Zygmunt Ziobrowski Instytut Rozwoju Miast Polskie Lokalne Grupy Wsparcia projektów URBACT III Seminarium Rewitalizacja – zintegrowane podejście do zdegradowanych obszarów miast Kraków, 9-10 maja 2011 r. Rewitalizacja miast polskich – potrzeby, główne problemy, proponowane rozwiązania Zygmunt Ziobrowski Instytut Rozwoju Miast

Definicja rewitalizacji Rewitalizacja to skoordynowany proces, prowadzony wspólnie przez władzę samorządową, społeczność lokalną i innych uczestników, będący elementem polityki rozwoju i mający na celu przeciwdziałanie degradacji przestrzeni zurbanizowanej i zjawiskom kryzysowym, pobudzanie rozwoju i zmian jakościowych poprzez wzrost aktywności społecznej i gospodarczej, poprawę środowiska zamieszkania oraz ochronę dziedzictwa narodowego, przy zachowaniu zasad zrównoważonego rozwoju.

Skala degradacji polskich miast Ok. 120 tys. ha terenów wymagających rewitalizacji, tj. ok. 22% ogółu terenów zainwestowanych (zurbanizowanych) w polskich miastach. Największy udział mają tereny historycznych śródmieść (ok. 52%), a następnie tereny poprzemysłowe (ok. 20%) i blokowiska (ok. 12%). Największy poziom degradacji zasobów został zanotowany w woj. dolnośląskim i lubuskim a także w województwach Polski północnej. Największe nagromadzenie problemów społecznych obserwujemy na obszarach śródmieść Degradacja zasobów mieszkaniowych Nakłady na rewitalizację ze ZPORR - 0,37 mld Nakłady planowane na rewitalizację w ramach 16 RPO 3,5-4 mld zł Planowane w Lokalnych Programach Rewitalizacji nakłady na rewitalizację na lata 2007-2013 to ponad 30 mld zł. Same gminy pomimo podejmowanych wysiłków nie poradzą sobie z tym problemem

Proponowane rozwiązania: administracja centralna Z punktu widzenia rządu celami strategicznymi powinny być: zmniejszenie, a co najmniej zahamowanie degradacji miast pod względem technicznym, społecznym i kulturowym, zapewnienie zrównoważonego rozwoju, a w tym poprawy jakości środowiska mieszkaniowego i naturalnego oraz ochrony dziedzictwa kulturowego, zwiększenie konkurencyjności polskiej przestrzeni zurbanizowanej, budowa nowego wizerunku miasta lub jego całości Aby te cele osiągnąć, należy: stworzyć systemowe warunki pobudzające i wspierające miasta w ich dążeniach do osiągania zrównoważonego rozwoju, w tym: nadać rewitalizacji status zadania publicznego; zachęcić sektor prywatny do udziału w kosztach rewitalizacji w ramach PPP (obecnie ok. 15%) zachęcić inwestorów do budowania na obszarach zdegradowanych (brownfields) i zniechęcić (wysokie podatki na terenach otwartych – greenfields – szczególnie w miastach powyżej 50 tys. mieszkańców

Proponowane rozwiązania: administracja regionalna W przyszłości władze regionalne powinny formułować i realizować własną politykę rewitalizacyjną z zachowaniem reguł ustalonych w polityce krajowej. W związku z tym należałoby: powiązać strategię rozwoju regionalnego z regionalną polityką rewitalizacyjną we wszystkich tych regionach, w których występuje kumulacja zjawisk kryzysowych, wspierać w różnych formach, działania zmierzające do przekształcenia terenów zdegradowanych i wprowadzanie ich na rynek nieruchomości, mobilizować środki na granty celowe zorientowane na rewitalizację tych terenów zdegradowanych, na których istnieje możliwość realizacji regionalnych celów rozwoju, pobudzać i wspierać przedsięwzięcia rewitalizacyjne podejmowane przez gminy, zwłaszcza w zakresie zagadnień rozwoju gospodarczego oraz rozwiązywania spraw socjalnych, podjąć się roli mediatora i koordynatora w sytuacjach gdy efektywność procesu rewitalizacji wymaga działań międzygminnych czy też gminno- powiatowych, zorganizować kształcenie specjalistów ds. rewitalizacji, operatorów, mediatorów, arbitrów itp. na potrzeby całego regionu zapewnić ochronę wartości kulturowych na terenach rewitalizowanych nie tylko historycznych ale także współczesnych

Proponowane rozwiązania: administracja gmin Na gminach spoczywa główny ciężar działań związanych z rewitalizacją. Przy takim założeniu gminy powinny skupić się przede wszystkim na: powiązaniu programów rewitalizacji z planami rozwoju gmin (studium, WPI) przy założeniu, że zrewitalizowane obszary będą istotną częścią wizji rozwoju miasta i kreacji nowego wizerunku opracowaniu lokalnych programów rewitalizacyjnych obejmujących pełne spektrum zadań rewitalizacji nie ograniczając się tylko do tych finansowanych przez środki zewnętrzne precyzyjnej delimitacji obszarów kryzysowych wykorzystując możliwości zaproponowanego w niniejszym projekcie audytu miejskiego upowszechnianiu zasady ścisłej współpracy pomiędzy wszystkimi uczestnikami procesu rewitalizacji, tj. gminy, operatora, powiernika, właścicieli nieruchomości oraz mieszkańców i użytkowników tego obszaru wspieraniu (również finansowo) inicjatyw lokalnych podejmowanych w tym zakresie

Dziękuję za uwagę