KAMPANIA „OZNACZ SWÓJ NOWOTWÓR – TO MA ZNACZENIE”  

Kampania Cel OGRANICZYĆ LICZBĘ PRZERZUTÓW Działanie Sprawić, aby kobiety po operacji raka piersi, opuszczając szpital, posiadły pełną informację na temat swojego nowotworu OGRANICZYĆ LICZBĘ PRZERZUTÓW Działanie Rozmowy z pacjentkami i/lub ich rodzinami Ulotki informacyjne Dzienniczki pacjenta W momencie diagnozy każda kobieta powinna: upewnić się, że przed rozpoczęciem leczenia zostały przeprowadzone wszystkie ważne badania wiedzieć i rozumieć na jaki rodzaj nowotworu piersi choruje Pacjentki: Są nieświadome prawdziwego rozpoznania i rokowania choroby Nie rozumieją znaczenia wyników badań, nie wiedzą o konieczności wykonania kolejnych testów itp. Mają mieszane uczucia związane z informacją dotyczącą przebiegu leczenia Czują się niedoinformowane Dzięki kampanii możemy przekazać kobietom chorym co powinny wiedzieć na temat raka piersi w jaki sposób mogą otrzymać najlepsze leczenie i opiekę że Amazonki udzielają chorym kobietom wsparcia, przekazują swoją wiedzę, wspierają w czasie choroby

Ankieta oznaczeń HER2 – wyniki Ankieta przeprowadzona w okresie listopad 2006 – luty 2007 wśród członkiń klubów Amazonek Nadesłane zostały 844 ankiety Przeanalizowane zostały 462 ankiety (kryterium: diagnoza raka nie później niż 3 lata wstecz) Wyniki liczba oznaczeń HER2 – 280 czyli 60% ankietowanych ma przeprowadzone badanie liczba kobiet z HER2-dodatnim nowotworem piersi – 70 liczba kobiet otrzymująca leczenie Herceptyną – 14 czyli 78,5% kobiet nie otrzymuje właściwego leczenia Kobiety, których wyniki są niejednoznaczne HER2 +2 nie mają wykonywanych koniecznych dodatkowych badań u 21 spośród 23 ankietowanych kobiet nie przeprowadzonych badań

Ankieta oznaczeń HER2 – wyniki Wyniki dotyczące oznaczeń guza mogą świadczyć, że: nie są wykonywane pełne oznaczenia guza Amazonki nie wiedzą czy mają wykonane pełne oznaczenia guza Amazonki nie rozumieją lub nie umieją czytać wyników swoich badań My Amazonki, musimy: poszerzyć wiedzę na temat oznaczania guza wiedzieć jak czytać wyniki badań i co jest w nich najważniejsze rozumieć dlaczego wiedza o własnym nowotworze jest tak ważna Dzięki temu edukacja pacjentek nt. konieczności wykonywania badań oznaczających guza nowotworowego spełni swoje zadanie – MNIEJ PRZERZUTÓW

„OZNACZ SWÓJ NOWOTWÓR – TO MA ZNACZENIE”

Nowotwór piersi – 1 stopień zaawansowania (wczesny rak piersi) guz mniejszy niż orzech włoski niezajęte węzły chłonne

Nowotwór piersi – 2 stopień zaawansowania (wczesny rak piersi) guz mniejszy niż śliwka węzły chłonne mogą być zajęte

Nowotwór piersi – 3 stopień zaawansowania (miejscowo zaawansowany rak piersi) guz większy niż śliwka zwykle zajęte węzły chłonne

Nowotwór piersi – 4 stopień zaawansowania (zaawansowany lub rozsiany rak piersi) rak piersi w dowolnym rozmiarze zajęte węzły chłonne przerzuty obecne w innych częściach ciała Płuco Kości Wątroba

Różne metody leczenia raka piersi Chirurgia usunięcie guza i węzłów chłonnych (węzeł wartowniczy) usunięcie piersi i węzłów chłonnych (węzeł wartowniczy) Radioterapia miejscowe napromieniowanie – niszczy komórki nowotworowe Chemoterapia leki przeciwnowotworowe – zabijają wszystkie szybko dzielące się komórki (nowotworowe i zdrowe), np. paklitaksel, docetaksel, winorelbina Hormonoterapia usunięcie lub zablokowanie czynności jajników (analogi LH-FSH) zablokowanie receptora estrogenowego ER (tamoksyfen, fulwestrant) zablokowanie wytwarzania estrogenów poza tkanką jajnika (arimidex) Terapia celowana leki, które odnajdują i atakują komórki nowotworowe nie zagrażając zdrowym, np. trastuzumab

