy, Lubina, Płocka. Wszystkie księgi spisano łaciną

Zabytki rękopiśmienne obcego pochodzenia

„Kazania postne” z VII w. pochodzące z Francji „Ordo Romanus” - kodeks zawierający księgę liturgiczną, ofiarowany Mieszkowi II w 1029 r. przez szwabską księżniczkę Matyldę. Rękopis zaginął. „Ewangeliarz emmeramski” z XII w., wykonany w klasztorze św. Emmerama w Ratyzbonie. „Ewangeliarz gnieźnieński” z XI w. napisany czystą maniskułą karolińską. Jest dziełem czeskiej szkoły kaligraficzno-malarskiej, pisany jest złotem i ozdobiony całostronicowymi barwnymi miniaturami. „Kodeks złoty pułtuski” z XI w „Kodeks Gertrudy”

Kodeks Gertrudy Jeden z biskupów Trewiru Arcybiskub Egbert Fragment strony. Powstał w latach 981 - 993 dla arcybiskupa Trewiru Egberta w opactwie Reichenau. Jest to zapis psałterza sporządzony na pergaminie minuskułą ottońską. Zawiera bogato iluminowane karty. Posiada wspaniałe inicjały oraz 34 całostronicowe miniatury wśród których odnaleźć można wizerunki arcybiskupów Trewiru

Sakramentarz tyniecki Najstarszy z zachowanych w Polsce, iluminowanych, rękopiśmiennych kodeksów liturgicznych. Chrystus na tronie Ukrzyżowanie. Miniatura całostronicowa Całostronicowy inicjał "V" Sakramentarz pisany jest srebrem na purpurowo barwionym pergaminie. Pismo - minuskuła karolińska, okrągła. Powstał ok. 1060/1080 r. Związany z opactwem Benedyktynów w Tyńcu

Ewangeliarz emmeramski Żonę Św. Jan Ewangelista piszący Ewangelię. Zawiera cztery Ewangelie poprzedzone dedykacjami Ojców Kościoła i Kanonami Zgodności a zakończone Capitulare evangeliorum. Tekst rękopisu zdobią skromne inicjały roślinne i zwierzęce oraz kilkanaście miniatur Świętego Emmerama. Powstał prawdopodobnie w latach 1070-1111. Do Polski został przywieziony prawdopodobnie przez Judytę Marię, córkę cesarza Henryka III, żonę Władysłąwa Hermana.

Złoty kodeks pułtuski Ewangeliarz płocki Król Herod. Strona z Kodeksu pułtuskiego. Jeden z najpóźniejszych polskich zabytków średniowiecznych pismiennictwa łacińskiego z końca XI wieku. Pisany in folio złotymi literami na purpurowym tle. Niestety, podobnie jak w przypadku innych kodeksów z tego okresu, nie zachowała się oryginalna oprawa. Obecnie znajduje się w M. Czartoryskich w Krakowie.

Dziękuje za uwagę Bibliografia : Barbara Bieńkowska, Halina Chamerska, Zarys dziejów książki, Warszawa 1987. Barbara Bieńkowska, Książka na przestrzenie dziejów, Warszawa 2005. Wirtualna książki www.wsp.krakow.pl www.polonia.pl