DLACZEGO? Nowotwory piersi Istnieje wiele rodzajów nowotworów piersi. Rozróżniamy np. nowotwory: zrazikowe przewodowe Jednak ważniejsza klasyfikacja to: nowotwory hormonozależne zaplane „potrójnie” ujemne ER,PgR,HER2 – HER2-dodatnie Istnieje wiele rodzajów nowotworów piersi. Często jednak o rodzaju nowotworu mówi się za względu na miejsce powstania np. rak zrazikowy, rak przewodowy. Jednak najważniejsze jest aby wiedzieć jaki jest nasz rodzaj nowotworu w kontekście czynników, które go spowodowały. Czy są to hormony, geny, receptor HER2 czy inne. Są więc np. nowotwory: hormonozależne zaplane potrójnie ujemne (HER2-, ER-, PgR-) HER2-dodatnie Dlaczego wiedza o tzw. biologicznym rodzaju nowotworu jest ważna? DLACZEGO?

Dlaczego oznaczać nowotwór? Rodzaj guza wpływa na jego reakcję na leczenie Dziś medycyna proponuje konkretne leczenie dla konkretnych rodzajów nowotworów Rodzaj nowotworu wpływa na przebieg i rozwój choroby Pełne badanie tkanki guza: pozwala lekarzowi dobrać do konkretnego rodzaju nowotworu „leczenie na miarę” poprawia szanse na skutecznie wyleczenie nowotworu

HER2-dodatni rak piersi Około 25% chorych na raka piersi ma nowotwór HER2-dodatni Nowotwór ten jest bardziej agresywny U pacjentek z HER2-dodatnim rakiem piersi: szybciej pojawiają się przerzuty krótszy jest czas przeżycia Wiedza i odpowiednie leczenie pozwala walczyć i wygrać z rakiem

Co to jest HER2? Na powierzchni każdej zdrowej komórki znajduje się pewna ilość receptora HER2, dzięki czemu komórka może się prawidłowo rozwijać (rosnąć i dzielić)

Co to jest nadekspresja HER2? Czasem komórki niektórych nowotworów piersi mają nadmierną liczbę receptora HER2. Mówimy wtedy o nadekspresji HER2

Jak działa receptor HER2? ● ● ● ● Receptor HER2 ● ● » » → » » →

Celnie w raka – terapie celowane Leczenie HER2-dodatniego raka piersi

Dlaczego oznaczać HER2? Nadekspresja HER2 wpływa na skuteczność leczenia nowotworów innymi lekami: antracyklinami lekimi hormonalnymi Nowotwór HER2-dodatni różnie reaguje na różne terapie (na jedne lepiej, na inne gorzej) Specjalna terapia celowana hamuje prace receptorów HER2 i dzięki temu przedłuża życie pacjentek Guz może z czasem stać się HER2-dodatni, jeśli pierwszy guz był HER2-ujemny jego przerzuty mogą być HER2-dodatnie Jaki wpływ – negatywny czy pozytywny – ma nadekspresja HER2 w leczeniu: antracyklinami lekami hormonalnymi, jeśli nie podawana jest Herceptyna Na jakie leczenie, na jaką chemioterapię raka HER2-dodatni reaguje lepiej a na jaka gorzej. Dlaczego guz HER2-ujemny może stać się HER2-dodatni? Dlaczego guz HER2-ujemny może mieć HER2-dodatnie przerzuty?

Kiedy i jak oznaczać? HER2 oznacza się: przy rozpoznaniu nowotworu po raz pierwszy przy przerzutach Badanie można wykonać ze świeżej tkanki pobranej podczas biopsji lub archiwalnej, przechowywanej w szpitalu Badanie wykonuje się tylko z tkanki guza Badanie zleca lekarz prowadzący W Polsce istnieją 2 metody oznaczania HER2 podstawowe badanie IHC – badanie określa HER2 w przedziale: 0 – 3+ dodatkowe badanie FISH – badanie określa HER2 jako: + lub - Dlaczego można oznaczać HER2 zarówno ze świeżo popranej jaki i archiwalnej tkanki? Dlaczego badanie wykonuje się badanie tylko z tkanki pobranej z guza – nie z tkanki zdrowej tylko z komórek, które tworzą nowotwór? Jaki lekarz powinien zlecić wykonanie badań? – lekarz prowadzący Kto pobiera tkankę do badania? – chirurg Kto wykonuje badania? – patomorfolog Jak długo po diagnozie warto przeprowadzić badanie na HER2? - Nowotwory HER2-dodatni szybko dają przerzuty dlatego nie ma sensu przeprowadzać badań na archiwalnej tkance z nowotworu jeśli był zdiagnozowany co najmniej 3 lata temu.

Jak czytać wyniki badania na obecność HER2? Od zera do jednego plusa (0, 1+) – nie występuje nadekspresja receptora HER2, czyli pacjentka ma nowotwór „HER2-ujemny” Dwa plusy (2+) – wynik niejednoznaczny – konieczne jest wykonanie badania metodą FISH Trzy plusy (3+) – występuje silna ekspresja receptora HER2, czyli pacjentka ma nowotwór „HER2-dodatni”

Gdzie zrobić badania HER2? Badania są bezpłatne dla pacjentki Pacjentka ma prawo poprosić swojego lekarza o te badania Badania wykonuje referencyjny ośrodek patomorfologiczny Warszawa Wojewódzki Ośrodek Onkologii, Opolskie Centrum Onkologii, ul. Katowicka 66a Pełna lista ośrodków patomorfologicznych: na ulotce „Teraz, przed Tobą najistotniejszy etap leczenia” na końcu materiałów drukowanych Koszt badań pokrywa w części firma Roche (przekazując odczynniki do badań) w części NFZ – pokrywa wynagrodzenie pracowników. Badania powinien zlecić każdy chirurg, jeśli jednak tego nie uczyni pacjentka ma prawo o nie poprosić. Pacjentka sama nie może zlecić sobie wykonania badań prywatnie. Szpitale współpracują z zakładami patomorfologii (państwowymi lub prywatnymi), z którymi mają podpisaną umowę o współpracy.

Receptory hormonalne Na komórkach nowotworowych mogą występować receptory hormonalne: żeńskie – ER męskie – PgR (lub PR) Czasem na guzie mogą występować zarówno receptory hormonalne jak i nadekspresja receptorów HER2 np.: nowotwór HER2+ ER+ Nowotwory hormonozależne wymagają podawanie leków hamujących działanie hormonów Nowotwory hormonozależne z nadekspresją HER2 wymagają leczenia łączonego – leków hormonalnych i anty-HER2 Bardzo często występują nowotwory posiadające receptory hormonalne. Nowotwory hormonalne mają łagodniejszy przebieg i są podatne na leczenie. Zdarza się że nowotwory mają zarówno receptory hormonalne i HER2 – są to nowotwory „łogodno – złośliwe”. Najnowsze badania wskazują, że w takich przypadkach należy stosować leczenie zarówno przeciwko receptorom hormonalnym jaki i receptorom HER2. Stosowanie różnych leków ma na celu atakowanie raka z „różnych stron”.

Pytania do lekarza Twój nowotwór Badania Możliwości leczenia Jakie jest stadium (stopień zaawansowania) mojego nowotworu? Jaki jest typ mojego nowotworu? Czy jest coś, co może poprawić moje szanse na wyleczenie? Badania Jakie badania powinnam wykonać? Czy wskazane są testy struktury genetycznej mojego nowotworu? Możliwości leczenia Jakie mam możliwości leczenia – korzyść i ryzyko? Gdzie mogę zdobyć więcej informacji? „Pytania do lekarza” to zbiór pytań jakie pacjentka powinna zadać lekarzowi aby zdobyć wiedzę na temat swojego nowotworu. Pytania może zapisać sobie wcześniej na kartce i zapisywać odpowiedzi. Można też poprosić lekarza o zgodę na nagranie rozmowy lub przyjąć na wizytę lekarską z kimś bliskim, kto pomoże zadać wszystkie pytania i więcej zapamięta.

Pytania do lekarza Leczenie Twojego nowotworu Codzienne aktywności Jakich skutków ubocznych powinnam się spodziewać? Czy są leki pozwalające zwalczyć lub zneutralizować te objawy?   Codzienne aktywności Jak leczenie wpłynie na moje życie codzienne? Czy będę mogła pracować? Czy będę potrzebować kogoś do pomocy w domu? Czy są rzeczy, których powinnam unikać w trakcie chemioterapii?

Pytania do lekarza Pytania dotyczące HER2, które zostały postawione podczas Spotkania Amazonek powołującego Konwent Seniorek oraz inaugurującego kampanię „Oznacz swój nowotwór – to ma znaczenie!” we wrześniu 2006 r. w Warszawie Jaki lekarz zleca wykonanie badania HER2? (chirurg, onkolog, radioterapeuta)? Kto określa zakres badań, które mają zostać zrobione na próbce pobranej z nowotworu? Kiedy powinno być wykonane badanie na HER2? Jeśli już jest pobrany wycinek guza i nie ma oznaczonego statusu HER2, kto powinien zlecić badanie?

Pytania do lekarza WIĘCEJ PYTAŃ W MATERIAŁACH DRUKOWANYCH Czy przeciwciało monoklonalne (lek anty-HER2) podają tylko te szpitale, w których wykonywane są badania receptora HER2? Jakie ośrodki wykonują badania receptora HER2? Czy HER2 bada się tylko z chorych komórek, z guza, czy też z innych tkanek np. zdrowej piersi? Czy pacjentka płaci za badanie HER2? Czy jeśli pierwszy nowotwór nie był HER2-dodatni to, czy drugi może być HER2-dodatni? WIĘCEJ PYTAŃ W MATERIAŁACH DRUKOWANYCH